Dimensio graduum meridiani Viennensis et Hungarici augg. jussu et auspiciis peracta a Josepho Liesganig, Societatis Jesu. Cum figuris aeneis

발행: 1770년

분량: 315페이지

출처: archive.org

분류: 수학

31쪽

Cursores hi serunt chalybeos circini stilos i i, quorum

quisque superiore sui parte in solidum triangulare prisma b formatus intra triangulare foramen g , pyramidis truncata: d perquam apte recipitur, & cochlea e firmatur; ne ullo modo vacillet; inseriore vero parte in ac tam cuspidem i desinit. Pars circini praecipua est EaRRa E cum cochlea chalybea A IJ ejusque matrice, quae in Orichalcina, z. lineas crassa, lamina C D excisa est. Laminae huic C D cur- . sor FGHI qui quidem claritatis gratia in Figura ab ea retractus exhibetur hinc atque inde duabus cochleis adfigitur, quarum una est r, striato foramini s re DOndens. Fit inde, ut circumacta cochlea A B cursor F U HI cum cuspide i ultro citroque moveatur: quaPropter etiam Pertica lignea secundum totam cochleae AB longitudinem oriecta est, quo per id spatium libera admotum laminae C D via pateat. Cursor uterque, ubi opus fuerit , adstringi fortius firmarique potest cochleis O O, quarum ira men extrema non ipsum per se lignum , sed interposit- elastica chalybea lamina premunt, ne profundiora ab ipsis impressa sorte vestigia perticae ligneae planum vitient. /Chalybei cylindri longitudo tota c B est pollicum sere s ;ejus pars sistata seu ipsa cochlea A B longa est pollices a I, FE 2 3. lineas a. crassa: pars altera ab A versus orbiculum E E, post i pollicis ab A distantiam, in latiorem torno factum annulum mn abit: hunc rursum cylindrus p excipit, qui denique in quadrangulare prisma c desinit. Planum superius t annuli mn, axi cochleae normale est, atque inseriori plano capsulae RR parallelum. Capsula RR perticae ligneae L L cochleis a a adfixa est; ipsi vero orbiculus hi , qui a Caniveto in partes et ' divisus est , ut lineae Patisienu quam pro ne quatuor cochleae AB revolutio

nes Diqiligod by Corale

32쪽

nes respondeant. Cylindro p totam capsulae R R & or-hiculi E E crassitudinem pervadenti, indicis x simila orichalcina q; prismati vero c manubrium γ imponitur; quo

fasto cochlea et in matricem prismatis c adacta, totam Compagem firmiter adstringit, cochleamque AB recto suo fiatu continet. Cochleam A B ambit elasticum in stiram contortum orichalcinum filum b b, hinc capsulae R R, inde laminae CD innixum, eo fine, ut nisu suo laminam C D helicibus cochleae A B continenter apprimat. Index x circa cylindrum p converti potest, s atque ubi libuerit,

ita respei u divisi orbiculi constitui, ut primo divisionis uneto congruat, id quod aquationem init cis appellamus. 'n hoc situ vi cochleae u figi potest. Pollicem Vienne

sem metiuntur coctileae AB revoluxiones 474ουσ, seu T, 4. Circinus alter, quo jam inde ab anno 1738. uti s Iebam, artificis mei domestici Opus est. Ejus partem mi- Alter crometricam exhibet Figura quarta naturali quidem sua ejusmodi magnitudine, si orbiculum orichalcinum EE, in Icio. paria Myςmu 'tes divisum excipias; hujus enim diameter est fere 3. pollicum, quo magis conspicuae divisionis partes eXisterent. . Intra spatium parallelogrammum, quod 8. lineas latae, parallelepido MN normaliter insistentes chalybeae regulae FG & HI comprehendunt, movetur per cochleam AB, Prisma quadrangulare orichalcinum CD, cujus opposita Plana internis chalybearum regularum planis solerter Omnino congruunt, ut proinde adfixus prismati huic stilus imotu, regulis semper parallelo, seratur. Ad obtinendum accuratum regularum F G & HI parallelismum multum iacit parallelepipedum d, quod pro libitu cochleis celigi, religique potest: nam hujus altitudo initio paullo major, subinde vero, dum prisma C D regularum laterisdus interjecto sinyride atteritur, sensim imminuta, labo-

