장음표시 사용
171쪽
ηῖ. Et mundaverunt & tulerunt lapides contaminationis in locum immundum . a. Et cogitavit de altari holocaustorum, quod profanatum erat, quid de eo taceret. 43. Et incidit illis coiis ilium bonum ut destruerent illud : ne fori S illis esset in opprobrium , quia contaminaverunt illud Gentes , di demoliti sunt illud. ψ6. Et reposuerunt lapidis in monte domus in loco apto , quoadusque veniret proplieta, di responderet de eis. φ . Et acceperunt lapides integros secundum legem , de aedificaverunt aliare novum , secundum illud quod fuit prius. ψ8. Et aedificaverunt sancta, & quae intra domum erant intrinsecus: ela aedem, S atria sanctificaverunt. ψ9. Et fecerunt, vasa sancta nova, dc intulerunt candelabrum Saltare incensorum& mensa in intemplum. o. Et incensum potuerunt super altare, Sc accenderunt luccinas, quae super candelabrum crant,& lucebant in templo: si . 6 posuerunt super mensam panes, S appenderunt vela, & consummaverunt omnia opera quae fecerant. 72. Et ante matutinum surrexerunt quinta& vigesima die mensis noni hic est mensis Casleu centesimi quadringesimi octavi anni: Et obtulerunt sacrificium secundum legem, super altare holocaustoriam novum, quod fecerunt. 3ψ. Secundum tempus S secundum diei iam qua containinaverunt illud gentes, in ipsa renovatum est in canticis, S citha ris, &cinyris, Sin cymbalis. ss. Et cecidit Omnis populus inficiem, &adoraverunt, & benedixerunt in cCelum eum, qui prosperavit cis. 36. Et fecerunt dedicationem altaris diebus octo, ocobtulerunt holocauila cum Laetitia , oc fac riticium salutaris & laudis. s7. Et ornaverunt faciem templi coronis aureis i scutulis, de dedicaverunt portas,&pastophoria,& imposuerunt eis januas. 8. Et facta esllaetitia in populo m. igna valde, &aversum est opprobrium Gentium. 39. Et statuit Judas le stat res ejus, i universa ecclesia Israel, ut agatur dies dedicationis altaris in temporibus suis, ab anno in annum, per dies octo, a quinta 6 vigesima die melisita C leu, cum laetitia & gaudio. 6o. Et aditificaverunt in tempore illo montem Sion , &per circuitum mulos altos, S tu res firmas, nequando venirent Gentes, Qv conculcarem eum, sicut antea fecerunt. ι i. Et collocavit illic exercitum, ut servarent eum, & munivit eum ad custtidiendam Bethluraan, ut haberet populus munitionem contra faciem Idumaeae.
erat unus ex tribus Ducibus Antiochi S: Lysiae belli experientissimus, quod&hic ostendit, dum cum militibus selectis noctu ua vadit castra Ilidae. ut ex improvi Ioeum donni in ena cum luis opprimat. Hoc tim si rara gemate Hannibal cecidit R manos, & Romam Ha drubalam se trem Hannibalix teste Livio.
DD L, J q. d. milites Antiochi in arce Sion isati,vel educati, ideoq; regioni, re locorum gnari docetiant eos per vias obscuras ceraten m nox atili actuosas & absconditas, quarum ipsi erant ignari, utpote extera dialienigetnae.
ro τε hs rooulli Duces & milites γ νε Cur allv RTUTEM Ex Rcr TUUM o i xl puti tota castra a , Gorgia relicta. Graece tantum est b, id ei , vim, ro. bur , potentiam, exercitum re copi. as regis. Sed quia in his castris erant variarum gent uim exercitus, iique validi Senumerosi, hinc Nalter veret:t virtutem exemtuum reri . Iudas ergo per exploratores tascivit itiata gema & cons. iiiim Gorgiae, illudque in ipsum retorsit. Nam eadem nocte ipse reliqua cailra Gorgiae relictam Emmaum, secura de dormientia invasit, ε ex inopinato Oppr llit.
lecti de inordines, acieique suas distributi in castris, sed palabundi vagabantur, sentim colli S bant, ordinabantque se incalfris. Iudas id sciens, dispulsos de inorduratos ag-υ stellus tacdc prostravit.
M N M a Mu Ma J quia Iudas cum suis eadem nocte iveraein Emmaum , iit relictos a Gorgiacsdrret , ut dixi.
NON HA NT J scilicet, Hesebant , ut addunt Graeci, multique I atini codices, q. d. non habebant gIDdtos politos, acutos, latos SP longos, quales ipsi optabant,&quales habebant hostes; sed impolitos, rubigine obdu-eto, . hebetatos, stricto,&breves; mitti etiam non gladiis sed perticis, sui libus, malleis, ligonibus, falcibus, aliisque armis rusticis dumtaxat , quae domi vel in agro repererant, armati incedebant. Eo maior fuit Dei virtus le militum sortitudo. ac victoria. Hoc est, quod ait Iol eph. l. ia. c.
ire notam. Ita Dion Cartim & Iosephus Stephanus me,
qui & addit multos ex iis suilla tuadibularios, qui gladiisi uti non solebant , ut libet cisent in liberandis lapidibus ex
fundis. M nus probabit:ter Lyran. pro quid legensqma sic explicat, q. d. ideo Iudas tria dumtaxat mJha armatoriim&gladiatorum eduxit in aciem, quia ccteri Iudaea iron habebant gladios S clupeo , ut pugnare Pi etcnt. Porro eos data ille gladios liquet ex v. t s. ubi dicitur: Noetissimi
Iudaei spoliaverunt castra Appollonii, indaque tulerunt
LORICA Tos Er FQM TATυ si Nota. Iudas E: Macha basi pugilabant i edites . nec habitant equites; nulla enim AEquorum fit mentio, cum holles copiosum haberent equi. ratum aeque, ac peditatum . Caulae mere variae. R ima ,- . Su.a Deu, Deuter. II. i6. vetuerat Iudaeis copiam quo ae erui s. rum, ne meis sed in ipso eonfiderent. Ita S. I asit.&alii, i quos ibidem citavi, licet A l. id negare vidcatur. Secun- a. cla, quia Iudaeae it montuosa Sc pra Rapta, undecquis Nequitibus vix pervia de ad pugnam incommoda. I cri a , a. qu a Iadra carebat equorum abundantia, ac eorum loco utcbatar asinis&mulis, equos vero ex AEgypto tuta iccitSalomon in a crsebat: ibi auten o emete, indeque in Iudaeam deducere, Macliabaeis nimis erat onerosum desumptuosum. Quarta, volcbat id in iis, ut magi oltc l. 4.deret suam lmentiam, ac virtutem &robur Machabaeo. rum, quod icilicet, ipsi ιbli Deo nixi, uti latetur hic Iudas, eius ope implorata, pauci cum in itis, pcdites cum equit:bus, inermes stre cum armatis conflige ilics , eo, tam In prosteriacrem iuxta illi a Davidis: Ni incurribus
Dominet Exodi is . Hoc enim erat emblemata testera Iudae; unde ex versus illius lueris initialibus iunctis dictus et .ideli, Maesubrus, ut latis ex hi cecia, verbis & similibus colligitur. Nam Iudas libi q: spem victori Mnon in armis, nec inti ilitibus , ted an Deo linico reposuit, eumque invocavit, atque hacconfidentia S Lipphc prece semper victorum ob inuit excepto ultimoriatio, in quo vulneratus Occubuit , eis quod non tigatur ante Praelium Deum invocasse, uti alias iacere solebat.
