장음표시 사용
231쪽
xi Cas. n. Desernuiali earum rerum, qua excretiones
mentis ex mercurio , sulphure , vel etiam balneis constringentibus de intro sumptis purgantibus, aut in tem pelliris sanguinis missionibus reprimere, quidem tubulis curaneis hoe modo constractis saevissima subinde
mala oriuntur. Scholion Prout enim materia maliena , de quae veneni vim induit, alia atque alia petit loca membrano -nervea , varia oriuntur mala , quandoquidem in capite non raro inde hemicraniae, uitae serenae , vertigines, pilepsiae , phrenitides , in nucibus anginae , in pectore asthmata cpleuritides, in xentriculo cardi algicae anxietatest inflammationes, vomitus , sine ultus, in intestinis atrocia tormina, alvi stricturae, in universo corpore Abres lenta vel etiam aeutae generantur.
Erysipelata vel etiam arthriticos dolores male tractatos per saturnina exterius applicata, & medieamenta
intro sumpta, quae impetum sanguinis acute divert uot, ut sunt purgantia praesertim in impuris corporibus, in lethalem spha celum degeneraue, plurimis experimentis cognitum habe
S. XXVIII. Quum itaque in plurimis morbi, adit ringentium Minterne datorum se exti insecus adplicatorum abusus sit maximus de plerumque exitialis, multo consultius videtur ab iis prorsus abstinere, sed potius rationali methodo fluxionum, si immodicae fuerint, curam aggredi quod fit, si spasmi
idoneis remediis coerceantur, alc-tia irritans te inperetur, de impetus motuum ad alias vias opporta une di-
De morborum maxime sirimi origine ex aeris vitis ira stratione im-
S. I. Xperientia eri Windubia conia stat , nihil in rerum natura esse, quod praeter adfectus animi & venena, tam subitam mutationem motibus, functionibus corporis animati inserat, quam aer mutatus, adeo, De etiam animi vigor exinde varie asti
dominis . Nam maior inhoe est vis ad immutandum lidorum Quidoriim statum, quam in ullo aliori in aeris mutationes varii sequuntur morbi.
Videmus labe et sereno , puro et emperato ventris flantibus orientalibus, ve iis cum meridionalibus aut septentrionalibus iunctis, item si vere temperatus de aequalis aer est , in- ligne robur corpori S animo accedere, hominemque ad actiones corporis de ingenii praestandas tune longe esse a laetiorem, saniorem ad procreandam sobolem etiam aptiorem. Contra aere existente nubilo , ut bido, pluvioso®nantibus diu ventis humidis Aera evibus, quales sunt, qui ex occidentali plaga veniunt, non modo corpus in languorem de pigritiam incidere, sed de ingenium hebetari, animumque tristitia sine cavsa sepius infestati, wappetentiam perire
232쪽
Cap. VII. De moriarum maxime esideratorum origine oc et ast
Corporam robustiora, alaeriora fieri, somnum etiam ciborum appe. tentiam melius se habere, hominem que invalidum de aegrotantem citius sub aere sereno , puro fligidiusculo , sique argentum vivum in baro metro altiora petit convalelcere, quinimo&morborum eurationes, medicamentorum operationes tune felicius cedere, notavimus. Hisce contrarias vires habere coelum turbidum, nebulosum, pliivium, ubi mere ut ius in descensu el , attenta experientia etiam compertum est.
Ego saepius apud aegrotantes observavi ubi morbus in declinatione suit, eos non potuisse placidum somnum , appetentiam
et vigorem in animo et corpore recupera
re sub argenti vivi humiliori statu in a
rometro ἰ cum primum vero loca altiora petiit mercurius, mox languor decessit et vires increscere coeperunt.
S. IV. Quatuor illis anni temporibus variisque aeris constitutionibus, neque minus locis, prout ea varium tum habent venditque expolita sunt, qua Ddam familiates, propitas quali est eaegritudines, non dubitandum est
Nemo ex veteribus rec ius et dignius hanc utilissimam materiam ipso reproe te perlecutus eli, qui non modo se A. 3. a b morbos, qui per certa anni tempora et tempestati im aerisque et ventorum mutationes nasci solent , proponit, sed et ex temporum constitutione praesentes et futuros morbos cognoscendos et dijudicandus exponit.
