장음표시 사용
21쪽
22쪽
ogitanti mihi saepentimero, et memoria vetera repem tonti, perbeati suisse, Quinte frater, illi viaeri solent, qui tu optima republica, eum et honoribus, et rerum
gestarum gloria florerent,eum vitae cursum tenere. Potne
runt, ut Vel in negotio siue periculo, ve an otio cum dignitate esse possent. Ac fuit quidem, cum mihi quoque initium requiescendi, atque animum ad utriusque nostrum praeclara stridia referendi, fore iustum et prope ab omnibus concessum arbitxarer, si infinitus forensium se um Iabor, et ambitionis occupatio, de cursu honorum, etiam aetatis fluxu, constitisset. --εpem cogitationum et con uiorum meorum, eum gra Ves communium temporum, tum varii nostri casus se fellerunt. Nam, qui Ioeus quietis et tranquillitatis pIenissimus sore videbatur, in eo maximae moles o Ioatarum, et turbulentissimae tempestates exstiterunt.
Neque vero uobis pupientibus atque exoptantibus seu eius otii datus est ad eas aries, quibus a pueris dedisti fuimus, celebrandas, inter nosque recolendas. Nam prima aetate incidimus in ipsam perturbationem disciplinae veteris: et wnsulatu devenimus in medium
23쪽
Terum omnium cestamen atque discrimem et hoetem. Pus omne post consulatum obiesimus iis fluctibus, qui, Per nos a communi peste depulsi, iI nosmetipsus redundarunt. Sed tamen in his vel asperitatibus rerum, ves angustiis temporis, obsequar studiis nostris, et, quantuin mihi vel fraus inim cortini, vel causae amicoα eum, vel respublica tribuet otii, ad scribendum potis-aimum constram. Tibi vero, irater, neque hortauti ero, neque roganti. Nam neque auctoritate quispiam apud me ius valere te 'test, neque votiintate. Π. Ac mihi repetenda est veteris cuiusdam memmoriae non sane satis XPIieata recordatio, sed, ut arbitror, apta ad id, quod requiris, ut cognoscas, quae viri omnium Ioquentissimi Iarissimique sensin in de omni ratione dicendi. Vis enim, ut mihi Miepe dixisti quoniam quae pueris, aut adolescentulis uobis ex inmentariolis nostris inchoata ac rudia exciderunt, vix hac aetate digna, et hoc usu, quem ex causis, quas iamus, tot tantisque consecuti sumus aliquid iis. dein de rebus politius a nobis persect; q. proferri: acdesque nonnumquam hac de re a me In disputatio. a ua nostris assentare quod ego prudentissimorum hinniratim artibus eloquentiam contineri sintvam tu autem tuam ab elegantia doctrinae se egandam mtes, et in quodam ingenii atque exercitationis genere ponendati . A mihi quidem saepenumero in summos homines a summis ingeniis praeditos intuenti, quaerendum e se visum est, quia esset, cur Plures tu omnibus rebus,MAn in dieendo admirabiles exstitissent. . Nasu, quo murrine te animo et logitatione converteris, per ubu excellentes in quoque genere videbis, non medio. rasium artium, sed prope maximarum. Quis enim est, Psi, si Iarorum hominum scientiam reriuri gestarum vel vitulate vel magnitudine metiri velit, non DteΡΟ-nat oratori impexatorem Quis autem dubitet, quiu
24쪽
belli duces praestantissimos ex hac in civitate paene
im1umerabile, in dicondo autem excellentes Vix paucos proferre possimus ' Iam vero, consilio ac sapientia qui regere ac gubernare rempublicam possent, muIti, tra, plures patrum memoria, atque etiam maio-rtim exstiterunt, cim boni perdiu nulli, vix autem simgulis aetatibus singuli tolerabiles oratores invenirentur. Ac ne quis sorte cum aliis studiis, quae recouinditis in artibus, atque in quadam varietate litterarum versentur, magis hanc dicendi rationem, quam cum imperatoris laude, aut cum boni enatoris pruindentia comparandam putet convertat animum ad ea
ipsa artium genera, circumspiciatque, qui in iis no-ruerint, quamque multi sic taciIlime, quanta or torum Sit, semperque uerit paucitas, iudieahit. III. Neque enim te fugit, artium omnium 1at datarum procreatricem quandam, et quasi parmidineam, quam φιλοσοφίαν Graeci vocant, ab hominibus doctissimis iudieari in qua difficile est enumerare, quot viri, quanta scientia, quantaque in suis studiis varietate et copia suerint, qui non una aliqua in re separatim eIaborarint, sed omnia, quaecunque Possent,ve scientiae pervestigatione, vel disserendi ratione comprehenderint. Quis ignorat, ii, qui mathematici
vocantur, quanta in obscuritate rerum, et Maia reis
condita in arte et mestiplici subtilique, versentur 'quo tamen i genere ita multi perserit homines exstiis
terunt, ut nemo fere studuisse ei scientiae vehemenistius videatur, quin, quod voluerit, consecutus sit.
