장음표시 사용
161쪽
poris ad laborem intermittitur, non aegris, non vulnerati, facultas quietis datur. Quaecumque ad proximi dici oppugnationem opus sunt. ns
et a comparantur. multae praeustae sudes, m gnus muralium pilorum numerus instituitur, turres contabulantur, pinnae loricaeque ex cratibus attexuntur: ipse Cicero cum enuissima valetudine esset , ne nocturnum quidem sibi tempus ad quietem relinquebat , ut ultro militum concursit ac vocibus libi parcere cogeretur. Ergo haec tridui oppugnatio Sc propugnatio fuit. Interim Ciceronis animus ab hostibus frustra ad deditionem solicitatur. Itaque Nervij,sicut ERomana militia iam didicerant, omnia oppugnationis opera suscipiunt, vallo pedum undecim & fossa pedum quindecim castra cingunt. turres ad altitudinem valli, falces testudinesque
parare ac facere coepc rut. Septimo oppugnationis die, maximo coorto vento feruentes fusili
ex argilla glandes fundis, & feruefacta iacula
in catas, quae more gallico stramentis crant te- iacere coeperunt: hae celeriter ignem comprehenderui,& venti magnitudine, in omnem castrorum locum distulerunt. Hostes maximo cla in ore insecuti quasi parta iam atque exploraia victoria . turres testudinesque agere, δε scalis vallum ascendere coeperunt. Hic grauis oppugnatio instituitur , sed i cc minor propugnario comparatur. Tanta Onim Romanorum virtus
162쪽
atque ea praesentia animi fuit, ut cum undique
flamma torrerentur maximaque telorum naultitudine premerentur , suaque omnia impedimenta atq; omnes fortunas conflagrare intellia gerent, non modλ demigrandi caussa de vallo decederet nemo,sed pene, ne respiceret qui lcm quisquam , ac tum omnes accrrime fixtissimeque pugnarent. Hic dies Romanis longe grauis. simus fuit: sed tamen hunc habuit euentum, ut eo die maximus numerus hostium vulneraretur atque interficeretur: ut se sub ipso vallo constipaverant recessumque primis vltimi non dabar.
Paulum quidem intermissa flamma, & quodam
loco turri adacta,& contingente vallum, tertiae cohortis centuriones ex eo quo stabat loco, re-ccsserunt, suosque omnes remouerunt: ac nuru
vocibusque hostes, si introire vellent , vocare coeperutriquorum progredi ausus est nemo: tum ex omni parte lapidibus coiectis deturbari, tur isque succensa est. Monuimus antea quam liberalis in milites Caesar fuerit. frumento, stipendio caeterisque praemiis,sed maxima virtutis praemia. in laude & gloria ponuntur,quam bene meritis militibus Caesar impense attribuit. Ergo praec nium imperatoris de duobus centurionibus at diamus, Erant ait Caesar , in Ciceronis legione fortissimi viri centuriones, qui iam primis oris,nibus appropinquarent, T. pulso S L. Var nus:hi perpetuas inter se controuersias habebu
163쪽
uter alteri anteferretur, omnibusqι armis de L. co , summis simultatibus contendebant, ex iis Pulsio cum acerrim E ad munitiones pugnaretur, Quid dubitas inquit, Varener aut quem l cum probandae virtutis tuae expectasὶhic dies de nostris controuersiis iudicabit. Haec cum dixis set, procedit extra munitiones & quae pars hostium confertissima visa est,in eam irrumpit.Ne Varenus quidem sese tum vallo continet, sed omnium veritus existimationem, subsequitur. Tum mediocri spatio relicto, pulfio pilum in hostes immittit, atque Unu ex multitudine procurrentem traiicit: quo percusso exanimatoque hunc scutis protegut hostes & in illum uniuersi tela coniiciunt,neque dant regrediendi facultatem,transfigitur scutum Pulfioni & verutum in balteo defigitur. Auertit hic casus vaginam &gladium educere conantis, dextra moratur m num, impeditumque hostes circunsistunt, se currit inimicus illi Varenus & laboranti subusnit,ad hunc se confestim a Pulfione omnis mutilitudo conuertit illum veruto transfixum arbitrantur,Varenus rem gladio cominus gerit, atque uno interfecto , reliquos paulum propellit. Dum cupidius instat,in locum inseriorem dei concidit. huic rursus circumuento fert se, sidium Pulfio atque ambo incolumes compluribus interfectis summa cum laude sese intra munitiones recipiunt:Sic fortuna in contenti
164쪽
ne certamine, utrumque versavit, ut alter aluteri inimicus,auxilio salutique esset,neque diiudicari posset uter viri virtute anteferendus vid retur. QRanto erat in dies grauior atque asperior oppugnatio,& maxime quod magna parte militum confecta vulneribus res ad paucitatem defenserum peruenerat, tanto crebriores literaenuntsique ad Caesarem mittebantur , quorum pars deprehensa,in conspectu Romanorum militum cum cruciatu necabatur. Erat unus intus Nervius, nomine Vertico, loco natus honesto,
