장음표시 사용
21쪽
instrumenta, quae solum dici possum uniuersalia,ut Grammatica, Rethorica:quaedam vero sunt ouinino necessaria,ut gica, quae ad hoc requiritur, ut quis dicatur scientias modo Rientifico possiderean quo sensu vocavit Logica Augustinus
artem ait ui&scientiam scientiaria,&ita loco citato a r. r.q. q. IJun. Sico contingit quid Grammaticum Grammatice Iacere;
non grammatice: Simpliciter etiam Bllogisti. um quid contin. git face es logistice, ct nonsyllogi Hice. Ad syllogistice autem a operat,idii tu logica dicitur hinpliciter o aurino necessaria. Ad forma miraque argumenti negatur maior. Ad tertiam ob cum dicitur. Omnia esse homini cognoscibilia ηaturaliter unde superstites logica . Dicendunt illa omnia quae dicuntur ab intellcctu naturaliter cognoscibilia, non cebent actualiter intelligi, i cognosci nisi per modum ipsius intella insui. Connaturaliter habet in te lectus noster coniunctus,quod abstrahat cognitionem suam
a phantasmatibus, unde cognitio dicitur haberi per sensum in initiatiue ideo sine sensuum adminiculo nequit haberi in- relligendi operatio, & modo quo en hoc ipsum explicatari. 3.*q. ad primum. In naturalibus illucquod'ocediI exrario semper tenet, apii naturam radicis, nec potes naturam radicis excedererin nona principia naturalis cognitionis
eum a se in i, e sensibilibus vetat a radice irabantur, vimo naturam sensibilium excedere non possunt Pari ratione dicen. dum est naturaliter cognoscibilia eo modo debere ab intellectu percipi, quo intellectus est natus illa percipere. Logica est medium siue modus, quoad alias capedendas facultates titur intellectus, ut syllogistice procedat, illasque modo scientifico possideat. Quapropter quicquid scientifice ab intellectu
percipitur,dicitur naturaliter percipi quia logica est secundum naturam ipsius intellectus, nec officit cognoscibilitati rei. Ita Hen. loco citato in responsione ad secundum . Homini in Ha-
22쪽
adminiculo apere potes, quia de natura sua natus es illa inis relligere . Immo si sermo sit de illis quae per iupernam reuela. tionem homini manifestantur licet sint supernaturali lumine intelligenda, concurrit tamen intellectus ad ea percipienda quatenus,ut subiungit Heninomaordinatur ad hoc ι pergra
i iam leuetur ad sipiendum maius bonum, quam Diuuae, quia mu'attingere per naturam. Necessitas logicae ex eo desumitur,quia adest naturalis connexio interfacultates spe
culativas,quae ipsam praeexigunt,ut in persecto statu aquiranti . Ad sermam itaque argumenti distinguitur sequela malo tis,si adsit connexio illa, de qua tactenus dictum est, negatur; secus, s E contra
R parte assirmativa arguitur primo Quod non est a natura dicitur esse contra , vel praeter vel supernaturam, sed logica neque esscontra,neque praeter,neque super naturam hominis:ergo dicenda erit a natura ipsius. Maior
est certa;nam illud dicitur vere naturale,quod est alicui naturae debitum,vities, Hen.quodlib. r. q.io ubi in materia prima distinguit potentiam obedientiae: potenti naturali. Si materia actum M. uem polen habere actis- diuina superisaia νο- πω, aina Hethahere ex sua natu ra, . Minor vero paWt cum logici , aeterae iaculo ML eantur esse naturales ex Hen an i q. ad secundum. Natura
23쪽
illa per quae aequirere fouit ea. Quod de logica pretcipue as.
Secundo, Natura non deficit in necessarijs, sed habere Ionicam et homini necessat iuni ad ali 4s cientias acquirendasvrgo est a natura . uior patet ex praecedenti, in qua conesu. sum est, non possι scientias speculestiuas in statu perfecto haberi sine rigica artifidiali. Maior vero cit commune proloquium philosophorum, Hen art. r. q. q. ad secundum. Dicendum quod natura non dicitur desere in necessarys, ero.
