장음표시 사용
31쪽
inina, et saepe conservatas esse diatasti alterum, mina, Temoto foro, eoneione, iudiciis, senatu, statuisti, oram torem in omni genere sermonis et huma-atia esse
perfectum. Quis enim tibi h0c concesserit, auu initio genus hominum in montibus ac/iIvis dissipatum, non prudentium donauiis compiastina potius, quam diser .untun oratione deIinitum, se oppidis moenibitisque sepsissu aut vero reli suas utilitates, aut in constitumendia, aut conservandis civitatibus no a sapientibus et fortibus viris, aed a disertis et oi nata dicentibus e se constitutas 'on vero tibi Romulas in aut ast
res et conVenas congregasse, aut Sabinorum connubiaeoniunxisse, aut finitimorum vim epressisse eloquentia videtur, non onsilio et sapientia singulari 2 Quid
enim ' in Numa Pompilio, quid 2 in Ser. Tullo, quid Τ
in ceteris regibus, quorum invita sunt eximia ad comatituendam rempublicam, num quod eloquentiae Vestam
ui apparet Quid' exactis regibus, tametsi ipsam
exactionem ineute, non lingua, persectam L. Brutte se cemimus, sed deinceps omnia, nonne Iena consi.
Borum, inania verborum videmus 7 Ego vero si velim et nostrae civitati exempti uti, et aIiarum, plura Pro serre possim detrimenta publieis rebus, quam adiumenta, Per homines Ioquentissimos importata sed, ut relinu praeter uam, omnium mihi videor, exce. pus, arasse, obis duobus, eloquentissimos audisse Τε et C. Sempronioε, quorum pater, homo prudens et gra- is haudquaquam eloquens, et saepe alias, et maxume censor, siaut reipubIicae fuit. Atque is Monac. eurata quadam orationis copia, sed nutu atque verbo libertinos in urbanas tribus transtulit quod nisi se-eisset, rempublicam, quam nunc vix tenemus, iam dri nullam haberemus. At vero eius silii diserti, et omniabus e naturae, vae doctrinae praesidiis ad dicendum parata, cum civitatem e paterno consilio, ste avitis
32쪽
natrice, ut ais, eisitatum, eloquintia; rem Mieam dissipaver t. X. Quid Ieges veteres, moresque maiorum; quid auspicia, inti et ego, et tu, Cras e cum in gna reipublicae alute praesumus quid religiones et caeremoniae quid haec iura civilia, quae iam priudem in nostra familia sine uti loquentiae laude verissantur nox aut inventia ,unt, aut cognita, aut omn-no ab oratorum ganere tractata Equidem et Ser. Galbam, memoria xeneo, divinum hominem in dicem do, et Μ. miliumlorcinam, et C. ipsum Carbonem,
quem tu adolescentulus Perculisti, ignarum imum, ham sitantem in maiorum iustiintis, rudem in iure cludi: et hac aetas nostra, Praeter te, Crasse, qui tuo in gis studio, quam proprio munere aliquo disertorum,
ius a nobis civile didicisti, quod interdum pudeat, imris ignara est. Quod vero in extrema oratione, quasi tiro iure sumissὲsti, oratorem in mias aermonis disputatione copi sissime posse versmi, id, nisi hic in tuo regno essemus, non tulissem, multisque praeessem, qui aut interdicto tecum contenderent, aut te ex iure manu consertum vocarent, quod in alienas possessiones tam temeret
ruisses. Agerent enim ieeum lege primum Pythagoreas es atque Democritici, ceterique, in suo genere, physici vindiearent, ornati homines in dicendo et graves, quibuscum tibi iusto sacramento contendere non Iiceret. Urgerent praeterea philosophorum greges, ima tuo sonte et capite Socrate, nihiI te de bonis reishns in vita, nihil de maIis, hi de animi permoti nibus, nihil de hominum moribus, nihil de ratione viatae didicisse, nihil omnino quaesisse, nihil scire coriis vincerent et cum universi in te impetum fecissenulum singulae familiae litem tibi in euderent insta.
Tet Academia, quae, quid id dixisses, id te ipsum ne-- sogere Stoici vero nostra disputationum sua.
