장음표시 사용
61쪽
Micrometrum P cum lente oculari, postico Qua drantis plano adfixum est prope H, cochleis quatuor, per
laminae crassioris, ultra capsam utrinque prominentiS a b&c. penetrantibus. Ejus capsa quatuor pollices longa, tres lata, quatuordecim lineas prosunda est. Est vero Nicrometrum plane ejusmodi, quale a Cel. de la Lande descrihitur in Astronomia sua a num. 18So. Substitui tamen laminis elasticis, quas illius Fig. 164. exhibet, ob rationes supra num. s. 6to. allatas, laminas clasticas nim&ran; non tam quod necessarias eas esse existimem, quam quod fortaste aequabiliorem actioni cochleae o resistentiam osterunt, cursoremque ae bd regulis , quibus intra ca- Psam incumbit, aptius apprimunt, si forte Nert Halia cursoris latera ad , eb superiori Micrometricae capta lateri minus solerter congruant. Nicrometri hujus fila Laes tenuissima hombycina sunt, qualia e hombycis ovulo evol-Vuntur , de quorum collocatione .lensioneque dicam inferius num. y a. ). Et quoniam quidquid ad observatoris commoditatem facit, etsi per se leve & exiguum , haud negligendum existimo, propterea quod observationis bonitas quam saepissime a commodo corporiS rerumqUe necessariarum habitu pendet, exhibeo in Fig. as. Sc a I. etials modum, quo Post tentatos alios ComplureS, Nitra colore vel sumo imbuta tubulo oculari applicare soleo , dum sol aliudve Jucidius astrum obseryandum cst. Videlicet
inter lentem & aperturam ocularem .continetur intra tu-hulum filum orichalcinum in spiram contortum s r Fig. f. , quod vi sua urget adfixum sibi annulum to contra internum latus .orbiculi pq Fig. aο. . Retruso tantisper annulo io, per .canaliculum e f in tubulo Oculari excisum, regula lignea mn, plura diveris pelluciditatis vitra Portans, vel lamina vitrea fumo apte imbuta traiicitur, vique elastica spirae s r tenetur ita , ut cujus libue-Disiligod by Corale
62쪽
rit, pelluciditatis aut coloris vitrum, lenissimo motu sub aperturam Ocularem adduci possit.
Telescopium mobile AB adfixum est solidae athida-dae ferreae ppqq, quae desinit hinc quidem in brachium
GE; versus alterum vero sui eXtremum gerit cursorem D, ipsi regulae uormalem. Brachii GE pars Gg in medio foramen habet tantae amplitudinis , ut intra id toti parti axeos bl 16. , operculo in contectae , locussit. Reliquom ejusdem partis Gg, subtus ita excavatum est, ut simul orichalcinam laminam e dfg Fig. I a. intra ambientem marginem accurate concludat , simul etiam eidem laminae, vi cochlearum per defg traiectarum sortissime adngi queat, ac proinde tubus sine ulla vacillatione cum centrali Quadrantis axe circumagi. In altero brachio D intra fenestellam tensum est silum fiduciae, e solio aloes, cujus extrema infixa sunt matricibus, quae intra crenas in cursoris lateribus exsectas, huc illucque moveri possunt in duabus cochleis fixis horigontalibus , uti moris est , ad id seum recto situ locoque constituendum. Fito Μicroscopium imminet. Υelescopium in soco lentis obiectivae quadratam h het capsam L, intra quam eo, quo in Micrometris fieri solet, modo fila duo tenuissima, inter se normalia adfixa sunt annuIO, quo in gyTum acto debitus ipsis situs comparatur. Applicatum etiam huic Telescopio est Micro- metrum eXternum , cujus haec est constructio. Regula ferrea Ebe circa axiculum i , in brachio GE fixum, mobilis normalem habet aliam regulam, quatuor lineas altam e es. Agit in hanc regulam es, extremitate sua n, lamina elastica Omnr, cujus altera extremitas o, athidadae
