장음표시 사용
161쪽
I viam ei. iara' mibus isse perterritus iit si placet a Romariis να densum est. Itaque statim movit exercitura . Ita Iosephus lita xx. Antiq.e ε. Livius lib. s.de . Appia nasin Sumco, Iustinus&alii. Quare tunc frendens Antiochus callia movit in vicinm Iudaeos, in eosque suam it,dignati Metri & furor e 1dit. ET L COTus Ex v xN sup R IA MAGNAJiactamin, quas esset Deus quidam terrestris, cui ouanes obedire deberent, di in orcsistere posset, uti uciet eius an-iubrias Antichrilius. Vide dicta Daniel. xx. 36.
Usas. 17. rum quia ipste depositis vellibus jeciosis in communi luctu lusu tes, ta est, nigras&squalidas induerunt; tum quia timor , maeror & an or facietat eas pallidas N luricus. Sie in Chaldaeorum clade ait Ierem. Taren. 1.1: vir finibus: Hres Mohastia momvis Meis mado.
V ks.lo ςo - et τε RRH Iuda a perculsa&eon. cussa sui tingenti terrore. moerore de angore; s 'PE MAlli TANT s IK x AJ scilicet propter incolas Iudaeos Antiocho occisos, raptos, 5 vemlitos. UEas. o. PQ F Duo AH κ a D 1 o M. id es , poli duos integros annos omnibus suis diebus plane ex ptitos, ita ut insuper aliquot dies excur rent, Ant. Epiphanes Nisi Tua MCIP Μ B OTORUMJque mi ple colligend:sir butis praefecerat. nomine Apollonium ad Iudaeos non tantilius liandos, sed iugulandos, ut dicitur 1.MachaLI. 4. qui prκterea. v SUCc NDIT EAM Gerosolymam iam a se spoliata
e i R e u i T VJ ne Antiocho reb.llare posset. v. s. t.' P ιυς νε VNT e vi Tartis D vina se,' licet arcem sim, quae toti urbi subiacem iuuasi rupes, vel
Va...t; scilicet milites rapaces, homicidas&sceleratos, qui I dros diriperent , vincirent, mactarent.
Vεκ et 8. e AT IONI J id est, sanctuario, sive templo, ut scilicet insidiarentur Iudaeis euntibus ad templum sacrificii, vel
orationis caula, ac erumpentes ex arce in eos irruerent, eosque spoliarent, Capetrent, vulnerarent . Volebant enim
Antiochus abolere Dei veri cultum, ac Iudaeos compelle. re ad adorandum sita idola,ideoque imaginem Iovi, Olimpii collocarat in templo. ET IN DIA voLUM MAιυM Μ Isaa ιιJ tum quia millies hi erant diaboli, id est, calumniatores I calumniabant ut enim euntes ad templum , quasi illud contra Antiochum mali re vellent; tum quia ipsi quasi daemones eos expilabant, verberabant, laniavant, adebui ipsum templum eae sotum sanguine implerent, εe polluerem, tum deni pie quia eos i cultu Dei ad cultum Iouis, id est, diaboli compellebant, simulque ad scortandum in lumaribus templo. adleuis invitabanis quod erat opus plane diabolicum.
eth, uniformis in fidele religione, ut scilicet omnes sibi subditi unirentur sibi in eadem superstitione 3r idololatria,
Iudaei relinquerem te & cultum Dei sui datam per
Iosen, Accapesserent legem de cultum Antiochi. Expedit, ut in uno remo una sit relinio, sed uera Nert, M. Nam si uisant, expedit esse plures, ut vera ex filiarum varietate emicet & agnoscatur, ut Mehat Card. HosiuS .
V Hs. Toxi a 3υs JGraeci τῆ πιτυία , id est, latriae, sive sacrae ejus servituti, cultui de adorationi, ut scilicet non alium Deum colerem latria, nec alteri Deo servirent, quam Deo Antiochi regis sui, mii Iovi oeympio, ipsique Antiocho. Ipse enim una cum Iove volebat coli ut Darias. ET Misi T R Ex x astos I id est, litteras &epistolas.' Has enim simulaat Heb. ρρέ- , id est, liber Ex Misi T decreta , quibus , t siit eo που IN RI Vaxa a. saxe va, id est , violari & prophanari san m templum, sanctique eius sini ficta, mus, sabbatha, festa
sancta fide&le se Dei pollueret se sacriluis victimis de su-zditionibus gentium, di idolorum: unde explicatis
I Miso An t e Α λ M s a UILLA J id est, suet &por- v x M. cos lege Musi immundos, ideoque comedi & inmolari vetitos. Ex ν Co κα co Mui uta, id est, immunda: quae eni in immunda sunt, gentibus erant communiasquae vero munda, Iudaeis peculiaria&propria. Levit. al. Hanc Deus istens S. Petrum convertere Cornelium &gentes immundas ad christum , per visum iussit ei immunda anim lia comedere dicens: Lod Deus 'urs mur , tum Musidest, immundum Actor. o. ι .
DLil id est, violarent omnes Dei sanctiones&leges hae v as. i. enim vocantur iustitiae& iustificationes, quia praesaibunt
postatas, cum eis apostatando lege Dei, puta ad Ialbum, Ali imum. Ne laum a ceterosque apostasiae
qui apostatare nolebant, sed in vera Dei Ime, cultuque constanter pcrseverabant, ut emeremur sugeri. ad antra S: speluncas, ibiqtie se abdere. Di E as. Marasis CA L Eu qui nostro Novembri vah r, respon/σὶ κ Dirae A. 1τ &eollocavit sυν ax xx Dει ni templo Ierosolymitano, A a M t N AND Uin voLUM DE soLATIO μ 1, J Iovis Olvmpii, quod futurum erat causa omnis calamitatis & de tionis, uti praedixerat Daniel clI. l. IN ura Tv x xUA Graece εν - , , id est in & ω- V IAI. re suo, hoc et violenter νae IE a ΑΜ τ satellites tiochi MAEc νον υ o I RAEL, ei. I IN v ENIE A. TUR IN OMN MENfE EI MEN h, id est, quolibet mente, In C Ivi TAT trusa per mensem intellige Ne
meniam, sive primum diem mensis, qui Iudaeis erat s Lmnis, &quasi sacer; unde tunc ex pagis & villi, eo , flaebant inuinem audituri Dei legem, ficut accolae Roma' eodLin die confluebant Romam, indeque tendae sunt dictae , ut ostendi Levit. 13. a l. sensus eiiq.d. mil:tes A tiochi observabant eos, qui Neomeniam, ex lege Mosis Eservabant, eosque male mulcti it, imo niambant. Atque ut Neomeniam, id est, solemnitatem primae diei mensis abolerent, ipsi
tum in templo Ierosolumitano. In hac ergo ara non tam tum Iovi, sed&ipsi Antiocho, quasi Deo sacrificabant. Ipse enim voluit coli ut iniis, ut praeduit Danie aP. II. 36. ideoque typus fuit Aiulchristi, nolebant idololatrae sacrificare in altari Dei, ne viderentur Dro Hebraeorum sacrificare; & ut illud qiusi profanum populo facerent abominabile, undere in eodem collocarunt statuam I vis Olympii, coram qua in ara vicitia, ab is domIovier ba sacrificabant.
' uti idcircis exerruciatus filii Eleazarus & septem fratres victabaei a. mchab. 7. Hi ergo omnes gloriosi fuere illo prisco, rudique saeculo martyres. Audi Iolephum libri
LUM vati Da J q. d. Deus indignans Iudaeis ob eorum s 'lera, permisit eos tam atrocit Gavisi ab Antiocho.
162쪽
Commentaria in Lib. I Machabaeorum. Cap. II. 9
Μ-batbias opponisse inlisebo, mox v. 23JuLeum idolis immolaritem aquῖ, ae praefectum Antiochi ad id cogentem ridit, qui tabet zelum, exeat γιὲ me. Fugit erro cum quentibus in montes , que vers. 37. sabbactis in se sinunt se occidi , mox ne omines intereant , armsse defendunt. Tertio v. Maibatbsas ligit exerestum, fidem, patriamqMpro ignat, mox murum Νω ,
ceterosque ad fidem oe ad rati legis esiona- , eisque Diam filium inbem Ducem assignas.
