Antonii de Haen, quondam S.C.R. apostal. majestati a consiliis et archiatri ... Praelectiones in Hermanni Boerhaave institutiones pathologicas

51쪽

bulo omnes quisquilias, vidi oves eodem in stabulo cum bobus adfectis & morientibus, & tamen omnia

illa animalia sana manebant. - Sunt venena, quae semper ignota manent; licet inde plurimi pereant: & ut

inter bruta, sic & inter homines sunt. Immo sunt venena, quae nationes quaedam norunt, sed non detegunt. Dixit mihi Gubernator insulae surina mensis, quae, in India occidentali sita, ad Batavos pertinet, se centena eXempla vid ille talia; Negros dictos , seu ango litanos ser vos, quorum millenis indigent, tum ut ipsis Europaeis ministrent, tum ut saccharum & Cosseam Colant, unde praecipui reditus coloniae exsurgunt, habere mira Venena. Gubernator fuerat cum familia tota in horto. Servi angolitani noverant ipsius filiae venenum dare, unde domum redux ad limina paternae arcis emavit animam. Capti servi sunt, sed nullis tormentis naturam veneni indicare voluerunt. Habet illa angolitana natio hoc in arcanis , quo semper vindicent se a Christianis europaeis. Id modo scitur , quod habeant venena subtilissima , quae inter ungues recondunt; adeo parum requiritur ad necem , & interea dum pocula aqua mundant, vitro ad fgunt; qui ex illo vitro bibit, certo moritur: hinc ait Textus S. II 22. Quae I) in multis venenis hactenus vix noscuntur, nisi deleteria tantum facultate , vix Patente, nisi per solam mortem infecti , ita venenum pestis est; nemo novit , quid sit, in quo ejus constet natura. HIRCHERUS , HARTSO ERER Us , conati

sunt , insectis hoc tribuere, quae certis temporibus inabre generata, essent hominibus deleteria. Verum, haec gratis dicuntur, non demonstrantur. EX cita putredine hoc deducunt, ex virtute sulphuris & tabaci in peste contra nota quaevis insecta ; vertim, una

52쪽

res potest esse utilis contra plures res alias; quae res aliae non sunt idem, sed diversae. 2 In aliis deprehenduntur per mirabilia, O viae explicanda, egesta; seps mordens hominem mox in

putrilaginem vertit ejus membranam adiposam totam :dipsas mordet hominem & homo perit siti: anguis est africanus, dictus haemorrhOUS, quo hominem mordente sanguis per intestina, Per nares , per ductus fali- vales de corpore estiuit. Quis talia explicabit 7 Iu nonnullis per effetita in aliis morbis occurren-ria ς ubi nempe venenum facit inflammationes, subpurationeS, gangraenas, sphaceios : ita vitrum antimonii, mercurius sublimatus corrosivus ; vel ut ignis omnia Crispando & destruendo, Vel coagulando humores, ut spiritus vini, oleum vitrioli, Vasis infusa &C.

4 ) Denique in quibusdam intelliguntur a priori,

quod cunt, dum, cognita νeneni natura , facilliane pro-Videatur ς sic nosco , v. g. a priori, quod Puldis adamantinuS, non nimis tritus, seniper spicula gerens

indomabilia , datus homini, sese ubique infigat, insis

et , & millena parva Vulnuscula faciat. Angesitani deprehensi fuere etiam hoc veneno in surinamensi colonia Batavos iriteremisse e sumseranth3rbam animalis tygridis, canaque in minutal tenuissinium verterunt, ut fere invisibilis esset. Hoc experti minus agere, quando ventriculus bene repletus,

quam ubi vacuus, dant cum primis cibis. Est rigidus ille pilus & quantumvis parvus & minutus, insinuat se

in tunica villosa & magis magisque per motum horum viscerum infigitur altius, nullis remediis resolvi potest,& multis cum anxietatibus mortem facit. Scelesti

hi homines etiam sumunt pilos humanos, quando in quibusdam, maxime ad barbam, vel aliis locis, sat ritidi sunt.

