장음표시 사용
21쪽
esse intellexit. Verum abselute principia omnia cognitionis,&doctrinae dici debent quomodo &esse. Nam ut per ea res sunt,quae ex illis constant, ita & agnoscuntur. Minus autem recte a Zimara reprehensus videtur, quod materiam principium ipsius esse fecisset. Etsi enim linateria rei proprie essentia non est, nec pars essentiae ipsius, siquidem Ermar proprium hoc est, quae citiusque rei ratio dicitur, rei tamen pars est, sine qua nec ea, nec forma esse potest, Ita principium,quo res constat, roste nuncupatur: de qua qui clem rein progressii QCcim autem hunc in modum re hanc hactenus disqui siuerimus , illud explicandum, an quae eX concretione a Teophrastodem'nstratio allata est , Naturalis sit , necne, & omnino a Naturali possint haec, de quia bus agimus,principia demonstitari .s Ac cum pespectum sit demonstratione eausam asterente, quae λω dicitur, seri
id non posse, siquidem principia nostenent, si alia princi
pia,quibus monitrarentur, diibe rent, num ali dem 6nstnitionis gene quae est τὸ mo ostendantur,videndum. Auerroes tradidit principia subiecti cuiusque scientiar demonstratione signi in ea posse ostendi. Quod si verum sit, poterunt, & harc principia eo modo demonstrari. Eius enim principia sunt,in quo naturalis philosephia, ut in re subiecta,uetiatur, iacmpc corporis naturalis.Eo ergo modo ostendentur,quo antea dietum est, ex rerum ortu, atque interi . tu,& omnino multa a mutatione. Qua demonstratione in eorum numero constituendo Aristot. ita est usus, ut simia etiam ea esse ostendisse videatur ; Teophrasti autem de
monstratio, primi quidem philosophi videtur , quippe
qui compositum, &simplex ea totum,&parte iri, quid Icuius inodi sint contemplatur: sed tamen ad naturalem reuocatur. Nam si concreta res naturae ei negaretur,non aliter videtur id ostendi post quant m eorum ortu, atque in qterit aut omnino mutatione, & motu . Nihil enim quod Oritur,aut omnino mouetur simplex est, sed ex subie io,&isma, quae eius principia sunt, &partes, coalescit. Nam quod
22쪽
quod Coelum simplex natura ponitur , non aliter poni potest,quam caetera limplicia corpora, id est non ex admisito. ne orta,aut constantia. Qui autem secus sentiunt,& quid simplex materiae, & formae compositionis expers putant, a vero, ut suo loco docebitur,aberrant. Haec igitur principia posse monstrare Naturalis philosophus videtur; sed cum physicis ipsis,qui in naturae contemplatione versantur,perspectuin id satis es et, eorum demonstrationem Aristoteles disputationis suae initio, ut diximus, praetermisit. Et baec quidem de hoc satis
' ρ ncipiorum naturalium vires natura sit, ad quem ex
plicare attinea, , Diumum ne, o Naturalem, semirum Naturalis omnia declaret. Cap. II.