33쪽
rum, atque interrogationum laquin te irretitum tenerent. Peripatetici antem etiam haec ipsa, quae propria oratorum putares esse adiumenta, atque ornamen. dicendi, ab se peti vincerent oportem ac non a
lam ineliora, sed Aiam multo pIura AristoteIem The phrastvinque de his rebus, quam omnes dicendi magistros, scripsisse ostenderent. issos facio matheis Braticos, grammaticos, musicos, quorum artibus vestra ista dicendi .is neminima quidem societate contingiatur. Quamobrem ista lauta, tamque multa, profitenda, Crasse, non ceraseo. Satis id est in guum, quod potes praestare, ut in iudiciis ea causa, quaminemnque tu dicis, melior probabilio esse videatur: ut in concionibus et sententiis dicendis ad persuaden- diu tua lux rim vaIeat oratio : denique ut rudem laus diserte, testes etiam ver isdicere videaris. Hoc amplius si quid poteris, non id mihi videbitii orator, sed Crassus sua quadam propria, non collimini ora torem facultate, P.SQ. M. Tum ine, Non sum, inquit, nesciust me. v , ista inter Graecos diei et disceptari soIere. uis dari enim amnino homines, cuin quaestor ex Μace. dania venissem Athenas, florente Academia, ut temporibus uti ferebatur', quod eam Charmadas, et CIitomaehus, et schines obtinebant. Erat etiam Μetrodores, qui eum illis una ipsum illum Charmadam diligentius audierat, hominem omnium in dicendo, ut serebant, acerrimum et copiosissimum. Vigehat audian Panaetii lilius ini nesarchus et peripatetici Cristolai Diodorus. uui erant raeterga praeclari in
philosophia et nobiles, a quibus' omnibus una paene me repelli oratorem a gubernaculis civitatum, exineladi ab omni doctrina nexumque maiorum scientia, aeriantnm in iudicia et conciunculas, tanquam tu Ii-
quod pistrinum, detrudira compingi videbam. Sed ego nemo illis assenti ' neque harum disputa io.
34쪽
arum iuventori et principi longe omnivi in diemido gravissimo et eli quentissimo, latoni, cuius tum Athe4 uti cum Charmada diligentius egi Gorgiam : quo in libro in hoc maxime admirabar Iasonem, quod mihi
in oratoribus irridendis ipse esse orator summus videinbatur. Verbi enim controversia iam diu torquet Grae. culos homines, contentionis cupidiores, quam verit lis. Nam a quis hunc statuit esse oratorem, qui tantummodo in iure, aut in iudiciis possit, aut apud populam, aut in senatu copiose loqui, amen huic ipsinantia tribuat et coucedat necesse est. Neque enim sine multa pertractatione omnium rerumpublicarum, neque sine lagum, morum, iuris scientia, neque natum
is hominum incognita, ac morinus, in his ipsis rebus satis eamde versari, et perite potest. Qui autem haee cognoverit, sine quibus ne illa quidem minima in eam si quisquam Tecti tueri potest, quid huic abesse poterit de maximarum rerum scientia Sin oratoris nishi vis esse, nisi composite, ornate, copiose Ioqui: quaero, id ipsum qui possit assequi sine ea scientia, qtiam ei non concedis Dicendi enim virtus, nisi ei, qui dicit, ea, de quibus dicit, percepta sint exstare
non potest . Quam rem, i ornate Iocutus est, sicut
sertur et mihi videtur, physicus ille Democritus materies illa fuit physici, de qua dixit ornatus vero ipse Verborum, oratoris putandus est. Et, si lato der bus a civilibus controversiis remotissimis divinitus est locutus, quod ego concedo si item Aristoteses, si Theophrastus, si Carneades in rebus iis, de quibus disputaverunt, Ioquentes, et in dicendo suaves, atque ornati s retini sint hae res, de quibus disputant, in aliis , quibusdam studiis oratio quidem ipsa Propri est huius unius rationis, de qua loquimur et quaeri inus. Etenim videmus, iisdem de rebus ieiune quos
dona et exiliter, ut eum, quem acutissimum serunt,
Chrrsippum, disputavisse, neque ob eam reni pNIO
35쪽