Quis musicis, quis huic studio itterarum, nod profitentur ii, qui grammatici voci litur, penitus se dedidit, quin omnem larum artium paene infinitam vim et materiam acientiae cogitatione comprehenderit PVere mihi hoc videor esse dicturus, ex omnibus iis,
qui in harum .rtium studiis liberalissimis sint doctriis uisque ersati, minimam copiam poetarum egregio.
25쪽
exstitisse. Atque in hoc ipso niunero, in quo Per-
raro exoritur aliquis exceI1ens, si- diligenter, et ex novstrorum, et ex Graecorum copia comparare voIea, mutito tamen pauciores oratores, quam poetae boni rePerientur. Quod dio etiam mirabinus debet videri,
quia ceterarum aritim studia fere reconditis atque abditis e sontibus hauriuntur dicendi autem omnia ratio in medio posita, coniniunt quodam in usu atque in hominum more et sermone versatur ut in ceteris id maxime excellat, quod Iongissime sit ab imperit xum intelligentia sensuque disiunctum, iudice'doam tem vitium vel maximum sis a vulgari genere orationis atque a consuetridine communis sensus abhorrereis
IV. Ac ne iIlud quidem vere dici potest, aut
plures ceteris artibus inservire, aut maiore delectatio. ne, ut spe uberiore, aut praemiis ad perdiscendunta noribus commoveri. Atque, ut omittam Grae. eiani, quae semper eloquentiae Princeps e se voluit, atque illas omnium doetrinarum inventrices Athenas, in quibus summa dicendi 1 et inventa est et Perseis et in hac ipsa civitate prosecto nulla umquam vehementius, quam Ioquentiae studia viguerunt. Nam posteaquam, imperio omniima gentium constituto, diuintumitas pacis otium consirmavit, nemo sere laudis c
pidus adolescens non sibi ad dicendum studio omni enitendum putavit. Ac primo quidem totius rationis
ignari, qui neque exercitationis uuam viam, neque alimquod praeceptum artis esse arbitrarentur, tantum, quantum ingenio et cogitatione poterant, consequebantur. Post autem, auditis oratoribus Graecis, cognistisque eorum litteris, adhibitisque doctoribus, incredibili quodam nostri homines dicendi studio flagraverunt. Excitabat eos magnitudo et varietas, multitudoque in omni genere cavsnriuri, ut ad eam doctrinam, quam suo quisque studio assecutus esset, adium geretis usris frequens, ni omnium magistrorum Pras
26쪽
cepta superaret. Erant autem huic studio maxima, quae nunc quoque sunt, XPosita praemia, vel ad graistiam. vel ad opes, vel ad dignitatem. Ingenia vero ut multis rebus possumus iudicare nostrorum homiis num mulium ceteris 'ionainibus omnium gentium praestiterunt. Quibus de causis, quia Don iure mire, tur, ex omni memoria aetatum, temporum, civitatum, tam exiguum oratorum numerum inveniri V. Sed nimirum maius est hoc quiddam, quam homines opinantur, et pluribus ex artibus studiisque collectum. Quis enim aliud, in maxima discentium mulis titudiue sumina magistrorum copia, praestantissimis hominum ingeniis, infinita causarum varietate, amplisin siφis eloquentiae Propositis praemiis, esse ausa Puinetet, nisi rei uandam incredibilem magnitudinem aedifficultatem Est enim et scientia compreber ida rerum plurimarum, sine qua verborum,oIubiluas inanis atque irridenda est: et ipsa oratio consorinanda,
non solum electione, sed etiam constructione verti rum et omnes animoriun motus, quos hominum gemueri rerum natura tribuit, penitus pernoscendi , quod omnis vis ratioque dicendi, in eorum, qui audiunt, mentiris aut sedandis, aut excitandis expromenda est. Accedat eodem oportet Iepos quidam sacetiaeque, et eruditio libero digna, ceIeritasque et brevitas et respondendi et lacessendi, subtili venustate atque urbanitate coniuncta. Tenenda praeterea est, is auilinquitas exemplorumque is neque legum, aut iuris iis vilis scientia negligenda est. Nam quid ego de actio. ne ipsa Iura dicam quae motu corporis, quae gestu, suae vultu, quae vocis consorinatione ac varietate morideranda est quae soIa per se ipsa quanta sit, histrionum 1evis ars et scena declarat in qua cum omnes in oris, et vocis, et motus moderatione elaborent, quia
ignorat, quam pauci sint. fuerintque quos animo
27쪽
aequo spectare possimus ' Quid di m de thesauro
