장음표시 사용
121쪽
sarum externarum facili me consentitant: tum illa citra multum negotium asiectam morbosum producit. Pari ratione causae internae colliguntur latent in corpore citra noxam tantia sper, dum aut robore caloris naturalis concoquantur euacuentur. aut valida caeterne cauia Moperatio adueniatis cas ad morbi productione mirnpellat. Quod itaq; attinet febris epidemiae, de qua agimus,causas externas,omni
bus in propatulo est Christi fidelib',, et lini AH,
cis lanioribus quasi per somnium innotuit,pr mariam atq; esticacissimam causam esse hominum malitiosam improbitate&impia peccandi proterviam, qua Deus, ad iustissimam oui
motu Stram in genus humanum, pra' ter bella' seditiones, terraemotus, diluuia, noxias bestias lamem mcendia mittit varios languores ac horrcndos morbos, timpia sex, ita mentem Dei neque vult intelligere, neque tempus veniae ari pere, neque ad meliorem situ em redire conatur scdua impietatis via progredi audet, emundo auferatur &pi de iudicio res leuetasuir o coin moniti mature vitam suam
emundem dignam Christianis poenitentiam
agant&ammas corporaque suae flagranti irae diuina incendio emendatione, integri a-
te vitae liberent, sicuti copiose in primo huius libri capite ostendimus. Vt plurimum tiam euenire videmus, ut pii iusti, qui inter bomina atque malum discrimen nullum adhue
122쪽
eis . a pr/ma dependenta Theologos in νnuestigatinone et mirgatione primarum causarum occupa
pronomos causas muratιonum et gestarum diuinorum ex Uris scrutari. Medicos ex elementoruco itutione petere causas morboru.
cognouerunt eiusmodi humani generis hostibus succumbant aut propterea, ut poenas &-rumnas grauiores effugiant. aut ideo, ne postmodo exemplis malorum hominu corrupti iactura animae beatitudinisve aeternae patiantur: aut alias ob causas,quet nobis in hac ignorantie: humanae caligine occulta sunt. Ab his vero causis, quas modὁ commemorauimus, omnes secundae causa Meatu essectus prorsus dependent, physicae liue naturales dicuntur eam ob rem,quod ua elementorum rerum naturaliu heatro cotinuis mutationibus obnoxio diuinitus excitantur. Et sicut rerum diuinarum inuestigatores atque doctores occupati sunt in uestigatione causarum primaru iraeternaturalium: atque pijs, necessari j si alutaribusque admonitionibus, tempellitiis comminationibus4 med ij silue rationibus diuinitus reuelatis illas ni itigare ac transferre indefesso laborant studio Ita rerum naturalium solertississimi inquisiit ore partim astronomi ex astris&eorunde m motibus atque configurationibus causas mutationum, aerumnarum talamitatum,quon his inferioribus mundi partibus interdum contingunt, colligunt&sapienter ratiocinando explicant partim intra elementarem regionem mentis suae dicium' ratiocinationem coercentes medici tantum inquirunt mutationes tempestatum qualitatumina ere, vidc errores cognoscere laborant, qui
123쪽
in quotidiano hominum victi contingere frequenter conlueuerunt,&, velim longa experientia testatur, in humanis corporibus e dentes alterationes atq; morbos noxios eniciunt. Nos itaque in investigatione causarum externarum quibus epidemia illa febris dependebat, extra nostrae professionis limites pedem
hoc loco minime efferentes,conuertem VS animum&oculos ad doctissimas diuini Hippocratis obse luationes, per quas medicos in inuestigatione causarum externarum is orborum populariter grastantium dirigit. Dicit autem princeps ille medicorum acutissimus lib. 3. Aphor. pari. I mutationes temporum potis Mutatis
simum morbos gignere&irregulares liue pre o morbo ternaturales calidarum vel frigid .irunt qualita tum excestus in aere facere. eodem modo morbis pluribus occasionem atque materiam subministrare. Vbi manifeste indicat intempestiuas aeris constitutiones aeque morbos generare,atque errores qui inordinata victus ratione committuntur, foecundam scaturiginem, efficacem occasionem languoribus aegritudinibusque pra bere solent. Deinde libro V, epid.