33쪽

rem eum artifici faciliorem , ac tutiorem reddit. Aliud etiam commodum idem parallelepipedum d relinquit, . quod non haberetur, nisi tolli id posset: nimirum obtento semel cochleae AB & laterum prismatis CD cum re-. gulis FG R HI parallelismo, accurate determinari p test axis cavi cylindri, intra quem in transverso parallelepipedo M N moveri debet cylindricum cochleae A B collum : exempto namque parallelepipedo it tantum vacui spatii versus L suppetit , ut cochlea per matricem C Dtraiecta, atque intra spatium Parallelogrammum regularum FG &HI, uti postulat, collocata , in Obverso P .rallelepipedi MN interiore plano punctum illius me signare possit cuspide, in quam cylinder terminatur. Clalindricum coclueae AB collum, qua versus orbiculum E Epertingit, in latiorem annulum abit , qui exteriori pa- .rallelepipedi MN plano apte adliaerens, interius vi matricis e probe adstringi potest. Ne tamen iteratis cochleae

conversionibus matrix e laxetur, ei tenuis orichalcina la-

. minas supposita est, quae in octogoni figuram exsecta, octogonam ea parte cochleae perimetruna amplectitur.

Hoc pacto constans atque parallelepipedo MN normalis; planis vero F G & HI parallela cochleae directio motu

que habetur. Caput cochleae, more solito, indicem cim 'cumsert. Pollicem Viennensem metiuntur hujus cochleae revolutiones SI, I s. Ad arcendos a cochlea micrometrica AB noxios pulveres cavum parallelograminum F GHI orichalcinis oper- .culis utrinque clauditur, quae adfiguntur prismati CD cochleis r r, intra matrices s s adactis. Figura quinta exhibet Operculum superius, una cum lente microscopica L, quae a filo orichalcino uu in foramen i immisso por

tatur , facileque dirigitur, ut & cuspis i & subjelium

quos Dio tred by Coos e

34쪽

quodlibet divisionis punctum distincte cernatur. Ut adhu amplius Orituro a pulveribus helicum attritui prae- Vertatur , in prismate C D hinc atque inde prominent dimidiatae matricis spirie n Sc o, quae pulveres ante ipsum aditum ex helicum sulcis submoveant. Terminatur m chinula haec micrometrica geminis crassiusculis laminis chali heis vi & bn, intra quas solidis cochleis DP fi millime constringitur virga quadrangularis L L e ligno Indico. Per hanc virgam, cum orichalcina sua capsula Amoveri, & quovis loco firmari potest cuspis i vi cochleaeo, quae interpositam elasticam laminam virgae ligneae apprimit. Stilus quisque cursuri suo adducta cochlea a valide intorquetur et quo vero cuspis i tum contra rubiginem, tum Contra laesionem praemuniatur, cavus conuS bstilo superfigitur, cochleato illius labro c hujus helicibus d inserto. Ubi magna pedum circini distantia opus est,

virgae ligneae loco tubos , e laminis ferreis compositos adhibeo, ligno minus flexiles, minuSque graVeS. Et tum quidem cursor est annulus Α, qui diversae etiarn diametri tubus capit, & adducta cochlea e arcte cingit : univero tubi extremo ferreum parallelepipedum adierruminatur , quod loco ligni I, intra machinulae micrometricae caudam amb n cochleis P P firmisit ne constringitur. Circinum utrumque severo examini subjeci, antequam ad definiendam hexapedarum inter se rationem accessi. In omni Micrometrorum genere cura ea esse prae

cipua debet, ut anicrometrica cochlea A B quam rectissima, & ad axes tum orhiculi EE, tum laminae seu prismatis CD accurate normalis; lateribus vero cursoriS pa rallela sit. Vitium si quod luic in re seret, ex diversa circumactae cochleae resistentia, quam manus sentit, famcile animadvertitur , atque omnino corrigendum est et

Examen circinoia

Fig. 2. 3.

