장음표시 사용
31쪽
23 cap. m De Vmtatibus Patialogia
δεερα supra neque Infra modae fiat, inven-- sane exacte fueris haminibis sanitas ratio quoque in promtu est, namque labor Mexercitatio corporis e regi Languinis circulum adeoque excretionem pertranspirat ionem auget iromovet.
S. XXI. Quoniam alimentorum se lentiae a solutione atque extractione residuae n-na cum succo superfluo bilioso laee piolo mue per alvinas vias, vigore motus perist altici, eontinuo ejici debent, patent hinc luculentissime , nihil ad lanitatis tutelam aeque necessa rium esse se illum motum in sua proportione 4equabilitate conservare ab hoe enim laeso gravia mala in cor
Dici vix potest, quantum commodi justa alvi successio , quae a debita constrictione, expansione motus peristallici
guinis progignitur, quam ad eorpus
nutriendum vel motus vitales aequabiles contervandos est necessarium isti .contingere videmus potissimum in sceminis&in vitis sanguine temperamenti spongiosi corporis habitus Quare ummo eum fructu motu quoindam praeternaturali spasmodi eo super- qui humores eum sanguine etiam optimae notae certis temporum periodis in foeminis per menses, in quibusdam iris per haemorrhoides evacuantur.
Vel bis vix potest e terri, quam salubre snt ejusmodi excretiones sanguineae, unde etiam petenda est ratio, quare ab iis turbatis vel ex vehementi tua si eausa cohibitis tanta morborum in corpore seges proveniat, qua de re infra fusius agendum erit. S. XXIV. Cum vitae danitatis ratio maxime in eo versetur, ut in machinam nostri corporis mere hydraulicamin vaseulo-
Ἀ- humores coniis io adfluere inque
orbem, ircvlum serriis iuuete quoque debeant , sequitur omnino ut ii non modo fluxiles, sed&viae atque tenuissimi meatus, ex quibus maxime secretionibus GP excretionibus diis eata colatoria constant, patentes atque aperti esse debeant.
Ex quo Marissime intelligitur,'tiam noxia danitati adversa sit sanguinis tu hu
morum crassities atque tenacitas, qua I
nima vasa , ex quibus pleraque viscera constant , facile obstruuntur. Plurimarum autem chronicarem passionum landamentum in viscerum obstructione , quaeque structura unius corporis prae alte- promte in seirrhescentiam vel etiam cor ra ad generandam succorum abundanaruptionem abire solet, positum esse , ne tiam pronior aecommodatior sit, ac mo medicorum facile in dubium vocabit. demum parum nonnulli eorpus suum S. XXV. laboribus vel alia motionis specie e Fundamentum itaque eonserVatio
xerceant , in plerumque plus an ni, orporis nostri eorruptibilissimii in
dam ad Haetudinem tuemcorpore propulsandos adserae . 'caedit, quod hirius motus integritas ad alimentorum solutionem , pleniorem extractionem 4 succi hylos ingressum ac motum per venas lacteas multum contribuat. Qua de causa optimam salutis suae curam gerunt ii, qui in earum rerum , quae ullo modo hunc ipsummotum conservandi vel labefactandi aut penitus destruendi facultate pollent, ex actam notitiam pervenire allaborant.
Cum homo fere ordinario plus ingerat , quam excernat, deinceps quo
32쪽
in perpetuo affluxu succorum bentemperi gaudentium .effluxu i vec xcretione mἰempe atoium atque inu. tilium litum cum sit, iis utique utendum eth, quae ad convenientes inge.
iiones de excietiones fiuciunt scholion. Praestat id maxime conveniens sex r rum a Galeno dictarum non nataralium ustis, quartam usui recto Perverso tum fanitatem, conservationem vitae , tumimorbosi mortem debemus; quarum nonnullae , ut alimerrta , quies arii mite corporis, itemque somnus ad generationem re retentionem succorum corpoli nostro utilium conserunt, quaedam vero , ut cor poris exercitatio ac motus, item vigilia ad inutilium excretionem faciunt. Aervero re animi affectiones ejus sunt indolis, ut pro differenti statu solidas maxime partes assiciant, labus varios motus impri
Cum rerum non naturalium ad vitam Clanitatem tuendam tam inuvi. tabilis it necessitas&mors quoque asmorbi inde suam ducant originem, plurimum utique refert, ut ex in , que itoxia sint di morbis progignendis idonea , probe intelligat inedicus , caque u adularibus discernat.