gulari cura ac diligeti inquirat de causis morborum externis, cum ait Solis aestum frigus, humiditates siccitatesque consideranda esse, ut cognoscat, per quar, quibusvi in qua mutationes hant. Est enim eorum cognitio apprime
124쪽
utilis medico ad causarum internarum inuestigationes 3 morborum curationes. Initium autem a statis, sub cuius finem febris illa pum da populabatur habebat in conuenientem,in aequalem,& tamen magna ex parte Austrinam aeris constitutionem. Erat enim coelum fere continuis nubibus obductiam, frequentes stillabat pliauiae, que messorihus,colonis: omnibus pene hominibus intempestius erant,quod tum eorum operae in colligendis rugibus impediebantur tu aer, circumdan humana corpora,frigidior paulo, quam Austri natura ferre solebat, atq; humidior,quam aut anni tempus, quod naturalem temperiem alias solet habere eam, quae ad caliditatem Iccitatem in aeris qualitatibusvi humanorum corporum constitutionibus euidete declinat, aut humanorum corporii sanitas aestatis tempore sustinere consueuerat non nihil hominu corpora, quae acri eidem se te imprudenter committebant, asticiebat, pororum cutis modo constrictione, modo reseratione inaequale caloris naturalis constitutionem atq; operationem esticiebat. Cum itaq; e stas fere per integru mensem amplius naturalem suam temperiem in aeris qualitatibus non haberet, sed manifestam frigiditatem ac humiditate prae se ferret fieri non potuit,ut non intem peries aestativi corporum humanorum constitutioni sanae in conueniens quippiam noui in humanis corporibus molireturq
125쪽
retur. Hoc eo facilius fieri potuit, quo magis Humi mintemperies illa aeris qua plane moibosas erre te biferas mutationes inhumanis corporibus f c citare consueuit, ut tradit Hippocrates lib. 3. 'o' Aphor. pars i ,ubi inquit ex anni constitutionibus in uniuersum siccitates imbribus salubriores ac minus mortiferas eme, incidit in aestitem,quae secundum naturalem anni constitutionem in aere calidas &ficcas qualitates requirit. Hanc aeris aestiui constitutionem fuisse causam praecedentem febris epidemiae statui mus, quod illa varie arte cerit calorem natura leni non nihil pituitosa ruri superfluitatum produxerit, quae postea impedimentum dede-Iunt calori naturali, ut bilis substantiam idoneam generare non potuerit, ut paulo post copiosius docebimus, quando de interna huius febris causa agemus. PotuisI autem talium morborum materiam foecundam per eiusmodi aeris in conuenientem constitutione in humanis corporibus produci docet idem Hippocrates lib. . Aphor part LG,ubi asserit in pluuiarum multitudine, praeter alios morbos, ut runt alui profluuia, putredines morbi comitia Euaos mor ζε, tot por de angina, magna ex parte etiam fe me
bres longas fieri. 4 itaque diutius illa aeris constitutio durasset, neque valde calida&sic catem peries subsecuta fui Tet febres illa, toti
gaso periculosas fieri potuisse non longe a ve- abest, quae ob contrarium acris tempera-
126쪽
mentum causarum internarum no admodum copiosam quantitatem, neque valde exceden- ν'tris te mearunde intemperiem,omnino longae esse 'demialon non poterant, etiamsi fiebant. neque periculo
Des ηρpq is fieri valebant, quod acris constitutio, quae pluuias subsequebatur paulo prius, quam febris epidemia vires exerere inciperet, cum Orbi temperamento conspirabat. Etiamsi vero hae febres longe esse non poterant. tamen continuae cognoscebanturin molestum aegris dolorem capitis cum alijs symptomatibus inferebant. Saltem in eo apparebant benignae, quod
neque admodum acrem ardorem in membris externis, neque vehementem latim, neque internarum partium ac remistionem,neque scabritiem linguae, neque continuas vigilia S, neque alienationem mentis , ut plerumque febres ardentes facere solent, aegris hominibus asserebant. CAp v QVARTV Μ.
