P. Rami, ... Liber de Caesaris militia, ..

171쪽

P. RAMI LIBER

bus in longitudinem patebat, reliquis ex orian, bus partibus , colles mediocri interiecto spatio, pari altitudinis fastigio oppidum cingebant:

huc Vercingetorix cum octoginta millibus Gallorum sese receperat,partemque collis ad orie tem copiis illis compleuerat, fossam δί materiam sex in altitudinem pedum perduxerat. Cinsar ad Alexiam locis idoneis decem legionum auxiliorumque omniti quae gallicis ante, bellis habuerat, castra posuit: Ptuplicia vero, ipse

non exprimit: at res minimum bina docet futuse: Alia enim summum undique iugum ten'bant, unde despectus erat in omnes partes: alia

ad collem, versus Septentriones loco leniter de-eliui: castella praeterea viginti tria fecit, quibus in castellis interdiu stationes disponebantur,nequa subitb irruptio fieret. Haec eadem noctu cxcubitoribus ac firmis praesidiis tenebantur : In planitie illa primum fit equestre pr lium,ubi laborantibus Romanis,Germani equites subsidio summissi& legiones pro castris praesidio constitutae,Gallos in fugam coniecerunt. Hoc equitum subsidium,hoc legionum praesidium victoriae caussa fuit: dc victoriae Caesaris, ut superi ribus bellis patuit, ab his caussis oriuntur. Vercingetorix equitatum in omnes Galliae partes dimittit adrimnes Gallos qui arma ferre possent cogendum: Commeatum in triginta dies parcὶ distribuit, atque ita auxilia Galliae expectare cinstituit.

172쪽

DE C. IV L. CAE S. MILITIA. 8

stituit . Caesar interea Alexiam circumuallat, maximis & prope incredibilibus aduersus & i teriorem dc exteriore hostem operibus, ut quoniam loco superior hostis esset, locum sibi diligentia faceret ad vincendum aequalem vel Oxiam superiorem. Legionarij fossores illi, mat riarij, numentarij tam multis an se exemplis laborem suum quamuis prope improbabilem, tomen probauerunt: sed hoc imprimis exemplo Probare possunt: Ista enim militia tota fere est ligonum,palarum,securium,agricolarum deniaque verius quam militum. Cariar igitur legion riorum opera aduersius hostem interiorem, ci cultu undecim millia passuum complexus est, fossas tres ingentes duxit, primam & urbi proximam pedum viginti directis lateribus, ut eius solum tantundem pateret , quantum summae

fosse labra distabant:reliquas sessas ab ea pedes

quadringentos reduxit, & quinos denos pedes latas eadem altitudine perduxit: interiorem capestribus ac demissis locis aqua ex flumine derivata complevit: post eas aggerem & vallum duodecim pedum extruxit: huic loricam pinnasque adiecit gradibus ceruis eminentibus ad commissuras pluteoru atque aggeris, qui ascensum hostium tardarent,& turres toto opere ci

cun dedit, quae pedes octoginta inter se distaret. Erat cait Caesari eo tempore dc materiari & fiumentari dc tatas munitiones fieri necesse, dimb

173쪽

P. RAMI LIBER

nutis Romanis copiis quae longius a castris pri

grediebantur &nonnunquam opera Romana Galli tentare, atque eruptionem ex oppido pluribus portis facere summa vi conabantur. Quare ad haec rursiis. opera ad scia dum Caesar put uit, quo minore numero militum munitiones

defendi possent Quaenam sunt igitur ista dc aduersus quos operat aduersus interiore linquam hostem illo quadringentorum pedum interuallo triplices munitiones factae sunt cipporum, liliorum , stimulorum. Quid igiturὶquinam hicippi aut citiusmodi fuerunt Z Truncis arborum , haud admodum firmis ramis abscissis a que horum delibratis ac praeacutis cacuminibus perpetuae fossae quinos pedes altae ducebantur. Huc illi stipites demissi & ab infimo reuincti,ne rcuelli possent,ab ramis eminebant. Quj- ni erant ordines coniuncti inter se atque implicati , qud qui intrauerant, se ipsi acutissimis vallis incluςbant , hos i cippos appellabant. Hoc primum genus munitionis fuit: lilia deindu definiuntur, Ante cippos obliquis ordinibus in quincucem dispositis, scrobes, quinque in autitudinem pedum fodiebantur,paulatim anguis stiore ad infimu fastigio: huc teretes stipites s minis crasssitudine as summo prςacuti& pr ustidemittebatur,ita ut non amplius quatuor diguris, ex terra eminerent: simul confirmandi & st,

