Valerii Maximi Dictorum factorumque memorabilium libri 9

발행: 1625년

분량: 371페이지

출처: archive.org

분류: 전쟁

311쪽

rem tantum non semper secum habitare voluit, omni. hiis numeris virtutum divitem, magisque suo merito, quam fortunae beneficio inagmim ; cujus prius consilio,

quam minoris Scipionis imperio est deleta Carthago. R A R V M specimen honoris a Scipione quoqMNalica oboritver Ejus namque manibus , dc penati nondum qua storii, senariis Pythii Apollinis monitu,

Pessinunte accersitam deam excipi voluit: quia eodemoracii Io praeceptum erat, tu haec minimia Matri Deum a sanctimmo viro praestarentur. Explica totos fastos, constitve omnes currus triumphales,nihil tamen morem principatu speciosius reperies. . TRADUNT subinde nobis ornameuta si a Scipiones commemoranda .. Emilianum enim popillus ex candidato aedilitatis, consulem fecit. Quod fieri oportere exercitus seuatum literis admonuit. Ita nescias utrum illi plus decoris patrum constri proruin auctoritas, an militum coli sititim adjecerit: toga enim Scipionem diicein adversius Poenos creavit, arma poposcerimi,

Eundemque, cum quaestoriis cDiuitiis sit Fragator Q. Fa-hii, Maximi fratris filii, in campum descenailset, consolem iterum reduxit. Eidem senatus bis sine larte provin ciam; prius Africam, deinde Hispaniam dedit. Atque haec neque civi, neque lienatori ambitioso: quemadmo dum non solum vitae ejus severi ssimus cursus, sed etiam mors clandestinis illata insidiis declaravit. s. N. qtioque Valerium duabus rebus insignibus dii pariter atque cives speciosum reddiderunt. Illi cum quinciam Gallo cominus pugnanti corvum propugnatorem subjicientes : hi tertium dc vigesimilan annum ingresso, con siilatum Iargiri: quorum alterum decus vetustae ori

ginis ac optimi ominis: gens Corvini amplexa cogno meu uiturpat et alterum sumino subjungitur ornamemto, Iain celeritate, quam principio consulatus glorian

S. AT ne inqiudem Scaevolae, quoen L. Crassis ia consillam collegam habuir, gloria parum illustris: Qui

Asiam tam sancte , .dc tam fortiter obtinuit ; ut seuam deinceps in eam provinciam ituris magistratrbus, exem' vliun atque formam officii Scaevolam decreto suo pro

Poneret.

. IN HAERENT illi voci poste toris Africani

1eptem C. Marii cosis utatus, ac duo amplissimi triumphi. Ad rogum enim usque gaudio exultavit. Qui eum apodUuniatiriam sub eo duce stipendia equestria mereret, A Orte. a tur 'elidim quidam Scipionem interrogasset, si 8uid Illi accidiae quemn resp. aeque magum habi tura

312쪽

a satara esset. Imperator ipsum irespiciens infra se cubantem,vel hunc, dixit: Qtio augurio perfectissima virtus,inaximam orientem virtutem, videritne certius, an efficacius accenderit, perpendi vix potest. Illa nimirum c na militaris, speciosi minas tota in urbe Mario futuraIcenas omInara est. Postquam enim Cimbros ab eode-leios initio noctis nuntius pervenit, nemo fuit, qui non

illi tanquam diis immortalibus, apud sacra mensi suae

8. I AN quae in Cn. Pompeium Sc ampla δc nova congesta tali, hinc alsensione favoris, i Ilinc fremitu invidiae literarum monumentis obstrepuntur. Eques Romanus ς Proconsule in Hispaniam adversus Seriorium, pari imperio cum Pio Metello principe civitatis numia est. nondum ullum honorem auspicatus bis triumphae. vit: initia inagilitatum a sirinino imperio cepit: terrium consulatum decreto senatus solus gessit: de Mithridate,& Tigrane, de multis praeterea regibus, gentibus, Pluri- iniique civitatibus, di praedouibus uniim durit triumphum 9. inetiam Catulum pop. Rom. voce fila tantum noli ad lidera usque evexit. Nam cuin ab eo pi o Rostris interrogaretur, si in uno PomPejo magno omnia reponere perseverasset, absumpto illo subiti casus incurru, in quo spem et set habiturus e si unino consensu acci mavit, in te. Vim honorati jussicii admirabilem. Si quidem Magnum Pompejuna cum omnibus ornamentis, quae retuli,duarum syllabarum spatio iiiclusitan Catulo