i. T Ndiebus illis surrexit Mathathias filius Ioannis filii Simonis, saeredos ex fit in Ioarib ab Ieru-
A salem, tu consedit in monte Modin: Σ. & habebat filios quinque , Joannem, qui cognominabatur Gaddis: a. & Simonem, qui cognominabatur Thasi: & Judam , qui vocabatur Machabaeus: y. de Eliararum qui cognominabatur Abaron: & Ioliathan, qui cognominabatur Apphus. Hi viderunt mala quae fiebant in populo Juda, & in Ierusalem. Et dixit Mathathias:
Vae mihi, ut quid natus tan videre contritionem populi mei, de contritionem civitatis cinctae,&sedere illic, clam datur in manibus inimicorum 8. Sancta in manu extraneorum facta sunt . templum eius sicut homo ignobilis. μ Vasa gloria: ejus captiva abducta sunt: trucidati sunt si nes ejus in plateis, & uvenes ejus ceciderunt in gladio inimicorum. io. Quae gens non hereditavit regnum ejus, & non obtinuit spolia ejus 8 II. Omnis compositis ejus ablata est. erat libera, lacia est ancilla. iv. Et ecce sancta nostra, & pulchritudo nostra, ct claritas nostra desolata est, & coinquinaverunt ea Gentes. I h Quo emo nobis adhuc vivere ρ r . & scidit vestimentam thathias, de filii ejus di de operuerunt se ciliciis, de planxerunt valdε . II. Et venerunt illic qui missi erant a rege Antiocho, ut cogerent eos, qui confugeram in civitatem Modin, immolare, sic accendere thura, & a lege Dei discedere. I 6. Et multi de populo Israel consentientes accεsserunt ad eos: sed Mathathias, & filii eius constanter steterunt. I . Et respondentes qui missi erant ab Antiocho, dixerunt Mathathiae: Princeps & clarissimus & magnus es in hae civitate, & ornatus filiis de fratribus. 18. Ergo accede prior, & fae jussum regis, sicut secerunt onmes Gentes, &viri Iuda, &qui remanserunt in Jerusalem: &eris tu, &filii tui, inter amicos regis, de amplificatus auro & argento, & muneribus multis. I p. Et respondit Mathathias, &dixit magna voce: Et si cmines Giates regi Antiocho obediunt, ut discedat unusquisque a servitute legis Patrum suorum, & consentiat mandatis ejus: χo. ego filii mei, sic fratres mei, obediemus legi patrum no suorum. LI. Propitius sit nobis Deus: non est nobis utile relinquere legem justitias Dei. 22. non audiemus verba regis Antiochi, nec sacrificabimus transgredientes legis nostrae mandata, ut eamus altera via. 23. Et ut cessavit loqui verba haec, accessit quidam Iudaeus in omnium oculis saeriurare idolis super aram in civitate Modin, secundum jussum regis: a . & vidit Mathathias,&doluit, &contremuerunt renes ejus, & accensus est furor ejus secundum iudicium regis, de insillans trucidavit eum super aram: H. sed & virum quem rex Antiochus miserat, qui cogebat immolare, occidit in ipso tempore, & aram destruxit, M. & Zelatus est legem, sicut feeit Phinees Zamri filio Salomi. 27. Et exclamavit Mathathias voce magna in civitate , dicens :Omnis, qui Zelum habet legis statuens testamentum, exeat post me. 28. Et sugit ipse , &filii ejus in montes, & reliquerunt qua eumque habebant in civitate , 29. Tunc descenderunt multi quaerentes
judicium justitiam, in desertum: 3o. & sederunt ibi ipsi, de filii eorum, fic mulieres eorum, de
pecora eorum: quoniam inundaverunt super eos mala. Et ren tiatum est viris regis, de exercitui, qui erat in Ierusilem civitate David, quoniam discessistent viri quidam, qui dissipaverimi mandatum regis, inlaca occulta in deserto, & abiissent post illos multi. 32. Et lutim perrex, runt ad
eos, dc constituerunt adversus eos praelium in die sabbathorum , 33.& dixerunt ad eos: Resistitis &nune adhuc exite,&lacite secundum vectum regis Antiochi, es vivetis. 3 . Et dixerunt: Non exibimus, neque faciemus verbum regis, ut polluamus diem sabbathorum. Et concitaverunt adversus eos praetium. 36. Et non responderunt eis, nec lapidem miserunt in eos, nec oppilaverunt loca occulci, 37. dicentes: Moriamur omnes in simplicitate nostra: & testes erunt super nos coelum, & terra, quod in uste perditis nos. 38.6intulerunt illis bellum sabbathis: & mortui sunt ipsi, & uxores eorum,&filii eorum,& pecora eorum , usque ad mille animas hominum . D. Et cognovit Mathathias, Mamici ejus, & luctum habuerunt super eos valde. s. Et dixit vir proximo suo: Si omnes secerimus sicut fratres nostri fixerunt, &non pugilaverimus adversus gentes pro animabus nostris,&justificationibus nostris: nunc citius dispodent nos a terra. I. Et cogitaverunt in die illa, dicentes: Omnis homo quicumque venerit ad nos in bello dis sabbathorum, pugnemus adversus eum: & non moriemur omnes, sicut moreui sunt fratres nostri in Occultis. E. Tunc congregata est ad eos syhagoga Assidaeorum mitis viribus ex Israel, omnu voluntiarius inllage: 3.& Omnes, qui fugiebant a malis, additi sunt ad eos, & ficti sunt illis ad firmamentum. Et collegerunt exercitum ,& percutierunt peccatores in ira sua, & viros iniquos in indignatione sua: di ceteri fugerunt ad nationes, ut evaderent. s. Et circuivit Mathathias,&amici eius, &destruxerunt aras: o. & circumciderunt pueros inci cmcisos quotquot invenerunt in finibus Israel: S in sortitudine. 47. Et persecuti sunt filios superbiae, &prosperatum est opus in manibus eorum: s.&obtinuerunt legem de manibus gentium , di de manibus regum: &non dederunt cornu peccatori. s. & appropinquaverunt dies Mathathiae moriendi, de dixit ciliis suis: N une consociata est superbia, & castigatio, & tempus eversionis, de ina indignationis. Io. Nunc ergo o filii, aemulatores estotelegis, de vite animas vestras pro testam opatrum vestrinum, II. oc mementote operum patrum, quae iserunt in generationibuo suis: &ac
163쪽
IO Comment . ia in Lib. I. u, Dchabaeorum. Cap. II.
cipietis gloriam magnam, de nomen aeternum . 12. Abraham nonne in tentatione inventus est indetis, S reputatum est ei ad Joleph in tempore angustiae suae cultodivit mandatum , iacius est mitimus AEgypti. 14. Phine , pater noster aetando aelum I iaccepit testamentu a sacerdotii aeterni. 33. Iesias dum implevit verbum, factus est dux in Israel. 16. Caleb, dumttasti Datur in ecclesia, accepit hereditatem . David in sin misericordia consecutus est sedem regni in Lecula. 18. Elias, dum Zelat zelum legis, receptus est in coelum. 19. Ananias&ΑZarias ct Misael credentes, liberati iunt de flamma. 6o. Daniel in sua simplicitate liberatus est de ore leonum. 61. Et ita cinitate per generationem S generationem : quia Omnes qui sperant in eum, non infirmantur. 62. Et a verbis viri peccatorianeti inueritis: quia gloria es , stercus & vermis est: 63. hodie extollitur, & cras non invenietur: quia conversus est in terram fiam, di cogitatio e; periit. O . Vos ergo filii confortamini, ει viriliter agite in lege: quia in ipsa gloriosi ecitis. Q. Et ecce Simon frater viser, scio quod vir consilii est: iplum audite semper, S ipse erit vobis pater. 66. Et Judas Machabaeus sortis vitibus a juventute sita, sit vobis princeps militiae , dc ipse aget bellum p puli. 67. Et adclucetis ad vos omne, iactores legis: de vindicate vindictam populi vcstri. 68. R etridui te retributionem Gentibus, ocintendite in praeceptum legis. m. Et benedixit eos, de appositus est ad patres silos . N. Et deiunctus est anno centesimo & quadragesimo sexto, & sepultus est a Missuis in tepulchris patrum suorum in Modin, de maluerunt eum omnis Ioel planctu magno
IN Drusus rivis sva xx IT MA HAIn As Isa ve percratin eum vocat Iosephus S em lor. quod nomen Hebr. sisnmcat mum IMι , ac proindei in eli,quod arric The Musaheodorus, vel inverse Dorotheiu, ac Latine Ad odatus: maguo enim d o hic viri occidatu, titit Dux Ii acti ad resiliendum Riuiocho. Quaeres , quis Λ qitalis lait Xuthathias Res p. suillh ex triba tavi lacerdotem primae classis, puta ex stirpe Ioarib , quae inter familia, lacerdotalc, pr ma P uur. i iurat. 14. . Porro Mathathias luc a ino eum clinente , im 3elletue.