Tertio, Arguitur Hos is non debet esse brutis animantibus inferior, sedilia Alii nantia habent cognitionem necessariania natura secundum suus. statum: ergo etiam homo omnem cognitionem logicalem, tuentificam habebit a natura . Maior est ceris,cum homo sit inter subiunar Creani ras dignissimus, superior .mnibus alijs ratione carentibus, ut ait Hen aris.
q.8. Honis aurem quamq amin a creatura Minire inulis diualia, superior tamen in omni creatura carente inultum. Minor vero probatur ex sen artar. q. . ad sextum Natura dedit animantibus. Ut hirundini ex qua materia, ct quomodo debeat nidificare: formicae qua ha grana. quomea debeat ea Abi
Mesaurizare, ta cara νι Lbuiusmodi conomilia Notandum primo natura:ri posse clupita iter accipi vel quatenus respicit solam potentiam quae dicitur naturalis adoperandum , ita ut dicatur naturale quicquid a tali poti nil pro issiciscitur, cita naturales possent dui tuae cumque Rieti siue facultates limine naturali ab homine acquiribues quia Scilicet ad ipsarum acquisitionem potentiam naturalem habetinctam, ut ait Hen ar. 3. q. q. Nunc autem ita ed, quod rationaturalis incognitione, qua tibi ex puri na, uralibus comperit: militi ut instrumento umiue naturali sibi veritaresorum ues
mum Potentia cognitis anai roos est, maximὰ autem respectu
24쪽
suraliter animae indita , non ab extrinseco aequisita. Uel quatenus natura respicit actum ipsum acquisibilem per talem potentiam in sic non potest dici vete naturalis ille cffectiis, qui ita procedit, ut non naturaliter , sed potius rationaliter habeat esse, in hoc sensu,quia scietissent ab homine acquisibiles non bene dicuntur naturales, scd potius rationales, quia sunt honianae rationis effectus dicente Hen ibidem . Respectu
veroδει actus maxime illius, quies Icire ea, quae postprincipis, non es proprie poIen ιιina turalis: Ieia ratIonalis, quia scire conclusiones non con ιingi homini , nisi via rationalis inquimio.
nis, O inuestigationis, sua valet ad oppositi, quia in ea potes errare, O dirigere. Vnde 'bιlosophus in a. P0s. Diuidit principium operati titim , quod est natura , eo quoa rationalis potestas
valet ad opposita, natura Iro ad unam tantiam
Notandum sicundo Lissi cultatem hanc. An logica sita natura, tunc negotium facessc re, quando inquiritur de ipsius logicae primis auctoribus , quem ad modum in de alijs scienti, hoc idem iurii potest. Sciendum igitur pos e ex sua naturali industria hon inem logicam facultate in sibi acquirere, quemadmodum asserit Hen art. I Q. Sciendum quod F- cui in naturalibus aliquando principium agens intra cita potens es, visis omni adminiculo extera oris agensis potentiam potest in actum deducere, aliquando vero ita es debile quod inon si ii ad illud sine ad minictilo agentis exterioris, v. g. in
agrotante aliquando vis naturalis intra curativa morbi , tam
potens es, tinne omni adminiculo exteriori, O adiutorio medici, ct medicinae de potentia Iano, faciat actu saniam . Similiter contingit in proposio, quod aliquis homo aliquando inuenitur ex solertia naturali italubtilis, ct inauserius υι solo adiutorio interiori luminis intellectus agentis, posit ex primis principi snaturaliter intellectis elicere ductu naturalis rationis conciti o ne proximas, demde paucis interpolis concludit. Credo
25쪽
naturalibus potessientiam si acquirere sis rasim ab initio
artes reperta sunt immo probabile est primos artium inuentores aliqualiter diuina reuelatione non caruisse, ut ait Hen. art. 9. q. a. ad secundum . Sic o Philosophisso me exempla creaιura facta,secundum artem Diuina Legison qua an maduerterunt rationes regulas artium Phιlosophιcarum Et ast erit Deum hoc secisse. Illis naturalem indusrram inu siuandi tribueudo , etiam forte cum hoc, eos radιo lucis tuis
creatae illustrando. Et tamen Philosophi huiusmodi dicuntur suarum scientiarum inuentores, quia ut subiungit Hen. Pro. Hi ianun dicuntur Auibores suarum scientiarum, quia rarionessuarumstentia meitex is Me proprian tali Hi induaria non reuelauis
concluso. Logo non basem a Natura .
