장음표시 사용
111쪽
De verbo prescribere : despraescripto,et praescriptioe. furii,
Praescribere proprie, cst prius scribere.Et quia legem pones,aut prccipiens aliquid,illud prius edicit,coepit id uoebum sumi pro co, quod est pra,
redit Hor.scr. it. lib.i. Quid faciam praescribo. dc Dion in Adriano .dccentum prascripsit,a quo debcre quisquam daeneret, ec Scn. opis .iiii. Pucri ad proscriptum discunt.Ex quibus apparci prata scriptu dc pra scriptioncm,pari modo pro praecein pt rdine,lcgsdeterminatione,praefinitionc , seu forma sumi .Est praucroa pcr deflexionem quadareceptum,ut praescribere etiam pro obiiccre priscriptum,ec excipere,praescriptiol pro exceptione ipsi,quae oritur ex prascripto, accipiatur, ut. ff. dc pGuarica .l .iii.& dc cxcep.l. modestinus.&.l. qui agnitis, El. C. quib. no obdon .i p.praescri.
l.s possess. 6c Ne desta. dcfunca .si pater. Quod autem hinc iterum dctoria significatione,dicatur: pra criberc fundis,pro eo quod in usucapcrc, scupossider dc fundi praescriptio,pro prasipti rem poris possessione:id nem a Iustiniano, uess auctustioribus, urpatum inumio.Dicet quispia. ponamus huiusmodi uerborum significationcs,sicuti dixisti, olim receptassam quando ut aliter
112쪽
accipiantur inoicuit comunis usus qui proprietate potentior est. l.anniculus, d .l.in usucap.st.deuer.sig. superuacuum uidetur, exolcta in mediureuocare. Huic ego ut no repugno, sic tame cotedo ut tali sensu n6 interpretemur,nisi quae post σquam inualuit ita intelligedi usus, scripta sue' runt:cxcmplocius quod similiaer uult.Bal. in .c. i. in princ.de succcs.seudi. His sic positis,reuertatur unde digrina est oratio:quae logius fortasse uagata uideri possci, nisi quae dicta sunt, ad rem adeo pertineret,ut quod coepimus expediri aliter non potuissct. Igitur Goeptio uno modo goncrale nome,& definitur in .l. ii .R.co.quasi.qusda cxclusio que interponi actioni cuiusm rci solci:ad excludedit quod in intctione,condenatione ue,dcdustu est . cominprehendit replicationcs,duplicationes, o quae sunt sequetia nomina,vt.d.l. ii.& inst. dc rcplic. q.quarii. Coprchendit insuper dc praescriptioch
modo exceptio est laqua eiusde gcneris pars:duplici cosideratione quassiditari. a r licationib. duplicationibus,& aliis eiusmodi:& qua differta praescriptione:ubi uideliret excipiendi ius,nona lege,priciudicio,formula,alio ue cuiuscunt generis praescripto es ab aliqua,res de qua agitur, personae ue circunstantia nascitur.
