Iohannis de Alta Silva Dolopathos : sive de rege et septem sapientibus

41쪽

- H; R deSaro procopium orat, primum locum convivii tenonio. Illo Vero, qui invitavorat, quique caput malitio orat, cum quibusdam ullis ministrabat. Apponuntur convivantibus supra numerum sercula, divorsa pigmontorum g 'nora propinantur, et 5 cum magna lotitia ot habundantia convivium colobrutur. Interim autoni Luscinius rogulas suas animo roVolvens DX poetabat, quando potus illo. quom sibi miscuorant, dossorretur. Dum orgo poragoretur convivium rosectique os8ent conviVo omnibus, quo ad esum humana excogitari possunt arte, 10 ecce ille postisor, tortuosus Adrpons, quom eaput malitio VO-cRVi, aureum poculum magno capacitatis attulit plenum moris,

posuit luo anto Virgilium. Statim tuo naros discumbentium quadam suaVitato odoris capiuntur, irritantur ad bibendum appetitus singulorum, iam singuli potum lotisorum postulabant, ili iamquo Virgilio porrigobatur, cum Luscinius poeulum rapiens manuquo cunetis silentium indicens: Voreor, ait, no ista sua-Vitas aliquod contineat amarum, quia apis cum melle gerit Rculeum et piseator hamum in osca iacit piscibus capiundis. Illi autoni quos cautoriata redarguebat conscientia, ad hoc 20 Verba ruboro porsusi satis socundum pootam I 143'l vultu sit colore actum eriminis salobantur. Attamen dissimularo et ro- spondoro aliquid temptantos aiobant. regis filiun non oquas sibi obsequium prostantibus rosorro gratias, qui talo Verbum licet iocularitor in modium protulissot. At illo: Ex hoc, 25 inquit, probabitur, Vos ad hoc vorbum, quod non iocans, Sed iratus protuli, immunes osso, meque ac socios bono ae simplici animo invitatum, si primi biboritis ex hoc potu. Alioquin per patris cesarisque salutem vite nostre contraria machinati estis. Quid agerent, quo so verteront, quid ad obiecta rosponderent, 30 undique sis angustio, undique coartatio spiritus, undique desperatio salutis. Videbant enim sibi duo proposita, quorum unum Vitare non poterant, mori videlicet an bibero. Sed quod Ox duobus eligorent, ignorabant, sciebant enim, quod ot si biberent moriundum sibi esso, sin autem, ut malefici eosari trata derentur divorsis tormontorum genoribus cruciandi. Melius tamen rati propria deficere manu, quam aliorum ludibrio is quosl quod

42쪽

subiacere: In hoc, inquiunt, setos, O Luscini, nos nichil tibi mali vel consedentibus misso machinatos, si post sumptum hoc pigmentum tribus supervixerimus diebus. Sumptoque qui dotulerat poculo bibit, ac deinde participibus scoloris sui tradidit obibendum. Qui biberunt, ut secundum dictum sa- si piontis in foveam quam soderant aliis incidentes, statim in

ipso convivio oculis a capite exili sentibus expirarunt. Si equo illustris pilor sua industria se et suos a morte liberans inomulos callido vindicavit nomonquo sibi colobro apud nobilos ot ignobiles aequisivit, nec ultra ausus est quispiam contra i0oum sinistri aliquid machinari, sed nec cogitaro quidem, omnibus divinitatem ci inesso putantibus, per quam haberet pre- scientiam futurorum. Ipso autem cum tantus esset tantusque ostimaretur ab hominibus paroniquo cum sibi in omni lacultato Virgilius predicaret, numquam tamen ei consedero voluit 1 λvol oquari, sed semper sub virga eius et disciplina mansit, ac si tunc primum olomonia disceret littorarum. Undo ex hoc maximo oius humilitas comprobatur, quia cum ipse prOcere staturo esset, Virgilius vero pusillo, ambulans vol stans

eum magiAtro incurvato contracto corpore orat, ne altior eo 20 vol prostantior Vidoretur.