metuis omnium, memoria quae nisi custos inventis eogitatisque rebus et verbis adhibeatur, intelligimuη omnia, etiamsi praeelarissima fuerint in oratore, peris Rura. Quamobrem mirari desinamus, quae causa sit eloquentium paucitatis, cum ex iis rebus univorsis eloquentia constet, quibus in singuli. 1aborare perma. mmnest, hortemurque potius liberos nostros, ceteroso qne, quomim gloria nobis et dignitas cara est, ut au1ώino rei magnatumnem complectantur, neque iis aut praeceptis, ut magistris, aut exercitationibus, ninus utuntii omnes, sed aliis quihusdam, se id, quod e Petuut, consequi posse confidant. H. A me quidem sententia nemo poterit esse
omni Iaude cumulatus orator, nisi erit omnium rerum magnarum atque artium scientiam consecutus. t. -in ex remam cognitione essiorescat et redundet oportet oratio quam uisi subest res ab oratore per plae cognita, inanem quandam habet elocutionem et paeis ne pueriIem. Neque vero ego hoc tantum oneris im. Ponam, nostris praesertim oratoribus in hac tanta oeeupatione Phis ac vitae, nihil utras putem liceren cree quamquam vis oratoris, Professioque ipsa b n. meendi, hoc suscipere ac polliceri videtnr, ut ova. ni de re, quaecumque sit proposita, ab eo ornate eois
pioseqne dicatur. Sed quia non dubito, quinhoc plerisque immensum infinitumque videatur, et quod Grae- eos hominea non solum ingenio et doctrina, sed etiam otio stridioque abundantes, partitionem quandam aristium setisse video, neque in universo genere singulos elaborasse, sed seposuisse a ceteris dictionibus eam
pariem dicendi, quae in orensibus disceptationibus
iudieiorum, aut deliberationumversaretur, et id unum genus oratori reliquisse non ompIectar in his libris ampum, quam quod huic generi, re quaesita, et multum insputata, summoram hominum prope consensu
28쪽
est tribui x repetanxque, non ab ineunabulis noesmia veteris puerilisque doctrinae quendam ordinem Prae. Plorum, sed ea, quae quonaamaecepi in nostrorum hominum, eloquentissimorum, et omni dignitate primeipum, disputatioue esse versata non quod an comtemnam, qua Graeci dicendi artifices et cloetore Demnquerent; sed, cum in pateant, in promtuque intoninibus, neque ea interpretatione mea aut mali explicari, aut planius exprimi possint, dabis hanc eis nisam, mi frater, ut opinor, ut eorum, quibus umma dieendi laus a nostri hominibu c incessa est, aucto ritatem Graecia anteponam. VII. Cum igitur vehementius inveheretur in aumaam principum consu milippus Draisique tribun tus, Pro Senatu auctoritate susceptus, infringi iam deinhilitarique videretur dici mihi memini, Iudorum' anaeriorum diebus, L. Crassum, quasi colligendi sui
Causa, Se in Tusculanum continisse venisse eodem so-eerum eius, qui fuisse Quintus Mucius dicebatur, et 1l. Antonius, homo et consiIIorim in republica socius, et summa cum Crassi familiaritate uniunctus. Exieraut autem cum ipso Crasso adolescentes duo,
Dinisi maxime familiares, o in quibus magnam tuma em maiores natu dignitatis suae collocarant, C. Co tu, qui tum tribunatum plebis petebat, et P. Sulpia eius, qui deinceps eum magistratum petiturus putabais tur. Hic primo die de temporibus illis, deque unive s republica, quam ob causam venerant, multum interae usque ad extreanum tempus diei collocuti sunt. Quo quidem in sermone inulta divinitus a tribus illis consuis Iaribus Cotta deplorata et coninxemorata narrabat, ut
nihil incidisset postea civitati mali, quod non impendere illi tanto aut vidissent eo autem omni sermoueconiaceti, tautam in Crasso hiin1anitatem fuisse, ut, mundavia accubuissent, tolleretur omnis tua suΡerio-τia tristitia sexinouia, eaque esset in homine iucundiis.,
29쪽
et tantus in ioeando lepos, is dies inter eos curiae λαias vadoretur, convivium Tusculani. oatero autem die, cum illi maiores natu satis quiessent, et in ambi lationem 'ntum esset, dicebat tum, Scaevolani, dum bus spatiis tribusve factis, dixisse in nouamitamur,
crasse Socratem iIlum, qui es in Phaedro Platonis'
nam me haec tua Platanus admonuit, quae non minus
ad opacauda in hunc locum patulis est dissus rami quam iIIa, cuius umbram secutus est Murates, quae mihi videtur nou tam ipsa aqvula, quae describitur, quam latoris oratione erevisse et quod ille durias mis Pedibus secit, ut se abiiceret in herbam, atque ita sua, quae philosophi divinitus seruut esse dicta, Iois queretur, id meis Pedibus certe concelli est aequius.
