장음표시 사용
281쪽
a o VALER. HAX. LIB. VIII. Quam ob causam a V. Popillio Lamate accusatus,rrimus sua lege cecidit et ac docuit nihil aliud praecipi debere,nisi quod prius quisque tibi imperaverit.
. Q. autem Varius, propter obscuriun jus civita. tis Ιbri in cognominatus, I ib. Pleb. legem adversusi, lx eccessionem collagarum perrogavit: qua jubebat quaeri quorum dolo malo socii ad arma ire coacti essent , in pna cum clade reipublicae sbciale enim prius,demdeci. vile bellum excitavit. Sed dum ante peltiferum tribu mo pleb. quam cerrum civem agit, sua lex eum doni, ιlicis laqueis constrictum absumptit.
CAPUT VII. DE s Tu D Io ET INDUSTRIA.
a M. Catums Vticensis. 3 Μ. Terentii Varronis.
x Demosthenis Athenie- si . a. 'thagora Samii.
xx Cleanthis insisti. 12 Sophoclis Athenie s.
23 Simonidis Ceii. λε Saloniis c Atheniensis. sis Themistotas Atticinniens. QVID cesso vires industriae commemorare cuius
alacri spiritu militiae stipendia roborantur έλ- rensis gloria accenditur, fido sinu cuncta studui recepta nutriuntur '. quicquid animo , quicquid manu, quicquid lingua ad mirabile e st, ad cumulum laudis re ducitur. iniae cum perfectissima sit virtus , eam taminduramento siti confirmat. x. CATO sextum & octogesimum annum agea dum in republ .igenda juvenili animo perstat; ab inimi- cIs capitali crimine accluatus nam caussam egit. Neque aut memoriam ejus quil suam tardiorem,aut nimHaremiateris illa ex parte quallatam , aut os haesitata Oue Im- Deditum animadvert1x. Quia omnia ista in statu tuo. aequali ac perpetua industriae eontinebat. Quin etiam in
282쪽
c AP. vi I. DE STUD. ET INDUs T. x x ipso diutissitne actς viis fine disertissimi oratoris Galbae
accusationi defensionem suam Pro Hispania apposuiI. Idem Graecis literis erudiri concupivit: quam sero, inde aestimemus, quod etiam Latinas pene jam senex di- dicit. Cumque eloquentia magnam jain gloriaIn par l tam haberet, id egit, ut juris civilis quoque esset peritis
a. C UI V S mirifica pro ira, propior an ali nostrae Cato , ita doctrinae cupiditate flagravat; ut ne in curia quidem, dum senatus cogitur,temperaret sibi, quo minus libros Graecos lectitaret: Qua quidem indulsita olielmi dit,aliis empora deel inalios tempori biis snpercile. 3. T E R E N T I v S autem Varro humanae vita
exemplum, aetatisque spacimn nominandus: non annis, quibus seculi tempus aequavit,quam stylo vivacior fuit. In eodem enim ieetillo spiritus ejus, ac egregiorum operum cursus extinctiis eli. . CONSIMILIS perseverantiae Livius Drusus,qui aetatis viribus, & acie oculorum desectus, itis civile populo benignissime interpretatus elit titilis ii iisque aiscere id cupientibus montinenta comp*uit. Nam ut seirem illum natura caecum Drti ua facere potuit, ita neutra interpellare valuit 3 ne non animo dc videret α
s. P A V L v S vero senator, Ec Pontius Lupus
equea Romanus, suis temporibus celebres caulsarum actores, luminibus capti, eadem industria forensia stipendia executi sunt. Itaque frequentius etiam audiebamur, concurrentibus aliis, quia ingenio eorum delectabanis tu aliis, quia eonstantiam admirabantur. Namque tali incommodo perculli secelsum petunt , duplicamque t uebras,fortuitis voluntarias adjicientes. 6. 1 AM P. Cralliis, cum in Aliam ad Aristonicum. regem debellandum consul veni stet, tanta cura Graecae linguae notitiam auimo comprehendit, ut eam in qui que divisam genera per omnes Partes ac numeros peni