143 J Peracto itaquo Luscinius sub disciplina Virgilii

septennio, cum iam in artium suu philosophio sciolitia nulli secundus Videretur, contigit, ut quadam dio. Virgilio ad do- ducundum tempus egresso, ipso solus in cubiculo romanoret, rasoratoquo - pstio in libollo illo conscripto do artibus logorutastronomio regulas tenueius commendans momorte, cum Subita animi mutationo turbatus ingenti clamoro omisso in torram corruit resupinus. Voco orgo tanti doloris audita porterrita concurrit familia, convolant vicinarum domorum viri 30ae multores, quid acciderit, quidve tantus dolor signifieotquoritantes, moroque suo impatientes soris hostii confractis cum impotu irrumpunt cubiculum vi doniquo LuHeinium super pavimenta iacoro Oxanimem. Propiu8 ergo accedentes palpant singula corporis mombra, invoniuntquo rigida caloris to- 35tius ac sensibilitatis carontia, nisi quod tantum circa cor calor permodicus, pulsuΗquo tenuissimus sontiubatur. Adorat

43쪽

tunc sorto intor alios quidam medicinalis artis peritus, qui intolligons ox tristitia dolacium animi fiori suffocarique spiritum intra cor sanguino undiquo coagulato inclusum, iubotui sibi colorius aqua frigida ac callida dosoratur. Qua ablata, si Oxtroma mombrorum persundit frigida, callidam tuo lano infusam in modum omplasfri poetori coaptat, ut vidoliest actualis olomonti calor sanguinom coagulatum paulatim dissolveret, dissolutum tuo ad singula mombrorum loca remittorot, pristina officia puracturum. Ac si spiritus ab inclusiono liboratus li-

10 borum arteriarum montun recipiens, motum quoque corpori prostaret, apponit etiam naribus odoriseras species, quo Spiritum attraheront et consortarent. Hoc ergo facto post soniis horo spatium nativo colore ne caloro motuque mombris rod-dito surgons Luscinius rosedit, stupidus do tanta multitudinulo populi congrogata. Satis autem ex habitu vultus dolorom ottristitiam doctarabat. Interca dum hoc agerentur, Virgilius rei, quo acciderat, ignarus revortebatur, comitatus quibusdam Romano urbis philosophis ac sonioribus, in ipsoquo ingressu atrii domus 20 tristoni a quodam porcepit nuntium, quod scilicet Luscinius 143'J suus morio subitanea defecisset. Ipso vero auditis

vernaculi sui vorbis Oxpavit et constornatus est animo, et quamquam magnanimus, quamqum exemplis documentisquo virorum sortium advorsa et prospera equa lance ponderare 25 doctus osset, non omnino tamen dissimularo potuit, quin conceptum dolorum singultibus verba ot spiritum intercludontibus ot prorumpentibus lacrimis vellet nollet manifestaret. Pugnabat tamen cum affectione Virtus, et doloris magnitudinum infra pectoris angustias ut poterat comprimebat, sed 30 dolor vehomons oculorum ymbro gutturisquo spiraculo sibinognto instar ignis roclusi vicina quoquo dopascentis loca amplius atque acriuΗ ciren procordia seviebat. Tandem autem domum, ut putabat luctus, cum philosophorum seniorumque turba ingressus, cum iam magis de exequiis, quam de vita Jo Luscinii cogitaros, iniectis in cubiculum oculis, quom defunc-

44쪽

tum merebat, preter spem Videt vivum intor modios populos rosidoro, intuitusque eum molius signa quodam tristitio doloris- quo ox lacisti palloro deprehendit. Eicetis igitur a cubiculo cunctis sexceptis quibusdam familiaribus, sciscitatur ab illo doloris ac tristitio causam. Ille autem iterum longa imo lipectoro trahens suspiria in hoc tandem verba respondit: Dum, inquit, tu, o illustrium virorum vertex, hodio hora