Lliid vero iam paucis videndum, horum naturae principiorum vim & naturam Physi ci ne sit explicare, an, ut Simplicius puta
uit, Divini ac primi philosophi Qua ententia probabilis valde videtur. Nam prima philosophia sapientia dicitur, quam in primis rerum principijs,& causis versari, eaque declarare, Omnibus perspectum est;&ab Aristo t.traditum .' Qu'fit,ut ea in Esaii optimo, quae 3e quot sint, scrutetur, nec alia elementa,aut principia afferat,quam quae pro rerum naturae principijs statuuntur , de quibus in Physicis est disputatum. Totum praeterea Aristotelis de prima philosophia id opus in eiusnodi principiorum natura explicanda vid tur coli simi. Nam in 7 & 8. a quibus sere ea narratio exor ditur,cum reliqui praeludia veluti sint quaedam, & appara' tus, de forma & materia agitur,quae ve utriusque ratio sit,& natura explicatur. In duodecimo de principijs omnibus. Rursus in physicis analogia tantum quadam materia agno'. scitur, ut in primo de naturali Auscultatione ab Ari iot. scriptum est.Quod Plato in Timaeo,adulterina dixerat co-
23쪽
gnitione . Quin & primi philosophi cuiusuis est rerum
omnium essentias, & rationes promere, & quid quodq; et explicare; multo igitur magis primorum principiorum; Quod deforma Aristot aperte prodidi i cum in sinu primi Physicorum De principio secundum sol mam inquit utru mu sic,an multa ,& quid, aut quaesint, primi philosophyest exacte explicare. His & alijs huius generis argumentis
naturalium principiorum vix&ratio a Primo, & non naturali philos pho explicanda videbitur. Verum aliter res h het . Ab utroque enim haec considerantur, sim ratione diuersa. Nam quamquam scientiar, quemadmodum & res, docente Aristotele,dividantur,. nil impcdit tamen quo minus iei eiusdem vis & natura diuersis in scienths explic tur . Quomodo lineam,superficium,corpus & Mathematiacuso Naturalis contemplatur. Hominem Naturalis, Medicus & Moralis. Diueris rerum rationes in diuersis scien iijs eas reponunt. Principia igitur naturae,' Naturalis, &Diuiuus quae & cuiusmodi sint declara sed ratione diue D. Naturalis quidem enim qua ex parte rerui quae triuntur, & intereunt, mutationisque & motus principia sunt.
Diuinus quatenus enti entisque,vi ens est,nempe substan .rida principia. Quae nimirum rationes, ac considerationes Magno inter se in tertiatio abiunetie sunt: Ita Naturalis ira
ted iamHefinit subiectum primWm csse, ex quo, cu insit, res oritur primum, tiqvi d tandem,&postremo Millatuitur Diuinusautem substantiam ait este, quae est potentiae. Ita Themistius in ea digressione, quamde px,ctatione, & materiae in primo naturalis auscultati nis conscripsit, materia
a Primo philosopho, ut selliaria quaedam res , & per se d siniri voluit,a Naturali ut serinae & ortui subij eitur.Quamquam non xecte,quod a Primo philosopho potentiam materiae videtur remouere; De qua re in progressu. Formam
similiter Diuinus definit substantiam esse, qua est hoc aliquid,&per quam res Omnis composita existit. Naturalis vero naturam esse, ortu ue terminum, seu etiam motus actio
24쪽
actionisque principium,& huius generis alia.Nec enim Omnis formae seu ratio , seu consideratio physici propria est,
sed quatenus ad aliquem usum & actionem est comparata. Hunc formarum naturalium agnoscendarum physico te minum Aristoteles in naturali auscultatione prascripsit; quemadmodum & medico nerui, & fabro aeris agnoscendi. Ad quem, inquit, usque terminum sormam,& quid est
cognoscere physicus debet ' An ut medicus neruum, aut faber αμαρὶ id est aliquo usque: unaquaeq; enim alicujius rei, est gratia,& in eis formis versatur, quae separari non possunt. Quo in loco alterum Naturalis, &Diui ni in io marum consideratione discrimen traditur. Quod cum sormarum aliae sint cum materia complicat iliae ab ea abiuneta,eas tantum, quar materiae annexae sitiat, eo, quo di etiam cst,modo Naturalis contemplatur, reliquas diuinus. In eis
inquit, formis versatur,quae separari non possunt,in matCria autem sunt,siquidem homo & Sol hominem generant.
Quo autem modo ea, quae separata est, se habeat, & quid sit primae est philosisphiar definire. De priuatione item,
quam in principijs Aristo t. numerat, aliter agit diuinus,aliter naturalis . Ille contrarietatis, seu oppositionisgenus quodda sic & sic affectum,hic materiae vcluti forma quan dam,cuius merito e .ea res generamurie6siderat. Mouetis etiam seu efficientis & finis aliae sunt, & aliae horum philosophorum rationes. Quae cum ita sic habeant,& quid in hac quaestione sentiendum sit inrclligiti ir, & quem*dmodum rationes, quae in contrarium allatae sunt, nullum Omnino huic conclusioni afferant incommodum. Sed quaestio alia remanet, nunquid naturar omnia principia , quae & cuius ni odi sint explicare physici sit, an aliqua duntaxat, reliqua Diuini: Aueri oes primam materiam & primum mouetem phystico tribuit,primum finem,& primam formam diurno.Quae sentcntia a vero abel, si primus finis,& prima forma
considerentu quatenus rerum, quae oriuntur, principia.
