Liber de conscribendis epistolis, ac de progymnasmatis...

281쪽

Progymnastinata uetis,quae multis naturae blandimentiscelinita voluptati plerunque connivere,ac indulgere consueuit, non illam in otio langoreq; traduxit, sed in iis disciplinis, atque artibus collocauir, quibus adolescentes ad hum nitatem informari solent, ad officili in rebus omnibus retinendum, addi ginitatem, advirtutis gloriam,ad pietatem,religionemq ue colendam; ut

qui Rex si iturus esset, iam inde a prima aetate sapieter in stru chus tibi ipso p ius disceret, quam gentibus imperare: neque prius Rempublicam gubernandam capesseret, & ab hostiuiniurijs defendendam , quam Varruviis praesidiis suum ipse anamum mu' niuisset, atque firmasset. Quam vero bon' princeps diligenter, ac semrio elatis flore & in litterarrem,' invirtutiu omniis studiuinciabuit Pro ponebat ille sibi aequalm suoruma itne s tenuos adolescet eo quoru

282쪽

Praeexercitanones Oratoria. Is

industria, & labore turpe sibi existimabat esse, sinon aut in utaretur,aild

vinceret: ne quibus potentia superior eiset, studsoru, ct virtutis laude inferior videretur. Q et cursum laudit, & gloriae in omni genere & litteraru & vartutu a prima aetate sulceptum, sic in reliquae vita tenuit, TU quantum reliquos homines imperii dignitat '. atque praestantia, tantum sapientia; hiperaret. Haec igitur praeclarissimus adolesces iecerat fundamenta virtutum,hqc initia posuerat futurae laudis, ili gloriae,cum post parentis eius obitum in regia est dignitate constitutus. Iam te, sanctissime Ludo tric e,al tius oportetvolare, ne que in isto alti: simo tanae glonq,atque Virtutis gradu consistere. Satis fecissi pueritiae tuae, satisfectisti adolescentiae virtutis gloria, quam promis viribus comparare potuisti: nil C

283쪽

t EProgymnasmarasiue Regia dignitas, persectis quoq; moribus,atque regijs decoretur, necesse est. Is aia tam grauis persona alios more , iam vitam pos uidi ex qua scilicet non Q adolas tibus solum,

sed a summis etiam,atque amplis vij nais viris virtutu omni se ex epta pe- , tantur. InTegra igit, sede, atque so lio summatotiusReipub. Voluntate, . beneuolentia, & gratulata ne c-

stituitur. Quid tum Quod ille vit .

genus orditur: Quo modo nou ditynitari noua vi cetatione resipddet vetus illud est,ac peruulgatum; res quidem Eem artibus facile retineri, quibus initio compatatq sunt. Regium igitur nomen, quanani alia ratione putamus Ludovicum retinere verius . potuisse, quam ea, qua qui

primum ges appellati sunt taprqesarum, atque illustre nomen inue

nerunt Qis est enim, qua ignoret, sui P qu od da in tempus, curn hom

284쪽

nes in sylvis, atq; in agris stane duce, sine gubernatore, sine ullas aut legi rhus,aut certis nioribus Vrserent Cunihil huniana ratio valeret,. QmDIavis, atq; fures animi impetus gubernaret Cu tatu quisq; haeberet, quantu alais per vim, per scelus, ac se aude posset eripere. Cu ipsi deniq; homines non ad humanam Scietatem atques conmercium , sed ad sempiterna diseidia, atq; bella nati esse

viderentur. ias ergo eo tempo re excellentiori quadam natura, at

que ingenio pr*diti parum inter hominimai vitam ac beti artim sertare interesse animaduerierent , austrie,' aequitatis amore aliaetii, dem ip sarta amare , atq; colere , ta ea Memalijs totis animi viribus peiuiuatare caeperunt. Itaque factumia, et eos dissipatos antea, atque dispersos incerta loca compellerent egiti mo rib usol egi, usque coniungermit,

285쪽

societate quada copularet. Atq; hoi quide barbari illi homines, atq; feri ipsoru doctrina mansuefacti, adhu manitateq; traducti, quonix se illis gubernados, regedosq; tradiderunreges appellados putar ut, hos elicet

letes viros,atq; diuinos existimaruet horum praestantia admiratus Hesiodus, Regesci Ioue procreatos esse dicebat. Hoc illa Orphei lyra, cam tusque significat,cuius suauitate ta mina ipsa consisterent, cinus mira o dulcedine montes, ac saxa traherentur. Ergo a iustitiae, aequitatis,& Mnestatis tante regil nominis Primum gloria manavit. ergo Rempublicam iTa gubernarit, suos ciues itare Terit, Vt eos primo praeelaro Trigexem plo ad honestatem invitet,optimis deinde legibos,de institutis ad treligionem colendam impellat, crum ego &xere Re gem,&Regio a Diuio

esse dicam. Qiud horum igit' ip

286쪽

Praexercstationes miror a. Iassanctissimo Ludovico desideramus t Quid no admirabile,atque sing lare

Quod omnino virtutis ornametu non in eius vita , atque moribus inaxime claruit Na ea primum virtus, quae maEime in Regibus comendari solet, quantopere Ludovicuornavit; singularis quaeda ab I inentia, atque admirada frugulitas Et quide Regias viri sanctissimi laudes praedicare cupienti illud in primis maxima mihi suppeditat copia, vitta aliorutetra ficinora , immaniaque flagitia

profluxerui prospera illiui cirtuna, feru Omniu affluentia,summae Opes, summa potetia. Vt enim oes intelligeret, Quod pi erim; persuaderi satis, o potest,amplissimas tartenas, exi . miZq; virtute no inter se natura, sed nequitia hominum, peruersitate, de improbitate dissidere, atque disiun figi; sic utrunq; vir clarissimus CopD aeuit,Vt neq; summae illius copiae,atq;

287쪽

' . Iromymnasmata, opes in tria virtute migui,neq; findima eiusdem virtus in tanta reru asiluentia enervari, debilitarive potuerit. Ea enim quae plerique mortales immodice con ipiscunt, & ad voluptate' auidissime comparant, amet russima prq dia , argetum, aurumque caelatum,strmulas vestes, signa abiilas miro opere, artificioq; visendo,

non abhciebat ille quidem, sed ad

regiam dignitatem pertinere arbit hastatur,non ad suam ipsius voluptatem, delitiasque possidebat. Itaquebs omnibus sic vir abstinentissimus ytebatur, ut ea no sibi habere vide, retur, sed ut aliorum oculos pasce dissam i suum ipse, sed ut aliorum

animo& obt*ctaret: vi maxime mirusit, elah annuum tam multis sortunae bonis implicatum, sic explicatu semper misi ei, solutum ac liberqua. eodem viro quas integritatis, atqra innocentiae lande praestantior . q-

288쪽

Praexercitationes Oruoria. I S

ut valde persuasum omnibus est, nulla unouam mortiferi criminis labe suum animum macularit. Quis religionis studiosiori in qua colenda, tuendaque sic excelluit, ut eius tentpore diuinus cultus mire propaga tus, amplificatusque fuerit. Qins humanitate erga miseros homIne S, aet

facilitate excell entior qui uniuersis ad se tam saciles aditus esie patiebatur; sic ad eorum se humilitatem demittebat; ut cum illum grauitate regem diceres , illis humanitate parem iudicares. Quis charitate ardentior quacum ipse flagraret, eos, quibus cum ageret,inflamabat. Iani il la virilis, quae c teras facile continet, atq;inis odit uuae sui amatores efficIt, NE quo potentiores sunt, eo se gerant

summissius, qua insignis in illo fuit,

quan pere regiam eius dignitatem illustrauit: Sic enim accepimUS C Idem S potentissimum Rege,& fan

289쪽

cti simum virum ea loca seequentam. re solitum, bi pauperrimi homines varijs corporis morbis affecti curarentur,ibique & purpurae, cu maiestatis regiae,ac dignitatis oblitum ad

sordidissimi cuiustus pedes prouolutum, eidem adesse, eundem consolari,eiusdem dc curare vulnera,& re Dirum tractare manibus non exhorrescere. Ospectaculunt hominibus anica nunquam auditum, ipsis diuinis metibus admirabile immortali Deo . Rratum, atque iucundum. Ponite, uaeso,vobis ante oculos, Auditores, potentisiimum Regem, ornatu lrcgio,atNue cultu, maiestate ipsa ve lnerandum, regali solio relicto in publicum prodeuntem, stipatum ma , dii mo comitatu preeutibus fascibui,

regni principibus subsequyntibus,

insinita circunfusa multitudine,omnibus eidem honorem undique mammum exhibuentibus . Vsitator

290쪽

Prexercitu es Oratoriae. Igi

qnidem est lisc,& tamen nemo es qui pulcherrimam illam maiestatis speciem, ac formam aspiciat, quin

tantam amplitudinem admiretur. Sed eundem tamen, Obsecro vOS,

vel ris animis prosequimini, in no-sodochium ingredientem,ad tenuissimi, ac pauperrimi hominis te istulum squalore ipso, atq; paedore horridum accedentem intuemini: ibiq;eundem corona deposita, regijsque abiectis insignibus, inspectante pompulo, eius repente seruii considerare,qui propter humilitate, indignitatem, atque miseria ne dominii quidem, si quq reret, iuuenire posset. Iahoc quam nouum est e quam inusim ratum quam omni praedicatione dignum i Quod si illius apparatus rem gij quotidiana con uretudo admira-Laonem non tollit:hqc ta noua regie maiestatis forma quanta admirationem debetastcrre Quis non hanc