lo. POΤ EST 3c M. Catonis ex Cypro citra regia pecunia revertentis appulsus ad urbem' videri me 'inorabili S: cui navi egrediemi conssiles, Sc cemi magia s,ratus, dc liniversiis S. P. R. officii gratia ph sto fuit.'on quod inagnu pondio mi Sc argent; i sed quod M. Catonem classis illa lucolumem advexerat, laetatus. 3. SED nescio an praecipuum sit L. Marcii iuus,tari decoris exemplum , quem equitem Romanum duo exercitus P. & Cn. Scipionum interitu, victoriaque Asidnibalis lacerati, ducem legerunt: quo tempore saliis eortim in ultima; angustias deducta, nullum Ambitiovi locum relinquebat. ra. RITo virorum commemorationi SuIpitia. Ser. Paterculi filia, Q. Fulvii Flacci uxor, adjicitur. Qua cum senatus libris Sibullinis per decemviros in- speetis censuisset, ut Veneris verricordiae simulachrum

' consecraretur,quo iacilius virginum mulierumque men

313쪽

VALER. MAX. LIB. VIII.

omnibus matronis centum,ex centum autem decem se reductae; de sanctimina femina judicium facerent, cum ctis castitate praelata est.

EXTERNA.

x. CAETERVM quia sine ulla disiuntione Romanae maje itatis extra quoque iiifignia respici possiuit, ad ea transgrediamur. Pythagorae tauta veneratio ab auditoribus tributa est; ut quae ab eo acceperant,in disi Putationem deducere nefas existimarent: Quinetiam interpellati ad reddendam caussam ; hoc solum responde. baut, Ipsum dixisse.Magnus honos,sed schola tenus Illa urbium suffragiis tributa est. Enixo Crotoniatae studio eo petierunt ut senatum ipsoruin, qui mille hominum numero constabat,consiliis suis uti pateretur. Op lentissimaque civitas tam frequenter venerati post mo tem domum , Cereris sacrarium secit: quantuinque illa urbs viguit, & dea in hominis memoria,& homo in deae religione cultus est. a. GORGIAE vero Leontini studiis Iiteraru aeta. eis suae cunctos praestantis, adeo ut primus in conventu Poscere, qua de re quisque audire vellet, ausiis sit, un, Versa Graecia in templo Delphici Apollinis tamam solido ex auro posuit; cum ceterorum ad id tempus au

ratas collocasset.

3. EADEM rens si immo consensu ad Amphia. Num decolaadum hicubuit; locum in quo humatus est, in formam conditionemque templi redigendo, atque inde.oracula capi institatena . Cujus cineres idem honoris Possident,quod Pythicae Conina quod aheno Dododae, quod Hammonis fonti damris . PHERENICES quoque non vulgaris h&nos,ini soli omnium femmarum gymnico spectaculo in teresse permissum est; cum ad Olympia filium Euclea certameu ingressurum adduxisset,Olympionice patre ge' Dira, fratribus eandem palmam assecutis latera dua sin gentibus.

314쪽

vALERII MAXIMI

LIBER NONUS.