Quo magis patet, quam utile medicost aeris, aquarin , alimentorum , Ioc
strum si, attificiosissime eonstructa machina , cujus omnes partes tam solidae, quam fluidae , uti in machinis seri solet, arctissime inter se connexae linte e cohaereant, ut solidae in fluidas defluidae in olidas agant, momnes lae insiones ae vitia, V in solidis sive in fluidis haereant, invicem conspirent
omne motus mox in coasen Ium41,iant. scholion Quomodo fluidarum ratione temperier motus laesiones in solidas musculosas nervosis mox transeant 'arum motus vitiosi fluidas in temperie, mixtione crasi sua turbent qua ratione Porro gravior quaedam partis nervos laesio universum nervorum4 membranarum genus in consensum rapiati inde etiam rursus suida alterentur, haec probe ognoscere debet is, qui in pathologicis varioru in Sciape insolitorum symptomatum rationes de causas explicare conatiis Legi hanc in rem meretur nostra Differt de consensu partium praecipuo pathologiae, Praxeos.
Mira est consensio S communicatici, partium nervosa tum cum univerto fe
Hujus asserti veritas faciI patet raquis consideret , a laesone nervi, vel ten-
borum contribuant , qua in re illustri exemplo nobis praeivit Hippocrates, qui non sine curavi solertia libros mere physicos de diaeta , de aere , aquis, locis de alimento, humidorum uti, de flatibus conscriptos posteritati reliquit; sed hacoroniavi singula, quod ad morborum generationem Se quomodo concurrant, fusori infra doctrina tu divino favor persequemur
Praecipuum quoque ex fundamen: i
mibus, a salibus , febres, deliri , ip thymias, pilepsiam , convulsiones pro
Longe vero aiaxima est onsentici ventriculi de intestinoium eum aliis partibus actuosis ela universo fere corri
Hanc consensionem inter alia clarissime monstrat congeries gravissimorum sem plomatum , quae venenum , quod cnuiculi tunicas arrodit , subsequitur
33쪽
quae sunt partium extremarum frigus cum debilior evadit. Ad vehementes animi sidore algido , urinae dissicultas sync 'perturbationes v. g. iram , cor validi in mepe , convia Isiones, tormina atroci , prae palpitati contra nitur ut sanguis, perin- cord uni si immae anxietates , spirandi deris in febre, et vasa cum impetu fera- angustia, pilepsia. paralyses , inflam tur Terror externas partes constringit vitio faucium°lutiendi difficultas inquietudo, id genus plura. Atque etiam mirifico illo ventriculi cum corpore
consensu adductus est tim Ontrata, ut sedem animae sensitivae in ventriculo pilo
Maxima operationum animalium sui dique cerebri e nervorum cum actionibus vitalibus viget eonsensicae mutua communicatio.
Ita in vulneribus capitis a durae matris punctura vel irritatione vomitus aut motus convulsivi, item febres oriuntur Tanguinis in basi cerebri extra vasatio tandem motum cordis Marteriarum tollit. In mem, bris, quae paralysi tacta sunt, robur , ici. nus , leniatiori nutritio minuitur , sanguinitque circulus cum pulsu lentior ac sanguinem circa praecordia sistit , pulsu parvo , debili, inaequali reddito, Anxiae diuturnaeque curae meditationes prosundiores , tonum ictum perist alti cum ventriculi intestinorum in vertendo digestionem . egestionem alvinam valde turbant . Per Iersa quoque phantasiae acta alienum visceribus imprimit motum . Ita ad aspectum rei ingratae nausea oritur vel vomitio concitaturi a visum pulchrae puellae copiose sensuis, fluidum
nerveum ad genitalia induit a variis impressionibus laetus in utero consormationem vitiari , inter omnes constat. Quod naribus susceptus suaveolus vapor in vehe- . mentes convulsiones abdominis viscera adigat, easque graveolens rursus suppi: mat, notis imuin est . Exin stibus satis elucet, quanta sit consenso cerebri, mervorum cum solidi sin fluidis corporis no-stri partibus . .