De causi febris videmiae internis. D interna autem huius febris causa,quam Celsus abditam vocat eam ob rem, quod tantum peritis medicis diligenti inuestigatione innotescat ut certi quippiam percontando inuestigando cognoscere possemus: insistendum esse necessario putabamus vesti-gijs veterum medicorum, quorum dicta cum
127쪽
veritati jationi rectae ad modicontentanea sint instar oraculoru non immerito hactenus ab omnibus rei medicar peritis consentur. Di Cui humo cit autem Hippocrates in libello de natura hii re si guo mana, Hyeme in humanis corporibus abunda st
repituitam eo tempore omnium humorufri
gidistimam Vere ex pituita in corporibus ho-boribus huminum copiosissima sanguinem fieri in dies man . maius crementum lumere eam ob rem, quis dfrigora illo tempore remittant& imbres nivesque relaxentur. unde inhumanis etiam corporibus mutatio fiat ob ambientem corpora nostra aerem, qui dierum tempore procedente humorum pituitosorum coctionem incorpore humano suis qualitatibus iuuat, dum eum recreati poros cutis relaxat,atque adminiculo est naturali calori tum temporis incrementum roboris sumenti ideo, quod fuliginositates, quibus per hyemem coarctabatur, adgrauabatur, per poros cutis reseratos expedite
expella. copiam pituitosorum humor u exactius coqua re solii atque, ut illo anni tempore sanguineus humor augeri atque abundare prae reliquis corporis humani humoribus soleati Estatis in itio sanguinem quidem vigere; verumtamen bilem paulatim accrescere&incrementum eo usque lumere dum reliquis, qui in corpore humano existunt, humoribus dominetur: Autumni vero initio bilem flauam abundare,quae temporis progressu in atram b,
128쪽
lem mutetur ita ut maxiillo anni tempore in massinum incre inentum umorum, quibus O,nterna fuit b,tas. corpus humanu nutritur habeat dominiumque sibi in reliquos humores poteter assuinat. Fbbeis miri Ex his prudenti cuilibet, qui rei medicae noti mu causo clam habet, facile patet continentem causam, oua essentiam morbi producti constituebat ita, ut affectus maneret tantisper, dum illa in corpore pranens esset in desinere cum primit in idoneis remedijs aut vi caloris naturalis auferretur, febris epidemiae fuisse bilem flamos mor uam. Hic enim humor morbos acutos&fe- ρ bio M ores ardentes, easque continuas excitat,quan
do propter aliquam obstructionem in ra sa putrescit unde febrilis ardor spirituum
humorumq; inflammatio commianicatur cordi,&inde in omnes corporis humani particu- Morboisio las aequaliter diffunditur. Quicunque vero af- o fectus ex hoc humore. substantia, quani: a Ie,
'ρορ ρ litate aut motu: fluxu non naturali pzc-ε ' in te, fiunt celerrime ad statum suum propς
rare aduertuntur, ut exoptatam sanitatem aut subitum interitum animantis corpori vitam habentis inferant. Quod febri epidemia fuit pecubare Vltra quartum enim aueseptimum diem non durabat in aegro corpore, nisi aut illud temperamento prauo fomitem maior ' rem morbo exhiberet, quam secundum nai H MAE m temperatura latitudinem sani a
is non excedentis, aestiuo tempore in qu -
129쪽
triandam hominum corporibus h geri consueuit: aut error aliquis tum in diaeta,
tum in medicatione committeretur, qui mor-
bi causam materialem augeret, vigorem impe-
iret vel symptomata exacerbaret. Humorem
autem illum non fuisse purum, neque perfecte
coctum, sed crudum δί substantia admodum tenuem, ut puta , qui habuerit aliquantulum pituitosorum humoriam coniunctum tuam Diamorum misturam plerumque bilem maioris famae dicimus, ostendebant tum morbi esc sentia&calor, tum symptomatum exacerbatio. Cum enim ab Hippocrate dicatur venas aestiuo tempore exiccatas ad se trahere acres biliososque humores qui materiam atque Cri-ἔginem vehementibus febribus praeberent, in 3 quibus ardor acris, sitis vehemens, lingua a- riditas, scabrities&nigredo, tormina, alui de lectiones lividae, vomitus biliosi , acutus capitis dolor oris amarities, cibi fastidium, vigilia, inquietudo&mentis alienatio frequenter apparerent : facile coni j cere poteramus bilem satiam neutiquam esse solam per se suasque qualitates causam materialem huius morbi Alias enim symptomata eadem morbo adfuissent Ratiocinabamur vero ex prae terita aeris intemperi bilem flauam adiun-
ctum habere plurimum de pituit aquosa, quae contraria sua qualitate bilis Jaua ef lienem naturam 3 vehementem ardorem,
130쪽
quando peccat morbo aliquo eius malignat
qualitates intenduntur, nonnihil reprimeret.
Humor ille pituitosus, tenuis aquosus, per aeris intemperiem, quae a statis initio minime conueniebat, producitis collectus,in humanis corporibus remanserat: quem bilis flaua, feruens ex putredinali calore, quem leuis obstructio producebat, liquabati sibi copulatu per uniuersi corporis habitum diffundebat in
Diruuntur venis. Et si enim aeque ex libro 6 Epidem io-Moquoto e rumpar G. Aphor. 6, ubi ait Hippocrates perfrigidam corporis temperiem fieri calidiorem in tempore legione frigida , atque ex lib. i. Aphor part i , ubi ait idem medicorum lumen ,ventrcs hyemedi vere calidissimos, calorem innatum plurimu egere multis alimentis quispiam dixerit tantum abesse a vero,ut illa aeris constitutio, de qua in causarum internarum inuestigatione pauca diximus pituitosos humores inhumanis corporibus generaret, ut etiam contrarium fiat,nimirum calorem nat ratem fortiore optimξ munia sua obire laudabili coctione bonum sanguinem minimumque excrementitiaru de frigidarum supei fluitatum in corpore relinquere. unde sequeretur sanguinem ipsum praebuisse causam materialern huic epidemiae febri, cum idem humor calidus & humidus a multis medicis censeatur,&non tantum eiusmodi morbos excitare,verum etiam celeriter ad statu deducere propter suam