bibend caussa singuli ab infimo solo,pedes tres

terra

174쪽

DE C. IVL. C sis. MILITIA

terra exculcabantur, reliqua pars scrobis ad oscultandas insidias viminibus ac virgultis ant sebatur. Octoni ordines ducti, ternos inter se pedes dis abaiar: Id ex similitudine floris, lilium appellabant. Hoc igitur secundum munitionissenus fuit: tertium superest. Ante lilia illa,taleae pedem longae, ferreis haltis infixis totae in rerram in diebantur mediocribusque intermissis spatiis omnibus locis disserebantur,quos stim los nominabant. Ergo haec munitionum inter proximam urbi & secundam fossam genera su π, cipporum vallis actitissimis eminentium, luliorum praeustis& praeacutis stipitibus,quatuor digitis apparentium: stimulorum,penitus in terram defixorum & tantum hamis carpentium. Labores hi, permagni sunt. Attende tamen quid deinceps:a Caesare commemoretur. His rebus perfectis Caesar legiones secutus quam potuit aequissimas, pro loci natura,quatuordecim millia pas Iuum complexus, pares eiusdem genetis munitiones, diuersas ab his contra exteriorem hosi em perfecit ut ne magna quidem multitudine. si ita accideret, citis discessu, munitionum praesidia circunfundi possent. Incredibiles fiunt illi aduersius interiorem hostem labores: pares tam cia sunt ait Cesarὰ & eiusdem generis aduersus exteriorem hostem labores imo vero tan-ro maiorcs , quantb maior ambitus fuit: und

cim millia passuum primus ambitus habuit: p

175쪽

P. RAMI LIBER

stremus hic, quatuordecim tenuit: Ac ne mat riati tantum legiones existimes,non etiam frumentari,attedc quid hic faciat. Obsidebat Galatos qui sibi in triginta dies frumentum prouidicsent Intelligebat Caesar te paulo post ab exterioribus hostibus obsessum iri. Quid igiturὶ Ne cupericulo ait legiones ex castris egredi cVerentur , dierum triginta, pabulum frumentumque habere omnes conuectum iubet, Commeatus interiori hosti messem suppetebat, commeatum Caesar suis in mensem,sed consequentem suppotere voluit. Neque iam dimidiati,ut Tullius ait, sed integrε mensiis cibaria miles habet. Ergo prς- terito mense, fames obsessos urgere coepit: aliuque deditionem, alij eruptionem. Critognatus etiam corporibus eorum qui ad bellum inutiles essent tolerandam famem censuit. Mandubj,a quibus essent in oppidum recepti, cum liberis

atque uxoribus, ex urbe exire coguntur: hi climad munitiones Romanorum accessissent, flentes, omnibus precibus orabant, ut se in seruitutem receptos cibo iuuarent: Hos Caesar, dispo

stis in vallo: custodibus, recipi prohibebat. Α- uaricum antea dc Gergouia Gallos docuerant, quantum imbellis in obsessa urbe multitudo detrimentum haberet: Alexiae fames tertium idem docet. At sero sapiunt Phryges & callidus h stis ne in seruitutem quidem deditos accipit. e rum vita reliquorum vitam oppugnat. Sed interim

176쪽

DE C. IV L. CAES. MILITIA

rim gallica auxilia adueniunt equitum millia octo , peditum circiter ducenta quadraginta, 1 quibus praelium triplex acerrimum instituitur:

primum, equestre extra munitiones: Interiores itaque Galli visis auxiliis,ut ex oppido despectus erat in cana pum, ante oppidum considunt: proximam fossam cratibus integunt dc explent aggere, que ad eruptionem & omnes casus comparant. Caesar ut castra ad munitiones & exteriores & interiores fecerat, omni exercitu ad r-tramq; partem munitionum disposito, ut suum quisque locum nosceret& teneret, equitatum ex castris educi & praelium committi iubet. Res in cospectu & Gallorum 8c Romanorum gerebatur : Itaque virosque & laudis cupiditas & timor ignominiae ad virtutem excitabat: Galli inter equites, raros sagittarios expeditosque leuis armaturae interiecerant,qui suis cedentibus, a xilio succurrerent& Romanorum equitum impetus sustinerent: ab his complures Romani de improuiso vulnerati, praelio excedebant. Cum

suos pugna superiores esse Galli confiderent, &Romanos multitudine premi viderent, ex omnibus partibus & ij qui munitionibus contin bantur , & ij qui ad auxilium conuenerant clamore dc vlulatu,suorum animos confirmabant. Haec erat nimirum Gallorum inter se cohortatio. Hoc praelium primum, octo perpetuas horas nam aestatis summae tempus illud erat) m

177쪽

Ρ. RAMI LIBER

gna contentione concertatum est. Tandem re cens subsidium Germanorum equitum Romanis summissum, victoriam attulit, ut in caeteris

ante prςliis opportuna subsidiorum summisso, victoriae caussa fuit. Secundum praelium,noctu, ut ad Avaricum ante fuit, factum est ad campestres munitiones uno die intermista: hoc enim spatio Galli magno cratium, scalarum,ha pagonum numero effecto, media nocte silentio ex castris egressi, ad campestres munitiones accedunt. Subito clamore sublato, qua significatione,qui in oppido obsidebantur de suo adue- tu cognoscere possent, crates proiicere, fundis, sagittis,lapidibus Romanos de vallo deturbare, resiquaque quae ad oppugnationem pertinensi parant administrare . Eodem tempore clamore exaudito dat tuba signum sitis Vercingetorix, atque ex oppido educit. Romani, ut superioribus diebus uius cuique erat locus attributus, ad munitiones ac cedunt: fundis libralibus sudibusque, quas in opere disposuerant, ac glandiabus Gallos perterrent . haec siquidem praelij huius arma sunt. Prospectu tenebris adepto, multa utrinque vulnera accipiuntur, complura tormentis tela coniiciuntur. At M. Antonius C.Trebonius legati,quibus hae partes ad defendendum obuenerant, qua ex parte Romanos premi intellexerant, his auxilio ex ulterioribus