nona me relicto in cubi oulo ad spaciandum exisses, sorto nostrum arripuoram libellum, ut regulas illas astronomio mo- morio firmius commendarem. Et occo in prima facio pagine luox auris immutatione heu matrem meam, quam unico diligebam, defunctum osse cognovi patremque Dolopatos ullam sibi in coniugium copulasse, iamquo otiam legatos a se dimisit, qui me reducant in patriam regni dyademato coronandum. Ego autem tum pro morte matris tum pro nostra separati no ioin tristitiam vorsus animi otiam desectum passus sum, set nisi humina ars succursum prestasset, forsitan de me iam sen-tontia data foret. At Virgilius: Et ogo, ait, hoc iam dudum precognoVoram, sed hactenus sub silentio tonueram, ne, si tibi hoc propalassom, viderim tibi doloris ac tristitio auctor 200Xistoro. Gratulor autum, quod hoc por te f143'J ipsum cognovisti et tuo subtilitati congaudeo, video enim ot gaudeo te omni Acientia pruditum omnesquo philosophie inscendisse gradus. Sed meminisso dolios to artium initia a tuo Virgilio susc0pisse, docet te quamquam rogum, quamquam alii gloria 25 sanguinis insignitum, quamquam otiam michi scientia et amicitia coequoris, eum, qui to ad ymaginom divini reformavit numinis dum advixeris rovorori. Nec immerito. Si enim amandus ot colendus est pater a filio, quia cum carnali coitu sui ipsius inpotentem in lucem protulit, quanto Mmagis est preceptor a discipulo diligondus, qui ei divinorum probuit notitiam socretorum. Ego autem, quod maius ost, ipsius lucom divinitatis tibi insudi. Scis clonina, monichil do humanis dirinisquo to colasse secretis, quin ea tibido verbo ad Verbum ut amico, non discipulo, denudmorim, AN,

45쪽

et gratias ngo, quod ea ViVaci memorio firmitor commendasti. Gratias inquum, ago, quod talem discipulum habere merui, docuius permetiuno merito possim apud summos otiam philosophos gloriari. Amor igitur, qui hucusque inter nos habitus

5 Ss, rogo, manseat inconVulsus, nec ullo temporum frangatur

sonio, sod do illo in dioni ronovotur, et licui multis torrarum spatiis multis quo intorvallis temporum corporalitor dividatur,

corde tumon ot animo alternis sompor amplexibus astringatur. Dum orgo a mo dimissus patornum obtinuoris rognum,

10 oxhibolis tu in rogo philosophum ut in philosopho regem, ringiam philosophio disciplina tomperans malostat m commendans suo philosophiam rogia maiestato. Omnibus to in quantum licet conformaro studuio, omni otati, sexui vel conditioni ius suum tribuons, studoasque magis amari, quam tilli mori. Sed do hiis haetonus; sumetontor onim do huiusmodi ab ipsa philosophia instruetus es. Cotorum autem quoniam necesso ost et sic oportet fieri, ut mo in urbs rolicto in patriam repodas, antea quam id fiat, unum, quod postulavero. Volo ut concedas. At Luscinius: Et 20 quo, ait, Vol quanta potest osso potitio, quam tibi possim velaudoam donogarop Etiam si si paternum potores rognum, ut troneus concederem. Ιubo ergo quod libot, oi tuam odi cito voluntatorii. Virgilius: Prius, inquit, corto michi iuravoris per patris cosarisque salutem, quod quicquid preeopero obsor-2b vabis. Iuravit illo so obsorVaturum quicquid prociperet, quamquam ipsum grave ot difficile, si famon I 144'J ab ullo possit hominum obsorvari. Virgilius: Iubeo ergo ut auctoritato magistri tibi procipio, ut ex illa hora, qua a me soparaboris, nulli verbum loquaris, non in Via, non in patria, non rogi, non regine, non 30 principibus rogni tui, sed nulli omnino hominum, donec iterum tuum Videas procopiorum. Heu, ait, Luscinius, ct quis tam grRVe procopium sufficiat observaro, cum istud sit mombrum,

quod suoilius labitur ac difficilius procavetur, ut quis inquam hominum linguam ot officium loquondi habons istud potuit,

35 si non omnino mutus fuisset et olinguis 3 In 3nuto etiam mο-

46쪽

tum linguo, licet infructuosum, videmus. Sed osto, occe iturus in patriam, tuis ut mo docet volens obodiro mandatis;