Nos TRO UMJ quasi dicati memor erit Deus pacti de . foederis cum patridus nostris initi, ut l):l cci, nos cum colamu, quasi Deum noli rum , & ipse viculini noster sit Deus, id est,proeeetor, movisor, tutor dictitios, ideo. que nos i tot, tantisque nostibus liberct, eosque coram
172쪽
Commentaria in Lib. I. Alachabaeormn. Cap. IV. I9
derunt, Cesia Iuti&sociis, qui fugientes perseqtieban- A Dei, qui ilis gratis largitur, ingratis negat , vel datam
tur, Ze caudam hostium carpctant , ultimosque caede- aurert. Hinc Cluutiatu parta vitioria canunt Te Deum
hic priidentiam militarem Iudae, qua suos sub signis conistinuit , nec spolia hostium rapere permisit , ne hostes sugientes id videntes se rursum colligerent, ac Iudaeos N. , salues,&spoliis onustos invaderent&prosterneri tu . Sic I enim ii saeculo villimus Germanos S Transylvanos; cum multa Turcarum millia cecidissent, ab iis dictu fuisse cae. eo quod praepropere ad spolia dilapsi Turcis, se in montibus colligendi, & spoliis onustos invadendi, mactandique antam dedissent. Ita Tomyris regina Scytharum fugam simulans caltra epulis & vino reserta, Cyro &Persis diripienda reliquit: at mox regrediens eosdem vino, somnoque lepultos ad unum omnes obtruncavit, teste Ius ino, Herodoto&aliis. Fridericum Boemiae regem leslaus II. triplici praelio fudit, sed dum militi in diripienda praeda locum dat, nec victoriam persequitur, lis deritus collecto milite triplici tumentem victoria vicit, Rin exilium redire compulit. Ita Deir. lib. II. Plura exempla de Alexandro, Hannibale, Tiberio vide apud Frontinum lib. I. caP. 3. Avaritia ergo, &praedae aviditas deesepit prudentiam, ac victoribus vietoriam extorquet, eam. quem victos transseri, lacitque, ut fiat locus caedis, qui Paulci ante fuerat victoriae. Quare sapientes belli Duces milites a praeda con. tit, de an acie armatos continent, hostesque sugientes pertequuntur, donec pl. aa de iis sit victoria: tunc enim secura est praedatio N pnli .uto. Hac de, caula Duces bcllo victi, ut hollam uir. . a ii cmmo en- eum qu rcisagrant, pecunias & res pretiolas poli l es t .spargunt, ut ii, colligoidis ho. ii occupatiis persequi dzrum ut 6 -lta Traphon rex Suriae vietus, per totum tertiis μζ - . aurum de argentum dispersit, S hac ratione equites Antiochi tretantes moratus evasit, rei tu Iulio Frontinoiab. 2. de strata gema is cap. ι 3. qui Se addit idem ficisse Gallos cum Attalo pugnantes . Idem secisse Mithridatem victuna Lucullo de Roma is, ac per gazam regiam Romanis obiecta neorum imequentium manus e iugisse, tr dit Plutarch. in Lucullo. Sic Calior e venatorum manibus elabitur, resecta virilia eis obiiciens: ob haec mi meos levenari cognoscit . ut ciuis virilibus itorium Medicis aisgnoit. Audi Polybium lib. Io. Et quommyωνι
Tropol nos cum daemonibus assidue tu tantes spolia te vena relinquere debemus, ne, si eis incubemus, ab illis
te rem l peetans sciret, suos esse caelia, ideoque castra a Iuda esse lueerasa, itaque metuens sibi de suta sugam ca. miseret. Quod de factum est. V. xti, r. Hr C NVNu c id est, vestes hyacinthini, vel vi lacei coloris ετ pua post AM MAR i NAM J quae fit ex lucco conchyliorum marinorum, ac praelertim Pisciculi, qui purpura v atur, idque maxime in Tyro, unde vocatur pur Pura Dyria ,& Sarranum Trus enim Hebr. dibeitur Sin ostrum, teste Plinio libro . cap. 38. de 39. nam purpura, quae fit ex violis aliisque he sis pallet, nec cum Tyria comparari potest; haec enim est ardens, de quasi
igata. Unde Virgil. AEneid. . Tyrioque ardebat murice Ia. . Porro milites Chaldaei aeque, ac Persae utebantur vestibus purpureis de coccineis, tum ad ornatum: Unde
Xenophon. libr. x. Cyrip. Erant, inquit , milites μrmari Milite εν ei ι Am inmis , quibus Cyrus , pumeris t-αινῶ tum
teι---m praelio vulnerati languine in diffluentem, vulnera- purpura ad ciue reserent per concolorem tunicam purpuream , ne regendum socios consternerent & holtibus audaciam adderem, uti vulnera. teliatur valerius Maximus lib. a. cap. 6. de AElianus lib. 6.
VER Epinicium Deo, victoriam illius opi de virtuti non suae assignantes; quia gratitudine Dolim sibi devinciebant, ut novas eas daret victorias, victoria enim proprie est donum minis as tu . ET FACTA E T s Los, id est, victoria, MAGMAIM Is κλειJ victoria enim haec salutem dedor Israeli. Metonymice ergo ponitur causa pro effectu. vide dicta cap. 3. vers. 6. Adde salus, sicut&pax Hebraeis omne benediculna, omnem felicitatem, omite bonum significat. Unde illud Psalm. 17. I, Luna se as,intes, id est, Mileticia de
das cum paucis Deo nixus pari sortitudine de felicitate
proli avit versu 34. DA t L Is Fost Mini NEM J immitte eis terrorem Panicum, ut putent contra se venire, vel militum, vel Angelorum sermidabiles acies, itaque perculit fugiant , imo se invicem invadant putantes commilitones suos esse
hostes, itaque coMuo v EAM TUR CONTRI o T o N E s s A , ut se mutuo conquassando come-U rant, proterant Ee truci lent, uti factum est Madianitis sub Gedeone, qui mutua se caede truncabant. Iudicum
tur, malint Renerow occumbere , quam turpiter fugere. Nam 'ro μνtiris , Maece γε α - , id eit , s. in 1. tam ad vivere , qu.im adnis ι reserendam est i vivit autem fortiter, in praelio is, qui vincit; moritur vero fortiter, qui vincitura numero tollium, sed fortiter propugnando occiditur.
Ralix AMTrocvr AMI Prudenter abiit Lysias, quia eum resolutis S despcratis periculosi: ima est pugna, uti ostendi in lib. Iudicum de Regi m. Mirare Iudas habens
milites, quibu, dc liberat lim erat, aut UIncere, aut namri , omnes holitum acies protrivit, de adnitrandas obtinuit victorias. Haec enim militum resolutio tacit eos imperier. D ritos de animolia, quasi leones, ut per tela, per saxa, per ignes involem in hollem , vclut fulmina, eosque percellant, sternant &dissipent.
ta sanctum templum, sturcia altaria de vasa, ut ea a Gentibus per idola de superii itiones profanata de polluta expiemus, ac renovemus, id eli, pristino nitori , honori dedecori, dii cultui rellituamus. Vide hic pietat cm aeqtie, ac 1blemam Iudae, qui otio a bellis libi a Lysia concello
utitur ad negotium sanctum, ut templum expiet, incoque Dei sacri licia, cultumque rellauret. I initentur Iudam nostri Duces de milites, ut cum tortitudine bellica Dei timorem, cultum de pietatem coniungant, ataque a Deo victoriis, omnibusque bonis praetentibus de aeternis cumi labuntur . ET UIDERUMT ARCT hic Troux M id est, sanetrarium, sive templum ι puta Sanctum de Sanctum Sanctorum oh sh aTAM. ET DA I PHORIA DI-κυντ AJ Pallophoria erant cubicula lacerdotum annexa templo, in quibus vestes, opesque templi asservabatitur. D Unde de rato laeta vocabamur de thalmm Erech. 4o. πις ς enim est thalamus; de eradra, qubd in eis ellent f
eantur tubae lanorum, quia per earum clangorem si niti. cabamur dies festi depopuli convocatio, sive conventus.
Num. 1 o. v. r. de io. verius tamen videtur, has tubas non
fuisse actas templi ; has enim jam abstulerant milites Antiochi, templum profanantes, sed profanas castrorum debelli. Hae vocantur Ag rses, quia similitabant m :liti, quid agendum foret, ac praelartim altisse hollem, ut ad praelium contra eum se pararet. Eram enim hae tubae Iudae Ducis, eiusque militum, ut inter holles constituti tub rum elangore convocarentur, de excitarentur ad vigilandum&ad praeliandum eo tempore, quo sacerdotes&e rum allaesae mundabant templum, ne Antiochi satellites artam Sion insidentes, ex ea in templum decurrerent Se
173쪽
mundantes obtriincirent. Ita Sanchra: unde expIicans
NEC EMUN AREM r s AN C t a J templi loca , atria & vasa. Arcem Sion enim obtinebant holus , scilicet, Antiochi milites, nec inde eos expellere potuit Iudas hoc anno 348. Graecorum, sed poli biennium amio a 1 o. Graecorum amem obsidere coepit, ac per Σ3.aunos eam ob: edere Machabaei, quibus expletis eam tandem expugnarunt anno II i. Grat
rarem, id eii, pium affectum . desderium, istudium legis&culi Dei promovendi. V I ET T. ιικυNT LApin s co M TAMINATION s Jc quib:rs Gentiles idololateae construxerant sua idoIa, aras, statuas &c. quibus tam lapides, quam templum Contaminarant di protinarant cap. a. so. & libro I.
IN Loco ἀ IMMυNDUM J puta in Tophet, sive gehennam, ubi cremabant infantes idolo Moloch. Hic enim Iocus erat immundissimus&execrabilis . Rcgum II. . Sic olim arae de templa idolorum a Christianis suere plane diruta de euersa utque ad Sanct. Gregor. qui lib. 9. EPill. 7 i. ad Mellitum decernit, ut illa non diruantur , sed expientur, de ab idolorum euita ad Dei cultum transse
c qubd olim Esdras de sacerdotes in reaedificato templo erexeranζ et scio ναον AMAT ou kκ AT per idolum Iovis Vipii, quod in eo collocarant Antiocuistae u1D D Lo p Aea xx xl an illud emundaret ad usum, an vero am veret, quasi indignum ad usum.
IM oppa Osa 1υMJ ne idololatrat eis exprobrarent,quia in altari per idolum Iovis Olvmpii polluta facit arent, quodque non Deo, sed Iovitiaincarent: Iovis enim id siminea suetat collocatum.