rifieo. Logica acquisibilis per studium non in homineri
natura, nequς quantum ad primos ipsius inuentores, si con sideretur secundum usim. &possessionem: bene tamen est a natura , si consideretur quo ad aptitudinem, solentiam a illam habendam, acquirendam Est Hen art. r. q. . teire in poιentia nobis Mitingis a natura, tu actu autem , O pers ctione. Hudio noseo, perfecti
ne Oc: Probatur ratione sic. od est a natura solet esse aequale in omnibus sed logica secundum actum non est aequalis in omnibus ergo logica secundum acium non est a natura Ad primam ob cum dicitur. Si non es. natura, vel ea contra , vel praeter , vel supra naturam. Dicendum hic naturam non accipi secundum quod distinguitur a contra, praeter supra naturam sed secundum quod
potentia naturalis ab ipsa natura distinguitur. Vnde quod ha
betur in actu per talem potentiam, licet ali pacto dici pose
26쪽
sis naturalla,non tamen proprie naturati est , quamobrem di- Qt Hen arti . q. q. ad tertium . quodammodo egmtu ira, ct iadummodori acquisita Mum tamen in potes,m inest naturaliter, in quantum nomen in actu, ut i per boequo. I acquisita, cloquens de potentia cognitiua in ordinea actum in responsione ad primum ait. Respecta verὼ sui actus maxime illius, qui es Ic3re ea, qua poni principia nespro ri potenιia naιuralis,sed rationalιs Vt in primo notabili dictum est. Ad formam itaque arguimenti distinguenda est maior, quod enim non est a natura, vel e contra, praeter aut supra naturam , potest esse actus potentiae rationalis
, Ad secundum eum dicitur, Natura non desicis in Wπο- , logica autem en necessaria Oc-Dichndum tunc posse de tali deficientia natura dubitari, quando ab ipse rei necessitate non daretur actus, neque potentia. Sed non debet dici natura deficiens quando submini-Mar potentiam, d instrumenta ad rem necessariam acquirenis
mulari itineris innuessa deficiat, quia flate acquirerea .' pesint. Et est maxime notatu dignum, quod aliquid.
ein lium adesse, natura nulli denegatur. Sed necessarium ad bene esse solum habet potentiam ut acquiratur, ita docet Hen ibidem Gadam sun nec ria adesse, quadam adbe . ne G. Imuecessa , primo modo nunquam naιura descis aliaeui speciei, quin omnia obi necessaria immediaιὰ constrat ei. In necesserν autemsecundo modo, militer non desciteι, quia illi
27쪽
las acquireri postis, Mon deficit omnin natura in necis sirijs, cum det homini rationem,per quam potest logicam sies acquirere,cum logica ad esse ipsius hominis non sit necessaria,
sed tantum ad bene esse. Ad sormam itaque argumenti distinguitur Maiormatura enim non dicitur deficere in necessariis, vel dando immediate quq necessaria sunt ,vel dando pottentiam ad illorum acquisitionem. Ad tertiam cum dicitur. Alic animantia iras,nt cognitio. nem sibi necessariam ergo mulio magis homo
Dicendum non idcirco hominem esse aliis animantibus in .seriore in cuna non habeat scire sibi necessarium,nisi inpotentia secundum quam est aptus natus ad acquirendam sibi huiusmodi persectionem , quin potius eo ipso dicendus est ipsis perfectior, cum sit suo tum actuum Dominus, possit inscientiis proficer e, illasque possidere. Ita respondet Hen. cita art- r. q. q. ad 6. Dicendum quod reuera natura in homine perinfectior es, quam in brutis, maximὸ ratione intellectus , usex ellit O es de persectione eius quod nullam habe scientiam naturalem, ct de brutorum imperfectione, quod babent naturatis industrias quia enim naturaefideterminata ad unum, O
in seria brutorum in naturalis: ideo solum habeatrimo, Deo. dem modo operari in omnibus, in quibus est DVt Omnis hirundo eodem modo facit nidum , aranea telam, O apissuum.βυ- vero potest audiuersa, Oumina, ideo diuersimode potes homon rationem operari, idem in domum, vel semo huiussim in m. Logica ponitur in homine secundum potentiam 4
cundum actum vero ductu naturalis rationis est obtinendata Ad sormam itaque argumenti. Ad maiorem diciruti non se. tum hominem Mn eis e inseriorem, immo esse excessentiorem reliquisitimantarias, ex eo quia babet inpotentia peris si nem suam