53쪽

haec porro quatuor possunt Omnia genera venenorum referri.

q. II 23. Priora g. ΙΙ22. M. T. dicta nocere toti substantios has fenus indicant adcurate ob ita remedia , .ueque parum tutellesia , ac ii a νenena quoad scientiarue sectus , terminus scholae galentCae, nocens toti substanetice, cujus natura ignoratur: ignoratur specifici antidoti ejus natura quoque passism. Narrant, Viperae Venenum punctu, vel morsu inflictum curari, inp6sita carne Contusa Viperina: Venerium scorpionis inposito oleo scorpionum; omne fere genus Veneni domari a bufon in pastillos, redacto & amuleti instar ad corpus gesto. Si haec vera essetat, tunc actionem antidoti aeque parum intelligeremus , quam eam veneni. Quoe , fota experientia cognita ex historia venenorum peti debent; ut dixi, nam multa junt ceque Ve-Πeua, quam priora.

S. II 24. Secunda S. II 22. M. 2. diga obosequalitate occulta , smiliter exigunt remedia intra, spe-c ea di Aa ; Diae nis mero casu invenienda, in hi- loriam Penenorum referenda, inde petenda ; in priori clas e v. g. pestis adstigit; ignoramus & naturam Veneni & modum agendi , dum primo inficit & illico occidit. In hac secunda classe ignoramus quidem Veneni

naturam, unde V.V. ebant, occulta qualitate agere,

verum scio, quid primo fiat. Mordet dipsas hominem,

perit morsus siti; anguis haemorrhous mordet ae homi ni sanguis per omnia loca corporis eXsudat : novi saltem plus, quam in peste noveram, nempe Uenenum hoc morsu inprimi corpori: sed aeque parum, quam Tom. V. D in

54쪽

in peste, noVi naturam veneni: antidotus, si inveniatur , forte aeque ignotae naturae nobis erit. I 126. Tertia 6. II 22. M. 3. , antequam interimant, dum est ei ius prius morbosos producunt, quibus ita corrumpitur fabrica corboris, ut in certis morbis cognitis, requirunt, ut Uc., si Venentim nempe producit primo morbum aliquem notum, & eo morbo tandem perimit, remedia adhibenda sunt illi morbo propria. Vidimus v. g. in No. 2. , quomodo dipsas mordens hominem eum siti inexplebili perimat: ponam hominem illum in balneum tepidum aquae & lactis, ut vasa inbibentia absorbeant tantum humidi, quantum possint: etiam dabo ipsi aquam cum aceto, rOOb sambuci, ribesiorum, Oxymelle, spiritu salis, vitrioli, bibendam omni montento ; enemata similia, dosi unciarum octo, omni quadrili orio adplicabo. Si haemorrhous hominem vulneret, ut undique sanguis perpluat, Video, dua hic fieri , 19 illico resolvi sanguinem a spissitudine debita in tenuem ichorem ;a) laxari sorte, ut circa mortem in aliis morbis, ultimos vasorum sphincterulos. Inplebo corpus aqua , in qua tantum spiritus vitrioli, quantum sine laesione ferri possit, methodo SYDEN HAn I, ut sanguinem dis lutum conpingam, ne diffluere undique pergat: immo &conabor, cortice peruviano nimiam humorum tenuitatem

emendare.

Si seps, hominem mordens, putredinem concili- et panniculo adiposo, inplebo eum, ut priorem ; at vero in balneum simile totum inmittam, & extra balneum fomenta similia toti circumdabo corpori; quum pariter cortex peruvianus ad ganzr.enam adeo bonus,

dabo illico. Dixi,

55쪽

TI 26. ANΥIDOTA. 5 IDixi, M. 2., ignorare nos naturam veneni dipsae, haemorrhoi, sepis , adeoque, si inveniretur specificum antidotum , ejus forte naturam nos quoque ignoraturos. Sed hic M. 3. ostendit Textus, quando non adsunt antidota nota, artem tamen aliquid valere, ubi

venenum, natura nobis ignotum, edat. morbum aliquem,

cujus in symptomata agere quidquam possumus. Ignotum Venenum agit per dysenteriam : in squillis marinis , hac lege multos occidentibus, Cura erat felix per ingentem copiam aquae, lactis, olei, interpolato nonnunquam opto. In veneno mytilorum, si quan doque violentum sit, eadem adhibeatur cura.

Si venenum maculas rubras, aut petechias faciat, dant sudorifera, ut expellatyr foras : si Videam V. g. in peste maculari homines hac methodo passim perire, imitabor SYDΕΝΗΑΜυM : extra lectos ducam aegros Iiberum in aerem, inpleboque aquosis & spiritu vitrioli; vel, qtuod usu probatum vidistis in vere malignis morbis, cortice peruviano. Si venenum faciat carbunculos , anthraces, buboneS, agam maturando & materiem foras eliciendo. g. ΙΙ26. Si cognoscuntur νenena adplicata, vel adplicanda Go. , novi v. g. hominem adsumsisse unciam unam olei vitrioli; dabo illico huic uncias duas, tres, Olei tartari per deliquium, aqua mistum; nascetur saltertium , neutrum, tartarus vitriolatus; quod mox tunc ingenti aquae copia diluam, ut continuo aquae potu tartatus vitriolatus de corpore exeat, & in sanguinem in

trans non noceat.