re & populo approbante fretiri tit l'ontifex de Dux, vinia exque Foruli contra commancm lio tem An turicium ;nam rest reditum e captivitate ussu Cyri, Dani&Rαaxei xi, iidem fuere Pontifices & Daccs populi testi Iosepho
st 36. Eilo enim Mathathia, nota elisit oriundus ex stirpe proxima Potuiticum, tameta illa descunte ad eum, quasi primae classi, sacerdotem dc voluctatur Pontificatus. Nam O.: in tertias, gn Πunto lanctus , jam etat interi cius anno quinto Antiochi, qui erat i s . Graecorum. Oniae ro filius , scilicit , Onias iunior profugerat in AEgymum, ac ueliopoli factita clat I .iti sex novi templi,qu- ab eo dictum est Oaion Icon a item irater Oniae lacius apoitata, ceteros as ollatarc ta ad Gia tridicina um t ran si re cogebat Qiu re ad Malliat litam spata ut capcssore Pontilicatum & Ducatum populi , ut reliSinncm x iue ac rimp. In exircinum periculum ab Antiocho .idductam tueretur Se propugnaret. Prasertim cum non ιl L. t alius, qui id autiret ded omnes metu Antiochi vel laterem & tacerent, vel diffugerent. Iplum ergo Deus cxcitavit, animosque illi addidit ad id audendum , in Des iidem &cultum& patriae silutem conservaret. Fecit Me ipse anno Antiochi nono,qui fuit Graecorum .Quocirca Gaal. Cant. o. v.ε. Iosetihus & Iosp-pus , Aben Erra Ηcbraei . Iathathiam, vocant summum lacerdotiantive I 'onti cm , idque tum ex desi natione Dei, tum ex electione populi, tum e ure succcssinius Rpropinquitatis, uti dixi. Ita Abulent in cap. io. Exodi qu. et s. Servius, Sisonius, Siv. Sulpitius, Tomiellus, Genebr. quos citat equitur Salianus. Hinc Mathathias Phinees Ponti: cim vocat patrem suum: ergo ex Pontifice ζ ognatus, ecteris ecficiantibus, ius ei succolendi habe. it. Paucis vero mensibus fuit Ilanti sex& Dux, quia eodem anno mortuus ,sbi successorem Pontificem & Ducem des avit filium suum Iudam Machabaeum.
cocti Mi MAEA vox G Dors I Gaddis, id est , acervus, vel cumulus frugum, q. d. Mundi vel Mundalatius: quo nomine vocati iust mari ires duo sub Diocletiano,quorinn sacra lipsana sub Greg. Pont. solemni pompa translata saere ad domum prosessam societatis Iesu
Etymon Machabaei in Prooemio dedi. Hoc cognomen pri mo datum ruit Iudae, & ab eo ceteri fratres & socii vocati sunt Machabaei, ut ex hoe Ioco liquet. Est Ptolepsis sive Anticipatio; Iudae enim hoc cognomen inditum est, noui puero,sed pollet , eum ipse v illis tuis inscripsit nomen
Maeώabi, ut dixi in Prommio. Sic Antiochi postea a factis&' victoriis cognominati sunt soleres, Epiphanes, Ceraunii, Gallinici, Nicanores ι & Ptolomaeι vocati sunt Eup tores, Philadelphi, Philometores, Euergetes M.
p κυsa id est , e .ustra , vel -κει em um , forte quod natura ardens di cholericus esset, id oque celeris iii genii, velociique consilii, quod in balis utilissimum eu. Ita Pagnin . in nom. Hor. Vn Mi Mi J Planctu, hic Mathathiae devastatione tem-UEas. 7.pli & Ierosolimae processit ex relo religionis,quo ardebat. Similis fuit relus de planctus Ieremiae cila excisam Ierus Iem in Thretiis, re ieremiae 1 O.
est, vilis, paupo, milicus, imo stultus , tauus de moris, quem omnes impune irrident, calcant, Hllunt, verberant. Ita Sancher. Sic enim satiatrica Am Epaph nis ridebant, calcatum, spoliabant, vellebant templum, Sacerdotes, Levitas, cetero qui Iadaeos, quos Actant quasi ebrio, ex uultos in honorem Bacchi tu ueracoronari ,1 altare&baccliari, lib. I. capiteo.
Graecis enim Anti a militibus p milii erant Chaldaei, Persae, Mem, Assori S c. ac Ammonitae , Moabitae , Philisthaei, Arabes, Idumaei , olitani Iudaeorumhocles, dum vitirent eos ab Antiocho adeo divexari a currebant , ut eum adiuvarent, de Iudaeos ipoliarem ,
traleque mulctarent. Uo 1 Go Noais ADHUC vivxa v ὶ vita enim v x x. II. in tot aerumnis longa potius est mors, quam vita , ut ait
piat Trosm captam uitiatos exesaniam Aeneid 1.
P opi Trus si T MOars D ias j q. d. D in nobis v aa xxxi. hanc laciat grat iam, ut tantum malum tantumque nefas Zeseelus apostasiae 3e idololatriae a nobis ave tiat. Unde Sept.
hac enim phrasi utuntur Hebraei, cum aliquid ualde ab minantur & execrantur. ET CONTREMuEROMT κ xv a E i v x J Per renes sy- UE s. q. necdochice intellige ceteravit cera; renes enim sum sedes concupiscentiae, cor animositatis&audaciae, jecuram ris, fel irae&furori, : q. d. viscera Mathat Iliae commota sunt partim commiseratione&dolore legis violatae . parrit im ardore & Zelo eam propugnandi, partim ira & iurore eius violatores Prolequenai & occidendi, uti reipia occidit Iudaeum idololatramcm,S: Antiochi Legatum ad id c sentem. Unde sequitur.
ei vis id est, decretum L Gis quae in . tr. 6. Iubet occuli eum , qui alios a patria religione, Deique cultu es ducit uti Liciebat hic Iudaeus Iovi sacrificans. auem Proi de
164쪽
Commentaria in Lib. L Machabaeorum. Cap. II. II
de Mathathias occidit. Huc enim eum agebat Mus h. noris Dei i
de poli pauca concludit ι Et quid πων-αν, si Aa eti eum
Di T J Ioseph, lib. 11. c. S. virum hunc vocat Apellem. Idem tamen lib. t. de bello cap. i. eum vocat Baccitidem, additque filios Mathathiae patrem in hac caede adiuvisse, e os enim esse cum Apelle milites ipsius. Iure hoc fecit Mathathias initigante Deo, tanquam Iudex&vindex il-raelis, aeque ac religionis, Deique cultus, adeo que hoc facto Pontilicatum N Dacatum suum iniit de coci cravit, aeque ae Elias Ducem fidei se fecit occidendo sacerdotes Baal 3. Reg. IS.&Moses cum Levitis occidendo adorato. res vituli aurei. Exodi I x. qui latis probi de ipse ait: Ceus
Principi nn IViam sacrificantem Numeri is . vide ibi dicta Sie de blasphematite censuit, aitque L
rum terus a Tarse im,s , imo illud sanctificat & sacrificat, facitque quasi holocaustum, quod eri iustitueta vindictae divinae in odorem suavitatis. Mira ruit Mathathiae in hac eaede an imostas, fortitudo, audacia. qua ipse petrae solus regi potenti, superbo de crudeli sese opposuit, α ceteros ad opponendum sese impiniit, fortunas suas, iam illam , liberos, famam & vitam generose pro Deo , pro fide, pro patria discrimini objiciens. Fuit ergo ipse Heros inelytus, aequinque filios Hermes effecit, dum eos in aciem contra tyrannum eduxit zsed fides & spes in Deum eum animabat, de periculis omnibus superiorem efficiebat, ut q si leo cum quinque suis
satagens, ut in suo visorestet testamentum, id est,so das cum Deo iii itum, q. d. qui salvam vult religionem dc Rem p. eMae ymma, me Ducem sequatur . Classicum hic canit Mathainias, eoque omnes convocat ad bellum Dcrum, ut in eo, vel fortiter vincant, WI generose pro Deo, fide&patria cumbant. Sic Romae G Marius Syrulbere . invadenti se opponens exclamavit: δεδυ- Ret b. me sequatur qtiae verba etiamnum Romae
portae Anselieae, qua ipse egressus est super Ii mirari lapideo uucialibus Iaeris insculpta legimus quo dicto in vici-n im montem Marius exiens copias collegit. Idem exclamauit Scipio mi eladem apud Cannas acceptam; & Nasica ex Capitolio contra Gracilium telle Livio, Patoeculo. &Ualer. Max b, cap. r. ac diu poli Narses sub Iullini no Imper Gallis se cibi ciem telie Agathia lib. a. Denique
ubi quasi iacerdos degebat, ac Iudaeum in altari idolis sacrificantam cccideratι in montes inter feras vitam a genre so fomu cibo .senser , u sta tiri rogent cooquin uis ιν , ut d loturitu. I. cap. s. 17. vi uitabant ergo herbis, lacte pecorivn, cibo a uic: nis submisi. de praedis hostium.