Mus id est, in monte Sion, in quo domus Dei, sive
templum fabricatum erat a DoMuc v xv K T Pn νRETA aliquis, praesertim Mellias: hune enim avide a multis saeculis expectabant Iudaei, de jam immittebat ejus 'adventus. Nam ab anno 3. Graecorum, quo haec gella sunt, usque ad ortum Chri :li flux re anni a 9. dumtaxat. Hinc disce hoc tempore Machabaeotum nullum fui illa prophetam in Israel: nam ultimi suere premetae, Zacharias et Malachias. Dices, cur Iudas cum esset Pontifex, non consuluit Deum per Uculum Ephod, sue per Urim de Tummim Rest. Ioseph. oraculum hoc ducentis annis ante Christum siluit se&desisse: ita ipse lib. c. it. Idem censent Abul. de alii. Aut cene Ephod hoc dans oraeutaram ablatum erat ab Antiochi ministris, ae praesertim a Pseudo-Pontifice Iasone, Menelao, Alcimo apollatis de Proditoribus, ut Iudas eo uti, de per illud Deum cons 1ere noti posset. Ita Sancte E. V as. 8. ET A Dirae Avustuu T ab idololatris diruta,vel di Drupta reli aurarunt sauei A, id est, priorem partem templi, quae vocabatur sanatim, vel in plurali,
uti hic vocatur ι ET QUAE INTRA DOMUM ERANTIM TR iris eos I id est, de quoque ea, quae erant in I steriori de interiori parte templi, quae dicebatur sau Iaid est, sanctissima. In sancto erat mensa P num propositionis, candelabrum aureum de altare thyminmatis, quae ab Antiochi satellitibus ablata fuere, unde nova fabricavit Iudas, ut dicitur vers. 49. In sancto Sanrctorum antum erat Area cum Cherubim de Propit latorio, sed haec paulo ante excidium Ierusalem per Galdaeos e templo extulit Ieremias de abscondit. Unde Hebraei asserunt in secundo templo, reaedificato polh reditum e BD Ione per Zorobabel, non fuiss: Arcam. Aludi tu Misse Arcam, non a Mcise fabricatam, hanc enim extulit Ier mira, sed aliam Mosaicae similem a Iudaeis post red:eum efformatam , de quo plura lib. 2.
Edes uocatur Sanctum Sanctorum, quod praecessiti tu de non est in Graeco: -νιaeraat vicina templo circumcirca, in quibus populus degebat de spectabat sacrificia, haec omnia ab idololatris contamurata re polluta Iu
das sanctificavit, id est, ab idolis de superstitione purga-
A vit, aqua lustrali expiavit, ac Deo rursum solemni bene disicine didicavit.
c uie xxx M1κ si x CAsti Eu J qui nolim partim N vembri, partim Decembri respondet. Hebraei enim ute. tantur mensibus lunaribus, nos utamur solaribus. re hae eadem die is . Ca,leu Iudaei celebratat quot annis felium Encaeniorum, sive dicationis templi, e
dem die hoc loco tactae a Iuda . Causa selii fuit ficii,
indeque laetitiae magnituuo, ideoque pero dies celebra
Tropologice stilo Encaeniorum significatur festum , Trapia. quia agunt Angeli de Sancti de peccatore poenitentiam
agente, cum ipse templum miniae suae, quod per peccatum profanarat, per c tritionem expurgat, rursumque Deo dedicat. Vide Ri ram tib s. det LMPlo Capit. 17.
est, eodem Plane die, scilicet, 1 s. Casleu , I M uo A
CONTAMINA v ERUNT ILLUD GENT IJ ante trie nium p. r. v. 61. q. d. scut anno με. Graecorum die is.
mensis Casleu Antio us profanavit templum,ut dicium ethcap. I. v. 6α. . a Iudas post triennium, Puta anno i 43. latineoriam eadem die is .mcnsis Casleu templum repurgavit, rursumque Deo dedicavit, uti disorte dicitiar lib. l. c. I
vers. s. Idem ergo dies fuit prosinationis Si dedicationis, desolationis&consolationis, luctus de gaudii. Potto Iudas dedicavit templum anno a g. Graecorum vivente adhuc Antiocho; liam nicniortarus cst antro se cnu 149.Graecin, rum, ut divinar 6. I 6. AE ET C1 TMAR is x τ e INTRI J Haec duo in striimen a V. 1.1 .
musica vicina erant Stistin agnitudine, ac forte fidium numero inter se distincta , uti apud Italos sunt vitale vel Molim. Unde et a. Parat p. 1 I. dc alibi Pro cinyris, ut habet Graecus, vertit euhm as, Euharae nun Hebr. vocatur Κι-ν, id est, cinyra.
ET sTATUIT Iu Das dec. q. d. Iudas qliasi Pontis inllituit festum Encaenionam quotannis celebrandum die x . Casleu , in memoriam purgationis re dedicationis templi, ab illo e cndi tactae . Huius festi menalia it Io.u nesm Evangel. cap. Io. et r. Vide de Metello Riberam lib. 3 de Templo cap. ir. Hinc solemne semper apud Lil les fuit sestum dedicationis Ecclesiae, ut patet ς non illis, I,' asquas in ea habuerunt sanctus Auguilinus, sanctiis Grego- a. u. .. rius, Sanctus Chrysostomus, Beda, I inardus de alii. mi Di, Sane Constantinus Magnus omnes Epuc posco vocavat Iia. ad dedicationem templi Ierosol itani. Quinde Miclia et Archanulus dedicavit Ecclesiam suam in monte Gargano; cujus rei memoriam quotannis celebramus die xy. Sept. m. me D. bris. S. Petrus sibi Ecclesiam dedicavit I ωid mi in Aliclia, ut habet vita Eduardi regis An tiae apud surium. Deuι-
rue Christus ipse dedicauit Ecclesiam Sancti Dionysii Pariis. Rem gestam enarrat Robert inguinus lib. 3 de M. sus Italicorum Ex AD 1νic AvERONT MONT MS ONJ q-d' asino. monte Sion tonitruxerunt arcem oppositam arei hostili, ut hostra Ohiberent, ne templum sua excursione inscitare iit. Licet enim vers. Q. Iudas conitituerit milites, qui ita νrentur eos , qui purgabant temulum, necdum tamcn aic raeis conliruxerate quare illam ni e construit. Ex hoc loco originem habuisse videntur milites ad templi custodiatri r. L ori putati, eoriamque praesecti, qui magistratus rem ti vocantur .. Actor. 4. r. de Lucae xx. . quos Chri s. V at Drates mimam rempli; Bin Pratis.11ι-;urus P a fetis templo. cc vzro vocantur id et , milites templi Lucae 11. si . Videntur hi D: sse Levitae e tribu I tvi,uuoi iam immensis erat numerus ad hos enim cura temeti & laciorum si dabat, ac proinde per arma de milites suos c
174쪽
Commentaria in Lib. L Machabaeorum. Cap. V. 2I
vere debebant , ne quis tumultus fieret in templo: Levitae
enim&sacerdotes quotidie manus cruentando mactati
ne & laniatione victimarum assiescebant sanguini, discebantque mactare homines templi inimicos . Ad
horum Gilitudinem Ierosolymis a Chrittanis recure
ratis, anno et Christum Irso. instituti sunt Ierosolymi. tam equites, dicti Templarii, sive milites templi, quorum munus erat itinera ad templum ab infidelium &pim donum ineuisu tuta servare, uti docet Guliel. Tyri l. ix. de bello Go eap. . Extat ad hos insignis sermo S. Bera qui illo saeculo vixit ad milites templi, ubi c. s. asserit eos habitasse juxta templum. Veri cum tandem ipsi imp rium patriar Aae Ieroselymitani, a quo instituti fuerant . detrectarent, atque ob inSentes opes insolescerent, a Clemente V. innisante Philippo Pulchro Franciae rege extin.
fuere anno Domini III r .uti in erus vita narrat Platina, lene . di volatet lib. 11. Anthr. Et patet ex Cone. Viennensi, in quo sententia damnataonis contra Tempurios lata est una eum decieto extinctionis ordinis ipsorum. An cus To Di EMDA in B ET sok ἀ Bethsura fuit
alia munitio constructii Iuda contra Idumaeos quiaque stadiis distans ab arpe Sion, Mi Ierose' iis cstadium eoa-tinet ix passus intra montium fauces instar Thermopylarum , ait Iolephus: unde He, idem eii, quod δε-ινvis. Audi Adrich 'in descrip. tribus Iada n. 6 i.