sos e non satisfecisse, quod non ha erit hane dis dii di in arte aliena faciutatem. XII. Quid ergo interest 3 aut qui discernes --.rrina, quos nominavi, ubertatem in dicendo, et copiis am, ab eo-m exilitate, qui hac dicendi varietate et elegantia non utuntur Unum erit prosecto, quod ii,
sis bene dicunt, asserant proprium compositam xa 'tionem, et ornatam, et artificio quodam et expoliti ne distinc in me autem oratio, si res o subest ab oratore Percepta et uo ita , . nulla sit necesse est, aut, omnium irrisioue Iudatur. Quid est en tam furiosum, quam verborum, e optimorum atque omatissimorima, sonitus inanis, nulla subiecta sentenistis, nec scientia Z Quicquid erit igitur quacumque ex arte, quocumque de genere, id orator, si tanquam clientis causam didicerit, dicet melius et ornatius, quam illa ipse eius rei inventor atque artifex. Namri quis erit, qui hoc dicat, esse quasdam oratorum prom a sententias atque ausas, et certarum rerum som ensibus cancellis circumscriptam scientiam satebore rudem in his magis assidue versari hanc nostram diae. - sed Manen in his ipsis rebus Permula sunt, . sine stimagistri, qui rhetorici vocantur, nec tradunt,nec tenent. Quia enim nescit, maximam im existere oram
toris in hominum mentibus vel ad iram, aut ad odiisum, aut desorem incuandis, vel, hisce iisdem peris motionibus ad enitatem misericordiamque revocandis Quare, Misi quinativa. hominum, vimque omnem Mimanitatis, ua asque eas, quibus mente aut inciα-r, aut xeneci tur, penitus perspexerit, dicendo, -- let, perficere non isterit. Atqui totus hie Io- uosophorum proprius vi tur: neque orator, me .Rctore Iin1guam repugnabit sed, cum illis cognissionem rerum coneesserit, quod inte solum uti volneri it laborare tractationem orationis, quae alae id aeremia nulla est, sibi assamet hoc enim est pro
36쪽
prium oratoris, quod saepe i m dixi, vallo gravis,
et ruata, et oinitium ensibus ac mentibus ccomis inodata.
XIII. Quibus de rebus Aristotinem et Theophraisatum scripsisse fateor Sed vide, me hoc. Scaevola, totum sit a me dam ego, quae sunt oratori cum iulis communia, mori mutuor ab illis: cisti quae de his rebus disputant, oratorum esse concedunt. Itaque e teros libros, artis isti suae nomine, hos Thetoricos et inscribunt; et appetiarat. Etenim cum iII ita dicendo inciderint Ioel, quod persaepe evenit, ut de iis immortalibus, de pietate, de concordia, de amicitia, de comis muni civium, de hominum, de gentium iure, de aequi. tate, de temperantia, de maguitudine animi, de omni
virtutis genere sit dicendum, clamabunt, credo, omnia gymnasia, atque omnes Philosophorim scholae sua haec esse omnia propria nihil omnino ad oratoren
tintinere. Quibus ego, ut de his rebus omnibus in
angulis, eonsumendi otii causa, dissexant, eum concessero, inu tamen orato i tribuam et dabo, ut eadem, de quibus illi tenui quodam exsanguique sermo. ne disputanti hic cum omni gravitate et iucunditate explicet. Haec ego cum ipsis livosophis tum Atheuis disserebam. Cogebat enim me Μ.marcessus hic noster, qui nunc aedilia curulis est et profecto, nisi ludos nunc saceret, huic nostro aermoni interesset; ac iam tum erat adolescenturus his studiis mirifice deinditus. Iaan vero de Iegibus instituendia, in bono, de pace, de sociis, de vectigatibus, de iure civili generatim in ordine aetatesque descripto, dicant vel Graeci, si volunt, Lycurgum, aut Solonem quam quam illo quidem centamus in numero Ioquentium reponendos) scisse melius, quam Hyperidem, aut De 'mosthenem, perfectos iam homines in dicendo, et per poIitosa vel nostros decemviros, qui XII tabulas Perseripser int, quos necesse est fuisse prudentes, an
37쪽
eis marit in hoc inere et Sex. Galbae, ire foemo tuo C. Laelio, quos constat dicend gloria praestitisse.