Tum Crassum: Immo vero commodius etiam e pul vinosque poposcisse, et omnes tu ita sedibus, quae erant a platano, honsedisse dicebat VIII. Ibi, ut ex pristino sermone reIaxarentur animi omnium, olebat Cotta narrare, Crassum sermo.
nem quendam de studio dicendi tutuIisse. Qui iuuita esse exorsus: Non sibi cohortandum Sulpicium et
Cottam, sed maFis utrumque coIlaudaudum videri, quod tantam iam essent fac'iltatem adepti, ut G aeis qualibus suis solum anteponerentur, sed cum maiorisbus nati conwararentur. Neque vero mihi quidquam, inquit, Praes inbilius videtur, quam Oas' dicendo tenere hominum coetus, mentes avicere, voluntates Impellere, quo velit unde autem velit, cducere Uaeeruia res in omni libero populo, maximeque in pacava tranquillisque civitatibus, praecipue semper Iorui semperque domiuata eat. Quid enim est aut tam adamisabile, quam ex insitata multitudine hominum exsistere inum, qui id, quod omnibus natura sit datum, ei solus, vel cum paucis sacere possit aut tam i eundum cognitin acque annitu, quam apientibus sese
uisoavibusque verbis ornata oratio exposita aut
30쪽
tam potens, tamque magnis exun, quam populi motua, nidicum religiones, senatus gravitatem, unius oratione converti Quid tam porro regium, tam libera, tammunisteum, quam opem serre supplicibus exeitare ictos dare salutem, liberare criculis, Tetinere homines in civitate ' Quid autem tam necessarium, quaeinteriere semper arma, quibus vel tectus ipse esse Possis,
vel provocare improbos, vel te ulcisci lacessitus' Ago
vero, ne semper forum, subsellia, ostra, curiamque
meditere, quid esse potest in otio aut iucundius, aut magis proprium humanitatis, quam sermo sacetus aenuna in re rudi. Hoc enim uno Praestamus ve1 maxime feris, quod colloquimur inter nos, et quod expria
mero dicendo sensa possumus . . Quamobrem quis noenon iure miretur, summeque in eo elaborandum esse arbitretur, ut mi uno homines maxime bestiis prae
stetit, in hoc hominibus ipsis anteceluata in vero iam ad illa Πmma veniamuso quae vis alia potuit aut diis
spersos homines uniu in Iocum congregare, aut a sera agrestique vita ad hunc humanumisiillum civilemque deducere, aut iam constitutis civitatibus, Ieges, iudicia, iura describere' o ne PIura, quae sunt aerae innumerabilia, consecter, comprehendam brevi; sic enim statuo persecti oratoris moderatione et sapiemtia non 61um ipsius dignitatem, sed et vivatorum PIurimorum, et universae reipublicae saIutem maxime contineri. Quamobrem pergite, ut facitis, adolescenintes, atque in id studium, in quo estis, incumbite, ut et vobis bonori, et amicis utilitati, et reipublicae emo- Iumento esse possitis. IX. Tum Scaevola comiter, ut soIebat, Cetera, inuquit, assyritior Crasso, ne aut de C. Laelii, soceri mei, aut de huius eirexi, aut arte, aut gloria detraham:
sed iΗa duo, Crasse, vereor, ut tibi possim concede re umma, -quod ab oratorinos civitates et inuis constet.