34쪽
De mortis , morborum, motuum morbosorum naturari regi-hus in produeendis morbis a symptomnibus dicatas morborum.
36쪽
O Uemadmodum vita onservationem corporis animati in . que corruptionem pinni denotat , a motu interno solidorum
fluidorum, praesertim circuli sanguinis beneficio pendentem rata mors est plenaria destructio ei reuli sanguinis e motuum in solidis de fluidis peragendorum cessatio , orporis eorrultionem putredinosam post se tra-
veteres nobis reliquerunt definitiones mortis, quod sit dilcessio animae a corpore, vel cessans antipae in corpus operatio aut destructio inculi , quod ea-lido innato cum humido radicali intercedit, aut secundum salenae virium corporis nostri plenarius lapsus aut destru sensationes, vires et motiones ad tempus cito facultatum ob deficientem a cordes pereunt , cum morte , quae est destru innati ea loris influxum et eas non satisutio motuum omnimoda , ut non rev
persectas et adaequatas esse, perspicacior ari amplius queant, eonfundenda est. quisque facili intelligit negotio. Illa e Quare tibi maxime caveant medici, nenim ignorantiae vocabula, ut anima, a sortior syncope correptos pro mortuis habeant , cujus rei infelix olim exemplum edidit instaurator ille anatomicae disciplinae, Mesaliαι , qui ad mulierem hvstericam , quae mortua credebatur dissecandam aceersitus , adeo se negligenter gessis ut vaculam in corpus adi ge me illae veterum aberrationes jure meritoque excusandae sunt, quia pulchetrimum illud eliculi sanguinis inve ima eos prorsus laeuit , quo cundo iciturus nos utique, quod uolat inguinis ad partem vel universum eorpus influxu liberoque refluxi prorsus intercluso, non modo eius functiones penitus essent, sed et in praesentaneam corruptionem atque Putrem dinem prolabatur.
S. II. Plenaria systoles diastoles, quae in corde de arteriis viget, exstincti
ne & toni ac roboris ti brarum omnimoda remissione , sanguinis motum de progressum non modo deliceres, sed Se in momento cogitationes, sensum, calorem, vires de robur, item respirationem artuumque motus perire certae indubiaeque experientiae testimo. ni is quotidianis edocemur.
Neque vero syncope , quae dumtaxat
cessatio motus cordis et languinis
mentanea est , in qua etiam cogitationes,lidum innatiim et humidum radicasse quae pro causis allegare veteribus placuit, realem et sufficientem mortis conceptum,
ex quo aliquid demonstrati possit, intellectui, haud sane offerunt, quod realis definitionis proprium esse debet . Atta- Tom. IL
37쪽
teret a verum illa motu clamore seIatmosphaerae calidae humidaeque in odivivam mox Itendebat Dianae res optimum virum invisum ac detestabilem reddidit, in calamitates acerbas conjecit
S. PII. Non desunt in diei quihus vera mors ab elus imaginae, nempe syriope, discernitur.
Interdum ranio itissicilius est mortuos avehementior syncope correptis distinauere , quia tam lenis saepenumero aeris adimus motiis , cordis quoque agitatio&nnoui, cursus tam subtilis est, ut vix aeri vix qui ' ru Nn sensu incurrat sunt tamen certi brtila sudices omnium membrorum frigiditas& 6 mis gravitas, sique ad sorte sternutatorium naribus admotiim nulla sensatio conspiciat neque in cordis regione aut in collo, ubi Farotides suae sunt, e minima quaedam molim servetur, aut in speculo ori admota nulla
macula observetur . In certissimis u lpe nervos, itemque aeris in pulmopus multa humiditate perfusum agentis
S. V. Proxima eum mortis causa in pI naria cordis sanguinis quiete consita stat, sequitur sane, ut omnia ea in s rendae morti sufficiant, quae systolen
atque diastolen cordis, sanguinisque
circularem motum ex toto auferre va
g. V I. Genuinas mortis causas quicumque paulo altius a motus eordis Mei te uti languinis eati sis derivant, hi recte sane agunt . Nam quo posito ponitur vita . hoc sublato eadem etiam tollitur.