tus cognosceret. Quae res maximum ei sociorum am
rem conciliavit , qua quis eorum lingua apud tribunal illi iis postillaverat, eadem decreta reddenti. γ NE Roscius quidem subtrahatur scenicae indi striae notissimum exemplum , qui nullum unquam spem. ctauti populo gestum, nisi quem domi meditatus fuerar, onere ausus est. Quapropter non ludicra ars Rqstis Ei, sed Roscius ludicram artem commeudavit: Nec vul-8Mantum favorem, verum etiam priucipuin familiaritates amplexus est. Haec sunt attenti Sc anxii, 3c nunquam cessantis thidii praemia: propter quae tantorum Q. vii
283쪽
a a V ALAR. MAX. LIB. VIII. virorum laudibus non impudenter se persona histri,
EXTERNA. x. GRAEC A quoque industria quoniam nostrae
multum profuit, quem meretur fructum Latinae linsuae recipiat. Demosthenes, cujus commemorato nomine, maximae eloquentiae consummatio audientis animo oboritur, cum inter initiae juventae, artis , quam affecta hat, primam Iiteram dicere non possiet, oris sui vitium tauto studio expugnavit,ut ea a nullo expressivis efferre tur. Deinde propter nimiam exilitatem acerbam audi- in vocem sua in exercitatione continua ad maturum Agratum auribus fouum perd uxit. Lateris etiam firmita te de lactus quas corporis trabitus vires negaverat, Ma bore mutuatus est e Multos enim versus ullo impetu spi ritus complectebatur, eosque adversa loca celeri grada scandens, pronuntiabat. Ac 'adosis littoribus inlittens declamationes fluctuum fragoribus obluctalitibus edebat , ut ad fremitus concitatarum eouci ouum patientia duratis auribus uteretur. Fertur quoque ore insertI, ealculis multum ac diu loqui solitus, quo vacuum promptius elset Sc resolutius. Proeliatus est contrare rum naturam dc quidem victor abiit, nisi ignitatem eius pertiuacissimo animi robore superando. Itaque at iermn Demosthenem mater,alterum indultria enixa est.
a. A T Q U E ut ad vetustiore industriae actu trans Prediar,Pythagoras perfectissimum opus sapientiae a tu venta pariter omnis honestatis percipiendς cupiditatesi stinere sus nihil enim quod ad ultimum sui fiuem pes
ventimi inest, non est mature Sc celeriter Incipiti αἶ' pium petiit,ubi literis gentis ejus assuefactus, praerens aevi sacerdorum commentarios serutatus , Iium secntorum observationes cognovit. Inde ad Nnta profectus , magorum exactissimae prudentiae se lannast dum tradidit; a quibus fiderimi motus cursisIue stesu'rum , & uuius cujusque vim , proprietatem & effectumhmi iussime demoustratum doeili animo hausin. Ele tam deinde, 8c Lacedymona navigavit: quarum, ac moribus iuspectis , ad Olympicum certamen descridit. Cumque Jltiplicis scientiae maxima totius Graeci admiratione specimen exhibuisset e quo cog00M censeretur inrerrogatus , non se intuνδυ iam leprem excelleiares vIrI occupaverantὶ sed φιλοσοφον e respondit. In Italiae etiam parte , quae tunc maior uix
eia appe Ilabatur perierit,iu qua plativus&opulerum.
284쪽
c A P. VII. DE STUDIO ET INDUS T. a s
mis inbibus effectus suorum studiorum approbavit. Cujus ardentem rogum plenis venerationis oculi, Metapondus aspexit: oppidum Pythagors quam si orum ci-
verum nobilius clariusve monumento.