castellis deductos summittebant. Dum longisis

178쪽

DE C. IV L. CAE S. MILITIA tr

a munitione aberant Galli,plus multitudine i lorum proficiebant. posteaqi iam propius succes serunt, aut se ipsi stimulis inopinantes indu bant, aut in scrobes delapsi transfodiebantur, aut ex vallo & turribus traiecti, pilis muralibus interibant. Hic munitiones illae Caesaris tam laboriosae aduersus Gallos per se acrius praeliantur, quam legionarius ullus potuisset. Multis undique vulneribus acceptis , nulla munitione perrupta cum lux appeteret, Galli veritine ab latere aperto ex superioribus castris ruptione circunuenirentur , se ad suos rec perunt. At interiores, dum ea quae a Vercingetorige ad eruptionem praeparata erant proferunt, priores fossas explent. Diutilis in his

rebus administrandis morati, prius suos dis. cessi Te cognouerunt, quam imunitionibus appropinquarem. Ita re infecta in oppidum reue terunt. Sic praelium secundum est factum . Te tium prςlium grauissimum omnium atque ace rimum fuit. Bis magno detrimeto repulsi Galli, quid agant consulunt: Minorum castrorum cotilem propter magnitudinem circuitus, Romani complecti non potuerant Vergasilla unus A vernus unus E quatuor univcrsae Galliae delectis principibus, cum sexaginta millibus ex omni numero delectis, eb prima vigilia . ante ortum solis peruenit, occultisque locis milites ex nocturno labore reficit . Tum circa meridie, quod

179쪽

Ρ. RAMI LIBER

pugnae tempus inter Gallos conuenerat munitiones aggreditur. Eodem tempore equitatus Gallorum ad campestres munitiones accedere& reliquae copiae sese pro castris ostendere coeperunt.Vercingetorix ex arce Alexiae fucis conspicatus, ex oppido egreditur a C rastros, longurios,musculos, falces reliquinue quq e 'pti nis caussa parauerat,prbfert. Pugnatur uno tempore omnibus locis, atque omnia tentantur: quet mini md firma pars visa est,huc concurritur.Ca sar hic ait omnibus locis uno tempore pugnari: certe quatuor locis minimum pugnatur ad superiores munitiones a Vergasillauno. ad campestres ab equitatu, alio loco ab obsessis , a relia quis Gallis alio. Romanorum manus tantis munitio gibus distinetur nec facile pluribus locis

occurrit: multum ad terrendos Romanos valuit

clamor qui post tergum pugnatibus extitit. Haec erat gallica cohortatio, cum utrinq; Romani ab interioribus & exterioribus Gallis diuerso loco Vrgeretur. Sed animaduerte horribile illa Caesaris vigilantia, celeritatem,dihisentiam. Copiaruviribus aut aequalis aut etiam superior erat, loco etiam tum superior erat, multoque erat dissicilius Caesaris quam Alexiae munitiones perrum pere. Ordo M cohortatio ad viistoriam restabat in ordinarido & cohortando. Caesar igitur ait p e, idoneum locum nactus , quid quaquς in PMxς geratur cognoscit, vitisque ad omnia o

180쪽

DE C. IV L. CAE S. MILITIA. 8s

currit, videt unum esse illud tempus quo maxime contendi conueniat. Galli, nisi perfregerint munitiones, de omni salute desperant: Romani, si rem obtinuerint, finem laborum omnium expectant. Maxime ad superiores munitiones la- Doratur , qud Vergasillaunum milsum demonstrauimus . Iniquum loci ad decliuitatem fastigium, magnum Gallis affert momentum. Alij tela coniiciunt,alij testudine facta subeunt: de- . fatigatis inuicem integri succedunt: agger ab uniuersis in munitionem coniectus Se ascensum dat Gallis, & ea quae in terra occultauerant

Romani,contegili nec iam arma Romanis, nec

vires suppetunt. Quid igitur Caesar ξ His rebus cognitis Labienum cum cohortibus sex subsidio laborantibus mittit, de imperat, si sustinere non possit, deductis cohortibus, eruptione pugnaret, id nisi necessarib, ne faciat. Ipse adit reliquos, cohortatur ne labori succumbant. Omnium superiorum dimicationum fructum in eo die atque hora docet consistere. Interiores Galli desperatis campestribus locis,propter magnit dinem munitionum loca praerupta ex ascensi

tentarit huc ea quae parauerant conferunt: mutilitudine telorum ex turribus propugnantes deturbant aggere & cratibus fossas explent: falcibus vallum ac loricam rescindunt. Quid iri tanta rerum difficultate Caesar ξ Mittit primo Brutum adolescentem cum cohortibus sex, pdit cu