S. V. Duplex statuendus est aer, ad vitam sanitatem incolumem .in te. gram servandam necessarius ; unus nempe est internus, qui in succis ech. poris, imo in universo corpore continetur alter est externus, qui corpo Tom II.
ra ambit, isque circumfusus est. Ille elatere suo, expansiva virtute maxime in solida muid agit, hie vero gravitatem pressura magis nimiam elaterii interni expansionem impeditatque in aequilibrio servat. S. I. In omnibus animantium necis, in
sanguine, lympha , lacte , bile , in
ovis, urina, multum aeris continetur, qui etiam beneficio antliae extrahi ex variis experimentis demonstrari potest. Ab hoe in luso sangitis&humores intra vasa non secus ae liquidum in thermo metro se expandunt majusque spatium acquirunt, a frigore vero condensantur , inque arctius se conferunt.
g. VII. Cum aeris fluidum alimentis liqui. dis Molidis intime mixtum lit, inque ipsa aqua magi in eius abundantia detur, non dubitandum amplius est quomodo aer ad sanauinem intra corpus venire possit. Sehonis Non modo ex aqua , sed et omnibus liquidis aeripe antliae expellitur in sorma bullularum, et tantam vim habet ut mercurium etiam in alto tenere possit i quidni etiam in ipsum chylum et
sanguinem aer transeat Conspeximus saepius corporibus dissectis majora vasa sanguine vacua et aere repleta . Porro quod tanta vaporum copia e corpore viso
quotidie exhalet, id certe expansivae et calidae aeriarum partium in sanguine existentuam expansioni adscribendum videtur. Neque hoc ignotum sui ipsi Hiρ- ριν cyati, qui lib. de latibat . . ita dil- seri r iborum ingestione necesse est
pus inferunt , id quod manifessis est er
rimum itaque refert cibum sumere sub liquido, puro et sereno aere , qualis e nim aer externus , talis eum cibo et potu irrepit in corpus et miscetur ejus succis
233쪽
a Iocip. VII. De moriarum marinse
lar quam euriosa est observatio, promu-ist, uti videmus in balneis nimis eaIidistatione aeris ventorum vinum indoliis multum claritate differre r quidni etiam sanguinem cetera corporis liquid ab aere externo in cras sua mutationem subi-r osse arbitremur
S. VIII. Ut ut respiratione aer ipse perveseulas pulmonales non admisceatur sanguini, tamen non modo per inspirationem , sed etiam per poros universi corporis materiam esus calidam se-theream ad sanguinem transire, nihil dubii esse arbitror, eo quod a calore aeris crescit caloreorporis, 'uia calor aeris per ipsos thermometri poros liquorem expandit i multo magis id se in animantium eorporibus, quae non tam compacta sunt de dura quam
S. IX. Agit aer aether dupliei modo nam primo qui subtilissimis suceis ima
mixtus est, expa'nsiva sua vi robur maxime, tonum constrictionem fibris elasticis praestatri qua vero in crassoribus suidi sis sanguine est, vasorum cxpansionem adjuvat. Et calidus quoque expansivus aer vitales in os inti me miseet, agitat, nec nos transpirationem promovet mi vero ambit, gravitate lua internum aerem quasi in
aequilibrio servat, ne nimia fiat vaso rum expansio, humorumque rarefactio& evaporatio. g. X. Igitur in onservatione sequia ibrii istius troportione aeris in te in eum externo vitalis ille moderatio sui. dorum eircuitus transpiratio potissimum consistit.
Nam in aere nimis calido&rare iacto
ob nimiam auricularum cordis expansionem stitur systole, ut animi interdum oriatur deliquium . Eadem est ratio, quare animantia sub vacuo moriantur ι nam subtracto aere atmosphaerico oraviori aer sanguinis tam fortiter expandit corde v sa, ut ad debitam contractionem redire nequeant, unde satagii in is motus prorsus 4ntercipituri vita perit.