I Udas Ammonitas , Moabitas Cr Issumos Wofligat, mox v. p. Galilais per Simonem stafrem, Ga-Maditis per se fut-nt , ae υ. 28. Bosor, o v. 3s. Ampha , aliasque urbes Galaaditidis G
Enat. Inde V 37. mi praelio caedit ramotheum, σ v. 66. expugnat Ephronem sed υ. 6. caduritur
sepbus σ-Judae a mali. I. T lactum est , ut audierunt Gentes in circuitu, quia aedificatum est altare de sanctuarium si-
C, cui prius, iratae sunt vesti: a. & cogitabant tollere genus Ja , qui erant inter eos,& coeperunt occidere de populo, &persequi. 3. Et debellabat Iudas filios Esau in Idumaea, oceos qui crant in Acrabattane, quia circumsedebant Israelitas,&percussit eos plaga magna. Et recordatus est malitiam filiorum Bean, qui erant populo in laqueum, & in scandali , insidianitae in via. s. Et conelusi sunt ab eo in turribus, Napplicuit ad eos, de anathematizavit eos, α incendit turres eorum igni, cum omnibus qui in eis erant. 6. Et transivit ad filios Aminon, venit manum fortem, & populum copiosum, & Timotheum ducem ipsorum : I. & commisit cum eis praelia multa, & contriti sunt in conspectu eorum, & percussat eos : 8. 6ccepit Gam civitatem, oc filias e us, de reversus est in Judaeam. v. Et congregatae sunt gentes quε sunt in Galaad, adversus Israelitas quietant in finibus eorum, ut tollerent eos: dc fugerunt in Datheman munitionem, Io. oc miserunt litteras ad Judam de fratres ejus dicentes: Congregatae sunt ad verrum nos gentes per circuitum, ut nos austrant: II. de parant venire, & Occupare munitionem, inque' coii rugimus: & Timotheus est dux exercitus eorum. ix. Nunc ergo veni, de eripe nos de manibus eorum, quia cecidit multitudo de nobis. i 3. Et omnes statres noliri, qui erant in locis Tum n, in-Ierfecti tum, d captivas duxerunt uxores eorum, &natos, despolia, de peremerunt in fere mille viros. I . Et adhuc Griliolet legebantur, de ecce alii nuntii venerunt de Galil ea conscisus unicis, nunciantes secundum verba haec: is. dicentes convenis Ie adversum sca Ptolemaida de Lyro, de Sidone . di repleta est omnis Galilaea alienigenis, ut nos consumatu. Io. Ut audivre autem Judas, sic Populus, sermonea istos, convenit ecclesia magna cogitare quid facerent fratribus suis, qui In tribulatione erant, oc expugnabantur ab eis. 17. Dixitque Judas Simoni fratri suo: Elige tibi viros,oc vade, dc liberastatres tuos in Galilaea: ego autem & frater meus Jonathas ibimus in Galaaditim . Id. Et reliquit Josephum filium Zachariae de Mariam, duces populi, cum residuo exercitum Judaea ad custodiam. I9. dc praxerit illis, dicens: Praeestote populo huic: & nolite bellum commi teret adversum gentes, donec revertamur. m. it partiti sunt Simoni viri pia millia, ut irer in Gai laeam: Iudae autem octo millia in Galaaditiis. 11. de abiit Simon in Galilaeam, occommisit Praelia multa cum gentibus: dc contritae sunt gentes a laete ejus, te persecutus est eos usque ad Poriam 22. Ptolemaidis: dc ceciderunt de gentibus fere tria millia virorum, de accepit spolia eorum. 23. Mal- sumpsit eos, qui erant in Galilaea, de in Arbatis, cum uxoribus, de natis , dc omnibus quae erant ulta,& adduxit in J udaeam cum laetitia magna. - Et J udas Machabaeus de Ioliathas irater ejus transiterunt
Jordanem, Nabierunt viam trium-dierum per desertum. 23. oc occurrerunt eis N uthaei, δἰ susce runt eos Pacifice, dc narraverunt eis omnia, quae acciderant fratribus eorum in Galaavillae,
M. & quia multi ex eis comprehensi sunt in Birasa, oc Bosor, dein Alimis, os in Osplior, de Μa
geth, es Carnaim: hae omnes civitates munitae, de magnae. 17. Sed de in ceteris civitatibus cmaaditidis iniRntur comprehensi, sic in crastinum constitueriint admovere exercitum civitatibus his, Prehendere, 6c tollere eos in una die. 18. de convertit J udas, de exercitus ejus, viam in desertum Pen C, 6c occupavit civitatem: de occidit omnem masculum in ore gladii, de accepit omnia ιPotia eorum, dc succendit eam igni. 29. Et surrexerunt inde nocte, ocibant usque ad munitim m. IO, oc factum est diluculo, cum elevavent oculos suos, ecce populus multus, cuIus non e 4 num . Me Portantes scalas dc machinas, ut comprehenderent munitionem, oc expugnarent cin. 31. v
175쪽
st a Commentaria in Lib. I. Machabaeorum. Cap. V.
diri is quia ecepit bellum, &clamor belli ascendit ad coelum Mut tuba, & clamor magnus de ei vitate. Et luit exercitui suo: Pugnate hodie pro fratribus vestru . Et venit tribus ordinibus post eos, de claniaverunt tubis, & clamaverum in oratione. B. Et cognoverunt castra Timothei quia Machabaeus est, dire furerint a facie ejus: & percusserunt eos plaga magna, &occiderunt ex in die illa fere octo IIvllia virorum. Et divertit Iudas in Maspha, &expugnavit occepit eam: di oeeidit omnem mastulum ejus, &sumpsit spolia ejus, &succendit eam igni. 76. Inde perrexit, dicepit Caston, di ingessi,&Bosor, dereliquas civitates Galaaditidis. 37. Post haec autem verbi congregavit Timotheus exercitum alium , de castra posuit contra Raphon trans rorrentem. 38.Et mi. sit Iuras speculari exercitum: di renuntiaverunt ei, dicentes: Quia convenerunt ad eum Oinnes gentes, quq in circuitu nostro sunt, eaercitus multus nimis: 3p. & Arabas conduxerunt in auxilium sibi, di castra posuerunt trans torrentem, parati ad te venirem prilium. Et abiit Iudas obviam illis. s. Et ait Timothaeus principibus exercitus sui: Cum appropinquaverit J udas, L exercitus ejus ad to
rentem aquae: si transierit ad no6 prior, non poterimus nistinere eum: quia potens poterit adversum nos . . i. Si vero timuerit transire, S p uerit castra extra flumen, transfretemus ad eos, de poterimus adversus illum. 62. Ut autem appropinquavit Iudas ad torrentem aqui statuit scribas inmutis custorrentem, & mandavit eis dicens: Neminem hominum reliqueritis: sed veniant omnes inpra lium. M. Et transistavit ad illos prior,*omnis populus post eum; & contritae sunt omnes gentes a lacie eorum, & projeeerunt arma sua, & fugerunt ad fanum, quod erat in Carnaim. 4 . Et occu
pavit ipsam civitatem, & linum succenὼt igni, eum omnibus qui erant in ipso: & oppressa est Carnaim, & non potuit sustinere contra Glam Judae. Q. Et congregavit Iudas universos Rhaelitas, qui
erant in Galaaditide, a minimo usque ad maximum, & uxores eorum, & natos, ot exercitum magnum valdε, ut venirent in terram Iuda. U. Et venerunt usque Ephron, de haec civitas magna in ingres.su posiri, munita valde, de non erat declinare ab ea dextra vel sinistra, sed per mediam iter erat. Α . Et incluserunt sequi erant inclutate, de obstruxerunt portas lapidibus: dc misit ad eos Judas verbis paciscis, s. dicens: Transeamus per terram vestram, ineamus in terram nostram: dc nemo v bis nocebit: tam sim pedibus transibimus. Et nolebant eis aperire. Et praecepit Judas praedicare in castris, ut applicarent unusquisque in quo erat loco. sα Et applIcuerunt se viri virtutis r de oppugnavit civitatem illam tora die , di tota nocte, de tradita est civitas in manu eius; si . oc peremerum omnem n culum in ore gladii, de eradicavit eam, Et accepit spolia ejus, &transivit per torum vitatem super intersectos. 32. Et transgressi sum Iordanem in campo magno, contra ticiem Bethsan. I. Et erat Iucta congrerans extremos, de exhortabatur populum per totam viam, donec veniarent in terram Iuda. 3 . Ei astenderunt in montem Sion eum laetitia, de gaudio, de obtulerunt holocausta, quod nemo ex eis cecidisset, donec reverterentur in pace. 3s. Et in di bus, quibus erat Iudas de lonathas in terra Galaad, de Simon stater ejus in Galilaea contra faciem Ptolemaidis, 36. audivit Josephus chariae filius, de Marias princeps virtutis, res bene gestas. dc pr.elia quae fa sunt, s7. de dixit: Faciamus de ipsi nobis nomen, de eamus pugnare adversus mines squae in cimuitu nolo sunt. 18. Et praecepit his qui erant in exemitu suo, de abierunt Iamniam . 39. Et exivit Gorsias de civitate, de viri ejus obviam illis in pus m. co. Et fugati sunt Iolephusta Marias usque in fines Iudaeae: de ceciderunt illo die de populo Istaei ad duo millia vici, de facta est fuga magna in populo; or. quia non audierunt Iudam & sta tres ejus, existimantes fortiter se facturos. 62. Ipsi autem non erant de semine virorum illorum, per qucis salus facta est in Israel. 63. Et viri Iuda magnificati sunt valde in eonspectu omnis Israel, de gentium omnium ubi audi
batur nomen eorum. u. Et convenerunt ad eostium acclamautes. Q. Et exivit Iudas, S st
tres ejus, ta expugnabant filios Esau, in terra quae ad Austrum est, Sper cussit Chebron de filas ejus: de muros ejus octurm succendit igni in circuitu . G. Et movit castra ut iret in terram ali nigenarum, de perambulabat Samariam. 6 . In die illa ceciderunt Leerdotes in bello, dum volunt Drtiter ficere, dum sine consilio exeunt in praelium. 68. Et declinavit Iudas in Amtum in terram
alienigenarum, oc diruit aras eorum, de sculptilia deorum ipsorum succendit igni: de cepit spolia cuuitatum, de reversus est in terram Iuda.
seueri it&excidit. Hoc enim est Hebri ε,--, Heli, anathema, puta omnimoda eaedes& excidium. Cιν ret Gahlla J Erat haec urbs in regione Ammon. v as. 8. ETTHIM Tllus E T Dux Eoas M a Timotheus
erat dux Ammonitarum, qui perpetui fuere Se instas Iudaeorum hostes.
viderie prudentiam Iudae, qua orat relictis praelium , tum quia nostibus erant insertores, tum Quia ipsos omnes astodiae populi deputarata iis enim caelis adium erat de toto pos o. Hi violantes praeceptum I i conflixerunt cum hoste, linoque ab eo iunt m o. vax Li I. ET Assu ἀν 1T , Iudas Iudaeos paveos in Galilam, periculose ob vicinos hostes in Galilaea &Philitaura de
siste , sosque Lovo IT IM IUDAEAM. ut in ea im
ter suos tuti quietius habitarent.
est, isseis Ze quasi capti cinguntur undique ab inimicis tu V
Ba asAJ Graece in B sta, iliisque civitatibus Galaad, ne polline edi, vel minus eorum evadcre.