IUDICIUM ET Ius τ1TrAM J hoc est , quaerentes a Mathath a id quodae ruum& justum erat, quid, lcili cet, tali articulo urgentis perlectationis iacere oporteret, nimirum pati exilium, famem, frigus, nuditatem , Uulnera & acerba quaeaur, ipsamque mortem potius, quam, tyranno cedere, dea Deo, eiusque lege de eultu ad idola po .latare
, T A J in simplici observatione sabbathi, ut eo die vplenam obtervemus quietem a Deo praetcriptam, adeo ut in eo non pugnemus , imo contra invadentes novnon destndamus , sed sinamus nos , quasi agnos sim plices & innocentes occidi. Dixerunt hoc non ex superilitione, nec ex impiudentia, ut volunt Novantes, sed ex studio perfectae religionis. Sabbathi enim summa erat apud Iudaeos relis:o. Qitare licet jure potuissent eo dei pugnare de se defendere, tamen ex zelo religionis maluerunt se offcrre morti, quam cultum requietem sabbathi per speciem de umbram dumtaxat violare, quia hac ratione evadebant martyres: mar ytium autem est actus nobilissimus, ideoque Io e n Philior pugna & vita. Idem secere Iudaei invasi a Pt Imaeo Lati , & postea a Mithridate , uti narrat in
lephus lib. 2 a. cap. r. 6e lib. a 8. ult. quos a pietate& religione laudat S. Αmbr. lib. r. visc. cap. 4o. Si Legio Thebaeortim Duce S. Mauritio potuisset resistere - Naximiano Imp. sed noluit , ac proiectis armis per- misit se initar ovium occidi, quia legionarii fidelα lebant esse martyres , 'uim ntilites . Sic in rethusani ex voto abliment carnious , ut malint mori , quam vel ci carnibus, etiam ubi medicus eas iudicat necessarias ad sanitatem & vitam cnnservandam . Nam religio be observantia regularis potior est smitate ἐκ
ET Coo NovIT MATR ATRl As J Hic quasi Pontifex interpretatus est lcgem sabbathi tali catu, quq sci. v s a Iicet quis in vaditur ab hoste, non obligare, dixitque satius esse pugnare pro Deo& l me, ne omnis Dei popuriis interficeretur ι itaque Eec sia & Dei cultus periret. Unde hoc eius respontum ceteri secuti, itatuerunt die sabbathi inua.
Quaeres, quinam sint Assidaei δ Resp. primb, Hago, Lyran. Dion. Glossa, ac S. Thomas in c. I . AssidaeoSdI- - .ctos ab assiduitate, quasi assiduos in Dei cultu. Verum VD A sida est vox Hebraea; quare habet etymon Hebraeum,non Latinum. Secundo, Serarius in c. 7.1osephus, Stephanus Τ' hie in prosmio pag. . Genebrar. Tomi ellus , tilianus, Scintrio in Magiali scio. Io. censent Assidaeos esse Essenos, aut Etlanorum asines, &ejusdem eum Essenis insti- niti &professionis. vertam obstat primo,quhd tune necdum erant Essent. Hi enim taulb ante Chri lium exorti lunt, uti docet varonius .secundo,qubd Esseni non erant fortes var/hus, quia ab tinentia, Nieiuniis quotidianis vires ener' bant. Tertio, quod Essenilisti Deo vacabant per orati
nem , lectionem&contemplationem. Unde, sedeor, ait, Philo l: b de Eslanis, nemorat ut radios,sabas, morales, seu ra fage ear xu machinas, e Maudqviis uam bello utile. Ast ' oe vir . daei autem his abundabant, utpote non choro , ut Eslic ii
sed bello addicti. vide quae de Estais dixi Actor. 4. I. Disco ergo Assidetos suisse milites belli sacri qui sellicet pro lese & synag. nomen dabant militis sacrq,quales pollea fueremi
165쪽
milites templi, ac nunc sunt ordines militares equitum S.Ioannis, S. Stephani, Teutonicorum, de si nilium, qui pro Ecclesia Dei contra Turcas, Sarace. nos S haereticos generose dedignant. Cum enim Anti chusia ageret evertere Dei Imem, templum &synagi gam, Deus excitavit Assidam . qui se militiae sacrae M. voverent, ae pro templi, legisque tutela pugnarent, s que omnibus belli periculis ultro Merrent. Id ita esse N. t et Primo, ex uoce id est, coetus, collactio, congregatio militum pros,nagoga tuenda. Secundo, ex voce finis πινιιπι. Tertio, ex voce in tete a qui scilicet voluntarie ex rela legem Genderet&mp gnaret. Quare Assidaei iunxerunt se Iudae Machabaeo, quasi duci belli sacri, ae eius praecipui ruere milites, per quos tot, tantasque obtinuit victorias. Id patet exti, x.
qui Risidaeos quasi seditiosos accusabant apud Demetrium regem. Et ex γ. iv. ubi Assidaei, quasi ptimi cum com gregatione scribarum trarunt de pace communi cum Moehuleia Alcimo ineunda. Unde liquet eos suisse viros pios in Israel honoratos& primarios. Et-- res secundo , unde vocentur Assidaei λ Resi' Hes,ri vocantur ramum eL m, quod aliqui derivant a ra rarii. id est, ciconia, vel milvus, eoqubd quasi milvi in hostes insilirent , Ee praedas axerent. Alii crasidiis m-
, ET FL CussER RT νε cc vox L J id est , '' apol atas, qui a Iudaismo ad Antiochum &gentili simum transfugerant. Hoc enim summum erat peccatum, sum. maque iniquitas, quo tota relisio, fides εο virios proderibatur, &perdebatur.
tibus, eo quod parentes essent Israelitae, itaque odiis rentur circumcidere filios, ideoque a Mathathia quasi Dure Se Pontifice ad id ius cogi possenta sicut nunc Ecclesia cogit fideles, ut lilios suos Oiserant ad baptismum. Quod si qui inter eos erant filii infidelium, eos quoqu quasi iam suos Ze jure belli captos, ae a parentibus leparatos circumcidebant. Et quamvis Lyram dicat solum id fecisse in filiis Iudorum, tamen Scriptura absiaute loquitur: & quamvis Domin. Soto in irae . de ismo, dicat, si Mathathias secit in filiis gentium, Git quidem secundum zelum, non tamen secundum scientiam, hoc tamen de insigni, de sanctissimo viro non recte di iam
viderar, melius ergo asseritur eos, cum jam essent iure belli in servitutem redacti, &a parentibus separati, jure circumcidi potuisse ι sicut nos etiam nunc jure baptiram filios Raracenorum in bello captos . ait Marer P. t I. .
- - Φd. Dei legem&cultum ab Antioc , & gentibus aes tum per arma istaeti restitueriint, feceruntque, ut Dei I ex de cultus pristina m suam dignitatem de venerationem
non permiserunt cornua , id est, superbiam, robur, &vi, res Rimiocho crescere; sed haec illi, si non amputarunt. certe restorerunt & valia imminuerunt, ut more solito grassari & laevire non posta, uec auderra. Disce hie cor uua superbis, aeque aetauris Coenumtis esse resecanda et
a quare qui potest, debet ea demere, ne iis semelantes L to, seriant & prothemant.
scilicet Dei, qua Deus iratus Se ind iram pecratis nothris, nos tam atro ter per Antiochum cari irat, laxans ei hab nas saeviendi&ferociendi contra nos. Sic Attila rex Humnorum vastans Galliam&Italiam, rogatust S. Lupo De censi Episcopo, quis esset&quid vellet ' responclitis este flagellum Dei in castigandum scelera fidelium, sic fixgellum Dei filii Tametianes, & nunc sunt O. tomani νSie Nabuchodonosor ostentus suit Ieremiae cap. i. per spe ciem virgae vigilantis. ET DAT a Mi Maa id est, vitas γ ν TRAs- T 1 TAἀhNTo I id est, finiere, puta prolem
Dei: lex enim fuit condit Ioederis ab Abraham, Mole& populo cum deo initi.
tantum in hoc mundo apud homines, haec enim vana est, brevis&exilis, scit dein coelo coram Deo, Anselis ecsanctis immensam, coelestem&aeterium.
, Deus tentavit eius fidem & obedientiam, jubendo ut ubi Vi. s. i. immolaret unigenitum suum Isaac, per quem ei promiserat copiosam posteritatem, i Christum , 1Nva NTua sT Mnati Is , fideliter Deo offerem filium certa fidesperans di credens, quod Deus eum post immolationem a
yus rixa AM J qa, hie Abrahae actus obedient ue&oblationis Isaac, computatus & aestimatus eli a Deo esie actus magnae iustitiae, id est, nugae virtutis de sanctitatis, ac proinde Abraham, qui jam erat justus, Per eum meruit nugnum gratiae &iustitiae augmentum , factusque est e ram Deo .multo justior de sanctior. Vide dicta Roman.
PRIN Es νATER Nos Taa Hinc patet Mathathiam V a s Se Maeliabaeos prognatos esse ex tribu Levi & Phinees Pomtificis, ideoque deficientibus ceteris ad eos Pontificatum jure saccessionis spectaste Ehι Auno χιιυM D r. meendo Principem sacrificantem Beelphegor , Acca P TTEsTAN Μ τυM , Id est, D i Dromimonem&pactum s Acti DOTII ni R MI, quia scilicet Poruificatus incius posteris duraret usque ad linem Dilagris & Iudaismi,
puta usque ad Christum. Vide dicta Numer. is. I. sos Iosue successor Malis ὶ D. M IMν xv T UM , Heth, mandatam, quo Deus ner Mosenius V ss. sit ei lustrare Chaimaaeam. Num. 1 . debellare Amalec. Exodi i . post Mosen capessere curam populi, Iosue I. FACTU E T Dux IN I a Mosi inducatu populi tu cedens.
ta gigantes de urbes munitas esse inexpugnabilem, illa Deiope posse expugnari, di re ipsa ab Hiuraeis expugna
eam, uti Deus pronii serat; ACc PIT M Ra D TATEM, poliarem in Hebron. Numer. I . Et Iosue I ia. vide
elogia Iosue, es Calab Eccleus o.