tubi adfixa eit; essicitque, ut tubus A B adsiduo urgeatur
63쪽
versus regulam E li e , si 1sthaec ope adstringentis cochleae quam iii postico latere habet ) in Quadrantis limbo firmetur : cumque eidem regulae Ebc subtus adhaereat m trix orichalcina t. traiecta per eam cochlea g atque in btutio innixa, eundem propellit, remittitue, ut ipsa Pro
liter insistens, indicis partes agit , atque in orbiculo II
Cochleae micrometricae revolutiones harumque centesimaS numerat. Cochlea micrometrica tenuistianarum helicum est, taliS nempe, qualibus in teles copiis astronomicis uti soleo: ac ne per iter vitium trahat, ea a plano verticalis laminae b, tubo adfixae, versus i reducitur; regulae Vero
Ebe brachium ed, infra athidadain serreamqq, Opo
Cautelae in trans- Portando Quadran
Et vero cavi sollicite universim, ut ne ulla Quadrantis Pars per confragosas illas asperrimasque , quae intra montes Praecipue superandae milai erant, vias flexionis alteriusve labis periculo objiceretur. Quam ipsam ob causam tota Quadrantis compagies intra duas cistas ligneas,& quidem ad nimiam molentaevitandam , arctissime conclusii erat. Earum una Quadrantis pedem continebat,
columnas nimirum AB & B E, itemque fulcra β , is, &brachia o P & QR : altera Quadrantem ipsum , telesco- Pium mobile , capsam perpendiculi partesque reliquas
omnes ad figuram I 3. supra descriptas , aliaque ad observationes Quadrante peragendas necessaria. Erat vero parti cuivis loculamentum in cista proprium, atque ita in numerato omnia, ut 'dum quae deerant , oculus ipse admoneret, memoriamque sublevaret. Cistae hujus sundus, unum ae dimidium pollicem crassus, qua Quadrantis centrum C ac limbum capiebat, incavatus erat eo fine, ut tam limbus, quam centrum cavo imminerent, neque attritu Disiliacti by COOste
64쪽
tritu laederentur: solum ferrearum regularum S, T, VX, Υ planum, plano ligneo fundi apte incumbebat, at- que intra tres anguloS γ, δ, ε cochlearum, Per fundum tranSmissarum ultraque regulaS eminentium , matricibus firmillime adstringebatur. Pari cura partes aliae hinc d fixis paxillis inde traheculis ligneis rite exsectis atque dispositis firmatae sunt. Demum ut ad suminam curam nullam enim nimiam existimavi deesset nihil, Quadrans sine me sociove meo, comite erat nunquam, atque in itinere eadem, qua nos, rheda vehebatur, ejus cista intra duas posteriores rotas vimineis cratibus imposita, foemoque ac stramine subjecto. Infra hanc Quadrantis cistam, partim ab ipὶ rotarum axe, partim loris portabatur Ci- ita altera, quae Quadrantis pedem continebat. Totus hic apparatus erat ejusmodi, ut Quadrans intra non integrum horae quadrantem ad usum paratus haberetur. Curarum tamen praecipua ipsa Quadrantis divisio 27. eiusque examen fuit. Equidem inconstruendo Quadrante intendebam summopere, ut totum limbi planum idem, quod centri, esset. Ea de causa cylinder ille striatus b, qui centri punctum gerit, tum quidem orbiculuS erat, erantis. dimidium fere pedem latus, nunc vix dimidium pollicem Fig. 16. superans, postquam partes caeterae torno sublatae sunt. Serviebat latior hic orbiculus tum ad constituendum atque examinandum centri limbique planum , tum etiam ad determinandum punctum centrale. Determinavi id autem hoc modo : in regula serrea T Fig. ra. adfixi laminam satis crassam chalybeam, fere pedem longam, quae altero suo extremo , qua Orbiculo imminebat, recurva erat, & in cuspidem desinens. Me centrali a Dζιε.) ac proinde orbiculo in gyrum converso , cuspis digito leniter depressa, in orbiculo circulum descripsit, cu