TIDis T M M TU Nν 1κ η si, id es , ab hoste vallati de conclusi , ut dixiversa unde tequitur: ET L
id est, expugnare de capere, ET TOLL os, id est, civire ratum incolas Iu ὐκ A Dra , unde Graece est :
coν Avi T EA ἀ J quia ex improvi cives non cogita tes εc imparatos oppressit. Bosor erat urbs Moab ultra Iordanem sta in tribu Rutan, quam Levitis ad habitata. dum dodit Iosue cap. O. 8.
176쪽
Commentaria in Lib. I. Machalaorum. Cap. V. 23
os ME AD ἀυ Mi TIONEM J in quam confugerant A diem, unde milites ad sesequmdum exhoreamajehaertimidi Iudaei, ut eos ab obsidentibus&invademibus h stibus liberarent.
et va hostium, quorum dux erat Timotheus νο TAM-
Mu ut Tro κεκὶ in quam confugerant Iudaei, ad quos liberandos pergebat Iudas .
conmmabant, ut se mutuo acuerent ad repellendum hostes, munitionem invadentes, inque opem mira soci rum clamando in coelum implorarent ι hostes similiter v cibus M tubis conclamabant, ut se mutuo animarent ad insuli um . Unde Iudas utrimque hosce clamores audiens,
DIXIT Ex hii i Tot suo: PUGNAT a No in P FRATRI Us v s TR is J in muniti me lessis contraho. stes eam invadentes, ut ex eorum manibus ipsos liberetis. ET v NIT T illus O DIN laus pos T E s J ut
ex tribus partibus eos cingeret & invaderet, ne evadere possent, cum ex altera parte obstiteret eis munitio I daeorum , ut elabi negatrem. ET CONCLAMA v s κT Turas, ut hoc inopinato militum clangore suos
Idem fecere Alexander Minnire, & Iulius Caesar teste Metonio in eius vitae. 18. & seq. Tritum est illud Philippi
striae apud Sylvium lib. 3. de gestis Alphias: Si aliam,
ut ex Galaaditide, ubi hostibus cingebantur , secum ven rent in terram Iuda, ibique inter praesidia Iutiorum s euri dirent, ut dixi de Galilaeis v. 13.
TAs MAGNA IN axo v I id est, in aditu Galaadiati dis posita. Erat ergo Ephron trans Iordanem in terra Galaad. Distinguuntur haec tria nomina Ephraim, Ephrem 5e Ephron . Ephraim enim erat mons tribus Ephraim a Ephrem erat oppidum parvum quinque militaribra di
animaret Ed hostes percellaret, eLaia vasto Met is stans a Bethel, reipiciens ad orientem, inquam Christus
14. Ephron erat civitas, quam Israesitano eripuit Aiax. . II. 10. Pollea vicus magnus contra Septentrionem
viginti milliaribus dis ans a Ierusalem: ita Alricii. Et alii, licα S. Hieri in locis Hebr. videatur dicere Ephron esse eandem cum Ephrem. Rursum Ephron suis triplex, una in tribu Ephraim, de qua iam dixi, altera in tribu Iuda, ait S. Hiero . se Adrich. terita in tribu Mariasse, de qua hic
agitur. Haec enim, ait Adrich. in descriptione tribus M, nasse n. Q. fuit urbs magna de munita valde, ae multu bel, IM ORATIONE , Dei opem & vinorum flagitantes quam de obtinuerunt. Nam Deus hostib timorem Iudae incussit, eos iue in fugam compuliti unde a Iuda caesa sunt eorum octo millia, ut dicitur v. seqv. ET Diria TtT I DAs 1M M spMA J Erat hac urbs Movbitarum pariter in tribu Rissim, de qua l. Reg. 1 . v. 3. ET capax Casa ou J Graece Caθέεν, uti eam v eavit Noster v. 16.
urbi vicinum, qui v. r. flumen vocatur. Si v ausi a lx Iudas AD Nos paro , Non
a OA J Putant aliqui, Timotheum hoc quasi omen accepisse, ex eoque divinasse, an sua, an Iudae seret victoria a Sicut Iot has idem hoc omen victoris de Philisthaeis acce
Iicis machinis, telorumque apparatu insterum: fita in via publica non procul a Iordane, de pene e regione civitatis Bethsan, sve Mytomis: quam montes utrimque ita ci cum vallant, ut non nisi per civitatem her pateat. Undectis Iudas Machar aeus hac exercitum duceret, ae transitus illi per civitatem , quem per nuntios motiste petierat,neraretur, ferro sibi viam aperire coactus est. ET ERAT D s Co ichrus xxTa Mos J agminissu,s, vix, ilicet, infirmos, debiles, fit ignos, seminas, pueros, senes; λ 'ne quis in via deficeret, vel tarde se uras in hostium in
ima tro iducas DNnt ιιmmambus nostris, i. Di . m. Incideret. Fuit haec insignis It e providentia de ch Veritu est, Timotheum hoc dixisse ex bellica experien- C ritas, ut suos omnes salvos reduceret in Iudaeam. tia Ze conjecturali praelagio Duces enim belli periti expi ET E Nox TABAT a νονο ιυM Pax TOTA rant ilium animos, an sint meticulosi, an audaces &de
vivoria praefidentes. Si enim sint metieulos, colligunt eos esse infimos&pusillanimes, ideoque sicile proseni posse; unde eos invadunt de stemunt: si verb videant eos esse audaces de praefidentes, conficiunt eos esse se siniores, itaque se subducunt&fugiunt, ne ab eis caedantur. Mutitum enim valet ad victoriam militum fiducia Sehostium di fidentia . Ita S. Thom. Sanchea , Serarius de alii. olim eum essem in Belgio , Neomagi dissidebant cives catholici ab Haereticis, de utrimque acies parabantur in foro ad coit 8 iamdum: sed do Haereticorum poposcit albloquium conlatis 5e ducis Catholici, ut de pace ageretur.
Consul Catholicus Ducis haeretici manum apprehendens, depreliendit eam tremulam: Unde ad suos reversus; Mite ait cives, pugnemus, hostes timent 8e tremunt, nostraeli victoriar P narunt, vicerunt , demereticos urbe expulerunt. Agesilaus rex variat bellicosissimus rogatus, quae dos maxime ducon esui ex aret, responἘt: Am
na in catalogo inlcribebant, ut viderent, ne quis cistor- uiuem remanerct, 1ed ut cogerent omnes transire, uti tis copiis animose in Timotheum irruem eum prostern ret, uti xta it. ET TR ias FRETAνIT AD ILL os Paron J Iudas
videns suos timere transitum fluminis ob hostium eo. piam, prior ipse eumen traminist, ut reliqui eum quali Ducum suum generose sequerentur. Itaque fictum est. re hac audacia talia perculit, in fugam init, cecidit, contrivit, ut sequatur. Idem secere niagni Duces, qui in rebus arduis primi rem aggressi, milites ad sesequendum suo exemplo animarum.& tam consecerunt. Ita s, est Cato apud Lucanum It .primus arenas Lybicas lagre.
vi AM J ut animose pergeret, ira tamen ut extremos a minis non desereret. A. Divi T IosapRus ZAC MARIAE F LIUS ET M v xxs TR IAs PRINCEPs ei TOT I s J id est, exercitus a Iuda relictus in Iudaea, ut se absente eam custodiret, hac 'tamen lege, ut cum hoste non confligeret ante suum rediis tum, ut victum est versi R. de is. Quare dum hi duo contra jussiim Iudae eo absente confligere voluerunt, caesi, fugat ique fuere. Haec nimirum sula iusta rena in tentiae, aeque ac firmia, qua ipsi sibi tamam Ee gloriam praeliando instar Iudae parere sategerunt.
Isaa L a id est , non erant de semine Mathatiae &filiorum , asseclarumque eius, 'uos Deus Aegerat in belli sacri Duces; ideoque eis vires, robur & victorias tam illustres contulit. Quare eum ipsi a Iudas e sev
gariant, in contra eius Jussum, quali eius gloriae aemuli pugnarum , a Deo deleria, victi, caesique suere. Ditis hie
D quisque se praeliis&ossiciis non inserere, sed expectare Dei vocationem, illam aue sequi: Sic enim prospere Deo
dirigente omnia cedents sin autem, Deo deserente, infeliciter. Porro Iudam elegit Deus, hoc fine, αι se derisin imi fidelis Ecclesiae una. --ina ossis c munda , ait Raper. lib. Io. & α x s. ut stilicet ex Iiraelenasceretur Christus mundi Salvator. Eτ viai IUDA MAGMi MCATI suti et v x DE JViri Iuda vocamur milites Iudae Machaluti, qui in Gala ditide tam praeclara gesserant, & tot victoriis gloriosi. Unde Graeca clare habente M vir I--σ meros et oti mari Dat. Ilarperam emo nonnulli bine colligunt Iiam inchisaeam suisse oriundum e tribu Iuda. clanconstet eum fuisse e tribu Levi. ET EX UGNA AT pi ros Esau J Iudas min. quam Vaαλεῖ
177쪽
24 Commentaria in Lib. I. Machabaeorum . Cap. VI.
uam quiescens instar sulminis circumibat d. bellando I - A cousicio cκ directione Iadae Dathiiii εκ .uu et cumae , Minaritas, ceterolis Iudaeorum hostis . adeoque a si luis de iis victoriis Deo dirascnte trium putau: Unde de iis ante aliquot i mula vaticinati su ruiu Rialias , Sophonias, alii ἰue prophetae.