113쪽
Praescriptione quoq; ut ex suprascriptis colligi potest dupliciter accipimus. Si quaecunq; exccinptio ad impcdicndum litis, ingrcstum oppona
tur,quasi iudicio formula praescribendo,quomo do in transsaliua constitutione utimur,ut. C. ad. l. Iul.dc adult. l. adulterii:& Sm .rescin .no posse. I per torias,oc de rap. uirg. l.i.&de CXc .l .pe. et ult. Aut si post coeptam corestatamq; lirem,exlcgquci quae lcgis uice obtinent iudicato,prs iudicio,scripto uc aliquo cxcipiatur. ut pro b .l. pcnultima. ff.dccxc . cum aliis,ad hoc superius citatis. Atq; sub partc ha in aer alias, cotinentur omnes do quibus cst dictum,triennii, quadrici
risi alicuius lapsu introduci,iric prcscriptum cst. Latior namq; praescriptionis significatio cst qua ut ad icmporalcs tantum rcstringi dcbcat. Iam praesudicia quae tertia pars in tituli propositi uel cx hoc quod cum cxceptionibus ponunσtur,argui possct no esse quod non ullis placuit actiom quas pr udicialcs nominat Iustinianus. Sed agamus rationc ec auctoribus riis. Glos. xxiiii .dist in princ.cxponit Praeiudiciu iuxta ctymologia praecia cns iudiciti,cande glos.imitatus Laur. Valla,dicitaec quasi sciatcntia quada ante iudiciti:& dat cx plum desumptu .cX.c. ult. Xi. q. i. Veluti si essent duo dc officio cotcndcntcs: cum lis in logum proccdi magistratus iubet imarere'dum sentcntiam serat,alictum ossicio sun/
114쪽
gi:quasi iudicans iam nuc se proca parte sentire, penes quam esse uult rem de qua litigatur,& hoe praeiudicium dicitur,quod possi dcnte adiuuat Mobest excluso: hactenus Valla. Quintilianus, Praeiudiciorum inquit uis omnis tribus in ge,
neribus maxime uersatur. Rcbus quae aliquado ex paribus causis sint iudicats: quc excpla rectius dicuntur,ut de roscissis patrum testamentis, uel contra filios confirmatis. Iudiciis ad ipsam cauinsam pertinentibus,unde ctiam nomen ductu est: qualia in Opianicum facta dictitur,& a Senas tu aduersus Milone.Aut cum de cade causa pros nunciatum est: ut in re dcportatis,asscrtione secunda Sc. Ex quibus Quint.uobis dignoscitur auid diis etia,qua disserat & quid sint proprie: Res iudica ζta,praeiudiciu, re excptu. Vt sit hoc in aliis causis iudicatum. Res aute iudicata in cade quaestione. praeiudicium ucro,ubi eadem in causa,non tameipsa dc quaestione qua de agitur,sed de aliquibus ad illam pertincntibus articulis sit quodamodo
iudicatu.Asconii descriptio primo tantia Quint. goncri accomodatur,ubi inquit. Pra iudicium estres qus cum statuta fuerit,affert iudicaturis ex seu quod sequantur. Huc spectat, quod in .l. na Imp. ff.dc lcg.dicitur. In ambiguitatibus quς ex legibus proficiscutur,cosectudine,aut rem perpetuosmiliter iudicatarii auctoritatquim legis obtincrc,Hinc comuni semper doctorii sentetis in/haercndu censuerunt in .c.nouimus.de uerb. Q.
115쪽
Hinc in dies ex noui alicuius casus decisione saeta in Potificio ucstro Rotae Auditori aut alio quopia supremo cuiust prouinciae tribunali,ius in posterum in similes causas costitui uid us. Quale significat etiam Caecil. ad Traianum, ins quiens. Quid crgo debeam sequi, rogo domine scribas,praesertim cum pcrtineat ad exemplum. Quibus dc exemplaribus causis idcin quom Caecll.tractat lib.vi .ad quadratum. Alterius gene ris, Iudiciorum ad ipsam causam pertinentium, ec seqvcntis: plurima sunt de facilius occur
rentia exempla,qua in ut illa cnarrare sit opus. illud tantum obiter admonuerim,praecedens ius dicium intclligendum esse: non solum Iudicis: ec no magis expressam,quam tacitam,sive prae sumptam sententiam,quae uim eandem habeat,ut prob.l.i.q.Iulianus.f .dclib.agnosc.l.licci, &.l. Utima.C.dcacq. possi&.l.ii.C. quib. no ob lon. temp.pra scrip. Atq; itcrum,iudicium no solum re ipsa praecedens,sed ec quod praec cre dcbeat, sui naturar ut.l. fundum, cum seq.ffide excep. uel iuris praerogatiua: uttit.C.quando .ci .prsiud.crim.&dcordi .cog.l.ult.&.ffiderei uta .l.i. q.per hanc.& inst. dc actio. q. praeiudiciales . Ex
quibus duplex apparcha praeiudicio caecipiendi modus,aut quia alterum rite praecesserit iudiciti, praesudicatu*si quod mouetur institui amplius
116쪽
C.sent.rcsc.non possc.l.ii.Aut ne alteri iudicio quod prae dere debct praeiudicetur: ideol non hoc illo prius instituadu,quin potius institutu si fuerit reuocanduinea LC.de appella impp.ff. de priuil.credit.Apparci subinde, non clic praesiudicium caeceptionis spcci ,nel cxcipiedi medium,sed illud a quo ducitur ius excipiedi .Haec
haedinus,supcr exceptionum natura,genere,dis serentiis,formis,& uocabulis dicta. Nunc de illarum usu dicendum restat.