XI. Cum totum eo us nostrum innumeris tubulis, poris pervium atque vasculosum sit, per quod eontinuo OP
perenni motu aestuantes humores circumferuntur, non mirum est, ingentem copiam tenuissimorum corpuscuI rum que aereorum ulphureo-sa
linorum modo sub forma vaporum modo humoris, per illud evehi.
Totum corpus humanumad exspirabile inspirabile esse , apud omnes in conse
se est Gatenis comment ἐκ aph. s. in quit, nemo es , qui non censentias , dg -- H animalium tarpora , id ave sis e senμισeeatra seram na. Deinde per nares, os ex pulmonum bronchiis maxima halituum copia , quae etiam sub frigido aere in en- sum currit, exspirat.
Tanta est exhalationum, quae per spirant, copia , ut secvndum SannorΚea leuium excretiones per alia emunctoria omnes exuperet, ratione humoris , qui alvo egeritur, proportio sit, ut I. ad ita, ut sicutis 2 q. uncias ejietat, lex tantum ex intestinis profluant.
Etiam id arabis S=lυἰus adfirmat cinpiosiorem semper materiam a corpore instro excerni per transpirationem insensebilem , quam per trinam secessum , ita ut ex octo alimentorum libris, quas quotidie quis usurpavit, quinque earum Per At vero id non esse persi vertantur homines, validissima fit trans poros avolent viratio ob nimiam&praecalidam hum 'petuum , propter ingens climatum dixum expansionem . sim imos excessivalscrimen sciendum ex in aere enim ca-
234쪽
lidiore major utique est perspiratio, quam in nostro climate septentrioni propinquo Mitum videri potest , quod neque apud nus naturae amica est, quia per nimiam sanguinis de intestina mi pro-ressivam motionem eius temperata
Iutopoe ratem , neque pudi is vδR sera si non modo destruitur, sedi con iumeto scio, ad sudores sic ςΠdψ vi δ' d. . substantia vi
rd mnii dubio , quia in praecalida drae moderato calorem dilatatis lubcuta ciae regione jam tum nimia humorum per ne is tubulis fit, est magis humido a sit dor g disdatioest, alvus vero ibi Mn' orosa , cutemque mollem ac turgi
S. XIII. Per spiratio . qua ingens quotidie
copia humoris e tubulo ia e poris per. via cute effunditur, a duplici sit au sa altera est continuus ille beneficio systole vasorum cordis sanguinis ad tubulo cutis excietorios appulsus, alteraeli internus calor, qui expantiva, qua praeditus est , virtute,&quae satis in thermo metro conspicitur, luccos expandit, poros aperit, in umidum in tenuit Iimos vapores resolvit.
S. XIV. Quo validior itaque est fluidorum aiolidis ad habitum corporis impulsus
auctiorque circulus, eo plus humoris, tali conitrictus cutis cortex lit, exhalat quodcunHiu itaque cursum circulum languum promovet, id quoque ei spirationem augere certissimum est.
Ideoque videmus, laborem, exercidam reddit, haec valde est salubris . quoniam superfluumi esse; tum humorem consumit, in justa vero emi perie, roportione Merali vitales succos con .ervat. Illa sicca irae calida transpiratio in statu, qui fit praeter naturam, .haee moderatam vaporosa in sano con
transpirationem augere Observamus quo. que ea, quae sudorem eliciunt, sortio.
rem pulsum eniciendo id praestare. Et quia sub aere puro, sereno vividior est omnium fibratum motioi liquidorum pro-smisi eo tempore transpirationem --
ius vigere nihil dubii est S. V. Per spirationis duplex videtur ratio una, quaecum nimio interno estu cutis ariditate juncta est , oualis in impetu febrium sub strictura atque angustiis tubulorum cutis sit, quae mi. Quotidiana cognitum est experientia, difflationem elle majorem ac sudorem largiorem per corpus luere, quo maior in aere est aestus, rarefactio atque tenuitas , unde aestivis mensibus sub sole ferventissimo sudore di Dst uim corpora, quod etiam sit, si deicendimus in balnea calidam vaporo
Sehalion aestate corpora minoris ponderis, qua mihi eme esse, recte judicavit SanctorIM eap. de aere aph. 3. tenuissima est enim aethetas qui calorem etficit materia , quae
tationem corporis pulsum , calorem desper omnia spatia diffunditur de mirifice te expandit, . sortiori intestina partium ingitatione humidum in vapores disjicit.
f. XVII. Maximum est illud commodum, quod liberior perspiratio, quae aequa bilii vegetioli 1nguinis cursu fit, ad integram valetudinem servandam prς- stat, quoniam a multis supe inuis, impuris, corruptioni inferendae aptis tum aqueis tum salino- sulphureis agilioribus partibus vitales succos vind
235쪽
di fovere aulari rectius possint qua-l auget atque ad corruptionem e putre te sub liberiori perspiratione corpus&ldinem disponit, 'ine morbos uni
mens ad obeundas iunctiones 1emper alacritate fruuntur.
Liberior perspiratio corpus a plurimis morbis vindicat .ad eos quoq; expugnandos permultum confert magnamque vim habet.
Superiori capite a m clarius deduc tum est, ex deficientibus vacuationibus44emanentibus excrementis morbos natales potissmum suos trahere I iam vero , scertum est , majori copia pessimae indolis
excrementa per cutem transmitti, quam per reliqua omnia emunctoria equitur, ea diminuta morbos pullulare complurcs Praeclara sunt, quae habet Pνimerinis Diab. 3. deser νονibis vulsi e . a Uia fieri potest, mi illa, tui eorpus p ιime ranis ira , liberis aetaten est Mn morbo graviore assis peri-υιlψον es in crurνaν,6 rectissime Nippocrates ιι. de Alimensis eos salubriores prompteque ad sanitatem restitui pronunciat, qui cor
pus habent bene transpirans , difficilius vero restitui, si illud male transpirat Observatur quoque, aestivis menshus , ubi transpiratio est maxima,homines, parum aegrotare maucos mori. Spata qui hypochondriacos , dolores , qui podagricos allas torquere solent, tunc sere silent de conquies cunt Senes imbecilli, perpetuis molestiis obnoxii , nulla anni parte melius degunt, quum aestateri contumacissima quartana, alii, qui loneo tempore satigarunt, morbi, ab insarci maxime viscerum oriundi, aestate vel minuuntur, vel penitus exspirant mi porro notius est , quam quod in integrum regituta ma-γime transpiratione periculosis mi morbi solvantur, Wob faciliorem transpirationem macilentiores prae spongiosis, repletis saeilius ad sanitatem perducantur.
S. XIX. Magna Ne periculi plenissima lanimal a , quae perspiratio diu cohibita corpori infert rauccos cnim impuros
versales, ut febres Se cach ex iam, pr
ducit, isque malignam quandam vim
Habemus in eo consentientem, veterum&recentiorum experientiam . Dpocra is i. a. a diaeta ita disserit, αλ- qti id ab excνει ione Ἀπιa eatieulario inlisa
passim in suis scriptis prodit, libeνο ενος
Haec mala vero de citiust gravius pullulant , labascentibus mul te diminutis aliis solannibus, salutaribus, quae fiunt per alvum , per urinam , per menses , per haemorrhoides vacuationibus.
Omnes illas quas tempora anni s uni aegritudines a prohibita transpiratione generari , verisimillimum est; experientia enim mimerare Ses. III. aph.2o creelsus lib. II ea . I testantur, vere insanias haemorrhagias , pile-plias, anginas, arthritides, gravedines, iussus, lippitudines, abseelsus, pustulas , rheumatismos, vario Iax morbillos, catarrhales subres , item synoe has iacile riri.
Ratio generationis morborum tempore verno haec videtur hieme ob copiosiorem duriorem victum , aeremque a Gperiorem, vitam quintiorem sanguinis
236쪽
copi, crassities major gignitur . incho magno calore hoc tempore Ieriunque ante ver atinos phaera A: maequalis itiinutabilis est , modo humida , modo calida , modo frigidai ventosa , ut non raro per diem ter vel quater, argentum vivum in barometria situm suum mutet , idque maxime sit Martio , qui ob plurimos mor bos de mortes , quas inseri, sere insanais est. Hisce accedit, quod aere serventiore facto, quae hieme diu stagriarunt in terra , humiditates in putridas , corruptibiles exhalationes dissolvi incipiant , quare peregrinarii diu versari in e; usmodi aere , praesertim , si corpus imbecillum est, I ericulo non vacat si quidem potentia il-a fibrarum elastica , quae in cordis vasis dla musculis est , citius beneficio fluida reguntii , ncque minus toruisi elate cutis a frigore , humiditate de calore sic variante mirince labefaciantur , ut angitinis circulus&cxclusio sordium per hali. tus valde diminuta de plet horam de impuritatem, quae proxima morborum mo.
tuum morbososum est causa insignat. S. XXI. Moibi aestate a miliares , qui j v xl.
recentionem Hippocratis es. III. aph. 24. sint maxime febres ardentes, biliosae, cholericae , tertianae continuae elain. te Imittentes noli tam siccitati Maestio
primatio oe directe habentur, sed potius aer iligi dicitiae trii midiori, qua- Iis tunc nocteti mane e se et, qui cutem octaudit, praeealida biliolo sulphureas se orias intus retinet, adsci ibi debet.
alias ob liberiorem perspirationem valde salubris est , si vero morbos profert, hi, ut accuratae testantur observationes, gigni intur . si corpora aestu nimis ealefacta aeri frigidiori vespertino, qui frigid hiimidus est , diutius committuntur, qui in locis humilioribus , declivibus i. ludibus cinctis gravior hinc majorem noxam insert. Et solet ejusmodi aer , ut ego saepius vidi, non tantum transpirationem , sed, alvum constringere sique ex prava diaeta cruditates in primis iis accedant, in promptu febres sunt, stipatae
Autumnus .experientiae e milum peritiorum Medicornm contentuti orbosissimus est, certe non ob aliam rationem, quam quod ob inaequalita-em crebram mutationem coeli, molo frigidi, modo humidi , modo cataidi, multis divellae indolis vaporibus stipati, virtus elastica , que in fi-biis est, imminuatur, adeoque Se libera livida sanguinis circulatio
tot dium transpiratio imminuatur, ea iumque retenti in coipore augeatur.
Optime de hisce egit celJ II. I. eat . . qui nostram sententiam confirmat , dum
autumnales Hippocrate se l. r. aph al.
Hiems quos excitat morbos, licerte In tenso frigori, tam licco , iram humido , omnino debentur , utroque
transpirationem impedientes inde enim pleuriti des&peripneumonii, item rheumatismi k defluxiones, arthritides,ae uti dolores, di qui caput eo tem pore impetunt morbi, ab Hippocrate
loco citato aph. 2s describuntur, quoque gignuntur: nam acriori frigore cujus virtus valde est consti ictiva, non antum transpiratio impeditur, sed de humorum impetus copia ad pectus, ad caput, vel etiam ad artus Epartes
ext rc mas dirigitur uade rebelles
237쪽
sunt humorum stagnationes Diericu Iolae tenuissimorum vasorum ab impactis humoribus oppilationes.
Frisoris effectus in cute ad ocu Ium patet, dum illa aiida , dura , aspera, constricta inde evadit, eaque ante motilior in monticulos quasi attollitur, vasa disparent, in uia ea frigoris est natura , ut humida in cras et, condenset, omnia solida induret, hinc eundem effectum quoque ab excessivo frigore corpora nostra pati rectissime colligitur.
s. XXIV. Duplicis generis frigus est, vel se. cum vel humidum cujusque peculiaris natura , vis atque etiam emcacia est in corpus humanum. Iuud, aquilonare maxime, aerem valde compressum constrictum continet, qui calore expanditur. Humidum vero OH-tur maxime hieme, austris 4ephiris stantibus. Sic cum de constrictum sei. gus argentum vivum in tubo Torii-eelliano in sublime tollit ob elasti eam lartem pressuram humidum vero illud dimittet ob laterem imminu
, XXV.Frigus siccum, purum, serenum
humido vacans, corpora mobilioradus fluidis admixtus hira corpus calare se se eximie expandi , . hac ratione de solidorum 8 fluidorum motum ac pro gressum auget.
Noe ct frigus s.ccum oreale , ubi partes nerum ci acn. brancisae rigidae lunt, pasmo e dolo te a flectae, M'. te omnes morbos a spasmo exasperat, Se quietos facile resulcitat nocet quoque iis, qui macram extenuata habent corpora, qui imbecilles sunt, Uqui non diu a moibo convaluerunt.
In palmis enim, doloribus nimiam
si ne div larum partitim stricturam ac
tensionem , non ignotum est . Frigus, ro , quia solidas partes magis constringit ndulat easque rigidas efficit, non mirum stri omnes dolores , convulsiones , di stensones& rigores inde augeri Frigus ommesis partibus nervos .morbis , qui ex nervis fiunt, ab infiρρος te ea. .aph.
ti is ore imalescunt quia a spasmodica atque expeditiora reddit , quia elate partium nervosarum strictura proveniunt. iem fibrarum. quo fluida impelluntur Calculum in renibus quietum nihil tam modo eorpus vestibus ubi x movere , Praeter acre frigus, lumia obe tectum si sanum hominem noui improvide admissum, aptum est in cffendit, ut potius tonum .iobur
Ex quo jam apparet ratio , quale, qui
septentrionales regiones incolunt, sana robusta inuadrata habeant corpora , qtiae non facile ostenduntur, Qvitam quoque
agunt longiorem item cur hyeme in frigus est serenumi aequales 3 mentis, corporis isto alacrior sit, homotum plus alimenti appetat, concoquat , ut Ippo erat ea etiam ventres calidiores hieme putet . Aer enim serenus de stigi-
que quicquam tam facile recidiva s brium dolorum , quam ripus aquilonare, parere ac reducere solet Ze vetitus borealis patque etiam angustiam spirandi in asthmate a sincero frigore crescere , ab humido leviori vero decrescere ola vapione non indignum est.
S. XXVII. Vehemens frigus id habet
modi , ut sortior fibrarum vas itim strictura compressione u mo Ium motu . 4 ambitu corporis
238쪽
poris magis ad interiora urgeat ison i S. XXX. vertat, aequalem atque per vasa mi r Corporis eonservationi nihil tam
mma exteriora liberum sanguinis, humorum circuitum impediendo graves periculosos in partibus praetertim debilioribus in farctus , vasorum replemiones & morbiferas semper sta sesae stignationes efficiat.
S. XXVIII. Qito magis itaque vasa sanguine vel puro vel impuro sunt repleta, eo pluς frigus improvide admissum osse .
Noeet quam maxime plectoricis, ca-xhecticis, cacochymicis, item obesis&habitioribita corporibus. Neque enim tantum in iis liberiorem transpiratum inter .cipit, sed etiam ad interiora non finei riculo reprimit Murget succos, unde ex observationibus scimus , omne frigus, s-ve fit humidum, sive frigidum sub eiusmodi statu in eapite facile cephalalgias vertigines , affectus soporosos , poplex iam , paralysim, aurium tinnitum , auditus di incultatem , oculorum obfuscati nem , lippitudines , prompte expedite concitare . Neque aliud tam facile eoryΣM , gravedines , aucedines , tusses Pleuritides, peripneumonias, item asthma humidum, prister frigus acre pecto et admittam , suscitat , inque artubuvdolores tractorio , lancinantes, heumatismos producit.
id versum, hostile videtur, quam limium humidum , sive frigidum live ea lidum sit , quia relaxando si
bras earum elaterem, tonum & robur
imminuit, unde tardior fit humorum progressio , qua erescente nimis uia morum abundantia atque m puritas
Caveant Igitur sibi quam maxime ab humiditate frigida omnes imbecilles, ubi est sanguinis tardior progressio, intercepta transpirati , atque corpora l-mis spongiosai laxa sunt, infantes , sae- minae, senes , inui intemperantiae vacant, multum comedunt, acida supra modum assumunt, sui coryus non exercent, somno nimium dediti sunt, qui
gravI moerore anguntur multo magis ve
ro ceu venenum illud effugiant cachecticI, hydropici, qui aedem in pedibus habent, asthmitici eminae circa mensium fluxum quando gravidae vel in puerpetio constitutae sunt.
S. XXIX. Frigus humidum plus valetudinueorporis insensum videtur, quam siccum , quia non modo valde inspissat humores, minimos meatus obstruit, sed&humiditate tonum fibratum re laxando universum humorum eursum retardat se transpiratione dimi nuta eo piam impuritatem suceis adjicit quare ad morborum generationem atmosphaera humida .simul frigidam diu perstans plurimum congis moveat atque m actum deducat.
Certa a firma constat observatio-iae, diu regnantem in quacumque tiam anni parte humidam aeris eonstitutionem admodum esse morbosam
&loea deelivia, humidiora paludibus cincta eontinuis nebulis obsita ad parandas febres putredines esse
Ad morbos ingenerandos varii generis epidem ios nihil plus eonfert maioremque vim habet, quam tempestas dui humida, pluvia , nebulosa, ventis vacans, si postea repente flante aquilone acria frigora, vel etiam dies
H qpraerat id sequantor Ouod sisere fert, eum ae siceus frigidus eo maua utumio fit , tanto ertior horum
239쪽
praesentium tempestatum, item pro Attenta diligenti observatione On-' hominum natura ingens diseristat, hQmem tepidam&Pluviosem sivςr me recipiunt ε modo enim totum
vernum tempus potissimum humidum , upus, ut sunt febres , modo etiam
nebulosum&pluvium, ventis vacans, in tantum partem Occupant, ut sunt do-hito frigidi dies sequuntur, sique autumno lores&fluxiones, modo placide procedunt, bene morati sunt , modo
nit, morbo grassantes certo expectandos pessimis symptomatibus stipati multos esse. Idem quoque accidit , si aesta mne linunt.
nimis ferventem , vel etiam dies valde
calidos, humidum frigus excipiat . Et quid notius est , quam quod ex loco fi quis concedat valde calido in valde stigidum vel ex frigido in calidum , cor*us grave fiat distillationes oriantur. In genere enim sciendum est, aequabili cutis tono sub quo maxime viget libera perspiratio nihi magis esse adversum eumque destrue re , quam repentinam mutationem aeris calidi in frigidum , vel humidi in nimis alidum . Nam sicut alvina excretio tono et motu intestinorum peristallico di quabili et intestro cita cuticularis illa
quae sanitati maxime patrocinatur, excretio ab eutonia cutis esusque tubulorum, ut
nec nimis laxi, nee nimis constricti sint dependet . Deinde certum est , atmosephaeram diu et nimis humidam ae levem
intime penetrare et universum fibrarum et membranarum corporis systema ita asce reci ut solutum et a tono tuo dejectum sanguinis et humorum impulsum et progressum et transpirationem nunquam non languidiorem et imbecilliorem reddat . Si vero atmosphaera valde frigida est , ita fibrae et membranae constringuntur et rigidae redduntur, ut sortior quidem fiat liquidorum impulsus , sed extrema vasorum ora , praesert m ea , quae sunt in cute claudantur vel angustentur. Utroque modo vitiatur transpiratio et solidorum motus ac circulus sanguinis turbatur, et hinc non tantum materia ad morbos praeparatur , sed et ea in motum et actum morbosum maxime per frigus superveniens deducitura
Morbi, qui certis temporibus ae locis plures simul infestare solent, non
sunt unius ejusdemque generis , sed pro diversa conditione praecedentium
Morbi utique epidem ii sunt ex eorum
numero, qui mortales et frequentius inis. stant et in vigore saepius aetatis tollunt singulisque sere annis diversam ferunt natu ram atque Indolem . Et quoniam a causis plane manifestis mechanico physicis maximeque aeris constitutione et victu ac si- vendi ratione cuivis loco propria ac familiari dependent, elandum vehementer foret, ut medici majorem operam, melitationem et studium in iis indagandis e ex praecedenti et piaesenti temporuin constitutione iisdem praedicendis et postea recte tractandis conferrent, quam hucusque in usu suit. Altumi buumque in pathoIo-o iis de hae amplissimi usus doctrina est fi- sentium, forsan quia non accommodata est omnium hypothetibiis . Antiquissimum et optImum medicinae scriptorem