Ad maehinam ordis movcndam languinis per vasa& fluidi tenuissimitem mortis signis incipiens corruptio hahenda es f. IV. Mortis ratio formalis, adaequata
non unice in eorruptio ia Ha putredine quaerena est hae tamen saer ius tanquam causa proxima potissimum vero tanquam effectus mortis praesto fuisse deprehenditur.
Illud quidem certissimum est, corpus vel partem ejus mortuam esse, quae P tredine tacta est , utpote quae prorsus mixtionem, structuram destruit at vero haud quaquam sequitur , corpus non esse mortuum , ubi putredo non prehenditur . Hujus adserti veritatem quotidiana confirmant exempla eorum qui violenta morte ex transfossa nobiliori parte , ut corde vel vase majorimit cerebri parte inferiori , aut intensissimo frigore moriuntur Putredo enim non proxima ratione ab extinctione motuum machinae nostrae dependet, sed est
otius diuturnioris quietis , nec Onitebrarum colli , praesines ingressus requiritur et quare Ita
tuendum est , quicquid sanguinis ad
cordis ventri csulos fluidi per nervos te reipit , id inter ertissimae mortis causas reserendum esse.
Ex phytalogicis repetendum est, nemvis omniDus, qui ad cor abeunt, praecisis ejus motum tolli, diastolen cordis, a sanguine adguente factam esse systoIes& systolen rursus diastoles causam Due cor movere sanguinem 4 sanguine quoque moveri. Notandum quoque hic est, miram esse in corde fibrarum fabricam , quae vi sua elastica pressionem sanguinis mirum in modum adjuvare valent.
S. VIII. Vehementior a poplexi , quae a
sanguine extrava sat ex plexu eh roideo in ventriculos erebri irrumiapente nascitur, ne non fractura ver issimae moria
38쪽
tis ea usae sunt, quia siuidi ex eerebro vel spinali medulla per nervos ad eor& viseeradi ber influxus intercipitur.I IX.
Sanguinis ex venis immodie essu.sio, poluposum concretum ostium vasis in cordo audens, aerisque inter ecptio mortem praesentissime inserunt
Patet jam ratio, quare vasorum majorum insignia vii Inera , item suffocatio in aquis, strangulatio, aer , ob contentas in eo tenuissimas sulphuris, carbonum exhalationes , expansiva virtute sua orbatus , celerrime homines. necandi facultatem habeant.
g. X. Si cordis substantia, praesertim ad ravitates penetrante vulnere laesa sit, celerrime mortem inferri necesse est.
Id non tantum eam ob causam evenit, quod ammis effluat , sed quod etiam machina ista motoria, cujus beneficio fit impetus, compresso, non amplius integra , sed destructa se . S. Q.Venena penetrantioris causti eae indolis, & morsus ac ictus animanti uni non alia ratione celerrime perimunt, quam quod omne genus membranarum e nervosarum partium gravit ei
convellendo, universum aequilibrium motus solidorum, sui dotum inver. tunt eli cordis quoque S sanguinis eursum liberum sufflaminant, atque inventriculo stases spha celosas cinflammatorias producunt.
S. VII. Alia tenui sulphure vaporoso narcoti eo necant, quo fluidum in membranis, nervis mobilissimum conta. minando eordi sese aliorum olidorum se stolen ola robur auferunt.
Praeter violentas has mortis ausas sunt adhuc aliae naturales, quae moristem in morbis inferunt, inquirendae; Minter has atonia nimia partium solidarum, ex qua stagnatio, quies humorum plenaria i utredo nascuntuli principem sibi Ioeum vindieat. S. DIU. In corporibus morbo extinctis ordinario extra vasationes sanguinis vel f ri corrupti in thorace, in capite 4b- domine vel viscera putrida sphace losari scelida deprehendimus.
Notatu perquam digna est observatio,. quod violenta morte peremti sine ullo fetoris putredinis sensu dissecenturis quos vero morbi vehementia oppressit, in iis semper sere in dissectione insignis foetor, , putredo atque corruptio se se offerunt.
