Pet. Dan. Huetii ... De imbecillitate mentis humanae. Libri tres

51쪽

et D E IM A E cIL L I T A T E ' icoactus Patavium venit, amoenim

inum Musarum domicilium qu mihi studiorum sedem ossicioso illa ad me adiit pro

' Veteri , non tamquam ad Philoisphiae studiosum, qualem scilicet cognoverat ex quibusdam commentariolis, quae jam tum mihi exciderant, Vel quos praelo paratos habebam. . Cepit me illico solers hominis ingenium , tum praestans eruditio li ali quodam candore coniuncta. , Delinitus is vicissim hac , qua ventitantem ad me excipere solebam, comitate, & similitudine studiorum, animum mihi suum pe- , nitus aperuit. Posteaquam enim, animadverti Seetas singulas Vet , ris ac novae Philosophiae acriter ab eo oppugnari, more ACademic rum , nullam defendi; neque ulla arte, ullave percontatione sentet tiam ejus erui posse V percussit id . animum , & decurri denique ad preces, serioque orare coepi, evolveret se ex hac dissimulatione, .& aperte mecum ageret. Quid plura ρ crebra tandem & diuturna obtestatio sapientiam ei omnem erapeet

52쪽

MENT 1s HUMANAE. 3 pectoravit ex animo, liceat enim in dissimili causa abuti verbis Ennii)longoque usu ac meditatione insitam de Philosophia opinionem eX- torsit. Hanc disputationem, quoniam & valde acuta mihi visa est,& penitus abhorrens a Philosophia

communi, mandavi memoriae, a - nimi tantuin causia, non ut aliquando in apertum referrem: Sic igitur ille est locutUS.

Cum primum ad Philosephiae studia

me contuli, nondum adolescens, valde me offendit perpetuus ille conflictus, deque omnibus numquam intermissa disputatio ; delusumque me putabam a Magistris, qui veritatis notitiam ac animi tranquillitate polliciti , medias me in tempestates, merasque tenebras conjecissent. Cum essem autem in Lycei septis eduetus, dolebam ne Peripateticis quidem inter se convenire, &eX unius Aristotelis Doctrina tot exstarct ControVersias, quae erumperent

plerumque in jurgia ; tot succre- visse pugnantes inter se Graecol Um, Arabum & Latinorum interpretationes , tot veterum & novitiorum. A et Mi -

53쪽

4 DE IM HEcILLITATE Mirabar caecitatem mentis humanae: Cum enim veteres Philosbphos, veI1ltillos vel gloriosos esse jactasset Aristoteles, ut 1 Cicerone traditum

est, qui Philosophiam ingeniis suis

perfectam existimassent, sed sie videre brevi eam tempore absolutum iri; tantum abesse eam agnoscebam ab hac absolutione, ut mirarer Potius quaestiones seri ex quaestionibus , & diuturnitatem temporis quae modum caeteris affert, novas in dies belli caussas subministrare ; ut non tam indagatio veritatis, quam subtiliter x acute litigandi exercitatio videretur. Ac profecto optabam nonnunquam idem a spectato aliquo viro fieri, quod λ Gellio Procontulestetum acceperam; qui cum Athenas venisset,Philosophosomnes,quicumque illic erant, ad se vocatos magnΡ- re cohortatus est, ut altercari aliquando tandem desimerent,& desce derent ad aequas pacis conditiones; sepraestoillis futtirum,sii res posset quoquo modo convenire. perisum id saepe est multis, non item me: convenisset enim res, si decreta sua singuli, quae contumaciter defen-

54쪽

dubium retractassent, & jam inde pertinacia omni deposita, nihil affirmare , & assensim in omnibus

retinere coepissent. Placuisset quoque quod sectum legeram a Nerone, cum tempus impendebat Philosophis, ut Dogmaticorum contraria asseverantium discordias cognosceret; si veri remque studio id sedisset , non per procacis ingenii levitatem , ut componeret controversias, non ut per deridiculum foveret. Magna vero deinde fuit Ca tesianae doctrinae existimatio, qliae Cum novitate sua , uti fit , multos ad se alliceret, futurum augurabantur plerique ut propediem desere retur Aristoteles , solus Cartesius regnaret. Hanc ego, discordiae Peripateticorum pertaesus , cum aVide arripuissem , magnopere sane

mihi placita est ; quippe ex simplicissimis & paucissimis prosecta principiis , plana , facili , & expeditavi L mihi ad rerum causas penetrare videbatur. Nec multo post i

55쪽

6 DE IMBECILLITATE. velfus Cartesium consurgere viro pereruditos, ac Gasiendum imprimis, qui &Cartesiit oppugnaret dis ciplitiam, & Epicuri sellam, vulgo licet odiosiam , & impietatis

suspectam , feliciter renovaret. Verum & hanc quoque, plures cognoVi adversarios , quam Propugnatores peperisse. Quamobrem transiit ad Platonem. Sic enim avidiveram , eum cognomine divinum

dictum, magnamque ejus suis olim admirabilitatem, & priscos EC-clesiae Patres propemodum omnes

ejus sententiis Christianam Doctrinam condivisse. Verum qui certi quaerebam aliquid, nihil in eo reperi, cui posset animus insistere, non fixa aliqua & rata principia s

non aptam eX iis , consertamque, ac cohaerentem disciplinam; acuta Omnia, omnia subtiliter & eleganter tractata; sed disputata in utramque partem : tum &.varias ex hac una enatas sectas, dum unaquaeque mere Platonicam se jactat, reliquas adulteratas: adeo ut perlectis Platonis Platonicorumque aliquot operibus, de regum Veritate incer-