65쪽
jus centrum idem necessario erat cum centro motu S. Descriptis hac ratione aliquot parallelis circulis, verum axiS, proinde Quadrantis centrum definivi, impresso tenui puncto. Ut de centri hu)us bonitate certior forem , praecla rum trium lentium Microscopium applicui, quod in earum foco normalia duo tenuissima bombycina fila habebat ; circumagendo dein centralem axem indagavi , an punctum uspiam a filorum eorum intersessione abiret: cumque immotum cernerem , punctum in vero motus centro esse perspexi-Hoc centro constituto arcum in Quadrantis limbω duxi micrometrico circino; atque assumpto primo Puncto prope H, divisio, consueta methodo, peracta est pa tim a me, partim a Georgio Megburg, Societatis nostrae Religioso, tum mathematicis disciplinis operam dante, nunc meo in Astronomicis observationibus socio. Qtia
quidem in re quod paradoxum videri possit) amplius
in id intentus eram, ut punctula bene rotunda, beneque in arcu posita essent, quam ut accuratissima divisio obtingereto Ita namque mecum statui, quantamcunque humanam industriam divisioni ab omnibus errorculis liberandae haud sufficere; posita vero semel necessitate, vel potius animi mei proposito puncta singula examinandi, parum referre putabam, plusne aliquanto minuSUe erronea puncta haberem. Neque illud curavi admodum , ut puncta essent minima, quaeque visum pene fugerent.
Id verum est, exilibus adeo punctis divisionem, caeteris paribus, existere persectiorem, propterea quod ubi in 3ora fiunt puncta, facile in latus detorquetur cuspis stili, qui ad ea et rinanda adhibetur: ast commodum istud evanescere mihi videtur , tum ob rationem paulo ante allatam ; tum ob malto plura incommoda, quae tenuia adeo
66쪽
puncta secum serunt. Ac primum quidem nisi quis myops sit, punctula ejusmodi, quae Plena luce vix apparent,
nocturno tempore Oculum vel omnino fugiunt, vel a modum fatigant laeduntque; non raro, minuS a te Visa, in errorem etiam inducere queunt observatorem, Praecipue ubi succedentes jugiter observationeS moram quandoque non concedunt. Deinde, quo minora puncta sunt, eo iubtilius requirunt Perpendiculi filum, periculo semper obnoxiram, ne, cum minime veliS , rumpatur λ --que non nisi exiguo pondusculo ferendo par, a quo vix satis tendatur, quodque quaviS aurula commoveatur. Illud vero nullius Plane ponderis argumentum est, quod quidam Munt , Rccuratius Naulto mimmoriam punctorum,
quam majorum centra sub filo constitui posse: quandoquidem ea determinatio pendet a promicantibus sub filo utrinque aequalibuS circularis puncti segmentis; haec vero in puncto aliquanto majore ad filum crassius eandem rationem habent, quam illa ad illum tenue, eademque ac fortasse majore etiam accuratione atque illa capi pose sunt; id quod multiplici experientia didici. Quadrantum meorum puncta sunt ejus magnitudinis, ut sine difficultate mediocris aciei oculo se se osterant, filumque argenteum patiantur, quod sex septemve unciarum Pondusculum appendat. Ea tamen parte, qua ex micula suspenditur leboucle , non argenteum, verum aloes filum est, argenteo magis flexile. Illud permolleste mihi accidit, quod per temporis, aliorumque ad .rem pertinentium laborum rationem mihi haud licuerit, divisionis totius .examen ante, quam itineri me committerem, suscipere; quod si factum, &peracta etiam basis dimensio .esset, jucundum sane mihi fulse et, & perfacile, ipsum Triangulorum calculum persic
67쪽