iω ν LiυM 3 Hoc merebatur eorum temeritas, amis
bitio gloriae 3e inobedientia. Mariana & Sanchea putane hos iacerdotes esse Iosephum & Arariam iam dictos .. 36. Planius alii censent, fuisse diveriri, oui eorum instar avidi gloria de Iudae aemuli, inconsulte hostis invadentes D
A tiochus vinanes a sis repulsus, audiensque suos a Iuda eaesos ex maerore aegrotat o morisum, mox
si i7. Mias substituis ci filium Antι bum Eupatorem. Judas obsedet arcem Sion: contra eum ab apostatis concitatur Eupator, e eitque in aciem centum millia peditum o virimi millia equitam eum 32. elephantis , eum quibus υ. Ddas fortiter conligit , ac Eleazarus elephantium regium se biens , eaedens que ab eo eadente opprimitur. Iride vers. 9. Eupator obsidet Bethsuram, eamque fame capit, idem facturus aret a Juda eraeae in monte Sι , vis avocatus Ant-biam perrexisset contra Nilippum 2 quare eum D-
I. T rex Antiochus perambulabat superiores regiones, & audivit esse civitatem Elymaidein inc Perside nobili ilinum, de copiosam in argento&auro, L. templumque mea locuples valde:& illic velamina aurea, & loricae, ela scuta, quae reliquit Alexander Philippi rex Macedo, qui regnavit primus in Graecia. Et venit, &quaerebat capere civitatem, & r inrt eam: & non potuit,quq uiam innotuit sermo bis qui erant ni civitate: q. &insurrexerunt in praelium, & fugit inde, de abiit cum tristitia magna, &reverius est in Babyloniam. s. Et venit qui nuntiaret et in side, quia fugata sunt castra, quae eranti in terra Iuda: 6. & quia abiit Lysias cum virtute larii in primis, de fugatus est a facie judaeorum, Et invaluerunt armis, & viribus, &spoliis multis, quae ceperunt de
calliis, quae exciderunt: . & quia diruerunt ab minationem, quam aedificaverat super λltare, quod erat in Jeruialem, sanctificationem, sicut prius, circumdederunt muris excelsis, sed &Κ thiutam civitatem suam. 8. Et iactu inest ut audivit rex sermones istos, expavit de commotus est valde: sic decidit in lectum, Se incidit in languorem prae tristitia, quia non iactum est ei sicut cogutabat. p. Et erat illic per dies multost quia renovata est in eo tristitia magna, &arbitratus est sem ri. Io. Et v avit omnes a lucos sitos, de dixit illis: Recessit somnus ab oculis meis, & concidi, eo rui corde prae sollicitudine: ii. de dixi in corde meo: In quantam tribulationem deveni, &inquos fluctus tristitiae, in qua nunc lum: qui1ucundus eram, de dilectus in potestate meta I 2. Nunc u roreminiscor malorum, quae feci in Jerusalem, unde ἰkabstuli omnia spolia aurea & arvalea , quae erant in ea , S mis auferre habitante, Judaeam sine caula . II. Clanovi ergo qui μυ- terra invenerunt me niala ista et & ecce pereo trittitia magna in terra alien x . I . Et vocavit Philippum, unum de amicis suis, di praeposuit eum super uniitersum regnum .suum: Is. & dedit ei diadema, & stolam suam, i& annulum, ut adduceret Antiochum filium Quin, & nutriret cum, de regnaret. IS Et mortuus est illic Antiochus rex an centesimo quadragesimo nono. IPEt cognovit Lysias quoniam mortuus est rex & constituit regnare Antiochum filium esus, quem nutrivit adolescentem: di vocavit nomen ejus Eupator. 18. Et hi qui erant in arce, concluserant Israel in circuitu sanctorum: & quaerebam eis mala semper, de firmamentum Gentium. I9. Et cogitavis Iudas dii perdere eos: εc convocavit universum populum, ut obsiderent eos. 2o. Et ccnveneruncrimul, &obsed runt eos, anno centesviro quinquagesiano, & fecerunt balistas&machinas. 2I. Et exierunt quidam ex eis qui obsidebantur, &adjunxerunt se illis aliqui impii ex Israel, 22. oc abierunt ad regem, de dixerunt: Quousque non iacis judicium, & vindicas ira tres nostros 23. Nos decrevimus servire patri tuo, or ambulare in praeceptis ejus, &obsequi edictis esus: M. & filii populi nostri propter hoc alienabant se a nobis, & quicumque inveniebantur ex nobis, interficiebantur, & hereditates nostrae diripiebantur. Σ3. Et non ad nos tantum extenderunt manum, sed & in omnes fine, irostros: a S. &ecce applicuerunt hodie ad arcem Jerusalem occupare eam, & munitionem Θhsuram munierunt: Σ7. &nisi praeveneris eos velocius, majora quam haec facient, & non poteris Obtinere eos. 23. Et iratus est rex, ut haec audivit: & convocavit omnes amicos suos, & principes exemcicus sui, & eos qui super equites erant. D. Sed & de regnis aliis, & de insulis maritimis, venerunt ad eum exercitus conductitii. 3o. Et erat numerus exercitus eius, centum millia peditum, & viginti millia equitum, elephanti triginta duo, docti ad praelium. 3 i. Et venerunt per Idumaeam, &applicuerunt ad Bethsurain, pugnaverunt dies multos, &lacerum machinas; ἐκ exierunt, &succen-dzrunt eas igni, & pugnaverunt viriliter. 32. Et recelsit Iudas ab arce, di movit cam ad Bethaacharam contra castra regis. 33. Et surrexit rex ante lucem, ela concitavit exercitus in impetum contra viam Beth charam: & comparaverunt se exercitus in praelium , te tubis cecinerunt . 3
& elephantis ostenderum sanguinem uvae de mori, ad acuendos eos in praelium : 33. & divis runt bestias per legiones: & assuerunt singulis elephantis mille viri in loricis concatenatis, &D- laxaereae in capitibus eorum: &quinenti equites ordinati unicuique bestiae electi erant. 36. Hi a te tempus ubicumque erat bestia, ibi erant: & quocumque ibat, ibatu, & non discedebant ab ea . 37. Sed& turres ligneae sinaer eos firmae protegentes super singulas bestias: & super eas machinae: oc super singulas viri virtutis triginta duo , qui pugnabant d sup r , & Ilusus magister bestiae. 38. Et residuum equitatum hinc inde statuit in dia is pietes, tubis exercidum commovere, &
178쪽
Commentaria in Lib. I. Machabaeor I. I. VI 2 S
perurgere constipatos in legionibus ejus. 39. Et ut refulsit sol in clypeos aureos, &aereos, resplenduerunt montes ab eis, & resplenduerunt sicut lampades ignis . o. Et distincta est pareexercitus regis per montes excelsos, & alia per loca humilia r , ibant caute & ordinat h. t. Commovebantur omnes inhabitantes terram a voce multitudinis, S incessu tur- , & eollisone armorum: erat enim exercitus magnus valde, & sortis. 2. Et appropiavit Judas, & exercitus ejus in praelium , de cecidei unt de exercitu regis sexcenti viri. I. Et vidit Eleazar filius Mura unam de bestiis loricatam loricis regis: & erat eminens super ceteras bestias, de visum est di quod in ea esset rex r & dedit se ut liberaret populum suum , & acquireret sibi nomen aeternum. I. Et cucurrit ad eam audacter in medio legionis, interficiens a dextris & a sinistris, & cadebant ab eo huc atque illuc. U. Et ivit sub pedes elephantis , de supposuit se ei, de occidit eum: de cecidit in terram super ipsum, & mortuus est illic. 7. Et videntes virtutem regis , & impetum exercitus ejus , diverterunt se ab eis . 8. Castra autem regis ascenderunt contra eos in Ierusalem , & applicuerunt castra regis ad Judaeam de montem Sion. Ap. Et fixit pacem cum his qui erant in ruthsura: de exierunt de civitate, quia non erant eis ibi alimenta conclusis, quia sabbatha erant terrae. so. Et comprehendit rex Bethsuram locconstituit illic custodiam servare eam. si. Et convertit castra ad locum sanctificationis dies mul
tos: & slatuit illic balistas, machinas, & ignis iacula, & tormenta ad lapides jactandos, &spicula, & sc ios ad mittendas sagittas , de fundibula. 12. Fecerunt autem & ipsi machinas
Ius versus machinas eorum, & pugnaverunt dies multos. 33. Escae autem non erant in civitate, eo quod septimus annus esset: & qui renunieram in Iudaea de Gentibus , consumpserant reliquias eorum, quae repostae fuerant. 3 . Et remanserunt in sanctis viri pauci, quoniam obtinuerat eos times: & dispersi sunt mulquisque in locum suum. ss. Et audivit Lysias quod Philippus, quem constituerat rex Antiochus, cum adhuc viveret, ut nutriret Antiochum filium suum, & regnaret, 36. reversus esset a Perside, 6 Media, &exercitus qui abierant eum ipso, de quia quaeres at suscipere regni negotia: s' festinavit ire, de dicere ad regem, te duces exercitus: Defecimus quotidie, oc esca nobis modica est, de locus, quem obsidemus, est munitus, do incumbit nobis ordinare de regno. 38. N unc itaque demus dextras hominibus istis, εt faciamus eum illis pacem, dc cum omni gente eorum: 19. dc constituamus illis ut ambulent in legitimis suis sicut prius. Propter legitima enim ipsbrum, quae de eximus, irati sunt, de fixerunt omnia Me. 6o. Et placuit sermo in conspectu rem de principum: timisit ad eos pacem facere, id meperum illam. 6 I. Et juravit illis rex, oc princis es: oc exierunt de munitione. 62. Et intravit rex montem Sion. Et i-dit munitionem loci: 6crupit chilis juramentum, quod juravit: od mandavit destruere murum in gyro. 63. Et discessit festinanter, it reversus est Anti uam, & .invenit Philippum dominantem civitati: oc pugnavit adversus eum, dc Occupavit civitatem.