In status cosideratione duplex est difficultas,primu ut inuenias:dcindc, quia semper fere plures incidunt,ut primariu praecipuul dignoscas. Sed hic illud no praetcrcudum,longc distare, a statu
quaestioncm:csset cam cognitu adeo facilcm,ut
statim ac aliquid ad quaestionem parum per/tinens, ab eo qui dicit, estiratur,quilibci ctiam imperitus , dignoscere possit dc ridere . quo spectat Martialis Hendecasyllab. Non de ut uel ciae, nec ueneno: Sed lis cst mihi de trisbus capelli huicini queror has abcssc furto. Hoc iudex sibi postulat probari. Tu canas, Mithridasticul bellu .Et periuria punici furoris,Et Syllas, Mariosi,Mutiosi,Magna uoce sonas,manu tota Aa dic Posthume de tribus capcllis. Status uero cognitio,difficilis cst adco,ut pcritos ctiam pleru* fallat:& quod dixit Caecil. ficti non un/qua potest,ut genu sit,ubi iugulii putremus. Sit crgo qussit de quo Iudex dissinitiuc pronunciare
Quaestio erstatus quo dis strat, incidat
117쪽
debet. Status aut super quo disputadum cst,ta quo probato uel confutato,in hanquel illa partem dc quaestione proniiciari oporteat. Quaestio sempcr est aperta, necesse nal est,ut aporae Aetor concludat quid petit, i quas paenas a Rco exposcit. Accipio autem hoc sermone Aetore,qui cunq; iudicium intcndat,& Rcum, quicunt sit
Actori aduoesarius,iux. l. in tribus .ff.de iudiciis. Actoris igitur intentioni Reus si non contradi cere aut potius consentancum aliquid respodein rc pro confesso haberetur . ideol nec quasio fieret:nec ulte iudicantis in cum parres essent.1 proindc. insi.ffad. l.aquili. Statim uero ac rea
pugnas,& cotrariu aliquid subdit: ncc patitur logius progredi, nascitur quaestio.In coniceturali, ex ipsa statim intentione di depulsione,oritur cuquaestionesimul re status .Exemplu,deposui nes te pecuniam,quam peto mihi restitui. Sir spondeatur,negata causa. No dcposuisti. qu stio simul & status est coniccturalis, An deposuerit.
In carecris constitutionibus:praeterea ratione firmanda Rei depulsio,& intelioni A etoris rcplicada Insimulati seu firmametum addendu &nos nunquam ulterius,depcllendo,& firmado proces dendum cst ut status oriatur.quapropter in . l. ii. ff.de cxc.& ins .de rcplic.habetur. Acci lcre ininterdum: ut caec tio quae prima facie iusta uide/tuta iniquo noceat:quod cu accidit,alia allegatio'
ne opus est adiuuandi Aetoris gratia,quς repli'
118쪽
catio uocatur.Rursus interdum cucnit ut repliscatio quae prima facie iusta est, inique noceat; quod cu accidit,alia allcgatione opus est adiu'uandi Rei gratia,que duplicatio uocatur. Scdoccotra duplicationem similiaer dari solet triplica/tio:& contra triplication , quadruplicatio, αdcinoeps multiplicatur nomina,dumodo Actor,
modo Reus, iis qus ab altero di ista sun aliquid obiicit.In coniecturali haec ut dixi non acci/dunt, in non facti,nulla sit a parte dcfensoris produce da ratio:facti uero quod arguit testes ta Exepiam μαbulast potius dare Aetorem oporteat. Sed pro princtorm. euidenti ori horum demonstratione, ponamus
ex eplum,ut est in.l.si mulicr.ff.quod metus ca. Liberta, quae patrono ccntum promiserat, nolete
lolvere,agi patronus,& pctit centum sibi ex prosmisia debita. hce intentio.Depulso mulieris est, negata conclusionciture non debcri.qua lio. Debcantur c iure. Super hoc iudex pronunciatus rus est .sed quia mulier non simplicitre factu negauit.&quod dixi non est ex se probabile, ne cesse est rationem addat quare dixerit, iure non deberi.ideo subdit. Mctus enim causa promisi, ne in seruitutem rcdigeret,qui iustus est metus. Lego.ff. quod met. Hic si actor depulsionem ipsam silentio praeterire aut non repugnas ali quid reserre cu mctus causa gestu nullius sit ef
sponsal .iam intentione subuersa,causa non subs
119쪽
sisteret. Sed fingamus eu negare mctu interuenisse, Coniemara erit,intercesserit nec ne metus.