DAulvius A MI svnie Ostora, id est, permetri- vaxa. tr. Mim suae misericordiae, qua tum in alios, tum in Mulem se persequentem suit pius di milericors, nolians eum laedere acum eum haberet in manu sua a coNs c T 1 EsT s . DEM RLGRI Iκ sαCs a J ut solium regale obtineret, de ad posteros transmitteret, tamdiu cis dura arum, quam
diu durarct regnum Israel a&Iuda, scilicet usque ad captivitatem Babylonicam. .aeternum enim luc non absoIuta perpetuitatem , sed respectivam& limitatam significat, scuucet, durationem perpetuam per totum statura, t gnum M
166쪽
Commentaria in Lb. I. A Achab eorum. Cap. III. I 3
t eicat & hereat , clum paulo i,osi per Irii vindictam omnis eii floria in ignominiam , omnis iama in inlatniam vertitur, uta tactum es c Aiui io laquei lib. 2 cap.y.
do: tun pro ea glori u occumbendo , uti procaon ius occubuerant, mini rum Iudaa , Ionat ias de Simon. Qu:d enim gloriosius , quam Pugnare dc mori pro lege, pro patria, pro Irio' Ani at Mariathias filios ad acria ccria. V. rtus in mina , qaxei,cum Antioclio imminebant , ideoque prinaIυ- si, scorum heroum ex pia iis obiicit, ut illa imitentur,&ν ,..udis. similem illis gloriam com erellian: ars nil enim ita in rebus arduis animat, α maiorum excmpla. Unde Ovidius lib. Trast. Eleg. 3.
mira vis neget, fetix si Troia fuissem.
hκir v cinis PATER I ut sitis consilia vos diri sat , sicut pater dirigit filios. Rursum ut domum δe fami.
liam meam guliernri quasi pater. i l ne Iosippus filius G rion, di Annicis Ualcibieii iis putam Simonem sui se pri mogestitum Mathathiae . sed losephus,sederolam mi. ros,& Hebraei tradunt Iudam suille primogenitum, unde & Ille patra in Ducatu S: Pontificatu successit i secundo gcnitum luisse Ioannem ι terti militum luisse Ioliathai qaam tum di arciae futile Samonem.
tet, Iudam non tantum in senio patris , cum ii te vexillum paulo ante mortem contra Antiochum sustulit, aed &ia iuventute tua praeclaraia zellis edidisse facinora , Dei ope nixura, ulcoque vexillis suis inscripsisse, mae bi , hoccii, μι ramocisa Autim δειν , id est, quis itis tui tius tuini Diis) Domino itideque Machil adium fuit e gnominatum . Sic enim eum vorat hic pater morit Dr ta, id oque eum belli duecm statuit . Vide dissi ia
quo se Antiocho oppositit,& Ducatum cum Pontificatuiniit . Opinantur nonnulli eum ex vulnere in Milo accepto obiisse , cum enim patulo ante occiderit Iudaeum de praes ctum Antiochi , om..eique Iudaeos circumeundo excitari , collegeritque in castra contra Antiochum , pluraque similias si rit, quae magnam corroris, ae alia ac animi ibri tu .inem requirunt , non videtur tam cito ex i nio viribus deficere S mori potui Ise, sed ex praeliis continuis accepi Dis vulnus, indeque mortuas, vel cirre ex laboribus assiduis , de satigatione nimia exhaustus obiisse . Mariathiam misi iacerdotem omnes consentiunt , sed Pontificem fuisse ne ant Iosephus, Eulebius, & Sis aius; verum Ponti hc in eum suilla a serunt Hebraei &Chald. ant. 6. 6. militiique id probat Serarius. Sane ini' ntificatu, aeque ac Ducatu patri successit Iudas, deinde Ionaethas. deniῆ :e :mon. lndeque simonis filii usque ad Herodem S: Christum. Porro Mathathias inclitus Iaeros detulictus cli anno Graecorum , qui fuiti 18. a morre Al:xandri Magni , S: 164. ante nativitatem Christi.
suo auu tu Moni κ. Τ sepulchrum hoc postea magnifice exornavit Simone iussi litis ut patet P. II. 27. ac ut tur s. Hier. illud Lia aetate adhue extitisse.
i. T sv xit Iudas, qui vocabatur Machabaeus, filius eius pro eo : x. adiuvabant eum om-n nes fratres eius, & univerti qui se coniunxeranti rei ejus, &piet abistiir praelium Israel cum la: titia. .Et dilatavit gloriam populo suo , de induit se joraeana sicut gigas, & succiiixit learma bellica sua in praeliis, &protegebat castra gladio suo. . Similis fictus est leoni in operibus suis, & sicut catulus leonis rugiens in venatione. Et persecutus est iniquos perscrutam eos: ει qui conturbabant populum 1 uuiu, eos succendit flammis: o. de repulsi sunt inimici cius praetim, re ejus, o omnes operarii iniqui uis conturbati sunt: &directa est salus in manu ejus. 7. Et exacerbabat reges multos, &hetificabat Iacob in operibus suis, & in saeculum memoriae usin benedictione. 8. Et perambulabat civitam Iuda, & perdidit impios ex eis, det avertit iram ab Israel . p. Et nominatus est usque ad novissimum terrae, or congregavit pereuntes . Io. Et congregavit Apollonius Gintes, & a Samaria virtutem multam fic magnam , ad bellandum contra si rael . I i. Et cognovit Iudas, &exiit Obviam illi: & percussit, ερ occidit illum: Sterciderunt vulne. rati multa, oc reliqui iugerunt. 12.& accepit spolia eorum: & gladium Apollonii abstulit Iudas,& erat pugnans in eo omnibus diebus. II. Et audivit Seron princeps exercitus Syriae, quis d*ngregavit ludas congregationem fidelium&Ecclesiam secum, i . &ait: Faciam mihi nomen, dc glorificabor in regno, si debellabo Iudam,& eos qui cum ipso sunt, qui spernebant verbum regis. II. Et prepara vit se: & ascenderunt cum eo castra impiorum , s retes auxiliarii, ut facerent vindictam in filios urael. I 6. Et appropinquaverunt usq; ad Bethoron:&uxivit Judas obviami lacu in paucis. II. Ut autem
167쪽
I4 Commentaria in Lib. LII chasaeomm. Cap. III.
viderunt exercitum venientem sbi obviam, dixerunt Iudae: Quomodo poterimus pauci pugiura contra multitudinem tantam, & tam λα , & nos fati rati sumus jejunio hodie i8. Et ait Iudas: Facile est concludi multos in manus paucorum: & non es differentia in conspectu Dei eoeli liberare in multis, &in paucis: I9. quoniam non in multitudine exercitus victoria belli, sed de coelo festitu do est. Q. Ipsi veniunt ad nos in multitudine contumaci &superbia, ut disperdant nos , & uxores
nostras, &filios nostros, de ut spolient nos: LI. nos vero pugnabimus pro animabus nostris, & legibus nostris: m. &ipse Dominus conteret eos ante laciem nostram: vos autem ne timueritis eos .