3. PLATO aute patriam Athenas, praeceptorem Socratem sortitus, 3c locum de hominem doctruiae fertilissimum; ingenii quoque divina instructus abundantia: cum omnium jam mortalium sapientissimus haber tur, eo quide usque, ut si ipse Iupiter caelo descendillet, nec elegistiore,nec beatio e facundia umrus videretur rAgyptum peragravit, duin , sacerdotibus ejus gentis Geometriae multiplices Numeros , atque caelestium o servationum rationem percipit. Quoque tempore antidiosis iuvenibus certatim Athenae Platonem doctorem quaerentibus petebamur; ipse Nili fluminis inexplicabiles ripas, vastissimosque campos , effusam barbariem, dc flexit ossis fossarum ambitus AEgyptior uni fenum discipulus lustrahat. Quo minus miror eum in Italiam transgressium, ut ab Archita Tarenti, a Timaeo dc Arione, & Echecrate Loeris Pythagorae Praecepta dc initituta acciperet. Tanta enim vis, tanta copia merarum ut dique colligenda erat, ut iuvicem Per totum terrarum
orbem dispergi 3c di Iatari posset. Altero etiam & o gesimo anno decedens sub capite Sophronis mimos hahiride fertur r fit ne extrema quidem ejus hora agit tione studii vacua fuit. . A T Democritus, eum divitiis censeri posser. qtia tantae fuerunt, ut pater ejus Xerxis exercitni epulum dare ex facili potuerit: quo magis vacuo animo stildiis literarum esset operatns,parva admodum lumina menta. patrimonium seiuna patriae donavit,Athenis autem com pluribus annisa ratus, omnia emporum momenta ad percipieudam Sc exercendam docti inam consere iis , ignorus illi urbi vixit ; quod ipse in quodam volumine testatur. Stupet mens admiratione tantae industriae, dclam transit alio. s. CARNE AD E S laboriosus 3c diuturnus sapie-tiae miles ; siquidem nonaginta expletis annis, idem ilii vivendi ac philosophandi finis fuit: Ita se mirificum doctri me operibus addixerat, ut cum cibi coendi caussa recubuis Iet, cogitationibus inhaerens ; manum ad mensam porrigere oblivisceretur. Sed eum Melissa, quam uxoris loco habebat, temperato inter studia non inrer- pel Iaddi, sed inediae mccurrendi ossicio dexteram suam necellariis usibus aptabat. Ergo animo tautummodo vita fruebatur, corpore vero quasi alieno dc super va- sua circumdatus exat. Idem cum Chrysippo disputa
285쪽
turiis, helleboro se ante purgabat, ad exi timendlim ingenium suum attentius, & illius refellendum actius: quas potiones iudustria solidae laudis cupidis efficit ap
6. QV ALI porro studio Anaxagorani flagrasse
credimust qui cum e diutina peregrinatione patriam re periiset, po isellione que desei tas vidit let, Non essent, inquit ego salvus 'usi istae periit sent . vocem petitae sapien- Iiae compotem. Nam si Praediorum potius, quam ingenii. culturae vacat set ς domInus rei familiaris intra penates mansisset . nec tantus Anaxagora ς ad eos redii lset.