I. V. Mortis, sive violenta sive naturalis ea fuerit, ausae semper in dissecto ea.
Legenda hac de re est nostra dissertati
de generatiane martia in λον bia , in qua
plurima attulimus exempla & observationes cadaverum certis morbis defunctorum&dissectorum 4 ostendimus, vel extra vasationem humorum vel corruptionem aut poluposas concretiones sitisse repertas. Cavendum tamen maxime est , ne causas mortis pro morborum causis habeamus ac venditemus, quod pIures sacere adsolent medici, qui adstantes sallere volunt, pro ponendo, morbum ob tantam vehementiam Iaesonis, quae cernitur, non potui sese sanationem recipere . Mors enim utique non fit sine causis evidentibiis, manifestis, sed hae non statim causa morborum , sed potius harum effectus undi. Id vero in quaestionem venit, an non causae, quae morbum intulerunt, tolli adeoque morbus sanari causaeque mortis illae, quas secantes deprehendunt, averti prohibe
39쪽
Porro mortis ex morbis causa fami. Ita tis admodum est puti edo visceris vel partis intra corpus progenita , qu eelerrime ex inflammatoriis liasibus in acutis, ex sanguinis vero tumorum stagnationibus in chronicis produci
In hujus adserti testimonium allegamus
anatonien eorum, qui morbo sue acuto sive chronico interierunt; quae licet instituatur paucis a inorte horis, tamen --tidissima intus corruptio subinde cflenditur Vel enim viscera, ut ventriculus intestina, ex parte aliqua i aut omentum lien , hepar , uterus sphaceto correpta cum summo foetore sunt, vel aqua aut pus foedi odoris in cavitatibus stagnat , aut aposte i , quae pus continent, hinc in de deprehenduntur Laut in capite sanguis vel humor extra vis aliis putrefactus cerni Sehoaon. tur. Ex quo conficitur, putredinem vi. Hujus rei testes sunt sc bres pesti Ientia steris interna melle requentissimam morales , pete chiales Maliae epidemicae ex.tis causam putredinem quoque uni Ianthematicae malignae , quae plerum oue ver fi corporis mortem insequii quo magis ex iasmate , quod ad celerrimam corpus disponit putredinem . nascuntur. Si v
ro lentius procedit corrii Peio putrida ,
magis in lympha , quam sanguine residet,
ut ii scorbulo, lue venere ara tametsi non vitam statim auserat, tamen lassitudinem
Putredo vires& tandem quoque vitam adimit, quia sceto te suo corruptivo purissimam illam sanguini sis sui. di nervet substantiam , quae robur, t . num motum cordi fibris et alti eis&reliquis solidis partibus conciliat, inficit atque depravat
Repetendum erit, quod supra tetigimus, fluidum , quod in cerebro separatur ex sanguinis subtilissima parte sulphurea,
aer eoaetherea, motum maxime sacere at
que gubernare in corde Waliis solidia
S. XIX. Omnis iraque morbus, qui corpus brevi tempore in putredinem eonjicit, vires re vitam facile destiuit, ob id summe malignus habetur.
mirari licet praeciditem quorumdam adsertionem, quod spha celus sit res rarissi. ma , ad eout ex centum mille hominibus vix unus eo intereat quum potius dicen. dum sit, ex centum mille vix unum dari, Qui morbo pereat, ubi non spha celos cujusdam partis internae corruptio cum scetore ostendatur.
S. XUII. Putredo vitae est inimicissima quia
non modo omnes vires, quibus moventur solida&fluida, auisti, sed ruit ructuram atque mixtionem orporis penitus disssolvit.
Putredinis ea est indoles, ut celerrime se se dissundat vicinas partes in s milem corruntionem con)iciat deinde, ut vires ,revi tempore omnes prosternat, id quod conspicimus in ii. cui ex cancro exulcerato Iaborant, aut spnacelo in parte qua, dam externa corri prunrur. summam relinquit; qum imo ex praesenti virium prostratione ma Ilenita .reric tum morborum semper aestimari debent.