Numquam enim negabo, esse quasdμm artes proprias eomim, qui in his e noscendis atque tractandis stuis an suum nine Posuerunt: sed oratorem Iemini atque Persectum esse eum dicam, qui de omnibus reistius possit varie copioseque dicere. AIV. . Etenim saepe in iis ausis, tras omnes Pr pria esse oratorum confitentur, est aliquid, quod non ex usu forensi, quem solum oratoribus conceditis, secloihacuriore aliqua scietitia sit promendum atque suis mendimi. Quaero enim, num possit aut contra imis peratorem, aut Pro imperatore dici, sine rei militarisum, aut saepe etiam sine regionum terrestrium aut
maritimarum scientia num apud populum de Iegibus iubendis, aut vetandis num in senatu de omni reipuis Leae genere dici sine summa rerum civili Im commitistio et rudentia non admoveri possit oratio ad
aenaus animorum atque minus vel inflammandos, ct
Hiam exstinguendos, lano unum in oratore dominais vir, sine diligentissima pervestigatione earum omniisum rationum, quae de riniuris humani generis ac morietibus a philosophis explicantur. Atque haud scio, an inimus hoc vobis sim prohaturus equidem non dissis tabo, quod sentio, dicere Physica ista ipsa, et mathematica, et quae Paullo ante ceterarum artium propria posuisti, cientiae fiant oriun, qui ut profitentur mustrave auteri oratione si quis istas ipsas avis te velis, ad oratoris ei confugiendum est saeuitatem. Neque enim, si Philonem lium arciseetum, qui Atheis Henathua armamentarium iacit, constat, est discriclo. puta rationem operis sui reddidisse, existimandum est, architeo potius artificio disertum, quam oratoris, otiose Nec, si huic M. Antonio pro Hermodoro ni se de navalium opere dices dum, .n, cum ab illoeamaama didieisset, ipsa ornate de alieno artificio coo
38쪽
pioseque dixisset Neque vero Asclepiade is, Uinnos medico amicoque usi sumus, tum, Cum eloque
tia vincebat ceteros medicos, in eo ipso, quod ornat. dicebat, medicinae saeustate niebatur, non eloquentiae. Atque illud est probabilius, Deque tamen verum, quod Socrates dicere' solebat, o es- in eo, quod scirent,aatis esse eloquentes iuud verius, Deque quemquam in eo disertum esse posse, quod nesciat, neque, si iaoptime sciat, ignarusque sit faciundae ac Pollendae omistionis, diserte id ipsum posse, de quo sciat, dicere. XV. Quam ob rem, si quis liniverSam et proruam oratoris vim definire, complectique vult, is orator erit, mea sententia, hoc tam gravi dignus nomine, qui, quaecumque res inciderit, quae sit dictione explicam da, prudenter, et composite, et ornate, et memori m dicat, cum quadam etiam actiouis dign1tate. Sin cuia piam nimis infinitum videtur, quod ita posui, quocumque de re, licet 1inc, quantum nique videbitur, inrcumcidat atque amputet tamen iIlud te Iebo, si, quae ceteris in artibus aut studiis sita sunt, orator ignine tantumque ea teneat, quae sint in disceptationibus, atque an usu sorensi tamen his de rebus ipsis si sit ei dicendum, cum cognoverit ab iis, qui tenerat, quae sint in quaque re, multo oratorem melius, quam ipsos HIos, quorum eae sunt artes, esse dicturum. Ita si de re militari dicendum huic erit Sulpicio, quaeret a C. Μario amni nostro, et, cum acceperit, ita pronuntia
bit, ut ipsi C. Μario paene bic meIius, quam ipse, ibla scire videatur: in de iure civili, tecum cominiini. cabit, teque, hominem prudentissimum et peritissimum, in is ipsis rebus, quas abs te didicerit, dicendi arte superabit: in quae ea inciderit, in qua de natu. xa, de vitiis nominum, de cupiditatibus, de modo, de eontinentia, de do re de morte dicensim sit, forsistan, si ei sit visum, etsi haec quidem nosse debet oravior, cum Sex. Pbmpeio, erudito homine in philoso.