23. Ut cellavit autem loqui, insiluit in eos subito: & contritus est Seron , de exercitus ejus in conspectu ipsius: H. dc persecutus est eum in descensu Bethoron usque in campum, & ceciderunt ex eis octingenti viri, reliqui autem fugerum in terram Philisthium. Et secuit timor Iudae ,
ac fratrum ejus, & formido super omnes gentes in circuitu eorum. 26 &Pervenit ad regem nomen ejus, &de praeliis Iudae narrabant omnes gentes. x7. Ut audivit autem rex Antishus sermones istos, iratus est animo: & misit, occongregavit exercitum universi regni sui, castra lania valct: M. & eruit aerarium suum, & dedit stipendia exercitui in annum: de mandavit illis ut essent parati ad omnia. 29. Et vidit quod defecit munia de thesauris suis, di tributa regionis modiis propter dissensionem, plagam, quam fecit in terra, ut tolleret legitima, quae erant a primis di bus: 3o.&timuit ne non hal et ut semel & bis, in sumptus & donaria, quae dederat ant Elarga manu: & abundaverat super reges, qui ante eum fuerant. II. Et consternatus erra animo valde, & cogitavit ire in Persidem, &accipere tributa regionum, S congregare argentum multum. 32. Et reliquit Lysiam hominem nobilem degenere regali, super negotia regia, a numine Euphrate usque ad flumen Aegypti: c& ut nutriret Antiochum filium suum, do rediret. 3 . Et tr didit ei medium exercitum, &elephantes: &nundavit ei de omnibus quae volebat, & de inhabitantibus Judaeam&Jerusalem: S ut mitteret ad eos exercitum, ad conterendam & excirmu-dam virtutem lsrael, oe reliquias Ierusalem, & auserendam memoriam eorum de loco et 36. α ut constitueret habitatores estos alienigenas in omnibus finibus eorum , & sorte distribueret te ram eorum. 37. Et rex assumpsit partem exercitus residui, & exivit ab Antiochia rivirate regni sui, anno centesimo dc quadragesimo septimo: & transfretavit Euphraten flumen, esperambul
bat superiorci regiones: 38. Et elegit Lysias Ptolemaeum filium Mymini , & Nicanorem, &Gorgiam, viros potentes ex amlais regis: 3p. & misit cum eis quadraginta millia virorum, &s ptem millia equitum, ut venirent in terram Iuda, disperderent eam secundum verbum regis. - Et procesierunt cum universa virtute sua, & venerunt & applicuerunt Emmaum in terra
campestri. I. Et audierunt mercatores regionum nomen eorum: dc acceperunt argentum&a
rum multum vales, &pueros: de venerunt in castra, ut acciperem filios Israel in servos; Sasediti sunt ad eos exercitus Syriae, & terrae alienigenarum. v. Et vidit Iudas, & fratres ejus, quia arultiplicara sunt mala, & exercitus applicabant ad fines eorum : oc cognoverunt verba regis , quae mandavit populo ticere in interitum de consummationem : 3. & dixerunt unusquisque ad proximum suum: Erigamus dejectionem populi nostri, de pranemus pro populo nostro, Ssa eiu nostris. ω. Et congregatus est conventus ut et sent parati in praelium; & ut orarent, & γ- terent misericordiam & milenationes. G. Et Jerusalem non habitabatur, sed erat scut desertum: non erat qui ingrederetur et egrederetur de natis ejus: et sanctum conculcabatur: et filii aliense senarum erant in arce, ibi erat habitatio Gentium , et ablata est voluptas a Iacob , et defecit Ibi ubia et cithara. U. Et congregati sunt, et venerunt in Maspha contra Jerusalem: quia isdicus orationis erat in Maspha antε in Israel. a . Et jejunaverunt illa die , et induerunt se cuiuriis, oc ciuerem imposuerunt capiti suo, et disciderunt vestimenta tua . 8. Et expanderunt libbros legis, de quibus scrutabantur Gentes similitudinem simulachrorum suorum. 9. Et attulerunt ornamenta sacerdotalia , et primitias, et declinas, et suscitaverunt Nazaraeos , qui implς erant dies: so. et clamaverunt voce magna in Rium, dicentes: Quid ficiemus istis, et q*m ducem I. Et sancta tua conculcara sunt, et contaminata iant, et sacerdotes tui iacti sunt in luctum, et in huiiii litatem. 1 v. Et ecce Nationes convenerunt adversum nos ut nos disμαλαοῦ tu scis qu* cogitant in nos. 13. Quomodo potetimus subsistere ante iaciem eorum, nisi tu Deus adju 'nos . Et tubis exclamaverunt voce magna. 11. Et post haec constituit Iudas ducta Populi, tribunos, cc centuriones, et pentacontarchos, et decuriones. 36. Et dixit ius, qui Mincabant domos, et sponsabant uxores, et plantabant vineas, et iamidolosis , ut reduent unuiquuquem domum suam secundum legem. s . Et niviverunt castra, et collocaverunt ad Austrum Emmaum. 38. Et ait Iudas: Accingimini, et estote filii potentes, et estote parati in manE, ut pugnetna versus Nationes has , quae convenerunt adversus nos , disperdαe nos et sancia mitra οῦ 8. quoniam melius eli nos mori in bello, quam videre mala semis nostrae , et sanctorum . 6o. Σicut autem luem voluntas m Hlo, se fiat. ET avaas xix Ionas J Iosippus benGori asserit
Iudam patre Mathathia ollo unc uinin Ducem. Sic
Ioseuh. evin unctum Ierosolyma in templo ι sed hoc rid eur rusum a nam Ierutam cum templo obtinebant uul
res Antiochis ut patet cap. I.
Μ κ ano J Gorionides asserit , hoc nomen hic Iudae primo inditum suisse a miliathia patre, ac significa. Nemina ras, q. 1 Tuo Iudaeito lacnabaeus, idiati extinctor Antiochi, ceterorumque hostium Israel s. Melius alii censent id iam ante Iudae fuisse inditum ex quodJudas vexillis suis micribebat; quare illud Mara talinei non indi, sedim inditum confiiniari, idque verba ipsa satis insinuant. Vide dictam Pro malo.
Iudas procero, vastoque erat corpore, ac proin te uisae'o, quo non hombardis, sed brachiis&gladiis certabatur ibr.
168쪽
Commentaria in DL I. Machabaeorum. Cap. III. Is
isti, in 'ein se solo sperantiam x eontinue indebat ad 1 eri tutelam. Sie Saul, David , Ialius Gur ,
astantinus, inraelius, Carolus in us, Godetridus Pullonius procero, validoque fuere corpore, atque aeanimo, id ue eximii bellatores, suu manibus Mela.dita multos tum obtruncantes . Gigas enim symbolum est rari roboris de fortitudinis; gigantes enim olim fuere vastissimi resiastissimi, ideoque omnibus terribiles, ut nemo eis se opponere auderet. Talis suit Iudas .
In iere veteri ergo sicerdotes & Pontifices saepὰ erant milites &belli duces, ae Iudas & fratres ejus sacerdotes ad hoc proprie a Deo &populo electi sunt, ut Israelem
iam pene pr-ratum. &ad omnibus desertum erigerent Mfulcirent. Primatio ergo electi fuere in belli duees: additus vero fuit eis Pontificariis. ut ardeatici pro religione, te io, & Deo contra Antiochum dimicarem , & ob alias causas superius recensitas. Nec id mirum: iram rude& ramale erat tune sacerdotium a sacerdotes enim erant, quasi laniones in mactandisse laniandis ovibus, &bobus Deo immolandis: quare in iis discitant mactare holles Israelis. Nulli enim milites laviores sunt lanionibus, qui assidue in caede & sanguine versantur. Secus est in novo testamento, ubi sacerdoctum Ion e sublimius des uicti est, ae sacerdotes circa corpus Christi in Eucharistia conseoam dum &Merendum versantur: quare decet eos instar rusti esse mansuetos, pios, Deoque intentos, ac proinde procul abesse a pugnando &occidendo. si M LIs Fae Tot xs τι otii J juxta illud de Imda filio a Iacobo Patriarcha praedictum Genes 49. s. G.
in locum huius iudat, cui Iacob attriAt principatum , successit nosternic Iudas Maesiabaeus, populi dux Ze primceps, lim non ex Iuda, sed ex Leviori dus, ae eo ubridus, robore de victoriis fim non inserioe, sed superior.
Tradunt Hebraei Iudam pro inuni in Naillis suis gestasse
MATIO MEI Graece , id est, x. υ---em vel in W--. Catuli enim leonum cum latrante stomacho esuriant, rugiunt, Et rugiendo irruunt in oves de vaceas, ut famem satiem.
recte de directe talusurae ii obtigit per manum, robur de praelia Iudae: Iudas enim sua industria de socii tudine recte dirigebat Israelem ad salutem, iaciebatque, ut ad
eam recto tramite, curisque tenderet. Potest laeundb pre
Hypallagen sic exponi q. d. Directa est manus Iudae ad c
lutem Israeli asserendam. Deus enim Iudae manum direxit adeontinuas victorias, duibus salus Israeli directh obue--. Prodire Graece eita M. η, id est, facili via in. cessit, prosperata est; unde est prosperum uer, hem prosperitas. Rursum salus hic accipi potest pro vi. tia; in haecnim consistebat salus de incolumitas populi. Sic latus capitur pro vietoria per metony niam Iudic
Ex Acasta Aa et irritabat, lacessebat, ad iram Se in dignationem, provocabat Es Motivo at nimirum Antioch. Epiphanem de ejus filium Antioch. Eupatorem,&Demetrium, eorumque viei nos fleamicos; cum his enim multa praelia commisit semper vincens & triumphans. Via TUTEM MULTA MI Graece λω - , id est, vim magnam militum.
LUMJ Apollonium Ducem hostium . Audi rem graphieὰ
narrantem Iosephum Gorionidem: Cam viderer Is as
ni sus I tum quia gladius hic, utpote tanti ducis erat insignis, magnus sortis de acutus, tum in simum vin viae Ze trophaei; tum ut ejus intuitu se suosque excitaret Iudas ad fortiter digladiamium de vincendum in e teris praeliis , sicut vicerant de occiiurant Apollonium eum suis, cum ei hunc gladiam extorserunt. O-La L p. m L rami παET A v I vix Saa ou J Hie est secundus Antiochi
dux, quem cum magnis copiis se invadentem sori r -- U II.
etait Ze occidit Iudas eum meis, iisque ieiunio exhaustis, ut dicitur m a r.eb quM tota nocte prosecti, ait Gorionsedes, jejuni aduenissent. FAcitis Eset Deo duee quo nitimur eo Metiovi v x MI .
test suam potentiam opem εe victoriam applici re paucis, Quam multis; unus enim miles Dei robore instructus tam racile proslarnetv inti, vel centum, quam mile illam fac t ducenti Dei robore tanto destinui. Idcirco Deus , qui infirma mutati eligit , ut confundat sortia, tam pameos selisit, ac per eos multos prosternit, ut Mendat pau- eos id tacere virtute nea sua, sed Dei, utque pauci cum mittis pugnaturi Dei minvocent, de ab eo sperent victoriam. Hine Gedeo .iivisit Deus cum trecentis inermibus Procedere contra eritum Wiginti millia Madianitarum, quς omnia Gedeon pertrecentos recidit Iudic. . Quin Zestantes belli duces paucos milites, sin veteranos, viaidos, Iidis brue ordinatis factu vineantur. Alexander Magnu Q. millibus veteranorum prostravit Dariam multis centenis millibus instructum, unb totum quasi orbem subegit: Leonidas cum trecentis innumeras Xerxis copias 'Thermopylas ceculit; Abraham eum trecentis servis tuis quarii reges debellarii. Genes. 14. D Co Io νoax et uno Eset J Anuli pro populo V1 F. Immi dimicare consueverunt. Hinex. Maenis. Im vers. 19.