7. ARCH I Μ EDI, quoque mictuosam indu
striani fuit se dicerem , mii eadem illi δc dediiset vitam,& abstulillet. C ptis enim Syracusis , Marcellus machi nationibus ejus multum accitu victoriam sitam inhibi tam senserate eximia ruinen hominis prudentia delecta tus,ut capiti illius parceretur, ed;xit; pene tantum sto etiae iri Archimede servato,quantum in oppressis Syi acusis reponens. At is dum animo & oculis in terram defixis formas describit, militi qui praedandi gratia domum irruperat, strictoque super caput gladio a quisnam eiset, interrogabat: propter nimiam cupiditatem investigamii quod requirebat, nomen suum indicare non potuir. Sed Protacto manibus pulvere, Noli, inquit, obsecro, isti m disturbare: Ac perinde quasi negligens imperii victoris, obtruncatus , sanguine tuo artis suae lineamenta consu-dit. Quo accidit, ut propter ident studium modo donaretur vita,modo spoliaretur. 8. SOCRATEM etiam constat aetate prordictuni fidibus tractandis operam dare coepisse et satius judicantem ejus artis usuin sero , quam nunquam percipe re. Et quantula Socrati accesso ista futurae scientiae erati sed pertinax hominis industria , rantis doctrinamae divitiis etiam Musicae rationis vilissimum elementum accedere voluit. Ergo dum ad discendum semper se Pauperem credidit, ad docendum fecit se locupletis
s. AT QV E ut longae 3c felicis industriae qnauin unum acerviim exempla redigamus, Isocrates nobi lissimum luaum, qu inscribititu LEcυα ροα ἐκος, quartum& nonagesimum annum agens,ut ipse lignificat, compo suit, opus ardentis spiritus plenum. Ex quo apparet, se nescentibus membris eruditorum, inins animos indu striae beneficio florem iuventae retinere. Neque hoc styloterini uos vitae suae clinilix: namque admirationis ejus fructum qui nuumnio percepit. so. CITERIORES aetatis metas,sed non par i Iamu
286쪽
CAP. VII. DE ST YD. ΕΤ INDUS T.
tamen spatii Choesippi vivacitas flexit: nam Octogesi inoanno coeutum, inide quadrayesimum keγικοῦν exa illimae subtilitatis volumeu reliquit. Cujus studium in tradendis ingenii sui monimentis rantiam operae laborisque sustinuit ; ut ad ea quae scripsit penitus cognoscenda,
si . TE quoque Cleanthe tam laboriosae tem, dc tam pertinaciter tradentem sapient i a ipsius industriae suspexit: cum adolescentem H 'trahendae aquae nocturno tempore inopiam in ustentantem diurno Chrysippi praeceptis percipiendiS v
, cautem.eundemque ad undecentesmum annum attenta
cura erudientem auditores tuos videret: Duplaci erum labore unius seculi spacium occupasti, incertum rea aen- .do discipulusne an praeceptor elias laudabilior. ia. SOPHOCLES quoque gloriosum cum rerum natura certamen habuit; tam beni ne mirifica op xa illa sua exhibendo,quam illa operibus ejus tempora liberaliter subministrando : Prope enim celuesimum an-ritim attigit, sub ipsum transium ad mortem Oedipo rict Coloneo scripto ; qua sola fabula omnium Musdem studii poetarum praeripere gloriam potuit : Idque ignotum esse posteris filius Sophoclis Iophon uoluIt, IePirrcnIctDatris,unae retuli,inlculPendo. 1 . SIMON ID ES vero poeta odragesimo annodi docuisse se carmina, dc in eorum certamen descenditis ipse gloriatur et nec fuit iniquum, illum voluetatem ex innuio suo diu percipere, cum eam omni aevo fruenciam
et . IAM Solon quanta industria flagravelit , deversibus complexus est, quibus significat se quotidie ali- uvid addiscentem senestere , & supremo ruae die corr- firmavit.quum assidentibus amicis 3c quadam de re te monem inter se conferentibus, fatis Iam pretium caputeriae rei: Interrossatusque quapropter Id fecistet, respondit i ut eum istild, quicquid est, de quo Jam disputatu, vercepero, moriar. Μigrasset Profecto ex hominibus nertia , si eo animo vitam iugrederemur , quo eam So.
maximarum rerum cura districtus , omnliarn tamen crinvium suorum nomina memoria comprehendit: Per summamque iniquitarem patria pulsus,& ad Xerxem, quem paullo ante devicerat,confugere coactus,praus quam mconspectum ejus veniret, Persico sermoni se assuefecit: ut labore parta comanendatione,regus auribus familia.