re sensim atque per intervalla, quibus non raro dies complures , aeris ac tempestatum injuriis occupatus, diversis in locis adliserere cogebar. Sed nempe poli demandatam mihi dimetiendorum Meridiani graduum provinciam mutata non nulla in Quadrante cupiebam , quae tum ad promptiorem illius u1um, tum ad majuS in eo tranSPOP- tando componendoque commodum facerent : quibus la-horibus terminatis Majus mensis prope a fine jam aberat, neque diutius suspendendum iter censebam. Non omisi tamen ea itineri Prannittere examina, quae ad recham filorum Micrometri utriusque telescopii collocationem; integri item yo graduum arcus investigandam magnitu- dinem pertinebant; quippe quod haec nun solum ad ac- . curatam angulorum determinationem necessaria erant; verum ea etiam causa, ut si cui dii adrantis parti luxatio quaedam aliave mutatio accidisset , repetito , quod 1 Epe- saepius feci, per iter examine constaret. Quam rationem methodumque in singulis Q Iadrantis examinibus tenuerim , fideliter exponam; haud tamen Percurrendo methodos complures jam pervulgatas, atque fuse tum a B Oumero p), tum a Bos vichio q) , novissime vero a cet. de la Lande r dilucide pertractatas: quos etiam , si qua
in re non adeo minutim omnia explicuerim, videre lector tiro poterit. Quae, quaque ratione ego egerim, Ordine recensebo.
Ac primum quidem centrandas Ientes suscepi. In promptu ad hunc finem mihi est machinula, cui similem pro centrandis lentibus in Optica sua describit cel. Sinith,
68쪽
atque aptari ad hunc usum sacile potest quodvis Microscopium solare. Ali est asserculus solidus, qui ad valvain fenestrae camerae obscuratae adfigi potest. Huic cochleis ' adstrictum est quadrum ferreum CD, circa cujus medium foramen patet, ita tamen ut ad dimidiam crassitudinis suae
partem circularis torno annuluS eXcavatus sit, intra quem
recipitur orichalcinus annulus m, tubi item orichalcini nhasim ambiens, adst ringiturque pressione quatuor lamellarum Hi i, ita ut sine vacillatione in gyrum converti,& ubi opus fuerit, etiam firmari possit. 'l'ubo ii insertus est: alius, qui asserculum ligneum EF, in postica parte cochleis firmissime adlixum portat. Et tubulus hicce,
Si planum asterculi L F, ik centrale soramen eodem tempore torno elaborata sunt, unaque circuli aliquot concentcici rrr ducti. Foramini centrali, molli cera lens praefigitur: ad ejus soci distantiam, punes um objecti lucidi
in alba, orticaliter erecta , tabula excipitur , stiloque quopiam notatur. Revoluto dein cum lente asthrculo E F, si punctum lucidum in tabula locum non mutet; signum est, centrum lentis esse in axe tubuli ; sin minus, dimidiarum revolutionum una ostendet inerrationem spectato situ verticali; altera spectato situ horigontali. Aberrationes hae integrae in tabula notatae si bisecentur, punctique lucidi imago, lente hac illacve circa foramen Promota , ad ejus bisectionis punctum adducatur , cito atque nullo fere labore, quod queritur, obtinetur. Prosunt circuli rrr concentrici, ut lenS facilius debita quantitate promoveatur: prodest item tabulae albae seu nitida charta Oh ductae substituere tabulam vitream , qualis in cam ra obscura adhiberi solet, cujus nimirum unum planum politura careat; vel tabulam vitream tenera pellucida pa-
puro Obductam: tunc namque commodius multo oculus,
Post diapha in tabulam constitutus, puncti lucidi in ea
69쪽
dem prolem imaginem observare, caeteraque determinare poterit. Quod si ope speculi plani vitrei, vel potius