Dissili sed by Corale

35쪽

praeterquam enim quod obliqua cochleae directio accur tioni plurimum obest, id etiam efficit, ut inaequali attri- tu helices praepropere laedantur. Neque in Parisino, neque in meo circino quidquam ea ex parte vitii inerat. Summi deinde momenti est helicum seu spirarum cochleae aequalitas, aequalisque earum impulsus. Haud aegre id investigare licet: factis namque in orichalcina lamina duobus punctulis, utcunque, vel determinato revolutionum numero inter se distantibus, si idem illud intervallum ad

quasvis successive cochleae helices exigatur , patebit, rectene an minus recte eae se habeant. Expertus sum in circino Parisino plures, ad idem intervallum metiendum, revolutionum centesimas requiri, dum matrix C D orbiculo E E vicinior erat, quam dum ab ea remotior. Occurrebat illico, diversitatem hanc oriri posse ab elastro spirali bb, quod, quo magis contorquetur, eo fortiuS Rccessui matricis CD resistat. Et sane remoto subinde hoc elatere spirali comperi, eam diversitatem sublatam esse, neque auctis propterea, neque imminutis exiguis quibusdam differentiis, quas respema eiusdem intervalli dedere diversae cochleae spirae , quasque ipsas differentias minores extituras mille crediderim, si prisma CD crassius, proindeque plurium cochleae spirarum capax , atque firmioris intra capsam suam constructionis esset. Non eo haec dico, quo de aequissimis praeclarissimi artificis Caniveti laudibus vel tantulum delibem: neque mea adeo amo, ut non putem, quae mihi bona aut meliora videntur, eadem aliis perspicacioribus displicere posse : id unum ago, quod ante complures annos , cum mihi tironi Astronomo de curandis perficiendisque observatorii nostri Instrumentis cogitandum erat, in aliiS desideravi, qui si publicis monumentis consignassent, quas longa annorum experientia didicere in Instrumentorum tam constructione, quam Disilired by Corale

36쪽

qnam usu praxes singulares , dissicultates, earumque r media; quantum velociori mathematicarum disciplinarum incremento consuluissent. Ego, quod ad cochleas micrometricas attinet, has mi- 6. hi huc usque leges statui. I ' Cylinder chalybeus in Cautio- acutos conos seu cuspides utrinque desinens , intra duos cavos aeneos conos in machina tornatoria solerter elaboratur. Extimas has chalybei cylindri cuspides conservare soleo, dum omnis Micrometri structura absoluta sit. Sunt enim non modo opportunae admodum ad examinan- 'dain post inductas helices cochleae rectitudinem, verum etiam obtinendo cochleae cum cursoris lateribus parallelismo multum commodant. Diametro cylindri minimum lineas tres cum dimidia tribuo; annuIO autem muad ipsum normali, sex. Notum est, majorem cylindri 3 diametrum duo potissimum praestare in quae magnum habent momentum ; videlicet quod majoris Peripheriae , Galeae. - i- proinde certioris figurae obtineantur cochleae helices; d inde quod, dum cylindro helices inducuntur, flexioni minus obnoxius sit. Quamquam ne in hac quidem chalybei cylindri crastitudine mihi contigit, ut cochleam probe rectam unquam obtinerem communi ea methodo, qua cylinder trans chalybeam durissimam matricem

eistii) sensim torquendo trajicitur, praecipue si helicum sulcos profundiores nancisci libeat, quales sane persectio

cochleae exigit I atque tametsi cochlea rursum machinae tornatoriae commissa examinari emendarique interdum queat, haud tamen res semper tam prospere cedit, ut non aliquid vitii in cochlea resideat. Gamobrem 3 ' micrometricae meae cochleae elaboratae sunt machinula,

SintibiIuppe dicta , fabris ferrariis familiari, non item, quod animadverti, aliis aeque cognita. Machinula tota 2 ch