Sumsit homo drachm. Din. merc. subl. Corros. νdabo drachm. som. aut drachm. un. sal. pur. tart. Cum

pauca aqua: acidum sublimati muriaticum) jungetur

56쪽

cum sale ali alino in tertium sal c digestivum SYLV11,

& mcrcurius set innocuus. Verum in his casibus deberem esse certus , quod homo adsumsisset tale venenum; si enim suspicor tantum & non ita est, tunc erit meum oleum tartari per deliquium, sal tartari meum , Venenum per se ipsum in visceribus ejus.

Talia antidota cito adhibenda sunt; nam si pusis venenum jam destruxit partes, sero venimuS. f. IIa p. cernimus Do. 1128. Atque ex illa habita indicatione cΙΙ27.)fcitur remedii cor ei iuri materies an debeat esse acida, Vel ali alina &c. 'inparatio; ut pauca primum aqua diluatur, non multa; ne antidoti vis debilior fiat. - DHrs; si grana pauca veneni adsumta, etiam 3ntidoti si dosis pauca; si sitim plus dedero antidoti, erit id plus venenum per se: si minus dedero, mutabitur

veneni, prius dati, pars; pars non mutata perget ut Venenum agere. Cur non adduxit hic HAENIus enfectum redundantem ex binorum venenorum con lictu gadtendendum autem, inprimis dum debilia sunt, aut adfecta viscera , esse & ad hunc satis patet vel ex salutari illa in sedando vomitu luctantis cum sale ali alino acidi esticacia.)Adplicatio ; si in ventriculo haereat Venenum, ore, si in ventriculo & intestinis, ore & ano remediuinadplicabo. Contigit in turri Iondinensi, ubi captivi politici detinentur, ut captivo nobili enema injiciendum esset. Injiciunt ex odio, ut illum perderent, Clysma aquae sortis. Cogitate, quot illico dolores, quot ille exsertus sit spasmos. Medicus turris accitus & causae

57쪽

ignarus theriaca ct opto conatur mala sopire; sed moritur captivus. Si ille Icivisset caustans , adplicatio facienda fuisset enemate liquoris ali asini, ut acie im vitrioli & nitri ergo aqua fortis conponi debet acido uitrioli & nitri Τ- ex aqua forti in ali ali traheretur; seu potius eneri ratibus pluribus oleosis, & potu copiosissimo continuo olei. Mode amen; si postea, nimis sero intelligeremus multo minus veneni esse adsumtum, quam ita principio dicebatur, & videremus jam nostram nimiam dosin in sar veneni agere; et sot prioris veneni addendum albquid , ut Veneni secundi, pro medicamento dati, vim

o 29. Primaria autem, fere communia con-rra omnia hi me νenena , Antidota, quos ideoque summi junt vjus, ubi cognoscatur Penenum datum , sed ignoratur singularis ejus natura, sunt hoec proscipue; dicit AUCTOR ferme ', nam pili minutim conscissi, infixi solidis, generalibus diluentibus & involuentibus non videntur, vinci post e, quum haec praeterlabantur, illi solidis infixi haereant: hinc, quia casus quidam eXCiPiuntur, dixit ferme. Ecquidem lixivium calcis Vivae cum sale ali alino in liqua non vertit veteres pania OS laneOS,

pilosque, sed longo tempore indiget hoc lixivium, id ut praestet; ut forte corpus citius sit destruetum, quaris illud id perficere posset; neque posset adeo potens li-Xivium ferri, neque manerct semper adplicatum his pilis, ut panni veteres, & pili, qui liquescunt in eo .

Caeterum cognoscimus venenum, V. g. arsenicum ;nee, qua ratione agat in corpore humano, bene novi- us, quia non bene veneni hujus cogniti naturam novimus, tune conveniunt

58쪽

PATHOLOGIA.