Donum linguo meo ponam, ponam ori meo non Solum cuStOdiam, Vorum etiam ostium roctibus ferreis ObAuratum. Cum

igitur ino post longum tempus salutaVerit pater, cum regina, si cum principes regni nobilosquo matrono mo laudibus sustollent ad sydora, quomodo istud membrum inquietum ot impatiens potoro cohercere, quin statim ad vorba favoris recludi contempnens ostio silentii diruto in medium exiliat 3 Ut vi-doo impossibilia tuo Luscinio precepisti. Virgilius respondit: 10 Tu corio, inquit, Luscini iurasti et spospondisti, to ea, quo

proci porem sorVaturum. Si mo mandataque moa tanti ostimas, obsumabis; sin autem, despicies. Aliam vim non in- soram tibi. Verum utrum obsorVavoris nec no, mi clii citius

innotoseot. Ad hoc Luscinius: Moi quidem propositi mouquo 15

voluntatis ost, o illustrissimo procopior, tuis semper ot in omnibus obediro mandatis, sod nee in hoc Voluntatum tuam si potero pretoribo. Cum igitur hoc ot alia multa mutuo adhuc in cubiculo positi collocuntur, superVeniunt eis legati rogis solo iam ad Noecasum Vergente, Virgiliumquo cum amicis ot discipulo ro- Verontor ex parto regis Dolopatos salutant. Quibus ut decobat rosalutatis Virgilio qui dom rogis insinuant mandata, dona offerunt cum rogalibus opistolis, quibus ot matris obitus ot patris declarabatur voluntas. Quibus Virgilius rospondit: Bono 25 8Set, ut mandatis parerem rogis, si michi licorsit ad patriam cum Luscinio ropodare. Verum cum ab urbe longius procodoro noqucam, resaris quodam fi 44 J negotio propuditus, intolerabilis vidotur michi eius recessus. Τamen quamVis michi gravis separatio Vidoatur, voluntati domini vostri contrairo non 30 possum, ne dum iugi cupio amici contubornio frui, oius solicitatom magis Videar impediro; Vorum tamen mane cum domini vostri filio prosocturi. quod dici superosi cum nocte ηο-quonti dum vacat in lotitia mutuisquo colloquiis paritor Oxpondamus dolicatioribus cibis ac potibus indulgentos. Sollempnes 35

47쪽

itaque opulas altomaque colloquia usquo ad dici sequentis initium protraXerunt. Cumque iam rutilans aureis aurora radiis suum torris iubar infunderos, Lucisorque dudum procurrens Phebum proxili mum testarsetur, surgunt legati itinorisquo sui stramontis regis sternunt Vehicula, sicque ascensis equis una cum Luscinio Virgilioquo urbem egrediuntur, itor suum versus patriam

diriguntos. At Virgilius eos usque ad vadum quoddam, quod sexto ab urbe miliario proterfluit, secutus, ubi ultimum valoi0 dicturus figit grossum. Tunc ergo alter incumbit alteri, alternant amplexus, ingeminant oscula, singultus communieant singultibus, suspiria suspiriis, lacrimas lacrimis admiscentos, sicque altor ab altero dum doscit so roficit ot rosections amici amico resectio generatur. Sed quot ibi suspiria, quot lacrimo, quot ibi sin- i5 gultus ab imo pectoris utrimque eruperint, quis enumeret pTandem aurem post longum temporis spatium ultimum illud valo lactentes Virgilius dimidium animo suo commondat legatis, revertiturquo ad urbem dimidiatus, cum partem animo Luscinium derelinquit. Luscinius vero itinero suo pergens non 20 minus so dolore Virgilio suspiriis ac lacrimis testabatur. Sed

quotiens dum paulatim ab invicom elongarentur vultibus retrovorsis in itinoro substiterunt, ut saltem mutuis se oculorum aspoetibus recrearent. Τam diu enim quisque incerto podo itinerequo ancipiti Vectus Ost, quousque montis moles intor-25 posita altorum alterius aspectibuΗ doliaudaret, sicquo hic ad urbem, illo Vero repedaret ad patriam.

