Wilebrordi Snellii R.F. De re nummaria liber singularis

21쪽

dium a stipe appensa, quin & valitum stipendisrum, hoc est, stipis ponderandae pentatores,libri- pendes dicuntur . & expensa in rationibus, item impendia & dependere. i Romani enim ita me graui initio usi stansi quemadmodum Lacedaemonii ex Lycurgi instituto numismate ferreo, graui

ἀξίαν δαυαμεν', inquit in Lysandri vita Plutarchus, quod aceto candens restinguebant, ut ita mollius, de ad opera foret inhabile. Byzantinos etiam nummo ferreo v s Pollux alti Librae aute pondus assium aeris imminutum bello Punico primo, cum impensis Respub. non sussiceret, constitutumque viaises sextantario pondere ferirentur. ita quinque partes facta lucri,distblutumque aes alienum. Postea Annibale urgente Q. Fabio Maximo Verruisco ' dictatore sanno urbis s I,ante natiuitatem salutiferam annis ro6J ailes unciales, mox lege Papytiana semunciales facti. adi Pliniu, & Festum. Nota aeris fuit initio ex altera parte Ianus geminus, ea altera rostrum nauis. quae tamen cum pondere postmodum pro signantis arbitrio, & quorum ea cura, suit variata. Assium namque pondus exinde quoque imminutum non tam libris, quam ntamnis tutoribus coprobare in promptu fuerit. Certe assem, qui lege Papytiana semuncialis svir; postmodum unciae quadrante expensum, confirmat experientia. Itaque tum dupondiarii nummi, qui duorum assium pondus habuere, semunciales signati sunt. principio quidem accurate, ut ad amussim dicto ponderi responderent: postmodum

vero non ita strictim ad legis praescriptum: nam Scab ilia

22쪽

ab ilIo pondere aliquid paulatim detractu. Enimis

uero cum vncvl. Misi ia, unciae nostrati in auIificum ossicinis vulgoysitatae Modere par fuerit,ita autem habeat aligiae viginti, sata vocant Unciae partem vicesimam:) nglicique singuli grana duo& triginta: esscitur granorum summa in 'iactinoibo idiomate vulgo vocamuS. Hum unciae iemiliis sio grana, assium singulorum pqndus a Papyrio constitutum. Postmodum yeruistius ponderis dimidium i6o Mil uri buturri: quo autOIc, aut quando coeptum, omnino non liqμet. quod ii tamen aliquis coiitectura; locus relinquatur: non alienum fuerit creduae: dupondiorymassiumque pondus ad unciae semittes quadrante sequς tum demum contractum, cum sestenti exprimulii signari coepere, ne necessen Et hos dygnium unciarum pSωlere institui, qui sum valebantasses quatuor.Huiusmodi asses coplures sub Impe' ratoribus tignatos vidimus, sed ita i ligne percucsbs ux dictum ioci granotum pondus neutiquamcxplerent. tales enim labylimus, Iasi: Iaz, granorum: a Domitianqqum': wnqrum . exosium, cum inscriptione .graeca. μιτιανὸς ρ: parte altera ιι πονρλις. reliqua legere nequi tam . Neque vero halac granorum ad

minutum usque ideo confestor, quod magiai. 'O 'menti ad pretii indic turam ea existi me nam a Vespasiany vidi io granori cu'm inici iptione hac ab una parte Imp. cos. II l. parte altera iustitia mauu dextra hilinacein tenens,infra S. C. in ora, aequitin sed ideo tam accurate ist. a pensit','t falavin rudi modo eius Pondus quodammodo circumscribam: .erirenim : v a 3 huius

23쪽

6 WILEBORDVs SN ELLIVS huius usus nobis ipfra, cum de sestertio disputabi- 'mus. quibus vero argumentis adductus nulli veterum autoritate subnixus assem pondere quadrantis unciae definiam, infra in dupondio planius edisseram. Caeterum & hoc notandum, asses ex aere deteriore i nullo signari solitos, quam dupondios sestertiosque. id enim Plinius libri 3 capite a. no. minatim annotauit. Aurichalcum sinquit J ob praecipuam bonitatem admirationem diu obilisnuit. Nec reperitur longo iam tempore effoeta tellure . Pioximum bonitate fuit Sallustianum in

Ceutronum alpino tractu . non longi & ipsum aeui. Successit & Livianum in Gallia. Vtrumque metallorum dominis appellatum, illud ab amico diui Augusti, hoc coniuge, velocis desectus. Li-nishum quoque admodum exiguum inuenitur, summa gloria nunc in Marianum conuersa,quod & Co ubense dicitur. Hoc a Liuiano cadmiam maxime sorbet; auricha Ici bonitatem imitatur

in sestertiis dupondiariisque, Cyprio assibus suis

coritent Hactenus ille. in Cypro enim prima aeris hi uentio, et eperto autem deinde in altis terris praestantiore: na axime aurichalco, illud vilius fuit. Vnum hoc addo Cadmiam lapidem aerosum esse, quod ab aere in fornacibus conflato rubrum hodie vocitassius 'tam auidd sorbetur, ut massa aeris duo & septuagi ilia librarii, huius lapidis mixtura centenaria euadat. Verum enim uerb quia ab hoc' , asse aereo Romani om ne integrum s quod quidem In duodecim partes tributum intelsigi vellent in as sppellauere, ut libram, hereditatem, aite aliud etiam quiduis operae pretium mihi facturus videor, si huius partes, partium particulas, ex

24쪽

Varroiae,Plinio, Herone,Columella,Volusiu Metiano vilico conspectu illa ob oculos ponam. semis

quinc uxtriens quadra sexta iis uncia

sunt unciae

dimidium I a

dii scrupulum Volutio simplium

Sembella, quod sit libesiae dimidium, quod

mis aliis;eadem semistis. quasi senat aes. inquit Var- Io. Itaque ex Papyriana analogii debuit aequauisse pondus quadrantis unciae, quae mili giona i6ς. posteaquam vero alles dimidio leuiores signati sunt, & hic nummus, quoque dimidio pόndeie percussus est, granorum duntaxat So. Talem a Tiberio vidi pendentem grana 6 . sed situ iam le- alorem. alterum ab Othone satis integrum pro aetate,granorum cum inscriptione hac Imp. Otho Caesre QU. tr. p. circum Othonis caput. Parte aduersa copia cornu, in ora mont. Max, his tantum decesserat vi utrumque ab initio pondere non longe infra 8ograna institutaim dignosceres. Nota semissis Volnsio Metiano est. s. vidi sim I-lam . antiquissimam pendentem paulo amplius se- a 4 muncia:

25쪽

muticili itaque ante legem , Papyrio latam per

cussam cum asses adhuc essent unciales, habentem parte uni caput virile barba horridum, ri vertice notam S. arte auersa rostrum nauis, supra iterum

infra nummus planc Iegittimus , adle-:gem abii Maximi signatus. hoc propterea no- naiiaarim tironete visum est, quia rarissime huius , modi nummi videndi potestas datur. . isis, tertia pars assis, 3c sexta unciae. ideoq. si Papyrii legem sequimur, io granorum, 't pro xime, pos odum verd pro rata parte ut caeteri omisnes nummi mutilatu nullus dubito. vidi enim ab Hadriano percussiim cunx inscriptione istiusmodi

Hadriam aug. cos. parte altera Pro ουι- pendentem grana 47, cum debuisset .dram, antea triuncis vocatus a tribus unisciis, inquit Pljnius, & Varro,teruncius valet sem bellae dimidium. notam quo mitio signaretur expressit Pithius nota aeris Q ih quit, ex altera parte Ianus Geminus, ex altera rostrum nauis, in mente

dc quadrante ratis. i Inde quadrans a ratis signo' impresso' 'ratitus dictus fuit, quemadmodum Fe- stus Tarquitio & Ohpiis Aurelio autoribus docet.' Marei du steimo de: viduae liberalitate 8 n -δύο, τοῦ ι pondus au-' rem ex lapyriana assium semuncialtum a inlogia fuit granorum so. postmodum o. talem vidi po- steriotis secEt granorum s a. habentem parte Vna caput galeatum,' cum iiisci iptione nulla: parte aItera fluos puellos lupam schentes, in ora Roma. Sextans, sexta pars assis,uiiciae sextantis pecuniae mentionem facitPlthius lib. 3s cap i o.Nam quod PopulusRomahus AgrippaeMenenio sextan-

26쪽

tes aeris in funus contulit, honoris id necessitatis- que propter paupertatem Agrippis, non largitioniselle dixerim. Liuius lib. 29. anno urbis 1 so de M. Livio censere,qm inde Salinator appellatus.vectigal etiam nouit ex salaria annona statuerui, sextan te lal eL Romae& per totam Italiam erat. Romae pretio eodem, pluris in foris & conciliabulis, dc alio alibi pretio praebendum locauerunt. fuit itaque lege Papyriana granorum I 3. postmodum Veis

vncia, vox Sicula est. Pollux lib. 9. cap. 6. α μέν τυ παρ' ακῶ τις δε ἔν τε ἔυροι Σικελωνὀνομπα, Γον; ουγγίαν; zmρ χαλκουν ἔνα. caeteium apud euiniem Aristotelem ,)in Himereorum RepubIica, alia quoque inuenias nomina Siculis usitata;vtvnciam, quae valet ob Ium aeratum unum,is Graecis chalcus licitur. Est - autem uncia pars aliis duodFcima, itaq granorum 16 ut proxime. vidi posterioris deculi uiidem notis cum superiore illo quadrante, pondere I 6 granotum. Unciariae sto Plinius mensuit lib. 3 .cap. 3'. . Extra portam trigeminam unciaria istipe Collata. Sextula. Varrordenique ceris minima pars sextula quod sexta pars unciara videlicer illia lacu locum

pondus as, vel assipondiam vocabattir nam as librae pondere erat ρb initio. Itaque duo alles duarum librarum pondere unde & dupondius di ius. quamdiu autem,mihi quidemnoniiquet. Postmo-- dum cς rio dupondios qubq semunciales perc usia sed emia postmodum asses semunerales icti sint Iege Papyriana; dupondii quoque unciales fuere;

27쪽

-i , nummos amores dabo. vidi unum a Nerone

integerrimum ex quo vix quidquam decessisse arbitrari possis.& qui antiquitatem spiraret, non si--gnorum impressbrum sculpturi solum & forma:

verum ipsa quoque materia aurichalci aemula. inscriptio circum caput imperatoris. vallari ut videri l)corona redimitum, ita erat. IV tro Claud. Osara g. Verm. tr. p. imp. p. Parte aduersa victoriae emgies, utrimque , latere S. C. tueris maiusculis, sig4rificans nummum hunc senatus consulto percussum. hos enim duos ectaracheres fere ip omniabus nummis aereis videre est. incra autem victoria infra victoliae pedes numeralis haec nota II. quam dupondii veterem notam significare nemini dubium esse potest, qui sestertium, qui ab initio quoque valebat duos asses cum se missc, tum ita propterea notatum II. s. ex Volusio, i caeteris'. didicerit. Hic praedictus Neronis dupondius pendebat duntaxat grada asa, itaque unciae

semissi longe cedebat. Vidi alium a Iulia percusse fum. qui planc semuncialis esset, granoium 31o, omnino tanquam ad id praescriptum factus. ATiberio quoque cum istac inscriptione Is Clan, Hus sesar Aug.P. m. er. ρ, l. cum effigie muliebri. parte auersa caput muliebre eximi uvenustate; marinoalem modestiam prae se sereps, infra pretin. traliubar pondus granorum 21 . Ab Augustisitem urum cum hac inscriptione, Diuus -- ustus, VirimqRea capite S. C. parte aversicoseu-y senatus ordis. p. q. r. i. pendebat gra- .nas 38. Sqne alii 'aeterea complures, sed hos ad institutumi sufficere arbitramur . Haec autem nou proptereana pensiculatim examino, tanquam int granis

28쪽

. DE RE NvM MARIA. II granis aeris Io, ao, aut hic rem nummariam

vacillare arbitrer: sed ut planum sit dupondios,qui lege Papyriana unciales primum fuerant, ipsis' nummia in rem praetentem adductis, postmodum ad unciae semillam redactos. Nam etsi rari semunciali pondere ita accurate tanquam ad minutum signati extent: nobis tamen satis suerit, commonis

strauille hos nummos, saltem sub Imperatoribus. quorum nobis tantum facta est copia, ita piaeter propter signari solitos. 7 His enim vestigiis sesteraiorum aereorum valorem& pondus infra suo loco in lueem eruam. Constar praereIea. nos ex hac analogia assium pondus unciae quadrante , semisi sum parte octaua, atque ita porto reliquas assis partes vero legittimo pondete definiuisse. sed dupondiorum aliquot conspectum d pondus hic

subiiciam. . a a I.

Imp. Ti. Claudius

29쪽

Imp. caesi' Vespassa- Victoria Covenam manu nus avg.Cos exserta tenens in o Roma, ... ' infra S.C. Imp. caec Traiano i Columna eui statua -- optimo avg. Ger. dac. Circum Senatus po

Inseriptionem integre ita leges, ut in nummo quinto, Imperator NeroClaudius Caesar Augustus, Germanicus, pontifex maximus, tribunitiae pote- 'tis . atque, In caeteris consimiliter. quod hic semel monuim sussciat. p. Atque haec quidem de dupondio, deque asse aereo de eius partibus dicta sunto. Sequirur numis. Ina argenteu. POpalus Romanus ne argento quidem signato ante Pyrrhum regem devictum ustis est. Q. Fabio Pici bre consule, quinque annoS ante primum bellum Punicum, hoc est, ut ex Liuio constat ahno' urbis 484i ante quam Deus hominem induit ARyis 1 67 3 -

i: Varro In

quod denos aeriis valebanta quinarii, quod quinose sesteret quod semistentiis. Et, nummi denarii, decuma libellas, quod libram pondo as valebat, &erat ex aronto pirua. Itaque blim decu

ma libella S ualore appesinus:' postea etiam libella

argenti. Plautus Pseudolo,s,quidem hercula etiam supremi promptas thes amoUouis, Tibi libellam argenti nunquam credam. & rursum 'm eadem

30쪽

i sDERE NUMMARIA. . I

comoedia absolute posuit libellam. Sed tu bone vir flagitare tam clamore in foro, cum libellanus quam est. Cicero Verrina 4r Et quis Volcatio, si sita sponte venisset, unam libellam dedissset 3 Et pro Q. Rolaio Comoedo, ait ad libellam sibi deberi, tanquam ne unus quidem denarius , postulata mina a belle possit. quod pro Quintio per denarium extulit. Inquit enim: decidis statuisque tu, quid iis ad denarium solueretur. Omnium vero scriptorum conlanis denarium pro decem astibus datum liquido constat. Festus, deni alles, singuli pondo libras essiciebant denarium, ab hoc ipsi dictum. Plinius, argentum signatum est anno urbis

381 lege ex Liuio 8 & placuit denarius pro

decem libris .ris, quinarius pro quinque, sester lius pro dupondio & semisse. Plutarchus in vita

lis vocabatur denarius. Nota denarii initio quidem bigae Sc quadrigae cum characterex, ct inde bigati quadrigatiq. dicti, inquit Plinius, quorum mentio apud Liuiu frequentissima. Tacitus de moribus veterum Germanorusub initi tim quoq. serra istos huc annumerat, qualem fuisse puto denarium infra in catalogo tertium,vel saltem septimii. Post . modum tamen denarii nota pro signatatis arbitrio variata,vt Romulus & Remus lupam sugentes,vel Sabinarum raptus, Ianus biceps, Virgo Vestalis, aliaequei quandoque etiam triumuiri ,. praerori S, consulis,& postea plerumque imperatoris estigies, Vnde illud Christi,cum Pharisaei quiereret, an ipsis Caesari tributum esset pendendum: Exhibete mihi, inquit, numisma census: quibus denarium afferentibus,