37쪽

Modus

eam et

horandi.

chalybea est. Intra cavi parallelepipedi A B C D crenas,

solertissime factas intruduntur duo prismata quadrangu laria e & f, quae dimidiatas matrices , fere pollicem altas, summa cura effictas, habent: inter has ad totam ipsa ruinaltitudinem cylinder chalybetis in cochleam forinandus imponitur, atque prismate e in adversum solidum latus AC innixo, prisma alterum 1, vi cochleae g usque eo

admovetur, dum receptus interea cylinder a matricibus leniter mordeatur , quo dein versato primum Cochleae

vestigium exprimetur. Tum progressu temporiS magiS magisque coarctatis matricthus, tam diu per eaS ducitur, reduciturque coepta jam cochlea, dum justain helices aciem ac Prosunditatem nanciscantur. Matricum altitudo &successiva, semper lenis atque aequabilis carundein in eX- secandas helices actio essiciet, ut cochlea recta, ejusque axis idem cum axe cylindri existat; modo caveatur , ne aliquando nimia matricum pressione vis cylindro nimia inseratur: quam Oh causam percommodum est, si lateri B D index i adfigatur, circulare vero caput cochleae g in quotlibet partes dividatur, ut aequo semper partium numero aequis intervallis parallelepipedum s alteri e admoveatur. Complura alia sunt machinulae huic praeclara Commodas nam ut nihil de eo dicam, quod pro eodem

cavo parallelepipedo AB CD, quotquot libeat, diversa,

diversis cochleis apta prismata nullo negotio fabricari, ac pro re nata temperari queant; bene longae integerrimarum helicum matrices eadem, qua cochleas ab his matricibus formari vidimus, facilitate parari possunt, quae Praealtis usitatis matricibus perdurent , & laeta etiam expedite admodum reparentur. Accedit, quod ob matricum ejusmodi altitudinem diversa resistentia, quam in versando cylindro, cochleae destinato, manus sentit, vitium vel

metalli, vel non persecti cylindri, sub ipsum operis ini-

38쪽

IItium prodit. Cochleam cavam seu matricem leerou , Modus

intra quam movetur cochlea micrometrica, tam longam desidero , ut circiter O. helice S capiat. Helices formantur primum cochleata terebra, ea tamen non Plene cylin- ei methi

drica , verum, si ita loqui fas est, quadrangulari, a cujus nimirum peripheria quatuor circiter sextantes e diametro oppositi, resecti sint. Continuatur dein labor terebra cochleata cylindrica , paullulum minore , ac est Cochlea micrometrica, cui matrix paratur; & quae tandem ipsa sensim , atque reciprocis ductibus , & reductibus intrusa, ultimam matrici dat, ac sibimet ipsi persectionem. S ' Ne- Ouid senque spiralem de qua supra n. s. neque aliam laminam ciendum elasticam curo , quae matricis helices, illis cochleae adsidue apprimat: primum quidem, quod vereor, ne plus Obiit accurationi, quam prosit tum ob rationem supra loc. cit.) allatam; tum quod, ubi Plures, uti nunc in Mim meteteocrometris a quihusdam fieri adsolet , laminae elasticae , applieari

matricem contra cochleam Perpetuo urgentes, adhiben- solent.

tur, facile pluribusque de causis, nec quidquam tale suspicante observatore accidere potest, ut earum unius minuatur , augeaturve Vis elastica, proinde pressio in cochleas obliqua exerceatur , minime toleranda ; tum quod supposita etiam ae quali earundem virtute non semper eadem vi agere in eaSdem etiam helices mihi videntur, nisi in magnam duritiem temperatae sint , fortissimeque compressae; atque tum sane multum brevique temporis intervallo helices atterent, & revolutionum cochleae valorem mutabunt. Ac demum si circumspicio omnia, non ad alium finem applicantur ejusmodi elastra , quam ut, dum cochlea ab eo, juxta quem promota erat, in adversum gyrum reducitur, exigua illa inter ipsius & matriacis helices luxatio corrigatur, quae matricis regressum paulisper retardat. Verum mihi rem non obiter examb