metallici k, imaginem Solis transmittere per lentem li-heat; simul focus radiorum parallelorum lentis exacte admodum menturari poterit. dam igitur postquam centrum 1eu aXis lentis , axi tubuli congruit, in superlicie lentis , Peripheria adamante vel silice ducenda est, huic centro respondens. Est in hunc finem solida ferrea regula GHl in gnomonem flexa, matrice t Se cochlea Itabul: e ligneae A B adfixa. Eius cursor s in latere, coch- leae adstringenti γ, Obverso habet cavurra dimidiatum cylindrum v, cui congrue applicari potest adamas , quali
ad resecandas tabulas vitreaS vitriarii utuntur. HIC, t
hella lignea EF cum lente circumacta, levi manus presitione quaesitam peripheriam prope lentis limbum describet, JuXta quam resecanda erit. Si tollatur cochlea I, . relicta matrice i, regula GHI circa hanc conversa sit uiri horiZontalem nancisci potest , servireque sustentandae pi-' . xidi vel capsulae panno Obductae, quae lenti 5 ipposita eandem prohibeat, quo minus casti quopiam in terram delabatur. Lentem ob)ectivam hac methodo iam centratam, ultimo adhuc examini subjeci, cum jam deitinato tubula applicata, totumque telescopium compositum ac Mi- Fig. 13. Crometro instructum fuisset: cumque tubuli A, qui ipsam Continebat, rotatione, aliquam adhuc a Micrometii filo objecti deviationem animadvertissem, licet eXiguam admodum , in lentis limbo cavum prisma triangulare lima exsecui; in annulo vero , cui in tubulo stio lens incumbit , claviculum tiri, qui a cavo eo in lente exsecto prismate captus , ipsam eodem semper situ locoque retinebat , utque eXempta eodem. semper situ reponeretur, Procurabat. Eadem de causa tubulus A etiam ipse inci-
iurani habet, ut eodem semper situ constituatur. .
70쪽
Telescopium M Quadranti ita adfigendUm erat, Ut 3I. eius axis tum QuadrantiS plano, tum radio , ad 9OMV al-II. titudinis gradum ducto, quam proXime paralleluS eslet. Itaque lentem objectivam e tubulo suo A stis tuli , eique eiusdem magnitudinis orbiculum , centrali mramello pertusum ; tenuis limis vero Micrometri filis , quae Postilae Fig. ix. figenda erant , crassiora interim substitui : aiadrantem a 3. verticaliter erexi, atque demisso, inde quidem ex Quadranti S centro per punctuin 9O hinc vero ex orbiculi centro per telescopii tubum perpendiculo arti sex tamdiu telescopium hac illaeque movit, ejusque plana, queis 'averso Quadrantis lateri adfigendum erat, lima aptavit, dum, teste utroque Perpendiculo , orbiculi centro , intersectio filorum Micrometri verticaliter responderet. Hoc situ tam capsa lentis objectivae quatuor cochleis m, m,m, m, quam altera Micrometri quatuor item
cochleis a, b &c. cc f. moer, a 3.) firmissime adstrie aesunt; ac tum demum etiam annuluS N Fig. ra. applicatus est num a I. . Habebatur hoc modo utcunque, quod accuratiuS deinde Praestandum erat, ut Paulo infra num. 3S. dicam. Curavi deinde , ut filiam fixum Iclicrometri unum 32. alteri normale esset. Quapropter in annulo , gestandis Filatilis fixis destinato , concentricam ipsius motui peripheriam descripsi, eamque in quatuor quadrantes divisi, factis tenuissura is punctuli S ; unde necesse erat, fila inter se normalia extitere , dum ea Puncta secabant. Neque indivisione hac, neque in collocandiS filis quidquam libero oculo tribui; summa cura ad Microscopium exiget antur omnia. Fila, quandoquidem tenuissima bombycina erant,adrixi cera, quae intra cavitates majusculas post singula 'puncta iccirco terebra factas , ea contuiebat. Et quai F a quam