qui a prima obsidione ad Ciceronem profugerat, suamque ei fidem praestiterat. hic, seruo spe libertatis magnisque persuadet praemiis ut literas ad Caesarem deferat, has ille in iaculo illigatas effert, & Gallus inter Gallos sine ulla suspicione versatus, ad Caesare peruenit, ab eo de periculo Ciceronis legionisque cognoscitur .Ho ribilis illa Caesaris vigilantia, celeritas, diligentia multis antea documentis per ecta est hic etiam potest imprimis animaduerti: Attedamus igitur quid ipse de se loquatur, Caesar acceptis literis hora circiter undecima diei, statim nuntium in Bellovacos ad M. Crassum Quaestorem mittit, cuius hyberna aberant ab eo millia pas sitit xxv, iubet media nocte legionem proficia sci celerit&que ad se venire. Exit cum nuntio Crassus, alterum ad C. Fabium legatum mittit,
ut in Atrebatium fines legionem adducat, qua
165쪽
sibi iter faciendum sciebat. Scribit Labieno, si
Reipub. commodo facere posset, cum legione ad fines Nervioru veniat,reliquam partem exercitus, quod paulo aberat longius, non putat expectandam , equites circiter quadringentos ex proximis livbernis colligit. Hora circiter tertia ab antecursoribus,de Crassi aduentu certior s ctus, eo die millia passuum xx progreditur. F bius non ita mulium moratus in itinere cum i sione occorrit, Labienus Trevirorum bello distinetur. Caesar etsi opinione trium legionu d lactus, ad duas redierat: tamen Vnum communis salutis auxilium in celeritate ponebat, venit magnis itincribus in Nervioru nnes: ibi ex captiuis cognoscit quae apud Ciceronem geratur,' ian loque in periculo res sit . Tum cuidam ex τ'uitibus Gallis , magnis praemiis persuadet uti ad Ciceronem epistolam deferat: hanc graecis Coscriptam literis mittit, ne intercepta epistola, Romanorum ab hostibus consilia cognoscantur, si adire non possit, monet ut tragulam cum epistola ad amentum deligata. intra munitio nzm castrorum adiiciat in literis sc ibit, se cum legionibus profectum celeriter affore, hortatur Vr pristiriam virtutem retineat. Gallus pericu-him Veritus ut erat praeceptum, tragulam mittit, . turrim adhaesit neque a Roman s. 'Π' a limaduersa. tertio die a quodam milite M'HCilux, dempta, ad Ciceronem dcfertur,
166쪽
sile perlectam in conuentu militum recitat, maximaque omnes laetitia assicit. Tum fumi incendiorum procul videbantur,quae res omnem dubitationem aduentus legionum expulit. Adhuc
oppugnatus est Tullius, deinceps Caesar oppugn abitur. Galli re cognita, per exploratores, o ndionem relinquunt,ad Caesarern omnibus copiis contendunt. Hae erant armatorum circiter
millia Lx. Cicero data facultate Gallum ab eodem Verticone quem supra demonstrauimus, repetit, qui literas ad Caesarem deferat. Hunc admonet iter caute diligenterque faciat,perscribit in literis hostes ab se discessisse omnemque
ad cum multitudinem conuertisse: quibus lite ris circiter media nocte Caesar allatis suos facit certiores eosque ad dimicandum animo confismat. Postero die prima luce mouet castra ci citcr millia palluum quatuor progressiis, trans vallem magnam & talium multitudinem hostium conspicatur . Hic vero Caesaris ingenium singulare est in simulatione paucitatis & timoris , quo facilius in confusionem & locum ini- qaiorem hostem adduceret,Erat ait, magni periculi res,cum tantis copiis, iniquo loco dimicaxe: Tunc quoniam liberatum obsidione Ciceronem sciebat, eoque omnino remittendum de ccleritate sciebat, consedit, & quam aequissimo loco potest, castra communit, atque haec etsi erat
igua per se, vix hominum millium septem,
167쪽
praesertim nullis cum impedimentis: tamen a gustiis viarum quam maximE potest contrahit, eo consilio ut in summam contemptionem hostibus veniat. Interim speculatoribus in omnes
partes dimissis explorat quo commodissime it,nere vallem trafire possit. Eo die paruulis equo stribus praeliis ad aquam factis, 'trique seis suo loco continent: Galli, quod ampliores copias
quae nondum conuenerant,expectabant Caesar,u forte timoris simulatione hostes in suum l cum elicere posset, ut citra vallem pro castris praelio contenderet: si id fieri non posset, ut e ploratis itineribus, minore periculo vallemrbuumque transiret. Prima luce hostium equit tus ad castra accedit praeliumque cum Romanis equitibus committit. Caesar consul tb equites cedere seque in castra recipere iubet: simul ex omnibus partibus, castra altiore vallo muniri portasque obstrui, atque in his administra dis rebus, quam maximE concursari & cum Lmulatione agi timoris iubet: quibus omnibus rebus hostes inuitati, copias traductant, aciei que iniquo loco constituunt: Romanis vero Griam de vallo deductis propius accedunt & tela intra munitionem ex omnibus partibus comiiciunt, praeconibusque circummissis pronuntiari iubent seu quis Gallus, seu quis Romanus
velit ante horam tertiam ad se transire, sine periculo licere, post id tempus, non fore potesta-
168쪽
DE C. IV L. CAE S. MILITIA. 81
tem ac sic Romanos contempserunt, ut obstructis ita speciem portis singulis, ordinibus cespitum,qubd ea non posse introrumpere videbantur, alij vallum manu scindere, alij fossas complere inciperent. Tum Caesar omnibus portis eruptione racta equitatuque emisso, celeriter dat hostes in fugam, sic ut omnino pugnandi caussa resistcret nemo: magnumque ex iis numerum occidit,atque omnes armis exuit: Lon Fius prosequi noluit,veritus, qudd sylvae paludesque intercedebant , neque etiam paruulo detrimento illum locum relinqui videbat. Omnibus suis incolumibus eodem die ad Ciceronem peruenit Institutas turres,testudines, munitionesque hostium admiratur , Legione producta cognoscit non decimum quemque esse relictum militem sine vulnere: Ex his omnibus iudicat rebus quanto cum periculo & quanta virtute res sint administratae: Ciceronem pro eius merito, legionόmque collaudat, Centuriones sigillatim Tribunosque militum appellat, quorum egregiam fuisse virtutem testimonio Ciceronis cognouerat. Hactenus igitur egregium Caesarianae propugnationis exemplum habemus,ubi loci aequitas, ordo, cohortario, eruptione contra loci iniquatem, confusionem, stultae confidentiae temeritatem, victoriam praeclaram attulit. Laudauit Caesar separatim Pulsionem de Vare num, tandem reliquos etiam Centuriones Tria
169쪽
bunosque militum,quorum egregiam filisse vis tutem legati testimonio cognouerat. Ergo haec stipendia sunt laudis ab imperatore generosis militibus longὰ charissima,quae cum pecunia,veste,annona,caeterisque stipendiis pr stamitum animorum iudicio comparanda nequaquam sunt. Haec Caesaris historia est, unde m gina prudeliam non solum in castroru forma via demus tanqua septem latum milliu cum millia
viginti quatuor essent si duae legiones suis auxialiis essent inflauetae, sed in reliquarum viarum& uniuersi timoris simulatione. Consilio simulationis de simili dolo usi tum Galba contra S dunos & Veragros in Alpibus, tum Sabinus
contra Vnellos tum Labienus contra Treviros, victoriam similem adepti sunt Unum verb C: sarianae propugnationis strategema praetermisetendum nequaquam censui. Cn. Pompeius filius Ullam oppidum Hispaniae oppugnabat omoppius & rerE iam aliquot mensibus ibi disti,nebatur,quo ex oppido,cognito C saris aduen
tu , legati clam praeter praesidia Cn Pompeii
Caesarem clim adissent,petere coeperunt, ut sibi primo quoque tempore subsidium mitteret: sar eam ciuitatem omni tempore optime de pinpulo Romano meritam esse sciens celeriter sex
cohortes secunda vigilia iubet proficisci parseque equites numero, quibus praefecit hominem Cius prouinciae notum & non param scientem
170쪽
L. Iunium Patiecum, qui cum ad Cn. Pompeij praesidia venisset,incidit id temporis, ut tempestate aduersa vehementique vento afflictaretur: qua vi tempestatis ita obscurabatur ut vix prc-ximum cognoscere posset: cuius incommodum summam utilitatem ipsis praebebat. Ita cdm ad eum venerunt,iubet binos equites incedere, M
recta per aduersariorum praesidia ad oppidum contudere, mediisque ex praesidiis, cum quaer retur qui essent, unus ex Caesarianis respondit ut sileat, verbum facere: nam id temporis conari ad murum accedere ut oppidum capiat, & pa tim, tempestate impediti vigiles, non poterant diligentiam praestare: partim illo responta deterrebantur , cum ad portam appropinquassent,
signo dato ab oppidanis sunt recepti, & pedites equitόsque clamore facto dispositis ibi partim
qui remansere, eruptionem in aduersariorum castra secerunt: sic illud cum inscientibus accudisset,existimabat magna pars hominum qui in his castris fuissent, se propὲ captos esse. Oppugnationis & propugnationis exempla separatim posita sunt: sed Romana ad Alexiam oppugnatio propugnatioq; longὶ laboriosissima omnium praestantissimaque tuit: Fuit autem Alexia, oppidum Mandu Diorum, in colle summo, admodum edito loco, cuius collis radices duae duabus ex partibus flumina subluebant: Ante