Quod si no quide id negct:sed addat intentionis
firmametu:quod liberta ingrata facta,iure mctus sibi ipsa causam intulcrat.l .ii.C.dc libcri.&lib. co.Si hoc admittat mulicr,causam tame sustines contcndat, n6 iccirco promissionem metu facta non esse irrita:status crit qualitatis,undo tota pedcbit quaillio.Iurenc debeat mulio promissum metu cui ipsa causam dcderat. Sin uero negaret se ingratam,tam iterum status cs ct coniccturae. v l At si niuet id quid sed amplius subiugat quod proxime dixerat,status crit duplex. An promio sio facta mei cui promissor causam dederat,iuore rencat Sc An egerit haec mulier ingrate, me
tusq; ideo sibi causam priniterii Posset & in plura diduci,sed haec ex li gratia sufficerc uidetur. Ex quibus re illud perspicitur, quod uti qua ocu prima Raei ad lite cotestanda lassicienti resposione depulsione ue oritur,ita status, non modos pre a depulsone quod quidam uolucrino sed neq; a,Rei parte semp proficiscatur,nisi quis Actore dum replicat Rei locum subire dixerit: ut.l.in cxceptionibus. ff.dc prob. Dignoscitur item statum non cssc illud,quod praecipue presbatur sed illud clim quo probatur:omnia siquidein superiori excplo deducta sunt ad probandii.
Dcbcrcnturne iurc centum: quae crat proposita
quaestio.Et haec pro statuit inuetione dicta sint.
120쪽
Plures autem status, si prooedant ex pluribus actionibus cadcm intcntione cumulatis: iuxta tradita in .l.esita.C.de eden.pcr se quilibct tras cladus crit. Si aute supcr cadem quasione plures incidcrint,poscrutari oportcbit,sintne aeque principales:an unus principalis,alter inferior, tacoadiuuans,ues incidcns.Principalis es quo cossutato,uel confirmato,dc quaestione pronunciari oportet.Erunt ergo in praemisso cx plo aeque principales,ordine quo formati sunt,duorconicincturae,& qualitatis status,ordine inquam quias non probre mulier intercessistic metum, illico ruit depulso, sed oc si id probet:ncc ab ingrati
nota excusetur,discuticnda crit qualitas,& illa expedita,pronunciandum,debcantur ne ex illa promissiotic cetum. Inseriorem dc adiuuantem uos co statum, quencunq; supcriorii alique coproba
diuel confutandi causa persequimur: ut si in priori pro liberta ad probandum metum,uel in sequeri pro patrono,ad probandum illam ingrata adstatis argumentis: vicissim nriaretur ex illis talia inferri:& disceptadia esset,argucretur ne ex illis metus,cx his mulier ingrata .Incidetes nomino
quicunt articuli extra primam quaestione,inter moras iudicii nascantur,ut si quid lite pedete insnouarum,si litis instantia peremptae, appellatio deserta,uel quid simile, diceretur. Et hactenus quantum uidctur ad dignoscedit status attinere. Cum auae exceptionu, replicationumq; ratio ,α