28쪽
R parte negativa arguitur primo Illa dicenda est scientia, quq habet materiam determinaram, sed logica non habet materiau determinatam : ergo logica non est scientia Maior patet, nam per determinationem sui obiecti una scientia ab alia distinguitur. Est Hen ari,q. r. matbematicus o Moa corpus in quantum ea quoddam ens naturalis τινὰ inquantum mobile est Minor
vero probatur, Nam omnibus scientiis logica est applicabilis, quando scientiae syllogistice debent procedere ut ex Hen. artiri q. ad octauum dictuni eληιugistices focis homo aliquid quando uti mundo redisem mess admoemio ratur pro equod a Munium. Quod omnibus scientiis est commune secundo Arguit .mod ad aliud ordinatur, non est id, ad quod ordinatur, sed logio ordinatur ad alias scientias ergo logica non est scientia minor patet ex dictis . Maior veto est
certa ex ipsas scientiis quae ordinata inter se habent quod una non sit alia, ut ait Hen. art. 7. q. 8. Viaeo Philosophiscientiam uiam, in qua poneban Dei cognitionem, Minui bilium, hi mam ordinasan adipiscendam, Fad illam omnem aliam di
Tertio Omnis seientia vel est practi ea vel speculativa, sed logica, neque praetica est, neque speculativa ergo nullo in do est scientia maior est euidens ex Hen art. 8. quaest. μορ- Ρωua pars practicast ι illa,qua docet per da, ori
29쪽
nisis ordinalia adopus, in Mathematica , citi Minor velo probatur, Nam logica non in speculatii, cuni in veritatis aluuius contemplatione non consistat:neq. praetica,cuni non
habeat opus ab adussaentiis distinuitat, quibus ipsi ei v.
plicabilis. Notandum primo. Scientiam sumi posse,vel in latior scien-
. tiar significatione , versecundum rigorem verae scient , iri. mo modo omnis notitia veritatis,quaecumque illa sit,appellari solet scientia, quatenus scili et, neque opinio est, neque dubitatio, aut sulpicio, sed quatenus habet m se certitudinem eius,quod cognoscitur. Secundatio autem sumitur secundum rei cognitae euidentiam , quando inrellectus certus est in eo , quod perdiscuri in assequitur Tangit hanc duplicem scien
haheat in logica non qmeritur in pissenti, an sit scientis , uni modo, quia sic aliis notitia, dici potest scientia ,
sed secundo modo, est in suo genere pei secti scientia, si si intur persectum,quatenus dicit aliquid, cui ad simi Men . nihil deest ut persectum definit iam arx. 6. q. sicis rium uinibu es d. em --UM .e semipsum .i-git Est enim logica secundum suum esse, crationum intelle.ctus directiva. α sic attingens prisco. xivia queinestio,
30쪽
Notandum secundo Solere logicam distingui in docentem, utentem. Docens quidem dicitur Iogica,quatenus regulas bene syllogizandi doceto deducendi ex praemissis cognitis legitimas consequentias . Vtens autem quatenus aliis scientiis est applicabilis, ordinat media aliarum scientiarum, ut mo do scientifico de suis subiectis, Mater ij dilIerant di agant. Vtra istarum rationum sit attendenda, ut logica inter scientias numeretur, solet non leuis esse controuersia Hen art. 7. quaest ra. Duplex logicae facultatis innus esset haec verba Primodeclarat communes prop--s, quibur tiι-
qualibuscientia secundo dura modos arguendi , quibus declarat,vere munimet. O id, quod aliastentia ex proprii princi-ρνι adinveniunisecima η .uod dicit Nilo bui quem,mo aio inistis. εια Asiarum scientia minorerium inuenire,ninomauum eum are. . Neque ponit uireri teair docentem. omitem distentiamalintiani in genere silentis, sed abstrahendo ab utra 'e' -- Asiarum sue ui ---cte. Adnuitem stillari logicam esse stientiam ordinantem huiusmodi media, secundum quod utens est, esse scium tiam ut tradent a regulas arguendi,quatenus docens est.
Explicatur. Logica abstrahendo a doeente, di utente est,eia, de perfecte in suo genere scientia, quatenus scilicet Sciesseti non solum est generica quaedam notitia ed etiam in rizo rose sumitur scientia. Est Hen .art. 7.q. I a Philosophia in tres partes secatur, pr - s uiso sub qua O Urahendit omnes scienIias sermocinates, quae non docent cognoscere res,sed mia Iciendi alia:de qui-