56쪽

Tum igitur ne qua mihi ignota esset &. inaccessa antiquae Philosephiae pars, veterum Philosephorum sententias collegi undecumque , & Diogenis Laertiisopus , aliaque hujusmodi, quibus vitae eorum & placita continerentur , legi studiose; futurum ratus, ut in tot sediis Philosopho. Tum, quantumvis spretis & abjectis,

aliqua fortasse occurreret minus

Opportuna contradictionibus, & ad animi fluctus sedandos aptior. Nec me spes sesellit: mirifice enimvero mihi probata est Arcesilae: , , Carneadis , & Pyrrhonis ratio : iique

sane mentis humanae naturam lom

ge acutius perspexisse visi sunt, quam caeter omnes. Etsi nonnulla quoinque sunt, in quibus minime nobis probata est eorum ratio , atque his

identidem relictis nobis ipsi saepe philosophandi auctores fuimus. Ad

haec cum diuturni temporis accessisset usus & meditatio, jam mihimet notior factus, in ea opinione plane confirmatus sum , nullam esse vellin me , Vel in quovis homine nativam facultatem, qua veri notitia A ' cere

57쪽

8 DA IMAE cILLITATE certissime clarissimeque percipi posisit; et rorumque omnium sentem esse assensitonum levitatem. Haec cum dixisset eruditus ille vir , a que ego valde mirarer, minime sus. picatus fraelam jam diu & explosam doctrinam a tali viro revocatum iri, Miraris, inquit, confidentiam meam , qui res ausim proferre a vulgi opinionibus adeo alienas ; vel dis fidentiam potius & haesiitationem, qui ab illustribus & perspicuis rebus as iensim cohibeam ; sed si ex me audire perges quae dicturus sum , tantum spero de bonitate ingenii tui, & animi candore , ut mireris

contra temeritatem & inconsiderantiam hominum , qui ea videre se putant, quae non Vident, &in e Torem praecipites ruunt. Audiam Vero, lΠqUam , & attente : atque

utinam re id praestes , quod spondes verbis. Quibus dictis sic ille incipit.

Ne temere vagetur haec disputatio, certisque concludatur terminis, trifariam distribuenda est : ac probandum ante omnia verit tem ab liumana mente .firmissime

58쪽

MENTIs HOMAHAE 9 clarissimeque cognosci non posse: accurate deinde explicandum qΡα- nam tutissima videatur ac legitima philosophandi ratio: refellenda demum argumenta adversariorum.

LIBER PRIMUS

Veritas ab humana mente per ratIonem frmissme clarissimeque cognosci non potest.

ΗUmanae mentis & rationis in

firmitatem demonstraturo vastissimus, primum se aperit campus: nec Academicorum dumtaxat

R Scepticorum, sed Philosephorum prope omnium Elo tridus, atque in primo Philosophiae totius aditu positus, in quo de Vero, Verique natura & inquisitione dimicandum est; Praepostere enim agat qui veritatem studeat percipere ἱ an percipi possit, non quaerat. I Nam cum nihil aliud sit Phi-Jbsophia quam studium Sapientiae, .uiue investigatio veri, sive conathi

59쪽

1o DE IMBEcILLITATE humanae mentis in assequenda per rationem veritate, Veritatem priUS,& rationem , ac mentem Philosophus cognoscat necesse est, & veritatem a mente per rationem posisse comprehendi sciat, quam magnos excipiat labores in eo persequendo, quod numquam assequatur. Ut Venator, cum ad se standam seram se accinxerit, si inaccessas interjacere rupes, aut profundas Voragines im-telligat, ab inani hac consectatione abstineat. Conemur igitur eXplorare nato ram Ueri, Rationis, Mentisque nostrae, quoad ejus fieri poterit: nec enim ita insanimus, ut qui nihil per rationem firmissime clarissimeque cognosci posse dic

mus, veritatem ipsiam , mentetn-que nostram firme clareque speremus cognoscere.

2. Mentem itaque humanam definio , Principium, sive facultatem, sive vim homini innatam, quae per susceptionem & impressionem specierum in cerebro movetur ad singendas ideas, & ad cogitandum. dpecies nunc dico, non simulacrania , sive imagines a corporibus

60쪽

nuentes, quae&species appellantur; sed ductus cerebro impressos permotum sipirituum & nerUorum,. postquam excitati sunt a sensuum instrumentis extrinsecus impulsis: per quam impressionem fit ut cerebro adjunetus intime animus certo . quodam modo assiciatur.3 Appello ideam, simulacrum quod sibi ipse fingit animus certo quodam modo affectus ex impressione specierum in cerebro. q. Appello cogitationem, a filio , nem mentis per specierum susceptionem in cerebro ; motae ad ideas fingendas & inter se comparandaS, i& judicia de iis facienda. s. Rationem dico , facultatem

nostrae mentis quae Veritatem per naturales suas operationes nititurgcognoscere.

6. Veritatis hanc damus definia . tionem, sejus nempe, non quae a Philosophis existentiae nuncupatiae, sed quae judicii ) consensio & con-- venientia judicii, quod mens faciti ex intuitu ideae quae in nobis est,..cum re extrinsecus objecta , unde idea illa proficiscitur. Res extrin- -