39쪽

cando.

nanti tam sortunato esse haud licuit, ut id vitium liceremedio sublatum cernerem. In praeclaro Parisino, recentistimae constructionis Micrometro, fortissima elastra, qualia Cel. de la Lande describit, a) impedire non poterant, quo minus etiam tres quatuorve revolutionis centesimae Perirent, dum promotum prius Micrometri filum mobile, postea reductum est. Quidni igitur multo tutiorem eam putem methodum, usu dudum comprobatam, simplicissimam, atque facillimam, qua matrix cochleae mi- crometricae longius aliquantum quam necesse foret, promota jam ante determinationem in eam viam reducitur, juxta quam determinatio disitantiae inter Micrometri fila vel circini stilos observandae facienda erit. Libera hoc modo nullaque externa vi interturbata actio cochlearum helicibus relinquitur: removetur Obliquae, quae a Plurimhus et astris oriri posset , pressionis periculum: & quod non minimi momenti est, cochlea multo minori adfrictui subjecta, inultis annis inViolata perdurat; quantum quidem sensu percipere mihi licuerit in Micrometro Qiiadrantis nostri fixi meridionalis s. pedum, cujus cochlea quinque filorum in eo fixorum intervalla eodem hodie quoque, quo anno II 8. revolutionum ac centesimarum numero definit; id quod sane vix fore sperarim, si severis adeo elasticis impulsoribus perpetuo cruciaretur. 6 Percommodus est modus , imo in circino Parisino cochlea

micrometrica ΑΒ, ςapta RR adstricta recto suo situ continetur. Illud tamen non placet, quod indicis x fistula cylindricae, orbiculo E E immediate insistat; periculum enim est , ne mutua fistulae atque orbiculi frictio indicem

interdum remoretur, ut manubrii F motum non coni,nenter adsequatur , esto etiam cochlea u firmetur, Qua-

40쪽

propter praeserendam eam compagem eXistimarem, cuius sectionem exhibet Figura Τ. A est Cochlea mi Crometri- Fiij. g. ca; mn annuluS ipsi normalis; p collum cochleae, cylindricum, vel quod melius putem , aliquantum conicum, quod soramini circulari capsae R R & orbiculi E E smyridis attritu magna cura aptatum, ad iuraunam orbiculi superficiem i i non omnino pertingit. Cochleae suprema pars c.c triangulare Prisma est, summo vertice cochleam et recipiens. Triangulari huic prismati accurate congruit triangulare foramen columellae stirrtis, & manubrii ἄγγ s . triangulari prismate e c paulum altioris. Patet vi cochleae et hinc quidem manubrium atque columellam plano ii; inde Mem Cocilleae micrometricae annulum mn plano RR pro libitu adstringi poste, atque, ad tollendum Omne vacillationis pericultura, inserta lateri cochlea d amplius firmari. Coluinellae basis in latiorem annulum rrabit; pars titi cylindrica est, circa quam volvitur index x, cujus fistula qqinferiore suo plano insistit latiori col mellae annulo rr, ut adeo indici x, cochlea u firmato, nullum ab adfrictu adversi motus aut luxationis periculum ipsse queat. De manubrio id etiam addere liceat, prae circulari, Fig. .a.) placere mihi priSmaticum, vel duarum alarum sujuscunque figurae Ρ vel F, Fig. 4 ) : facilius namque sic numerantur integrae Cochleae, revolutiones , cum ipse, perpendicularis ad manus palmam, vel parallelus manubrii situs, factam revolutionem prodat, quin necesse lit durante ipsa observatione orbiculi divisi numeros & indicis locum inspicero, id quod in rotundo manubrio evitari vix potest, ni velis, oculo observationi intento, situm indicis .admoto ipsi digito explorare, quem sane eo dempore caece .langere non amo : aut nisi alius praeter hunc adsit index, qui .revolutiones cochleae integras numeret. . Hujusmos indices ipsi sere Micrometro'

s a rum

SEARCH

MENU NAVIGATION