Va s. r. II T κ η Are cuus J Epiphanes cum quo huem usque Iudae&Iudaeis fuit contentios: bellum. Hcergo perrexit E T MAID M, quae alio nomine dicta ei hid est, Periarum civitas, imo metropolis 2. Ma
neri dicatum, sed a civibus fuit repulsus. Hebraei enim Krsam vocant Elam, unde Elamitas appellant Persas,&Elymaidam, quam Graeci vocant lYrsepolim . sic Hebr.
B ths-si Graecis vocatur 4 Latinis ovisas stis. Sic Sinis. Hebr. vocatur m Mur, Grameelotes,1 .atine misHar .Porro rem mis hoc veneri fuisse dicatum
L erit Urianus, licet Ioseph.& Hier. in c. s. Daniel. putem ivisse Dianae, Iustinus vero l. 3x. Iovis Dindymeti.
rore mortuus anno regni sui ra. qui suit Graecorum annus M. fuse mors ejus deles bitur tib a. c. Nota. βω-μμι est, id est , reverti coepit , perrexit Babylonem, sed eo non pervenit, moriuus enim est in montia θι - Petilais Ze indiae juxta Ecbatanam, ut dicitur lib. 2.
ν - s. v.3.M 27. τε dimo eversus significat actum inchoatum,
non perseetum: unde pro id est, Missus est, Graeca Uaticana & Regia habent id est, reverara, sive ut merteretur , hoc est, asseest in reperens Βαμ --, in vertit Vata, Quocirca Perer. ia Daniel G tr.& satianus censent Anti num des Aura in montibus Mediae , liuet Serarius malit eum ibi graviter aegrotare compisse, sed Babylone esis defunctum. v. i. st Er V UNT Iudas&Iudaei axo ut
'. Axio Maia , id est, abominis de idolum Iovis Olympii, quod Antiochus super altare in templo collocarat: a T auexiste a Tro Rhia, id est, cinctuarium, sive sin
' scientia scelerum arguit, ut agnoscat se in sua scelera&sacrilegia contra Deum, templum & Iudaeos commissa
cruciari Mad mortem adigi. En quam verum , nse ma-llo reses. Id patet in Caino vaso 3e profugo ob caedem satris Abelis Genes. in iratribus Iosephum vendentilaus Genes 4 . a I. in Iuda proditore Mirin. x . 4. Urgente - enim poetia statim conscientia meim culpam, quasi pinnae re Laismu--σς. causam in memoriam revocat, eamque sua incretatione
eas ligat de pulsat. Et ox et xi Philippo sibi intimo v AD MA U. x it.
assignia de se iret ad filium suum Antiochum Eupatorem Puraum, eumque educaret di dirigcrct, quasi paedago sus. Asbi in regno lubilitueret curando, ut ip c regna ret, ne Demetrius eIus consobrinuo regnum invaderet, uti reipsa iecit.
i novennem ait Appianus in Syriaco Er vo CA vix Noua Μ a 3.s Eo Avo αδ id est , bono de telici pa. tre natus, magnis 'natalibus onus, Epiphanis, id est, illustris patris generosus & illustris mitis. Sic vocatur generota filia . Et cum ρ λω dicti sunt a Thei eo nobiles Atheniensium, teste Plutar. in Theseo, qui di in Publicola patritio Ronianorum vocat idemq; nomen Budaeas in Epist. Diatori Venetis attribuit. Miter I agnin. in nom. Ev--, inquit, idem est, quod ,-- pater, id est, bonus'inceps. Hic enim subditos amat, quasi filios, eisque se benisnum&benefiOrn quasi patrem exhibet. Prius etymon videtur aptius de verius. Nam Syri, ait Appianus in Syriaco, t octo cognomen addiderunt Eupatori propter patris virtutem , quasi dic rent eum felicem, cui talis pater contigisset.
Antio occupantes arcem Sion, scientra Iudam cum copiis abesse, excurrendo continuis vexabant praesidiarios paucos. quos Iudas in arce vicina priori obiecta ad eos compescendum collocarat ν quin &
e TonυαJ ut extra suam axem & templum pedem esse re non auderente atque hac ratione augebatur 1 Der FIRMAM Mauri villia Troia' Loe est, robur & si titudo Antiochistarum. Quare Iudas eum toto exercitaeos, arcemque Sion obsedit anno i so. Graecorum , qui fuit annus secur: sus Eupatinis.
179쪽
Isa ει J invidentes gloriae Iudae, qui proinde regem
t. Eupatorem adierunt excitantes eum , ut Iudam contereret, s rantes se in locum Iudae ab eo uultituendos, in Iudaeae forent praesecti & domini. Erant ergo hi apostatae& proditores Israelis. Uaas. 13. ET 1 RAT Us EST RE J Ant. Eupator iuvenis, imo puer excitatus a Lysia x suis consiliariis , qui proinde cocitra Iudam Iesit centum millia peditam &ao. millia equitum cum Ia. eleptantis, qui erant Doeri AD
V asti. ET Ex illas κT Iudaei obsessi ex sua arce Bethsura ET soccEM ERUNT EAs ma chinas ab Eupatore contra se ere ei in ET ν oon v κυM T v I rLITER J sortiter se suamque Bethsuram propugnando.
succum sive liquorem, puta rubeatem instar sanguinis
ova fiet Mosti ex arbore moro AD ACUE Kuos hos N P ALiori, ut vilo auasi sanguriae concitarentur & esserarentur ad san uinem nostium fundendum. Licet enim elephantes, tauri, leones non egeant hac proritatione,
cum dracones, aliaque animalia sibi infesta cernunt, ea tamen indigent in praelio hominum; nam cum hominibus non habent antipathiam. Porro elephantes hos fuisse enormes &robustissimcis li. quet ex eo, quod erant Indici; nam Indum habebant magistrum. Indici autem sunt maximi & validissimi, Ion- genue Lybios superant teste Livio libr. 37. Rurium ex eo, quod quilibet elephas dorso gestaret turrim celsam&validam, in eaque 3 a. arniatos cum telorum, a morumque
copia. Insuper ex eo, quod cuilibet eleptanti assisterent qia ingenti Muites, ita ut Ix. elephantis universim assisterem te decim millia equitam cum elephantis deproele. antis depugnantium. Eo aior fuit virtus Iudae& Iudaeorum cum tantis monstris generose dimicantium. Ins per cuique ela phanto assistebant mille pedites quare 3 i. n m. . elephantis assiliebant Iz. millia peditum. Nota primo, Ciny pri os elephantis usos, &etiamnum Indos uti in praeliis Reo. I. ob causas, quas recenset Vegetius libr. 3. de re milit. cap.
addi primo foetorem, qui in elephantis tam gravis est, ut equi hollium eum terre non valentes aufugiant nisi il-s rando. li prius assueverint. Secundo, elephantem pre alii ani. maIibus esse docilem, adeo ut proxime ad docilitatem, prudentiam&sagacitatem homunim accedat, ut docent Plinius libri g. e. v. Atili. libri s. hist. anim. c. 46. Docetur ergo praeliari, di quomodo in praelio se gerere, quaeque m nia obire debeat. Recenset ea mimus libr. I x.&11. Tertia. Tertio, elephantes aeque, ac tauros obiectu sanguinis irritari, esserari & concitari, ut in hollem ruant, ut id eri inlesus S. Philol. cap. 81. Exadverso noster Sanchercenset colorem sanguineum uvae de mori elephantis fuisse ostensum, ut meministent se hoc succo a vulneribus cura . tos, de rursum si in praelio vulnerentur fore curandos. Vulnera enim&morbos elephantis a rectoribus curari vino nigro tradit AElian. Iibri tr. α 7. Amanus & Strabo. Id quod apte congruit Tropologiae. Si enim sanguis uvae accendit elephantem, ut memor beneficii & curationiser illum ab naero acceptae, pro eo depugnet & in gladios, aliasque proruat a Quid nos facere oPortet intuentes Christum, qui pro nobis omnem suum languinem, viis tamque in cruce pro dit Addit AElian. libr. 3. de animali us vinum dari elephantis ad potandum, ut eo a censi, quasi ebrii in enses, armaqua ruant. Idem apud iudaeos tactum docet lib. r. Machab. cap.,I is, inquit,
immistum sensus hebetat, eisque ituporem immittit. Sic vinum epotum a tauris, aliisque animalibus eos facit animosos di audaces , imo feroces & suriosos, ut in obvios quo ae irruant.
A scilicet, instar retis annulis, seu hamulis inter se condidiciebantur, unde re hamatae & squamatae dicinantur, quali indutus erat Goliath duellans cum Davide a. Reg. ca.