de 38. legimus e coelo viros quinque in equis, semis a reis decoros, ducatum Iutari praestitisse. Et a. Machab. l. v. s. Angelus equitis forma, veste eandida vestitus,tastam vibrans Iudaeorum praecessit exercitum. olim quoque exutimabant veteres, numina aduerius hostes armat 'me, εe eum ipsis dimicasse, ut docuit Cicero lib. i. dc divin tione. Apollinis enim templum cum a Brenno vastarum suisset Pythiam ex oraculo diu satam fuisse commemorati E- λυψM sis uanaviam rem istam, σῶν moram. Spectra vero alba mox Gallorum ea ci' νων,
H tui oblata funditsis illum deleverunt de obruerunt: Α istud i M. C fictum est. vere tamen Constantinum i auxilio, demi- .raculis evidenter ostensis vicisse in bellis testatur Eusebius invita Constantisti, de lib. s. histor. e.' Cum Tlisodosio Imper. S. Ioannem de S. Philip. Apostolos palam pugnasseeontra hostes ipsius, testatur Th-Metus lib. s. hulor. c. 14. Pro Theodos juniore Imper. pugnasse Angelos contra Saraeenos, scribit Socrates liv. . c. 13. Ad preces S. Ma tini Angelos armatos accessisse refert Presbyter Fortu ratas
Nas 1s Tos nuntiantes a Iuda caesos esse duos suos druces, Apollonium Se Seron st illa Tos as T ANIMO J Ira
haec secit eum praetipitem, urtorum exercitum suum coLIigeret, in eumque omnes suas vires de opes exhauriret,
D itaque ipse seipsiam consumeret.
P RDIA fixa aci TUI IM AMMON a Impruta ter id mcit; tum quia exercitus hie erat toriis to ius regni, quare in annuum eius stipendium exhausit totum aerarium; tura
uia miles ad dans pecunia illam emessando, po amo , splendide se vestiendo , alea , similibusque Ius bus prodigit: quare illico ad inopiam redactus, ut victum Comparet, praedari cogitur, vel emori. Unde sequitur ἔ
praeter stipendia amplas militibus secit largitiuora, τMAR A v. I unde errorem suae prodigalitatis stro agor scens fugit IN piastolia v. 3r. ut nova tritina colligeret &templa expilaret 1. Maesa. s. a. ito Ulpianus lege . Di
169쪽
, id est, comprimebant. Pediti aut m pro stipendio quotidie uimur olim duo oboli , ordinum ductorixum oboli, equiti hachaia, ait Polybius lib. 6.
n 1sENs Io MENJ quia scilicet arultae gentes incipiebant irmurare N rebellare Antiocho, tum ob nova de immo- β:ca tributa ab eo impositas tum quia videbant eum bis a paucis Iudaeis caditum di pene contritum,
cis sibi sit ectis or xoLLE ET LEGIT 3MA, id est, lcges uritus, ac religionem gentium eis a maioribus tradita, qu erant A ν ι His Di nus , quibus illarum gentium Resp. fundatae fuerant. Nihil enim populos ita a rege evertit, Nad 1editionem coocitat, simu legum pa- ria ram&religionis avitae eversio , ae novae iniiuutio , uti faciebat 4ntiochus , qui Deos cientium abolebat, ac non nisi se Iovem Olympium coli volcbat. Accedebat, quod Asia Antiocho Epiphani subiecta a tempore patris eius Antiochi gma Scipione devicti, Romanis quo annis pendere de mi pro vectigali bis milla talenta. Quare Asiani videntes se per Anti os exhauriri, & a Romamsa igi, Aiuiocho Epipliani tributum negatς, imbre ι-
lare cogitabant . ET RELI et ut T Lx si MJ cum altera medietate exerincitus de elephantis, ut Iudam& Iudaeos ira vaderet, con tereret, cxtirparci. Eτ UT NUTRIRET Ati Trocu υMc cognomento v 33 rupatorem iis M s υ o M J puerum , ea rat ione&ina'
Mificentia , qua filium regis decebat , utque si quid hum nitus sibi in Persde comisistet , filium sibi in regno subiti-
Eτ νι xor T Lustas vicarius Antiochi Epiphanis
ι i. M J Hiceit ille canor, quia Lysia missus contra I in dam de Iudaeos praesidens , & quasi certus de victoria i perbe iactabat, se non. iginta Iudamum mancip a uno in lento venditurum x. Machab. S. 1 I. Sed jactantiae suae pomnas dedit, cum victus a Iuda caput ei resectum fuit, de publiς ad ludibrium appensum . ET Goacta a, in fvellicis rebus experientissmum , ut ibidean dicitur is eum μ. millibus peditum N septem millibus equitum, ut sequitur.
a. 1 Graece. μα M, id est, potentia Se robo:e tot pcditum de equitum , simul 3e elepi uiuorum. ET APphicu κυNT EMMAMM J ubi Christus duo. bus d: scipulis appatuit, di iti tractio: e Panis te aperuis Lucae est. quae pollea a victoria Titi Ob capram Ieru talem dirueti Nicopolis , a Jerusalem dillans stadiis Oo. id est, septem milliaribus Italicis eum dimidio . Alia est Emmaus Juxta Tiberiadem. Ita s. Hieron. in locis. Ioseph. Adrici, de alii.
ET A DIERUNT MEae ATon sJ copias fle minas νε Nicanoris contra Iudaeos, ideoque turinatim accurrerunt, ut Iudaeos ab eo vincendos, ut pinabant, cluasi servo ab
illo emerent vilissimo pretio. Sic in excidio Ierusalem per Titum caesa sunt undecies cemena millia Iudaei rum, Se 97. millia capta, venditaque vili oretio, qια si vilissima mancipia, uti narrat Iosephus hor. ultimod e bello.
in confinio tribus Beniamin de Iuda, eoque convocabantur Iudaei ad publica comitia de ad publicam orationem , ini Samuel eodem convocavit populum, ut isdu, populi
cum Deo renovaret I. Reg. 7. s.
Alia erat Maspha in tri Gad, de qua Iudicum tr. 19. alia pariter in tribu Ruben, de qua 1. Machabaeorum
erant a tus designa inmitentiae, humilitatis de supplic tionrs, quibus in tauto hostium numero de periculo sibi dissideates, opem Dei ardentissime implorata ut, ide
que eam impetrarunt . Tala quoque sutre ea, quae sertae .
reipsa quasi muta voce clamarent ad Dominum ut , quod
coniciebant, quodque toties iterant praesertim in Psalmis: Masree nostri semine, miserere nostr ιἷ utque Deum oliems e librorum ipsius commoverent ne sineret eos a Gentiis bus pollui , lacerari , de comburi. Sic Euchias instante Sennacherib libros saeros expandit coram Deo , ut eos cum cultu suo tueretur 4. Reg. I9.
quaerebant S. Script. libros , ut in eis sua simulachra & id a a depingerent, itaque eos violarent de Iudaeos imiderent. Unde Graeca habent: Smvaganta in beremiasissimiBrmdinem id loram Dorum. Verum Nollar non habetiam, nec in ipsis, sed ἀει ι quare iuxta eum planior leu- est,q. 1 solent gentiles nostris Iibris laci is abuti ad tuas superstitiones Seritus gentilitios. Ex illis enim, ac pr. sertim ex Levitico depromunt cςremonias de ritus facii candi de adorandi sua idola , coniecratida suos sacerdotes , - purificandi inaniumlcis dae Ad haecipit sacras historias pr v fanant traducendo eas ad deorum suorum fibulas. Sic M .sen transformarunt in Minoeci , gigantcs in Titanes, Sa plonem in Ilerculem, diluvium Noe in diluvium Ogygis , currum Eliae in quadrigam solis, Iehova denique in I vem. Ita Rupert. lib. 6. in Genes. cap. xl. Serarius, Salanus, Sancher Se alii. Quare ne permittas o Domine nos tradi gentibus, quia si ut facias, i piae libros tuos denostros profanabunt, violabunt, coulcindent, inccndent, quae magna erit tam tua, quam nostra ignominia di vili pendium.
Lia I putavclio sacras, incidarim, seminalia , tunicam hyacinthinam, Ephod, M. q. d. ne sinas. Domine illa capi agentibus , ciuia ipsae illas lacerabunt , aut iis uestient idolorum litorum sacerdote si pariter ipsi rapient de vora-h tuas pniis ira Aa ET O hei Mas, quas pro se hic coram te exponimus. Maeliabaei hic ostendunt se non res suas, sed Dei curare ejusque res nis&eulius allo moveri, ut Deum quasi cogant ad opem, non tam populo suo, quim sibi ipsi, suae luereligioni&cultui ferensiam. Quare ericax fuit haec eorum seria, sinceraque oratio, ae. Deum ad succurrendum inflexit. Simili modo oremus &nos, ac pariter Deum flectemus.