P ι ipse ratem , et qui sere primus Ius e
stigia secutus est , Dden hamium , postea Ram quum laudare , et commendare clebemus, qui sacem nobis praetulerunt et bono exemplo suo seqii debemus , ad excolendam et illustrandam hanc doctrinam Praeiverunt. Quare omnes et singulos medicorum cordatiores, quibus curaecordique salus hominum est, rogatos etiam atque etiam volo, ut in annotandis morborum historiis , si epidem ii morbi grassantur, et diligentissimi et accuratissimi snt. et quisque in suo loco temporum et tem pestatum praecedentium et praesentium
constitutionem et mutationem , nec non ventorum conditionem , item in barometro mercurii motum, ac gradum ea lotas, ex thermometro mill adiiciant , integrasque et plenas historias clim methodo curandi et eventu exhibeant. Α-
240쪽
s. V Exere potissimum mediet dupli
cem morborum materiam Meausam stituebant alteram nimiam sanguinis abundantiam , quam dixerunt plet horam, alteram ejus aliorumque humorum magnam impuritatem qua meaeOchymiam vocarunt . Illam maxime a ciborum, qui bonos praebent succos, hanc, qui malos e intemperatos dant, copia derivabant Nos non tantum ex ingestorum, sed maxime excretionum vitio ela defectu horum causata durendam esse existi
I. I. Non omnis abundans, topiosusanguis statim ossicit PpIethora diei meretur, sed is tantum , qui laeditis vitia actionem secundum naturam, maximeque, qui vegetiorem, liberio. em sanguinis eirculum impedit.
Nam videmus homines sanos, ege tos nulti adversae valetudini obnoxios, rui ingentem sanguinis in corpore quarato continent copia . contra de erehendimus quosdam , qui ne dimidiam quidem sanguinis continent quantitatem , a qua tamen male se habent
S. III. Veteres duplicem statuebant plet horam unam ad vasa, alteram ad vires. Illam dixerunt, quando sucei supra iustam mensuram accumulati ve-
n4 sopra modum plenas 3e distenta
de totam eorporis molem tumidam efficiunt. Quando vero vasari corporis iubstantia nec tument, nec eopia sanguinis distenduntur , plus tamen lanis guinis continetur, quam a viribus imbecillis regi ac move ii possit, hane plenitudinem ad vires nominabant.
Quamvis hane distinoeionem plures recentiorum repi dient, neque aliam , quam ad vasa plethoram admittant, tamen hanc ipsam non parum momenti, attentionis in praxi habere latendum est. Nam uti ciborum opiam satietas dii plici modo considerari potest, quatenus ab eorum nimia ingestione supra modum yentriculus distenditur , et quatenus minor eorum rantitas a minus firmo stomacho subiti: concoqui non potest . Simili ratione id quoque adolicandum est ad sanguinem ejusque vasa eorumque robur.
Igitur illa tantum sanguinis abundantia, sive ad vires, sive ad vasa aestimetur, plei hora morbida dicenda est, quae languinis liberum progressum ac circuitum retardat, vel impedit nam sanguis etiam valde affluens, modo prompte expedite iter suum per vasa ab Dat robur magis e virigorem corpori dat, tantum abest, ut illud imbecille reddat simulae vero incipit a vigore motus deflecteres, tum demum noxius est morbos minatur.
Nimia succorum, sanguinis copia congesta vasorum demum Iatera nimis distendit eaque ad solito maiorem diametrum urget, hinc sua resistentia cordis' vasortim potentiam elastica in frangit atque diminuit , quare segnior statim fit sanguinis impulsus nam fibras, ruae sunt elasticae naturae, nimia extenone debiliores reddi , ipsa experien tia abunde testatur . Et nae est gene sis lethorae ad vas . Ubi vero jam lidorum tonus ac vis elastica a praece