Ita euiuia Naturali, quemadmodum ti mouens primuS,&prima
25쪽
prima materia explicantur. Secus si absolute primum omnium finem, primamq; formam si tamen Deum,quem it te intelligit, formam liceat appellare ) contemplemur, &quatenus ad eum omnia referuntur, actusq; purus est omnis potentiar expers. Hςc namq; considerandi ratio Primi philosephi est propria. Sed & mouens primusin prima materia aliqua sui notione ad eundem philosephum attinet, quippe quae non omnino ad naturalem. Quod ipse Auer-roes in praesitione physicorum indicauit,cum dixit,causas primas sicut mouentem primum ,& primam materiam in eo opere explicari, quatenus in naturali scientia possunt sciri, indicans non omni ex parte earum illis scientiam tradi . Qui vero fieri potest,ut illius causis, talia etsi primae cognitionem a naturali remoueamus, cum de illis ideo agendum Aristot. proponat, quod omnium earum, etiam primarum , principiorumque primorum,&vsque ad elementa,ad rerum naturae scientiam cognitio requiratur P Quodcunque igitur principium, seu in finis, & formae, seu in efficientis&materiae genere, ratione sibi propria Naturalis declaret, cxquisitam tamen & exactam primorum O nium notitiam Primus philosophus impartitur. Qia ae cum fatis explicata sint, ad id, quod maxime instituimus,
rum nature principia aggrediendum,Platonisq;& Aristotelis de eis dogma diu squirendum . Princ
26쪽
Principiorum genera, eorumquepartitionis ab Arisbue factae disequisitio, ac Ῥeterum de eis sementis.
p. III. Vnt autem rerum naturae, quemadmodum& earum, quae arte constan t duobus generibus comprehensa principia. Vnum eoru,
quatin rebus insunt, ex quibus res sunt, &' constant,aut etiam oriuntur, quae elementa etiam norninantur; alterum eorum, qua extra rem sunt, nec eius constitutionem ingrediuntur. De
primo genere primum agendum: deinde de altero.Quippe hunc ordinem in eis pertractantiis videtur Aristot serualle. Cum enim duobus prioribus Auscultationis naturalis livbris totam de principijs & causis naturalibus tractationem sit persecu tus,in priore eorum de ijs egit, quae in re insun r, in altero ea etiam amplexus est, quae extra sunt posita, alia
quaedam de priore genere adij ciens, quae libro primo fuerant praeterita. Atque hoc principiorum considerationis in libris illis duobus discrimen videtur; non quod ut PC tius scripsit in priori,rerum vi fiunt,in posteriori, ut sunt, principia illa considerentur. Nam si hix duobus differenti
bus modi stea Ahistoteles festractauit, non video cur non ita, ac magis etiam fortasse in primo,Vtres sunt, in altero visiunt, fuerit ea contemplatus Θ Ex materia enim & forma,
de quibus in primo egit, tantum sunt, fiunt autem non ex his selis, sed ab efficiente definis gratia. Sed de hoc alias Nunc quot & quae sint,qime in rebus naturalibus insunt, ex quibus fiunt & constant principia,videamus. Aristoteles in eis inquirudis hac methodo utitur, Necesse est illa,aut unuesse, aut multa, atque si multa,aut infinita aut finita, & hara aut duo aut tria, aut alio numero comprehensa, si unum aut mobile,aut immobile. Queae partitio methodo quidem tradita est, sed tamen de ca dubitamus. Primum quod mo
27쪽