νε Aux oth si sui vati Nazaraeatus; diebus enim voti expleti, Narataei debebant se sistere Deo in templo , ibi avelio: ias offerre praescriptas a Deo Nirmer. 6. vide ibi dicia. Porro Nararaei erant quasi religiosi illius aevi, qui se I eo dataratu&consi crar aut, ideoque comam at taut, δc no&sicera ab tinebant. Quare eos hic producunt , μυ- quesiliunt, ut Deus eos, quasi luos sbique consecratos tueatur contra Antiochum de Lysiam .
voca κυιδ 3 si Lysias nos capiat Ze totam Iudaeam aeque, ae Ierusalem& templum sibi sit uget, de idolis, ac ido. lolatris sitis impleat excisa tui veneratione & cultu: tiam ut sequitur:
ET xAMCTA TUA, altaria, 'asa, omniaque templi Ioea ab Λatiochi fatetutibus prosatiata, cotico CATA UI l. t.
suNT IN LUC T. Mi tum activum e lugent
enim sacerdotes se sacerdotio um langi noli posse, sed in Exilium actos ab Antiocho, tuisque blatiotubus , ex quibus vivebant, spoliatos: tum ira ilivum, quia populus luget lugubrem sacerdotum suorum statum, teque iis destitui, ut per eos Deo sicrificile , &ab ea in lege Dei instrui nequeat. ET IN A Mitit TAxsul ubi enim humiliantur de .i- Iipenduntur sacerdotes, ibi pariter vilipenduntur sacrificia, lex, pietas, Dei cultus, ipseque populus fidelis de pias a
tam voce, quam tubis in citIum resonantibus Deiopem .summis clamoribus implorarent.
ET ν os et uac quia post divina praesdia adhibenda .
quoque sum humana ι Dcus enim non tu .at nisi coriantes di collaborantes , ac facientes omne id , quod
170쪽
Commentaria in Lib. I Machabaeorum. Cap. IV. I
oscium & prudentia requii ituro eo rex Tt TUIT IODA Ducas νον θι xl nimirum fiat res suus Ioratham, i Mahumia Simonem. vide x. Machab. g. ar. ubi Iudas aciem iniuuens eam dividit in qiratuor ordines, ac cuilibet unam e fratribus Ducem praeficit, ita ut qui sui sub signis duceret i oci. milites, acipla Iuvi quartuMotiit , hoc est universim sex nullia.
eiis suis commilitonitari tuam formidinem aspergerent , usque juxta legem Deut. c. Io. v. . vide ibi dicta. Re eius iaciui gladiis misceteroque apparatu bellico ET E s TOT tuli por a NT si Hebr. , ri 3 2κ-ael MI, id est, viνι - ιιι, id eis, animosi, sortes.
eroas MI id est, rerum sanctarum, ut templi, altarium, iacerdotum M. Gloriosa enim mors es praeliando pro n- de , t me de Deo occumbere, q. d. t ignemus generose quia aut vincemus , &sic de hoste triumphabimus, aut vina mur, de sic gloriola morte honei labimur .
det, bene cadet, quia cadet ex voluntate Dei, qua nihil est melius. Si eii o vincemus . sive vincemur, imidebimus voluntatem Dei, qua nihil praeliatu ius optari, aut desderari potest . Nota hic Iudae fortuudancm . pietatem, resignationem in Dei voluntatem, qua Dei gratiam&victoriam sibiluisque conciliavit. Imitentur eum
principes & belli Duces, si simili victoria potiri, eca
D Uas Gorgiae aries stentis Iudas, ae deinde ipsum LViam Syriae prorci , qui Gnbesum reparat, Dedas imprum repurgat, Deque sacra restituit. r. T assumpsit Gorgias quinque millia virorum, &mille equites electos:&moverunt castrac nocte: a. ut applicarent ad castra Iudaeorum,&percuterent eos subito: de filii, qui erant ex arce, erant illis duces. Et audivic Judas, di surrexit ipse, & potentes, percutere virtutem exercituum regis, qui erant in Elnnuum. q. Adhuc enim dispersus erat exercitus a castris. s. Et venit Gorgias in Castra Iudae metu & neminem invenit, & quaerebat eos in montibus: quoniam dixit: Fugiunt hi a nobis. 6. Et cum dies factus esset, apparuit Judas m campo cum tribus millibus virorum tantum, qui tegumenta & gladios non habebant: ' & viderunt castra Gentium valida, de loricatos, &equitatus in circuitu eorum, &hi docti ad praelium. 8. Et ait Judas viris, qui secum erant: Ne timueritis multitudinem eorum oc impetum eorum ne tormidetis. p. Mementote qualiter salvi ficti sunt patres nostri in mari rubro, cum sequeretur a Pharao cum exercitu multo. Io. Et nune clamemus in estum: & miserebitur nostri I, minuso memor erit te si .imenti patrum nostrorum, , eonteret exercitum istum ante faciem nostram hodie. II. Et scient omnes gentes,quia est qui redimat eo liberet Israel. I v. Et elevaverunt alienigenae oculos suos, oc viderunt eos venientes ex adverso. 13. Et exierunt de castris in praelium, de tuba cecinerunt hi qui erant cum Iuda. I . Et congressi sunt: de contritae sunt Gentes, oc fugerunt in campum. Is . Novis limi autem Omnes ceciderunt in gladio, de persecuti sunt eos usque Geraris, ocusque in campos Iduinaeae,&ΑZoti, sic Ialmiae: εc ceciderunt ex illis usque ad tria millia virorum. IS Et reversus est Iudas, & exercitus ejus, sequens euin. II Dixitque ad populum: Non concupiscatis spolia: quia bellum contra nos est. I 8. Et Gorgias oeexercitus ejus prope nos in monte: sed state nunc contra inimicos nostr , dc expugnate eos, & sum tis postea spolia securi. I p. Et adli loquente Iuda haec, ecce apparuit pars quaedam prospiciens de monte . m. Et vidit Gorgias quod in fugam conversi sunt sui, de succenderunt castra: sumus enim, qui videbatur, declarabat quod factum est. 2I. Quibus illis consipectis timuerunt valde, aspicientes simul de Iudam, di exercitum in campo paratum ad prilium: 22.Et fugerunt omnes in campum Hienigenarum: M. de Iudas reversus est ad lia castrorum, de acceperunt aurum multum, de argentum, dc hyacintlium, te purpuram marinam, oc opes magnas. H. Et conversi hymnum canebant, de benedicinant Deum in coelum, quoniam bonus est, quoniam in saeculum misericordia ejus. αs. Et iacta est salus magna in Israel in die illa. 26. Quicumque autem alienigenarum evaseriant, venerunt, de nuntiaverunt Lysiae universa quae acciderant. 2 . Quibus illa auditis, constertiatus animo deflaiebat: quod non qualia voluit, talia contigerunt in israel, de qualia mandavit rex. 23. Et sequenti anno congregavit Lysias virorum eleciorum sexaginta milita , de equitum quinque millia, ut debellaret eos. 29. Et venerunt in Judaeam, de castra posuerunt in Bethoron,& occurrit illis Iudas cum decem millibus viris. 3o. Et viderunt exercitum sortem, do oravit de dixit, Benedictus es salvator Israel, qui contrivisti impetum potentis in manu servi tui David, de tradi sisti castra allanigenarum in manu Ionathae filii saul,le armigeri eius. 3 i. Conclude exercitum istum in manu populi tui lsrael, sic confundantur in exercitu suo de equitibus. 32. Da illis sormidinem, de tabelac audaciam virtutis eorum, de commoveantur contritione sua. Dejice illos gladio diligentium te: oc collaudent te Omnes,qui noverunt nomen tuum, in hymnis: 3 . 6c commiserunt praelium: et ceciderunt de exercitu Lysiae quinque millia virorum. 3s. Videns autem Ly sas fugam suorum, deludaeorum audaciam, de quod parati sunt aut vivere, aut mori sortiter, abiit Antiochiam, de elegit mites, ut multiplicati rursus venirem in Iudaeam. 36. Dixit autem Iudas, de fratre, Mus: Ecce contriti sunt inimici nostri, alcendamus nunc mundare sancta, dc renovare. 37. Et congregatus est omnis exercitus, & ascenderunt in montem Sion. 38. Et viderunt sanctificationem desertam, de altiare Profanatum , de portas exustas, de in atriis virgulta nata sicut in saltu vel in montibus, de pasti phoria diruta . 39. Et sciderunt vestimenta sua, de planxerunt planctu magno de imposuerunt cinerem super caput suum et F. 6c ceciderunt in laciem super terram, dc exclamaverunt tubis signorum, occi maverunt in coelum. 4r. Tunc ordinavit Iu viros, ut pugnarent adversus cos qui erant in arce, donec emundarent sancta. 42. Et elegit sacerdotes sine macula, voluntium habentes in lege Dei: