Pet. Dan. Huetii ... De imbecillitate mentis humanae. Libri tres

61쪽

12 DE IM RE cILLITATE secus objecta esto Lupus, cujus idea in me est. Mens ex intuitu ideaehillius judicat esse Lupum. Judicium illud quod mens facit, consentit cum re objedia, propterea que dicitur verum ; Consensio autem judicii illius cum re eXtrinsecus objecta dicitur Veritas. Contra si mens ex intuitu ideae hujus judicat esse canem, judicium illud dissentit a re extrinsecus objecta, &dicitur falsum; dissensio, falsitas sive error. Objectam rem dico extriniecus, sive quae tum adest, cum mens ad cogitandum de ea impellitur ; sive quae aliquando adluit, suique ideam in nobis expressit; sive visam nobis ipsius imaginem ,

suo auditam nobis ex aliena commemoratione ejus descriptionem: unde plurima videntur,furiosis& dormientibus , plurima etiam depingimus cogitatione, quae praesigntia non sunt ipse quidem, sed eorum impressae in nobis species inhaerent. Haec porro omnia alii aliter definiunt; alias quidam notiones hic vocabulis affingunt. Nos iis utemur quas proposuimus. E

62쪽

MENTrs HuΜANAE. Ugo si ita Natura comparatum est per Rationem firmissime clarissimo. elue cognoscere non possit homo e

ternam hanc rem consentire cum

a judicio a mente sua faeto ex intubia Heses rei hujus, fatendum omnino est hominem perRationem non posse verum firmissime clarissimeque Cognoscere.' T. Veri porro cognoscendi amplex est moclus. Nam vel cognoscitur dubitanter & incerto , ut cum Luna Viatore , juxta Poetam, aut videtur , aut videri putatur: vel cognoscitur certo. At certitudinis hujus spatere istam barbariem ingeminus quoque est modus. . Alia est e mmcertitudo, qua res cognos cuntur in Caelo a Beatis, qui summus certitudinis gradus merito dicendus est; Mia certitudo , qua res' cognoscuntur in terris ab homini-

hus. Rursem duplex id genus pos

tremae istius certitudinis: nam res a Deo revelatas per Fidem cognos cimus ac credi us certissimo, et nempe certitudine, quam divinam

63쪽

1 DE IMBEcILLITATEtiturine humana ; cujus item diversi sunt gradus. Alia enim aliis

certius cognoscimus : certius cladriusque scimus totum esse majus sua parte, quam Saturnum esse altiorem Jove, quam Verum esse quod duo testes oculati assirmant. Probabile hoc est, certum istud, illud

certissimum. Atque hi tres sunt certitudinis humanae gradus, lapremuS, medius, infimus ; quorum Unusquisque rursum intendi potest

ac remitti . Rusdem humanae certitudinis alia duo sunt genera; hoc physicum dicas, illud morale. Certo scio bis binaessicere quatuor,aequalia esse inter se corpora duo, quae tertio alicui 'aequalia sunt: certo item scio urbem esse ad Bosphorum Thraciritim, quae Constantinopolis appellatur; exstitisse apud Romanos Imperatorem, cui cognomen Rugiis to fuit; igne uri res admotas, glacie refrigerari. Priora illa per vim quandam mihi innatam,rempe per

naturale lumen, certo cognosco ,

posteriora haec idoneis testimoniis, auctore usu, magistra experientia , quae moribus hominum certam h

. bent

64쪽

MENTIs HUMANAE.bent fidem ac momentum. Ex his intelligis quam varia sit &imuit, pleX certitudo, animis nostris a Deo hominis conditore concessa, dum vitae hujus usuram habemus Certitudo illa divina qua res per fidem cognoscimus, etsi certissima est, minime tamen vel ob firmitudinem, vel ob evidentiam caelesti illi certitudini aequiparandam esse pronuntiat si) Paulus auctor locupleS, cum nos ait videre nunc ger specu Corinti. Ium in aenigmate, Bectos in Caelis xMI, facie ad faciem ; se nunc cognoscere eX parte, tunc se cogniturum sicuri 6' cognitus es. Rursum certitu- δε illa Fidei a Deo audi ore prosecta, qua nunc fruimur, longe praesitat certitudini humanae etiam supremi gradus, sive Rationis praesidio parta sit, sive sensuum Quamobrem vere dictum est sa) a Chry- i istomo, nisi res per Fidem cognitas certiores habeamus rebus quas ustirpemus.sensibus , Fide nos car Epist. ad Tere. Cum ergo supremus certitu- Hebr

humanae gradus , puta qua primaprincipia & axiomata geom trica certa habeo, longe infra ce

65쪽

16 DE IMBE c ILLITATErittidinem Fidei positus sit; Certitu- .do autem Beatorum longe praestet certitudini Fideia, liquet utique si premum Certitudinis humanae gradum persectum non esse: nam quod persectum est,omnibus est absblutum numeris, nec deest: illi quidquam ad summam persectionem; deest autem certitudini humanae id quo super tur ae certitudine, Fidei , & id quo certitudo Fidei superatur a certitudiηe Beatorum. Cum igitur dicimus Verum ab homine certo cognosci non posse, sic accipiro, certo cognosci non posse suprema illa tudine & absoluta, cui nihil omnino ad summam perseetionem desit; at cognosci certo posse certitudine ista humana. ad quam nativis viribus pervenire posse humanam mentem voluit Deus, quamdiu corpore mortali conjuri ita est. Hac certitudine cum nihil firmius habeat humana mens, quo nitatur, summam certitudinem humanam re ste

pelles; licet perfectissima non sit,

nec veritas ab homine Naturae tam tum viribus subnixo firmissime clarissimeque cognosci positi. Fidei autem ope cognosci certissime potest

66쪽

test, licet per speculum in aenigmater nam quod ad certisamam notitiam naturae nostrae defit, id gratia supplet per fidem , confirmat Rationis ac sensuum imbecillitatem , dispellit tenebras dubitationum, &nutantem animum'confirmat. Verum Mec fusius mox disseremus.1 I.

QVod priusquam ex rebus ipsis

-ostendimus, sussi agatorem demus Deum ipsum, qui inscitiae noς trae nos in libris sacris sypius commonefacit , frustraque homines in rerum Comparanda notitia cognoscendisque caussis se torquere docet; atque ita a Natura confietum esse hominem , ut nullum ex studiis suis scientiae fructum ferre possit. --π sui si ) cor meum , inquit auet is, re Deo hominum omnium sapien- cI. tissimus Salomo, ut scirem scien- ε tiam , N intelligerem di sensionem quae versatur in terra e est homo qui diebus noctibus somnum non capit Oculis/bi intellexi , , quod omnium operum Dei nullam possit homo inv xire rationem, . eorum quae sant β.

67쪽

18 DE IMAE cILLITATE sole ; N quanto plus laboraverit ad

qu rendum , tantosminus inveniat.

Epiams dixerit sapiens te nosse, nora

poterit reperire. Caussam vero tantae imbecillitatis confert in corpUS , cujus mole quamdiu animus tenebitur, velut humi afflictus& oppres.sus, ad rerum capessendam cognitionem numquam se attollet. Ait 13 sap. enim z Corpus si) quod corrumpitur IX , I s. aggravat animam, sit terrena inha- Qq. bitatio deprimit sensum multa cogia

iantem ; S docile aestimamus quae in terra sunt 3 cst quae in prospectu

sunt invenimus cum labore. Suae a

- tem in caelis sunt quis investigabit 8'Sensum autem tuam quis sciet, nis 7 dederis Sapientiam, miseris spiritum sanctum tuum de Altinmis' Atque insanam hanc & infinitam discendi libidinem , quae nobis innata est, declarat a Deo esse homini inditam, velut pruriginem quamdam dc scabiem, qua tentatuS mi sere ardeat , & frustra crucietur.

3 Vide fr), inquit , a ictionem quam

Ecel. 111. dedit Deus suis hominum , ut dissem λο- II. dantur in ea. Cuncta jecit bona in

tempore suo , θ' mundum tradidit

68쪽

MENT 1s Hu I9 disputationi eorum , ut non inveniat homo opus, quod operatus est Deus 3 ab initio usique ad suem. Hinc ista Ecclesiastici , quae ex Salomonis Scriptionibus videntur eXcerpta. iora, i) re ne.quaeserit, ' i Eecti. tiora ἰene scrutatus fueris I sed quae III, 2ῖ. graecepit tibi Deus, illa cogita femper, o S in pluribus operibus ejus ne fueris curiosus. Non es enim tibi necessarium ea quae abscondita sunt videre oculis tuis. In supervacuis r bus nodi scrutari multipliciter , cae in pluribus operibus ejus non eris curiosus. Plurima enim super sensum hominum. ostens sunt tibi. Quam supra humanae mentis captum opera sua longe posuerit Deus, Graecos. ipses pernoscendae veritatis illecebris captos clarissime admonet Paulus gentibus ad veram Philosophiam erudiendis a Deo missus, cum ait:

Scriptum et) es, perdam sapientiam inpientium, tu prudentiam pruden- Corinth rium reprobabo. Ubi Sapiens Z ubi I,

Scriba 2 ubi conquisior hujus saeculi' nhe Deus stultam fecit sapientiam hujus mundi 8 num quia in Dei Sapientia non cognovit mundus per sa

69쪽

ro DE IME E cILLITATE pientiam Deum 8 per sapientiam nimirum humanam , quae Ratio est :Placuit Deo per stultitiam praedic tionis salvos facere credentes hoc est , saluti eorum consulere qui FLde Uterentur , non Ratione. Et mox: Graeci Sapientiam quaerant , nos autem praedicamus Chrsylum erucifixum. Tum : God stultum est Dei , sapientius es hominibus.zDeinde : Gae sulta sum mundi elegit

Deus , ut confundalsapientes.

dum haec subnectit: Sapientia hujus mundi sultitia es apud Deum. Item: in fides Cestra non si in fa-

1 Isar: pientis hominum sed in virtute Dei. IXIX, i . Atque haec deprompta ex Isaia si confirmat Davidico isto effato, Do- petim minus sit cogitationes hominum, quo-xcin, niam Tanae sunt. Colossenses quoque retrahit a studiis ventosae illius& fallacis Philosophiae , quae nititur 1 Coi ratione, . non Fide Christi: 11, 8. Videte Inwali, ne quis ira vos decipiat per Philo hiam inanem DL

fecundum traditiones homi- stant. O-num, secundum elementa murdi Ergo Con-

si bi. stantinus Imperator in orati*

70쪽

oe ad Coetum Sanctorum, palam Praedicare non dubitavit veritatem ab homine cognosci non posse. Sed& ante Constantinum Arnobius 1 3 scripsit hominem esse animal . . . caecum ta ipsum je neuἔens , quod i&11. nullis possit rationibus consequi quid oporteat feri, quando, vel quo ge nere. Idem inter beneficia quae Christus in humanum genus continiit, propter quae etiamsi merus ho- mo Iuisset, inter Deos referri m ritus erat, non Postremum hoc posuit , quod monstraverit homines animantia informia esse, vanis opinionibus fidere , nihil comprehensi habere , nihil scire , quae nostros sita

sunt ante oculos non videre. Scribitidem alibi, mentibus hominum ver talem cupientibus noscere , rerum opsoni obscuritatem o velut oculorum taminibus viduas nihil certum videre, fes per ancipites semitas suo elonum induci errore ; disputari omnia , nihil sciri; & cum nihil sci mus omnino , falli nos tamen, &. in opinionem scientiae inflati pectoa is tumore tolli, nostramque infit initatem di inscientiam miserabilem hoc