υat ERANT J q. d. hi mille viri cum celeritatem gressiis elephantis aequare non possent, prae t elephantem; quare ante tempus, quod Ilia ad certum locum adveni bat, ipsi illam in eodem praeveniebant: diun enim cerne. rent belliam ad certum locum contendere, ipsi per semitas breviores, &directas, eodem procurre sint, di belliam Praeverte sint.
habentes sua valla & loricas, quibus erant tum
c id est, strenui & sortissimi TRIGiMTA DUOuυ ivso NAsANT DE sup Est in subiectos hostes; unde eos facile sternebant ET IMoos MAci Tνκ rector, 1- τι AJ unde liauet hos elephantes suisse Indicos, qui longe grandiores&robustiores sunt Asricanis, hi elumo vix sex , vel septem armatos portam . Ita ex Livio,
Plinio , Solino & aliis Gesherus & Aldrovandus in
tum quia exercitus hic in suos ordines, distributiis, sole elypeos eorum reveri erante, intuentibus totidem videbatur in se exhibere montes aeredi auro splendentcs; tum quia ordinis hi erant in vallistis, ut habet Graecus; quare ex vallibus fialgoram clypeta radiis solis excitatus, reve berabatur in vaciam montes, ut illi toti fulgidi & splen.
dentes apparerent si Cuτ LAMPADE s ictuis, id est,aecenis& ignitae, praesertim quia, ut sequitur, pars exercitus regii per montes, Pars per valles incedebat. S. Ambros a. te. i. mec ad Heptantes refert: mei is, in.
C a N T i v I ait Iudas ergo statim initio praelii prostravit sexcentos milites Antiochi, ac mox quatuor millia, ut
vas et iis J Hic EIeraar fuit frater Iudae Machabaei, ait Ioseph. qui capit. 2. . cognominatusci Avaro i vel Abaron: unde pro Ios4h. legit Ainan, codex Basil. Abaran . Nam in Graeco non est sed tam um
tui Alarari, id est , Imis ereum . Sic & Gononides, Serarius, Salianus & alii. Addit Gorionides eum hortatu fratri, tui Iudae aggressum elle elaphantem. Hinc& Elaarari fratris Iudae, nulla fit mentio, uti ni Io.nathae, & Simonis, N Ioannas fratrum Iudae. videtur ergo nichicarar suisse fratcr Iudae , qui luc generose sube lephante occubuit. Dices : quomodo ergo vulgata habent Istius Sati 'Resp. Elearar erat filius Mathathiae, qui cognominatus est Satira, vel ut Grsca liabent , Avarao , vel Asaram , id est, finis eisiam. Ipse cium vexillum sortitudini, conistra Antiochum primus erexit. Porro cognomen hoc Ata. ron Mathathias ad litium suum Eleaetarum transtulit ob egregiam eius animi, corporisque fortitudinem. Et aiuenim Hebraei polyonomi& Plura a valns dotabus, υυ leventi xlhrtiebantur nomina, vel potuis agnomina : forte, ex bouiron , vel δε-aν υτ, id eli, eua est fortινndo, percrafin tactum est S- , sicut Genes. 49. Pro Silo, iQcli, M stias, Sept Og lcserunt 'bν Seu, id est . qua ill , scilicet, chriuo reposita lunt, puta rcgnuna aeternum, &gloria aeterna. Simili enim modo plata nomina propria usu contracta, imo corrupta, & detoria videmus; Mnchea tamen negat Ela aratum hunc fuisse fratrem Iudae. Ei uini T sh in pugnam contra elephantem id- quet Ux vi in certam mortem hoc sine primario , is T L s RARET
M . M J tum in terra apud homines, ut eos tuo exemplo incitaret ad similia heroica facinora , tum potius in coelo apud Deum, &S. Angelos. Atque utrumque consecutus
est. Nam, ut ait S. Ambrol. Io mox ciuiudo; rex temtus unitis ferratu e pacem regavit.
180쪽
Commentaria in Lib. L Machitheomm. Cap. VII. 27
trem ejus persederet, itaque eum is rei ruere , ac ruina sua regem opprimere,qua tamen se quoque opprimendum scient. Intende t et darem regem occidere, indire. te verti uuende in permittere se quoque eadem mura op. primi, sine qua regem occidere non poterat. se milites In acie primum locum ambiunt, ut pomi in urbem, vel hollem insiliant, et nsi sciam plerosque eorum cadendos, & occubituros, hancque mortem putant suam esse floriam. Sic Sampi concustis columnis domum exinita ut satrapas Pallisthaeorum ruina domus obrueret, etiam eadem se obruendum sciret, Iudici 16. 19 vide ibi dicta. iocirca Eliararum a rebore Bruto laudat S Ambros. S. Gretor. Serar Salon. N alii passina. Simile facinus naris rat xenophon lib. . Cyripaed. de quodam,qui ventie equi Cyri transfixo Cyrum deiecit. Audi S. Amur. lib. I. Omc.
rum, qui se ea supposuerat: ET MO TU s sT 1
xic J Elearatus, oppressius ab elephante supra se eadea.
Ex .ioxuras Iudas&Iutat . a T. Taα α cis, id est, exercitum regis tam validum de copiorum, ut ipsi pauci eum prolternere non pol ni, prudenti com
rexerunt ad obsidedum arco in m t. Sion ab Antio iis stis occupatam. Similiter rex tot luorum a Iuda sis territus se subduxit, nec ausus fiat Iudam abeuntem iniequi, sed Bethsuram dit. Nota: in hisce libris Per Mnaunes intelligitur validus exercitus: hunc enim significat Grae.
IN B Tris Gaa, cum pacto, ut eos fame morientes mneret egredi, di alimenta quaerere, ipse vero Bethsuram
ideli, quia erat annus septimus, sive sabbathicus, quo nectatre, nec metere licebat, sed terra danda erat sua quies i: rara legem Exodi 23. Simili ratione Herodes sanu pit Ierosolyniam in anno sabbathico, uti natiat Iose- pilus lib. t . 1 8.
quam juxta illud ad tutellam erexerat Iudas 4. . op
id est, fundas sive balistas maiores, quae lapides grandessandebant & iaculabantur in urbem, de quibus vide V setium, Lypsium, Valtrinum&alis. Et asDIva T Lrs Iall, et o D PH LIPPus M.J V, iass. Lysias, qui regebat Eupatorem regem, utpote puerum timens Philippum, ne te suo loco graduque exmaderet ab quod Philipp is a patre Ant. Epiphane moriente constit tus fuisset gubernator regni aeque, ac filii Eupatoris, su st Eupatori pacem facere cum Iudaeis, ac macra Philippum rimere, ne is regnum invaderet ι itaque factum eiu de I. Machab. 13. 11. haec supplentur, re adduntur, quae valde Iudae sortitudinem, di victoriam commendant,
erectam a Iuda ad templi tutelam curavia everti, dum,ut
c x a o Sed mox resem perfidiae suae poenituit, qui cupiens uti auxilio, & ro, re Iudae,& Iudaeorum contra Philippum, rima eo foedus renovavit, Iudamque amplexatus fecit eum Ducem di Iri incipem , uti sam dixi exa. Maci
ET PUGNA v IT AD ulla suu εὐκ c Philippum sitire ιuntem, eumque captam occidit) ιτ oecor A. V I. vir civi TAT in Antiocitiam, adiutus valde auxiliis
Iudae&Iudaeorum, uti narrat Iole pia re c orionides. Porro Antiochia est metropolis Syriae, urbs celeberrima, rem orontes fiuvius interfluit, postea a Iustiniano Impilicta Theopolis, id eit, Dei civitas. In ea primum sedit trus Apostolus, ibique primam fideles appellati simi Christiani. Dicta est Λnti ita ab Antiocho, sicut Epi. rhania ab Epipliane, Alexandria ab Alexandro, Roma a Romulo, Constantinopolis a Consta..tino suadatore. Porro Antiochiam condidit Seleucus Nicanor, qui pri. mus post Alexandrum Magnum in Asa & Syria regnavit, eamqae ex non me patris tui Antiochi Antiochiam nun curavit, &Siriae caput constituit, ait S. Udor. lidiis.
-Seleuci filius Rc assiiens , pumium rariae r in occupat, ideoque Ara. Eupatorem suo ab eons risum uua oeci num e 1 Lasa taure ιnterficit. Mox fessis Arimi accusarionibus incitatus contrandam mittit Bactatam, sed Judas utrumque eumprimit. Talam υ.tis. Demetrisu mittit Nicanorem, sed Mu quoque vincis o Oeeidu Iudas, caputque ous eum manu suspendu contra Ierusalem. 1. Nno centesima quitammum primo, exiit Demetrius seleuci filius ab urbe Roma, &άα ascendis cum paucis viris in civitatem maritimam , & regnavit illis. 2. Et laetum est, ut ingressus est domum regni patrum sitorum, comprehendit exercitus Antiochum & Ἀ- iam, ut adducerent ad eum. Et res ei innotuit: & ait: Nolite mihi ostendere ficiem eorum. Et occidit exercitus. Et sedit Demetrius sit per sedem DRni siti: & ven runt ad eum viri iniqui se impii ex Inael: & Alcimus dux eorum, qui volebat fieri iace sis. 6. Et accusaverunt populum apud regem, direntes: Perdidit Iudas, & staura omnin mi in tuos, & nos diorsit de terra nostra. 7. Nunc ergo mite virum, cui credis, ut eat, & videat exterminium omne, quod iste nobΔ, et regionibus regis; et puniat omne amiam elus, et adjutores eorum. 8. Et erili rex ex anticis sitis Bacchidem, qui dinni nisatin trans flumen, magnum in Gno, fides regi: dc misit evin , p. ut videmi tarminiums