BE LUXURIA Exempla Romana

sare aliquanto facilius est, quam vitare, oPeri nostro inseratur: Non quidem ut ullum honorem recipiat; sed ut teipsa in recognoscens ad poenitentiRm impelli possit. Iungatur illi libido: quoniam ex iisdem vitiorum principiis oritur . neque aut a reprehensione, aut ab emendatione separentur gemino mentis errore

t. C. Sergius Orata pensilia halnea primus.facere infimitte quae impensa levibus initiis coopta,ad suspensa calidae aquae tantum uota aequora penetravit. idem videlicet, ne pulam Neptuni arbitrio subjectam haberet, peculiaria tibi maria excogitavit, aestitariis interςipiendo fluctus, pisciumque diversos greges separa, tos molibus includendo , ut nulla tam saeva tempestas incideret , qua non Oratae mensae varietate ferculorum abundarent. AEdificiis etiam spatiosia , 3c excelsis deserista ad id tempus ora Lucrini lacus pressit , quo recemtiore usu conchyliorum frueretur r ubi dum se publi- eae aquae cupidius immergit, cum Considio publicano judicium nactus est : in quo L. Crassus ad veritis illum satam agens , errare amicum smim Considium dixit,

R quod ET LIBIDINE.

Externa.

315쪽

quod putaret Oratam remotum a lacu , chrituram ostreis: nataque ea, si inde petere non licuisset, in tegulis

a. HUIC nimirum magis AZsopus tragiciis in ad ptionem dare filium sitiam , quam bonorum suorum hae

redem relinquere debuit: non solum perdira , sed etiam furiosae luxuriae juvenem. Qiiena constat calitu commen dabiles aviculas immanibus emptas preciis , in cena proficedulis ponere, acetoque liquatos magnae summae v. nioues potionibus aspergere olitum; amplislunum putrimonitim, tanquam amaram aliquam sarcinam, quain celerrime abjicere cupierareni: Quorum alterius senis, alterius adolescentis sectam secuti plurimi, longius mantis porrexerunt. Neque enim ullum finitur vilium ibi, tibi oritur. Inde ab Oceami littoribus attracti pisces,inde infusa culinis ostreae. Arte censibusque edendi atque bibendi voluptas reperta est.

3. U R B I autem nostrae secundi beIIi Punici finis,& Philippus rex Macedoniae devictus, licentioris vitae fiduciam dedit. uso tempore matronae Brutorum do mum ausae sunt obsidere , qui abrosationi legis Oppiae intercedere Parati erant, quam feminae tolli cupiebant: quia his nec veste varii coloris uti , nec auri plus semun cia habere, nec juncto vehiculo propius Urbem mille pallus, nisi sacrificii gratia vehi permittebat. Et quidem obtinuerunt ut jus per continuos viginti annos servatum aboleretur. Non enim Providerunt seculi illius ubri,ad quem cultum tenderet insoliti coetus pertinax llim dium , aut quo se usque effusura esset legum victrix audacia. Quod si animi muliebris apparatus intueri Poetuissent, quibus quotidie aliquid novitatis sumptuosius adjectum est; in ipso introitu ruenti luxuriae obliuiς

sent.

μ- .SED quid ego de feminis ulterius loquor quas

dc imbecillitas mentis, δc graviorum operum negata as sectatio omne studium ad curiosio in sui cultum ho tariar cora ferre ; cum temporum superiorum δc nominis& animi excellentes viros , in hoc priscae continentiae ignotum diverticulum prolap s videam. Idque jurgio ipsorum Pateat. Cn.Domitius L. Crasso coIIeme suo astercatione orta objecit quod columnas Hymettias in porticu domu, ha'berer. uuem continuo Cralsus, quanti ipse doinu su/maestimarer, interrogavit. Arque ut resi, ondit sexagies se stertior uuanto ergo eam, inquit,minoris fore existim ias decem arbit sculas tuae succidero λ Ipse tricies sester'

tio. ait Domitius. Tunc Crassur: uter igitur luaurioli r

316쪽

ev Epone, qui decem columnas centum millibus nummum emi ; an in qui decem aibuscularuin umbram ubcies sestertium sultima compensas i sermonem oblitum Pyrrhi, minacinorem Aumbalis,jamqtie tra iramarinorulassipendiorum abundantia oscitantem: aliqilanto ramentulequentium siculo nim aedificiis δc nemoribus anguis subrem. Quoniam inchoatam 1 se lautitiam posteris reis linquese , quam a majoribus acceptam contilientiam reo

tinere malljerunt.

s. D ID enim sibi voluit princeps stionun rem.

torum Metellus Pius , tunc cum in Hispania adventus suos ab hospitibus aris & thure excipi patiebatur i cum italicis aulaeis contectos parietes laeto animo inrueba. uri cum immanibus epulis apparatissimos interponi udos sinebat y cum pasmata veste cou vivia celebrabat, emissasque lacunaribus aureas coronas velut coelesti apiti recipiebati Et ubi ista s non in Graecia, neque insta; quarum suxuria severitas ipsa corrumpi poterat: d in horrida. & bellicosa provincia, cum praesertiin erriinus hostis Sertorius , Roma uoru exercituum ocus Lusitanis resis perstringeret: Adeo illi patris sui unidica castra exciderant. Patet igitur, quam celerii non luxuria atauxerit.Nam cujus adoleticemia pressis mores vidit, senectus novos oria est.

6. CONSIMILIS mutatio in domo Curi m extitit . Siquidem forum nostram & patris gravi Dvim stipercilium , Sc filii sexcenties sestertium aerisini aspexit , contractum famosa injuria nobilium jus venum. Itaque eodem tempore , de in iisdem penatibus diversa secula halatarunt, frugalissumun alterum, alte

llum nequissimum.

7. P. aurem Clodii iudicium quanta Iuxuria Sc libidine abundavit i in quo ut evidenter uices' crimine

nocens reus absolveretur, noctes matronarum , dc ad

Iescentium nobisium magna summa emptae mercedit loco judicibus erogatae sunt. Quo tu flagitio tam tetro, tamque muIriplici, nescias primum quem dete itere, an rui istiud corruptelae genus excogitavit,an qui mana P

icitiam sequelicem pessurii fieri passi fluit, an qui religionem stupro permutarunt.

S. AEQv E flagitiosum illus convivium , quod

Gemellus Tribunicitas viator ingenui sanguinis, sed od, cii intra servisetti habitum deformis , Metello Scieioni consuli, ac tribunis plebis Inagno cumrirbore civitatis comparavit.Lupanari enim domi suae initii utri Muciam dc Fulviam tiam a Patre,tum a viro virnuque abduetam, dc uobilem puerum Saturninum in eo Prostituit. Pro.

317쪽

s VALER. MAX. LIB. IX.

hi osae patientiae corpora, ludibrio temulentae IibidiuI futura et epulas consulibus 8c tribunis nota celebrandas, sed vindicandas. s. PRAECIPVE vero Catilinae libido scele.

: Nam vesano amore Aureliae Orestit Iae correpnis, cum unum impedimentum videret,qtio minus nuntiis imiter se j ungerentur,filium situm, quem Sc solum, α aetate jam puberem habebat, veneno lustulit: protinusque ex rogo ejus maritalem facem accendit, ac novae maritae orbitatem suam loco muneris erogavit. Eodem deinde

animo civem se gerens, quo patrem egerat: filii pariterniauibus,3c nefarie attentatae patriae Pecuas dedit. Ex TERNA. '

x. . A T Campana luxuria perquam utiIis civitati nostrae fuit. Invictum eniin armis Annibalem illecebris suis complexa, vincendum Romano militi tribuit. Illa vigilantissimum ducem, illa exercitum acerrimum daputius largis, abundanti vino , unguentorum fragrantia, veneris usaei lasciviore, ad semnum & delitias evocavit. Ac tum doenum fracta de contusa Punica feritas est, ciun Seplasia ei 3c Albana , castra ella coeperunt. Quid ergo his vitiis foedius, quid etiam damnosius,quibus visetus atteritur, victoriae languestunt, sopita gloria in i famiam convertitur, anImique pariter de corporis vires expugnanturi Adeo ut uestias ab hostibusne, an ab illis capi perniciositis habendum sit. a. Q U AE etiam Volsiniensium urbem gravibus Merubescendis cladibus implicarunt. Erat opulenta , erat moribus δc letibus ornata. Etruriae caput habebatur: sed postquam uxuria prolapsa est , tu profundum inj xiamin d turpitudinis decisit, ut servorum se insolentissimae dominationi subjiceret. Qtii primum admodum

pauci senatorium ordinem intrare aufi, mox universam rempublicam occupaverunt. Testamenta ad arbitrium suiuii scribi jubebant: convivia, coetusque ingenuorum fieri vetabanti filias dominorum in matrimonium d cebant. Postremo Iege sanxerunt, ut stupra sua in victis Pariter ac nuptis impunita essent: ac nequa virgo inUnuo nuberet, cuius castitatem non ante ex numero ipso nun aliquis delibasset. 3. A G E, Xerxes opum regiarum ostentatione ex, mia , eo usque luxuria gaudebar, ut edicto praemium ei proponeret , uui novum voluptatis genus reρ aer.

Quauta,dum deliciis nimiis carpitur,amplissiam imperii

318쪽

CAP. I. DE LUXURIA ET LIBID. 26 ANTIOCHVS quoque Syriae rex nihilo

idimnentioris exempli: Cujus carim dc amentem luxuriam exercitus imitatus , magna ex parte aureos clavos crepidis subjectos habuit: argenteaque vasa ad usum saling comparavit:& tabernacula textilibus figillis adornata statuit.Avaro potius hosti praeda optabilis,quam ulla ad vincendum lirenuo mora. s. IAM Ptolemaeus rex accesssione vitiorum suo rum vixit: ideoque Physton appellatus est. Cujus nequitia quid nequius t sororem natu majorem communi

fratri nuotam tibi nubere coegit.Postea deinde fiIia ejus per vim imprata , ipsam dum sit . ut vacuum locum uv. ptiis puellae faceret. 6. CONSENTANEUS igitur regibus misgentis AEgyptiae populust qui ductu Archelat ad ersus

A. Gabinium moenibus urbis egrellus , cum castra vallo atque fossa cingere juberetur: uui νersias succlamavit, ut id opus publica pecunia faciendum locaretur. Quapropter delitiis tam enerves animi, spiritum exercitus Π itri sultinere non potuerunt. . SED tamen effeminatior multitudo Cypriona qui reginas suas mulierum corporibus veIut gradiah constructis, qno mollius vestigia pedum ponerent, currus Conscendere aequo animo sileniebant.Viris enim, si modo viri erant,vita oarere, quam tam delicato imp xio obtemperare satius fuit.

CAPUT II. DE CRUDE LITATE.

cia regiis.

o Darii Oebi Persarum

regis.

HAE, C societas vitiorum Iascivi vuItus. ω novae

cupiditati inhaerentium oculorum,ac delicato cubtu affluente, per varios illecebrarum motus vo.

Iitantis animi et crudelitaria vero horridus habitus . tru-

319쪽

- . sit

culenta facies, violenti spiritus,vox terribilis, ora minude cruentis imperiis referra: cui silentium donare, incre- tim mentum est adjicere. Etenim quem modum sibi ipsa ita, o. iii tit et , si ne sugillationis quidem frenis fuerit revocata ad summam, cum penes illam sit timeri, penes no4 fit uti:

. L. S V L L A, quem neque laudare, neque Villi hPerare quisquam satis digne potest: quia dum quaerit vi, mictorias, Scipionem se populo Romano;dum exercet, Au lant: nibalem reprMentavit. Egregie namque auctoritate no hi Iitatis de Rufa, crudeliter totam urbem, atque Omne Italiae partes civilis sanguinis fluminibus inundaevit . usi: Quatuor legiones contrariae Partis, fidem sitam securas, ' in Publica villa quae in Martio campo erat) uequis' in quam fallacis dexterae misericordiam Implorantes, ob inlitruncari jussit: Quarum lamentabiles quiritatus trepi' l. dae civitatis aures receperunt: lacerata ferro corpora Tiberis impatiens tanti oneris cruentatis aquis vehere χου coactus est. Quinque millia Praenestinorum spe salutis ' per P. Cethegum data, extra moenia municipii evocata, limcum abjectis armis humi eorpora prostravitΙtint, interfi- , adicienda,protinusque per agros dispergenda curarit.Qua lj tuor millia & septingentos dirae prostringonis edicto siugulatos in tabulas publicas retulit , videlicet ne me, dirmoria tam praeclarae rei dilueretur. Nec contentuS in a eos saevi te, qui armis a se dissenserant ; etiam quieti adis scimi cives, propter pecuniae magnitudinem,per nomencla- ' te torem conquisium , prosta iptorum numero adjec it. Ad- sversus mulieresqtioque gladios distrinxit: quasi pathm l 'ucaedibus virorum fatiatus. Id quoque inexplebilis fui- st: tatis indicium est. Abicita iniserorum capim, modo ilou lvultum ac spiritum retinentia , in conspectiim Quin a se i ii ferri voluit, ut oculis illa, quia ore nefas erat, mande' pTet. Quam porro crudeliter se in M. Mario praetoreges l. sit l quem per ora vulgi ad sepulchrum Lutariae gentis I erti actum, non prius vita prisavit, quam oculos inse icis erueret, dc lingula, corporis partes confringeret. LVix mihi verisimilia narrare videor. At ille etiam Μ. Plaetoritim, quod ad Marii supplicium exanimis cecide' Tat, continuo ibi mactavit: novus punitor mise ordia', apud quem iniquo animo scelus intueri,scelu9 a utiere .ur. Sed mortuorum umbris fallein pepeicit t Minime. nam C. Μιrii,cujus,etsi postea hostis,quautor tamen aliquando fuerat, erutos cineres in Anienis alveum spar ait: En quibus actis Felisis cognomen asIequeudum psi' inviti

320쪽

. Ust a

CAP. II. DE CRUDELITATE. χειν levat: nam & iIIe nimia cupiditate persequendi inimi,

cos, iram sitam nefarie dis itinxit, L. Caesaris consularis& censorii nobilissi inum corpus ignobili flevitia trucia dando : Et quidem apud seditioiissinu Sc abjectissimi hominis binium: id enim malorum miserrimae tunc Reipublicae deerat it vario Caesar piaculuιn caderet.Penera uti victoriae ejus non fuerunt : quarum oblitus plus eriminis domi,quam laudis militiae meritit. Idem caput M. Antonii abscisum laetis mauibus inter epulas persunt am animi ac verborum insolentiam aliquandiutinuit: clarissimique dc civis dc oratoris sanguine contaminari mensae sacra passius. Atque etiam P. Annium, qui id attulerat, insurum suuin, recentis cadis vestigiis aspersum, recepit.

3. DAMASIPPUS nihil laudis habuit quod

corrumperet: itaque memoria ejus licentiore accusatione pertiringitur; Cujus jussu principuni ci Oitatis capita holitarum capitibus permista sunt; Carbonisque Arvinas truncum corpus patibulo affixum gestarum est: Adeo aut flagitiosissimi hominis praetura iuvirum , aut reipublicae majestas nihil potuit. . MUNATIUS etiam Flaccus Pompeiani nominis acrior quam probabilior defensor , cum ab imperatore Caesiare in Hispania inclusus maenibus Atr silensium oblideretur, efferatam crudelitatem suam truculenti silino genere vesaniae exercuit: omnes enim ejus oppidi cives, quos studiosores Caesaris senserat,jugul tos , muris praecipitavit: feminM quoque, citatis nominibus virorum, qui in contrariis castria erant, ut caedes conjustum suaruin cernerent; maternis gremiis superpostos liberos trucidavit, infantesque a Itos in conspectu parentum humo indigi, alios superjactatos pilis excipibullit: uuae auditu etiam intolerabilia , Romano jussi, Lusranis manibus administrata sunt: cuius gentis praesidio placcus vallatus, divinis operibus vecordi pertina.cia resistebat.

Ex TERNA.

. .. - . - .

. TRANSGREDIA MVR nune ad iIIa,

quibus ut par dolor, ita nullus nostrae civitatis ruboei uest. Carthaginienses Atilium Regulum palpebris resectis, machivae, in qua undique praeacuti stimuli emiue-Dant,uὶclusum, gilantia pariter dc continuo reactia d soris necaverunt. Tormenti genus haud dignum passo. auctoribus dignissimvin. Eadem usi laut crudeIitate in lites nostroo quos maritimo certamine in suam pote- .stamn

SEARCH

MENU NAVIGATION