39쪽
Hisa, eo mi arit: hoe proseet efficiet, ut quamcunisque rem a quo e cognorit, de ea invito dicat orna. tius, quam tu ipse, unde cognorit. Sed si me audia. rit, quoniam philosoplita in tres partes est tributa, in naturae obscuritatem, in disserendi subtilitatem, inviis tam t. mores duo illa relinquamus, atque largi
mur finertiae nostrae tertium vero, quod semper ora.
toris fiat, nisi tenebimus, nihi oratori, in quo majgnus esse possit, relinquemus. Quare hic Ioeus de viata et moribus totus est oratori perdiscendus: etera si non didicerit, tamen poterit, si quando opus erit, ornare diceudo , si modo erunt ad eum delata et tradita. XVI. Etenim si constat inter doctos, hominem ignarem inologiae, Aratum, ornatissimi atque optiis inis versibus de eoelo stellisque dixisse si de re, a sticia hominem ab agro remotissimum dieandrum Colophonium, Poetica quadam facultate, non rustica, smPaias praeelare quid est, eis nota orator de rebus iis eIoqueutissime dicat, quas ad certam causam temispusque ognorit Est enim finitimus oratori poeta, numeris adstrictior avio, verborum antein licentia Iaevior, invitis vero ornandi generibus ocius ac paeis ne pax in hoc quidem eri prope idem, unis ut terminia cissumscribat aut definiat has aurun, quo isnns ei neeat eadem illa facultate et copia vagari, qua velit. Namque illud quare, Scaevola, negasti te fui se laturum, nisi in meo regno esses, quod in omni, nere sermonis, in omni parte humanitatis dixerim oratorem perlaetum esse deberes piumquam mehercule hoe dicerem, si eum, quem fingo, meimum esse arbutrarer. Sed, ut soIebat C. Lusilius saepe dieere,' aio lihi subiratus, mihi propteream ipsam causam iniis Rus, quam volebat, familiaris, sed tamen et doctus,
et perurbauus sic sentio, neminem esse in oratorum
numero habendum, qui non sit omnibus iis artibus,
40쪽
quae sunt libero dig3ine, perpontus: lailma pals ax, dicendo non utimur, tamen apparet atque exstat, utrum simus earum rudes, an didicerimus. Ut qui pila Iudunt, non utuntur in ipsa Inoiisne artificio proin prio palaestrae, sed indicat ipse motus, didicerintne palaestram, an nemiant et qui aliquid gaint, etia in pietur nihl utuntur, tamen, utrum sciant pinis
gere, an neociant, non obscurem est: aio an orationiistius hisee ipsis rudiciorum, corinionum, senatus, etiamsi xoprie ceterae non adhibentur artes, tamen saeue declaratur, utrum is, qui diciat, tantummodo in oedeclamatorio sat opere laetatus, an ad dicendum omni thus ingenuis artibus instructus accesserit. XVH. Tum raderes Maevola, Non lactabor, in quit, tecum, Crasse, amplius. Id enim ipsum, quod eontra me loeutus es, artificio quodam ea consecutus, ut o mihi, quae ego vellem non esse oratoris, cyncem rea et ea ipsa nescio quomodo rursus detorqueres, atque oratori propria traderes. Haec eum ego Praemtor Rhodum venimem, Et eum summo tuo doctore istius disciplinae Apollonio, ea, quae a mnaetio ace peram eo inussem irrisit me nidem, ut olina phil o iam atque outemsit, vitaque non tame viter dixit, quam speete. Tua autem fuit oratio eius. incidi, non ut ullam artem doctrinamve contemneres, sed ut omnes omnes ac ministras oratoria esse dic res. Quas ego a quis sit nam con,P Rua inues, idemque a ad ea facultatem istam Pnatiaiamne ornistion a adiunxerat rictu Possum dicere, em tam mougium quendam hominem atque admirandum ore Daedis, si qui aet, aut at etiam umquam fuisset, aut veros esse Po et tu esses trahus Profecto qui et sues isti. e , et omnium, vix illam ceteria oratoribua pace horum vir exim laudem reliquisti. Verum a tini ipsinthi deest, quod ines minibus rebus civin aque edisetur, quin eius, neque eam tame acientiam, quam