287쪽
V M.quod industriae, Se maxime midio eontra ς VALER. MAX. LIB. VIII. . Cuius utrimque itidustriae laudem duo reges partiti
sint; Cyrus omnium militum florum nomina; Mithridates duarum Sc viginti gentium , quae sub'regno et erant linguas ediscendo Ille, ut si ne monitore exercitumas quibus imperabat, siue interprete salutaret ; hic
externis. I socyate Atheniensi.
rium videtur , subnecti hreviter aenet; non quo vanescit virtus, sed quo recreatur. Alterum enim etiam inertibus vitandum ; alterum strenuis quoque in teidum appetendum est: Illis, ne vitam enervem exigant: his vi teinpelliva laboris interanissione ad laborandiunctiit vegetiores. r. PAR verae amicitiae clarissimu Scipio & Lare Nis, cum amoris vinculo, tum etiam omnium virtutum
inter se juncti societat ut actuosae vitae iter se sali grλ' clu exequebantur; ira animi quoque remissiona commu' niter acquiescebat. Constat namque eos C etae de Lau-xenti vagas littoribus conchulas, dc umbilicos lectitasser Idque se L Crassis ex socero suo Q. Scaevola,qui Puer Laelii sitit, diis e saepenumero praedicavit. a. SCAE V O L A aut e quietae remissionis eorum certissimus testis,optime pila iussisse traditur: quia vide. Iicet ad hoc diverticulum animuin suum forensibus ministeriis fatigatum , transferre solebat. Alveo quoque x calculis vacatIe interdum dicitur; cum bene ac diu iura civium, & caeremonias deorum ordinasset: ut enim in rebus seriis Scaevolam; ita & in scurrilibus lusibus hominem agebat, quem rerum uatura continui laboris Patieutem elue nou sinit. i
fuit,socrate adeoque non erubuit tum , cum interpo
288쪽
. II, CAP. I x. DE VI ELOQUENTIAE. et a
sita arundinec ribus suis, eum parvulis filiolis Iudens ab Alcibiade risus est. a. HOMERUS quoque fingenii caelestis vates non aliud sensit. vehementissimis Achillis manibus canoras fides aptando,ut earum militare robur leni pacis studio relaxaret.
c AP vT IX. DE VI ELOQUENTIAE. In Romanis. In externis.
pQ TEMTIAΜ vero eloquentiae etsi plurimum
valere animadvertimus 3 tamen sub propriis exemplis , quo scilicet vires ejus testatiores fiant, recognosci convenit.
bus,juxta ripam fluminis Anienis in colle,qui Sacer ampellatur, amata iansedit. Eratque non solum desolinis, ted etiam miserrimus rei publicae sinus: capite ejus caetera parte corporis pestifera seditione divisa. Ac ni valerii subvenisset eloquentia, spes tanti imperii in ipso pene ortu suo corruillet.Is tranque populum nova Sc in s lira libertate temere gaudentem, oratione ad meliora de ciniora consilia revocatum , senatui subjecit,id eli, urbem urbi junxit. Verbifergo facundis ira,eousleI D tio, Sc arma cesserum. ε
nes civilis prosundendi sanguinis cupiditate furentes,inhibuerimi. Missi enim di saevissimis ducibus milites ad M. Anyonium obtruncandum , sermone ejus obstupvicti, destri eos jam Si vibrantes gladios inrore vacuos vaginis reddiderant. Quibus digressis, P.Antrouius sis enim solus in ambitu expers Autoni anae vocis steterat) crudele imperium trncalente, ministerio peregit. usam di sertiam igitur eum fuisse putemus, quem ne hostium quidem quisquam occidere sustinuit , qui modo vocem eius ad aures suas voluit admittisε
tus, tam etiam humani ingenii persectissimum columen, vim facundiae propriae expressit: dicendo in aecusatione Cn. Dolabellar, quem reum egit, extorqueri fibi caussam optunam caeotiae patrocinio. Siquidem maxima tunc
289쪽
vis eloquentiae questa est: cujus facta mentione,quoniam domesticum nullum ni us adjecerim exemplum , per grinandum eli.