S. XX. Putredo mortifera in moibis ex stati&quiete sanguinis omnimoda , sive ejus circulo penitus sublato, proga a
scituras. uisa Quamdiu sanguis per vasa circunt r. tur, nullus laetor vel putredo observatur limulac autem fit miter consistit, motus progressivi expers fit, protinus mors partium sive spha celos a corporis eorruptio producitur. Recte itaque siρρειναι es Lib.
40쪽
i haud infrequenter mors in vigore ae stat ntirutorii in a sanguinis , propteτataque nrinceps praeeipua meden 'brium acumi. in A. t. rigorem et spasmum in extremis Pari: biis,
tum intentio esse debet, ut m morbi Is η' EL ia
omne instasini majorem ac plenariam quietem sanguinis avertant, ne mors inde sequatur: quod sit , si virium conservatio marim medentis cura atque clientela lit.
Patet hinc amplissimus analepticorum & quae moderate sanguinem transpira tionem movent, in acutis et malignis morbis usus, et quam noxia sint ea, quae motus sistunt atque vires instingunt, cujus generis sunt purgantia , sanguinis missio nes, perturbationes animorum iriniaque anodyna et optata , quibus nihil in hisce morbis perniciosius est, quia horum usu tristissimam mortem acceleratam fuisse,iri fissi s aliquot exemplis edocti sumus.
Mors, quae morbos sequitur , ve ex nimia viri et defectione vel ex spasmo praecelen re producitur .
In febribus continuis excessivus a Iorassiduae vigiliae , diuturna cibi abstinentia, mi asma malignum sanguini admixtum be nignorum succorum ipsi sique sanguinis nativam cras Penitus destruendo, omne sun es, quibus solidorum et fluidorum motiis monservatur, adimunt, unde incidit sanguis in hac vel illa parte praesertim in cerebro vel etiam pulmonibus aut abdomini caliquo viscere, ventriculo vel intestino quiescere , putrescere , atque cordis et arteriarum systolen tollere . Innumera afferre possci exempla , ubi a primorbis acutis valde debilitati tau Io Iongius in erecto situ existente subitam et inopinatam mortem sibi accersiverunt Ἀ- quidem In hoc situ discnis est sanguinis a corde propulsio , quae ob nimis languidum cordis motum , si cessat vel non suffi- tum aufert. Quare non ne ratione 6ῖρ-
pervenienti congestione in cerebro, valde ob vim moibi imbecillo , producitur ex quo si non per narium fluxum protum pie, lethalem sta in vel inflammationem me ningum et convulsionem producit Pessimam itaque et lethale indicium , si, Iraesertim die impari, quo secundit ad-ertum Hippocraει sui, II. Epid. S. Iu et testante experientia plerumque mori solent acute hebricitantes , in variolis, purpura adba , perechiis et aliis epidem iis acutis de malignis rigor accedit cum urina tenui, et sine stillicidio singuinis mentis emotio sequirur. Recte enim habet, quod
Hippaerate in Praenotion cone in actitis
rigorem , corpore jam debili, Iethalem observavit. Inde etiam ratio quam prompte elici potest , quare un ues nigri, digiti frigidi et contracti, labia inversa frigida , aures fri*idae contractae, temporaeollapsa mortis imminentis signa sint.
Vitium in sene tute ordinaria est defectio, omnisbus hominibus, ut ut
temperatissime secundum praecepta saluberrima viventibus, mors inevitabilis est.
Licet homo purissimo aere' iii pabulum virium et spirituum est , fruatur , et benignissima indolis ad pondus alimenta adsumat i optima etiam rid sit mentis tranquinlitas r tamen extrema senectus et vires et vitam aufert. Quare non in fluidis, sed in solidotum structura, quae sub aetatum decursu valde immutatur , hornm esse-ctuum causa quaerenda erit.
g. XXIV. Fibratum, membranarum nimia soliditu ela durities, atque an alium angustia genuina mechani ea virium ciens est, diquidi nerve in eo di fibra, lae vitae te ionis in senio eonfecti,
influxus et lim cessans plenarie cordis mode ausa videtur. Sιbolion perpetuae observationis est , fibras et membranas, ex quibus compages Orpo -