bile & immobile ad numerum inquirendum non attinent, sed ad vim & conditionem principi j. Deinde quod aut de principiorum generibus, aut de ijs, quae uno genere com- prchenduntur, partitio facta est. bi primo modo , non solum non infinita,sed nec plura, tuam duo aut tria esse pos. sunt; materia videlicetaorma, & si velis priuatio. Si altero, ut videtur, quaecunque Ex Veteribus commemorat, ad unum tantum pertinent genuS,nempe ad materiam,vt omncs unum tantum posuisse dici possint, nimirum materia. Nam & illud unum mobile a nonnullis positum, & quat' tuor ab Empedocle;& Anaxagorae similares partes infiniis,& Democriti atomi pro materia posita sunt,ut hoc loco docebitur. Vnde in primo de prima philosophia in his Ana-Xagora excepto numerantur,qui in causis solam materiam agnouissent. Nec igitur quattuor,aut alio numero,nec infinita principia posuisse dici debent, sed unum tantum,uid Iicet materiam,quam alij unum quid,alij plura, alij infinita
statuerint: Illud nempe rerum natum principia & causas inuestigati,notum esse debuit,quot principiorum aut causarum genera essent, tum demum diuidere, ut demonstretur, neceste esse eorum principiorum in rebus naturae, aut unum esse,aut plura,aut omnia. Ita quodammodo in Prima philosophia ingrcssus . Nam cum veterum de princiupijs & causis rerum sententias explicare ac disquirere instituisset,quot primum causarum essent genera costituit, tum quae ",a quibus eisentinuenta ordine recensuit. Ita aliquos unam materiam posuisse & agnouisse, alios praeteream,etiam essicientem &mouentem causam, alios deinde
praeter haec formam & finem. Quod si per principium,cum
partitio illa facta est, materiam tantum,cX qua primum reS fiunt,& constant,Aristo t. intellexit,quam necesse esset, aut unam esse aut plures,non oportuit proiceto ab eo tria tandem principia constitui,sed unum, siquidem unam tantum ponit materiam . Nam quaerere de materia,utrum una sit vel plures, ac tum demum alia praeter materiam statuere, ac
28쪽
ita quaestionem diluere eius non est, qui apte respondcat,&de eo quod quaeritur accommodate statuat. Quod si de omnibus principiorum generibus quaesitum est,ex illorum
numero erat diuidendum,non ex materiar unius multitudine,aut paucitate. Illud additur quod Parmenidis,&Melis si de uno immobili sententia ad eam de principijs partiti nem nil attinet. Nec enim de principio locuti sunt, nec ut principium illud unum posuerut,ac ne ponere quidem potuerunt ii quidem si unum est, quicquid estarincipium esse t Aristot. ipse tradidit,non potest. Quamquam de Melisso Galenus in primo de elementis ex Hippocrate censiat, per illud unum,quod statuit, materiam quodammodo indicasse, ex qua omnia orta sint. De qua re in progressu . Mitiato illud unum ita per finitum,& infinitum, ut per mobile &immobile diuidi potuisse, cum praesertim Parmenides finitum,Melissi is infinitum censuisset, quin & plura per mobilia, immobilia,ut per finita, & infinita. Cum etiam fuerint,qui plura immobilia induxerint,vi Pyt gorici numesos. Non recte ergo Simplicius,qui id praetermissum tradit,quod nulli eius opinionis eAtitissent.Non item Alexata der,qui unius magis proprium esse,ut per mobile, & immobile diuidatur,quam per finitum,& infinitu. Quod quamquam de finitat aut infinitate secundum numerum verum est,non tamen de ea, quae est magnitudinis. Atque si infinitum mole unum esse non potest, ideoque absurdum sit ista partiri,infinita etiam numero, quia esse non possunt, in plurium partitionem venire non debebant: Vnum praeterea subiectum,quod sit immobile statuere, a vero abest i sigissime. Siquidem ex una in aliam sormam debet moueri .