Ex TERNA. r. PISIs ΤRAΤVS dicendo tantum valuin
traditur, ut ei Athenienses regiviri imperium oratione capti permittererit: Cum Praesertim eX contraria parte amantissimus patriae Solon niteretur. Sed alterius salimhriores erant Conciones, alterius disertiores: quo eis nit, ut alioqui prudentissima civitas libertati servilinem praeferret.
Σ. PERICLES autem seIicissimis naturae in. crementis , sub Anaxagora praerceptore stimmo studio perpolitus Sc instructus , liberis Athenarum cervicibus sugum servituris imposuit: egit enim ille ur an,& ve Lavit arbitrio suo. Cumque adversus voluntatem Populi loqueretur, jucunda nihilominus, de popularis ejus vox erat. Iraque veteris comoediar maledica lingua, quanuis potentiam viri perstringere cupiebat, tamen in labris ejus hominis melle dulciorem leporem fatebatur habitare ζ inque animis eorum , qui illui audierant, quasi aculeos quosdam relinqui praedicabat. Fertur quidam, cum admodum senex Prime concioni Periclis adolescribtuli interesset , idemque juvenis Pisistratum jam decrepi tum concionantem audisset; noli temperaise sibi qlio minus exclamaret, Caveri illum civem oportere, quod Pis strati orationi simillima ejus esset oratio: Nech .minein alit aeutimatio eloquii aut morum augurium fefellit. Qiiid enim inter Pisistratum & Periclem luterfuit nisi quod ille armatus , hic sine armis tyrannidem
gessitia. A N T v Μ eloquentia valuisse Hegesiam
Cyrenaicum philosophum arbitramur qui sic mala vi-- repraeseinabat; ut eorum miseranda imagine audientium pectoribus in serra, innitis voIuniarne mortis oppe tendae cupiditatem ivgeneraret Ideoque a rege Ptolemaeo ulterius hac de re disserere prohibitus est.
290쪽
E L O Qv ε N TI AE autem ornamenta in prouun
tiatione apta, & convenienti iamtu corpol is con stunt: quibus cum se instruxit, tribus modis homines aggreditur,animos eorum ipsa invadendo, homun auteri aures,alteri oculos Permulcendos tradendo.
exhibeatur, C. Gracchus eloquentiae quana Propositi fe-Ilcioris adolescetis,quoniam flagrantissimo ingenio cum optime rempublicam tueri posset, perturbare impie maluit e quoties aphid populum concionatus est , servum Post se musicae artis peritum habuit,qui occulte eburnea. fistula prouuutiationis ejus modos formabat ; aut nimis reinissos excitando, aut plus justo concitatos revocando: Quia ipsum calor atque impetus actionis attentum hujusce temperamenti aestimatorem es e non patiebatur.
ro motu repositum credens, pene plus studii in eodem elaborando, quam in ipsa eloquentia affectanda impe dit. Itaque nescires, utrum cupidHis ad audiendum eum, an ad 1pectandum concurreretur: sic verbli oratoriisas stus,& rursus aspectui verba servieban r. Itaque coninstat Resopum de Dicium iudicrae artis Peritiminos viro billo causas agente, in corona frequenter astitisse ; ut foro petitos geli in scenam referrenr.
loquimur momenti sit , oratioue quam Pro Gallio habuit , lignificavit, M. Calidio accusatora exprobraudo, quod praeparatum sibi a reo vellenum , testibus , chirograptas , quaestioniblis se probaturum astitanaus, remi Ihvultu, dc languida voce, dc se luto genere orationis usus esseti Pariterque dc oratoris vitium detexit, 3c caunsae perie Iitantis argumentum adjecit, totum hunc I