Luscinius autum iniuncti sibi a magistro 144'J procopii

non immemor Os suum continuo silentio condompnabat, nulli omnino sociorum alloquentium se respondit. Illi Voro pu-

ω tantos cum in artibus occupari aut pro magistri absentia mestum fore, illo quidem dio et crastino a colloquiis temporarunt, rem quomodo ageretur penitus ignorantes. Cumque adhuc illo in silontio permanonio dies tertius illuxisset, iam- quo ad filios Sicilio propinquassent, verentes no diuturno 35 silentio inmoderataquo tristitia usum loquondi omnino dedisceret, illum nunc seriis, nunc ludicris pulsant, nunc de patris, nunc do rugino gloria, nunc de principum regni multitudine, nunc etiam de muliorum pulcritudine Verba movent. Cum Disitiam by Cooste

48쪽

vidoront igitur quod noc sic quidem illud gravo frangor tur .

silontium, nec blandis nec tristibus mOVeretur, credunt 8 VOrn- citer sensum animi ot linguo officium amisisse, conturbati et

ultra quam dici possit perterriti capillos ovellero ot absquo

misericordia unguibus laecrare Vultus cuperunt, do so sibi si in hoc verba conquerontes: IIou nobis, quid faciemus, quomodo seducti sumus, quo nostra miseria, quod nostrum in-sortunium hoc malum meruit, ut hac legatione langoremur pVo nobis, filium nostri domini sano mentis et eloquentissimum a magistro suo roeepimus, et ecce inter manus nostras, 10

nescimus quomodo, obmutuit. Qua igitur fronto patri filium unicum mutum reddemus, qua audacia eius terribili astabimus aspectui 8 Numquid non ilico nos ut malefieos coram amicis, uxoribus ot liberis divorsis cruciatibus laniabit n0quo onimoXcusationum nostram audire sustinebit, putans nos filium 15 suum instinctu alicuius inimici sui venono vel maleficiis perdidisso. Nonno igitur melius ac tutius Vidotur, ut sugo quo-rentos presidium in hac civitato rogis filium dosoramus p Sodquo nobis fugero, quo ibimus, vel quo a sucio citis sugiemus pQuis locus, quis torro angulus, quo caverna Vol latebra nos mcclaro potorit 3 Etiam si in extromis maris habitaverimus, si vivontos descenderimus in infernum, inde noa manus virtutis

suo L 144'l abstrahet, captivosquo roducot in patriam, ut ibi

coram amicis, uxoribus liberisque nostris ludibrium cuncto populo statuemur. Vo nobis miscris, Vo nobis insertunatis, 25 quia laquoum incidimus, de quo non possumus liberari, undique tribulamur, undique angustiis coartamur. O mors, quo millo modis in prosporis constitutos incautos purimis, cur nos protoriis in miseriis constitutos, cur te dosidorantos videris suguro' o nos solicos, o nos torquo quatorque beatos, si Boanto hos sex annos in illo vel in illo bello in obsoquio rogis positi glorioso mortui fuissemus. Sed nostra misoria, nostra solicitas nos huic obprobrio resorvavit. Sod numquid non molius ost, ut propriis manibus et gladiis fugientem quo- ramus mortem, nosmetipsos perimonios, quatinus por huius 35 mortis compsendium a rogis crudelitate ut ab otorno obprobrio