Non igitur id magis proprium. Ita de Aristotclis partiti
ne sit dubitatum. Iam veterum sentetias,quatenus eas nosse licet,paucis exponamus. Plurium enim scripta non extant ; quaedam tantum fragmenta apud Simplicium, &alios leguntur. Quare eX Aristotele, qui eas commemorat,
magna ex parte ucsumcndae. Diuorta aulcm dc eis scribi:
29쪽
Nam cis Thaletem,Heraclitum, Hipparchu,& alios unumquid,ex quo omnia fierent,statuisse inquit, nonnumquam duo principia fecisse,interdum etiam tria rursiis fatetur. Ac unum quidem ab eis positum in primo Metaph. scriptum est; A Thalete aquam,ab Anaximene & Diogene Aerem, ab Heraclito, & Hipparcho Igne; quos omnes physicorum nomine appellat in primo' de Naturali A uscultatione, 'nuque mobile ab eis positum asserit . In cuius libri progreusu duo eos statuisse ait,nimirum contraria veluti ratum &densium,e quibus duobus omnia orirentur; tertium deinde addidi, nempe id unum ab eis inuectum,quod contrarijs illis assiceretur, & ex uno in aliud mutaretur. Quae tandem sententia est, quam eis tribuit, etsi nolentibus aut veritate coactis id fateri . , Qua sententia suam postea confirmat Neminem ergo unum re uera statuisse, etsi ita videantur, Aristo t. censet. Quippe cum exeo uno ab illis inuecto nil
gigni poterat nisi raritate aut densitate, quae in principiis
possunt numerari. Raritate quidem ex aqua fieri aerem,& ex hoc ignem, densitate contrarium. Parmenide vero cuipse cum Theophrastus scripsere illo suo immobili uno no contentiani rerum sensibilium duo principia fecisse, ignem& terram, quamquam ignem ut causim agentem, ut unum tantum,ex quo reSconsioni re tigra statuerit, nimirum ter
ram,quam alio nomine frigidum dixit, quomodo & igne, calidum. Empedocles,ut in sua etiam Cosmopoeia legitur, quattvursi scia eorpora inuexit, ex mi ib=' cuncta orire
tur , quae cum ad materiam pertineant, Vnum principium
fecisse dici potest,tametsi &ipse contrarijs aliquibus uter tur. Quod etiam de Anaxagora,& Democrito,ac Leucippo dici potest. Nam quamquam infinita uterque inuexit, hic corpuscula indiuidua figuris inter se differentia; ille vero similares rerum omnium partes, in genere tamen materiae omnia sunt posita. Ita unum tantum principi) genus videntur posuisse ..' Democritum tamen Aristoteles scribit duo contraria, secisse, Plenum & inane, ex quibus omnia
30쪽
conitarensiliquidem atomos inaui admistas,& cii eo complicatas posuit,ex quorum compositione res orirentur. Ita utrumque contrarium pro materia positum videtur. Vt in prima philosophia est traditum. Et haec igitur nunc de ijs veteribus satis . Nala eorum de materia sententiae magis etiam in progressu disquirentur. . Eustio quae rerum natu principia At Platon que se Arsesementiae de eisdi quisitio. cap. IIII. Vnc vero quot,& quae principia poni debeant statuere volentes, Platonis & Aristotelis sententiam disquiramus. Nam quae,&quibus fundamentis utraque nixa, in libris de dogmatibus expositum cst. Plato igitur
unum tantum rerum naturae principium, ex quo oriantur,& quod in eis insit,videtur statuisse,videlicet materiam. Nam formam gignentis effectum statuit, ideoque prolem vocavit. Idear autem, quas cum Socrate induxit,in rebus non insint. Quare earum merito formam ab eo positam minime dicendum. Quo fit ut Aristotelem miremur,qui,cum Ideas ab eo positas cernerer, neminem veterum formae mentionem perspicue fecisse assirmauit. Maxime autem idearum authores eam attigisse. Quomodo enim dici hoc possit, cum idear exemplaris tantum habeant rationem, non formae alicuius ex qua res consteteMateriam autem illam, quam statuit, quoniam magnum & paruumnoininauit,ut Aristot. author est,eisque duobus ipsum unuquod formae haberet rationem adiunxit, & formam induxisse, & omnino tria principia fecisse dici poterit. Sed iis,
cuin eius mutat mentis scripta non exten non magnopere nitemur. Quis autem eorum sensus,atque intelligentia esse
queat, quantum assequi potuimus, in lib.de Dogmatibus cxplicatum est, quemadmodum & qua de infinito & termino in Philebo,de quinque generibus primis, essentia,identitate,