49쪽

24 liberomur 3 II iis ot aliis pluribus conquesti logati verbis Omnino iam ite saluto desperantes arr ptum nudatumque gladium suum suo quisque lateri immergendum apponit, quod cum corneres Luscinius, lastinantor eorum pedibus se proVolvens b quibus poterat nutibus ot indiciis eos Oxorabat, ne opus flebile perpetrarunt, ac singulos oculis lintons, fovens amploxibus corum tristitiam in quantum poterat allevabat, quos etiam ut securiores officeret oi do saluto reddorot corti oros, litoris incedula propria manu scriptis eos ammonobat, no mortem qu210 rorunt, dum possent boato vivore, quia et ipso cos, de quo Vorobantur, optimo apud patrem Dolopatos excusaret oi red- dorct absolutos, et sorsitan aliquando soluto linguo vinculo loqueretur. Reeronti igitur aliquantulum legati ad rogom ro-podam quanto citius possunt sestinant. lo Interea Dolopatos cunctos rogos et principm, suo Subditos potostati ad Paternitanum socorat convenire, volo quod et filio, dum coronaretur, assistoront, et suo ominio et fidelitato facta ab ipso regna reciperent et honores. Congregaverant etiam in hac cadum civitato frumenti ot vini cuncto- rumque, quo terra marique Voliuntur, quo Osui omnium advolitantium sumcoro posscnt. Sed quis I 145'J numerum eorum, qui do longinquis Vicinisquor egnis advenerant, comprehendereves ostimaro Valeat 3 Tanta enim militum mimorumque aesaltatorum illic advonorat multitudo, ut nec otiam tertiam 20 partem tanta civitas tantumque palatium capere pOSSOt, Sodsparsi per camporum planitiem in circuitu civitatis ot in torritoriis habitarent. Legati autem iam ponetrati Siciliam, cum ad quoddam castrum, quod decum a Palerno distabatur milibus, porvenissent, ibi paululum quiescontes rogi por nuntium

30 mandaverunt, ut stipatus rogum et principum suorum multitudino filio suo occurrerot adVentanti.

Cognito rox adventu filii supra id quod dici potest

cxhylaratus per uni Versam ilico ci Vitatem preconis Voeo clamari iubet, ut omnes reges et principes et quicumque do mi-3b litari ordino ossunt, filii quoquo nobilium a quartodocimo annoot supra, sed et matrone nobiles ac Virginus docontor ornato in crastinum foris portam Romanam convenirent, obviam ituri Diqitiam by Cooste

50쪽

filio a studiis revortonti. Iubet otiam proconari, ut quicquid in auro vel argento gommisque ac divorsis palliis pretiosum inveniri posset in civitato crastino in Via Romana a porta uου- quo ad palacium in honorem Luscinii Oxhiberetur, eademquo via palleis soricisquo divorsis eoioribus stornoretur, ne quid bturpe vel sedum oculos offenderet intuontis. Erat tunc videro ad vocem proconis totam resultare vocibus civitatom, hinc corigaro Virgines, hinc adolescentes colludore, hinc mimorum saltatrissumquo plausus, hine musicorum instrumentorum concrepantium melodiam in altum ferro. Dreparabant igitur so l0 cuncti in occursum Luscinii et illud crastinum eum magnodosidorio expectabant, maximo Vero virguncule et adolos ontuli, quorum etas magis delectatur spectaculis. Cum igitur Phebus noctis obscuro depulsis tenubris letior solito aureum terris iubar spargens optatum sua pro- ibsentia crastinum illustrasset, gratum cuncti sompnum propellunt ab oculis ot so festinant in occursum Luscinii preparare. Hinc reges ac principes purpuras suas Vestire, aureas capitibus coronas colloque torques coaptaro 145 J studunt, inde vero matrone cum virgunculis suis suscare lacies satagunt, ut 20 colorum roddantur beneficio pulchriores, ut quicquid monilium, quicquid ornamontorum muliebrium excogitari vel inveniri potest, sibi cum magna ambitione magnoquo gaudio circumponunt, suamquo in speculis speciem contemplantur. Adolescentibus

vero ac scutiforis summum studium fuit equos mulasque rogum 25 matronarum tuo frenis aureis insesnaro, sternoro stramentis sericinis. Paratis igitur compositisque universis, primi omnium rogos ac principes cum omni militum iuventuto asconsis oquis exeunt civitatem, quos matrono cum virgunculis suis mulabus baiulis subsecuntur, congregatique in unum soris portam 30 Romanam adventum rogis Dolopatos prostolantur. Et ecce ipso rex stipatus militum suorum multitudine cum mimorum saltatricumque ne cytharodorum cytharisantium in cytharis suis agmine, sedens Supor equum dignum