'stro, adfatim, subito, diu ingesta , injesta, acyplicara aqua omnes inpuritates aufert secum , emollit,1pasmos tollit ; sed oportet esse 13 Sinceram nam inpuritatibus scatens posset sorte excitare vim veneni: metallicae particulae, aut calcareae, si insint, sorte nocerent. z Calidior sano nostro sanguine sit oportet, calens ad 98 vel IOO gr. , ut laxet omnia, & solvat spasmos veneni: frigida enim humores jam calentes posset coagulare, & eXcitaret spasmos.

3 Asiatim; ut brevi spatio libras qO & ultra

adsumat; copia enim sola hoc facit, si quid faciat. 49 Subito; si enim exspectaveritis, donec Venenum solida fluidaque jam corripuerit, sero veniti S. 5 Diu; nam licet pars veneni abluitur aqUa,

ParS remanens agere pergit; neque omne tam cito ex omnibus rugis ventriculi & intestinorum aufertur et Unde copiose, subito & diu. A qua haec Id debet esse ingesta ore, in quantum possit. a ) Injecta ; per anum , in vaginam , in vesicam

urinariam, ut corpori undique adplicetur: possunt tamen venena esse, quae in vesica urinaria omnia in gangraenam Vertant; quare in omnes locos, per quos injectiones fieri queunt, adplicanda. 3J Adplicata; hominem ponendo in tali balneo; ut, dum aqua ingeritur ac injicitur, quoque per omnia bibula corporis vasa inbibatur. SYDEN HAMUs in episola responsoria prima ad finem narrat historiam servi vicini sui, qui ex aniore melancholicus vitae finem sibi quaerebat bona doli mercurii sublimati corrosivi. Accessit SYDEN Η ΑΜ hora sere ab adsumto veneno, dum os & labia illi vchemen

59쪽

II 29. ANTIDOTA.

rer jam inde tumerent, dolor adesset ventriculi ardens ct intolerabilis calor. Dedit celerrime aquae tepidae congios tres. Congius continet libras civiles octo , ergo plus quam 2 mensuras; diScamus hic, quid sit, quod BoERHAAvρ jubeat adfatim ingerendam aquam Jjussitque nova talis copia ab integro abliguriretur, quoties ventriculus epotam rejecisset; & ubi indicia erant' veneni jam intestina petentis, jussit & tepidam copio sana enematibus injici. Narrat SYDEN HAΜ, quod miser homo , poenitens facti, plures aquae libras exha a serit, quam jussus esset. Hinc intra paucas horas convaluit& exulcerationes in ore diaeta lactea intra quatriduum

evanuere.

a) Tum lixivium leve ex aqua columunt Ia- pone veneto , simili copia , modo , tempore , usurpata pnam est tunc aqua magis detergens & auferens; tum &ratione olei plus involvsns ; & ubi de natura acidi esset venenum , esset smul ratione saponis antidotum. Verum, quum ignoremus saepe naturam veneni, & si illud aikali dives esset, Lapone forte Veneto augeSceret putredo; hinc 3b aut aqua smplex Iaponacea cum o melle, mili uisu adhibita ; est summum abstergens ; sed itErum ea Jege, ut quantitas parvi dolii per corpus transstuat &Inbibatur; eo prorsum modo, quo de aqua dictum.

Saepenumero ratio, vel unica , Vel pliarima , cur remedium quoddam, contra omnem exspectationem, Contra omnia a plurimis fide dignis Viris adlata illius en comi a non producat effectum , inde deduci debet, quod vel non sufficienti copia fuerit adhibitum , vel in usum vocata substantia alia,

60쪽

PATHOLOGIA.

4 ) Olea blanda , recentia, prelisa ex lenibus , pinguibus D farinaceis seminibus t, olivarum , raparum , lini , amygdalarum; sed blanda & recentia esse oportet. Vidi hominem fere enectum dirissima colica , a rancidi olei amygdalini haustu. Ex lenibus, id est, ut oleum modo lene sit; nam oleum raparum ex acri semine salvolatile habente, est tamen blandissimum. - AMYD

eodem quidem nomine passim donata, re tamen, seu natura interna, diversa. Liceat hac occasione inserere locum sequentem eX opere meo r

nis hiphyiliche alio sors etiam sub

respectu notatu non prorsum indignum : in latinum versum. - Sui tinxit O. Lassislatis BRυκ, quem Cum voluptate inter amicos nomino, Dissertationi bene elaboratae inaugurali de gramine man-riin, sive festuca sui tante A casus practicos circa remedium antepilepti curn , quod malo hoc adfectis egregiam tulisse opem adseverare ipse queo. Quum libellus, apud Fxteros saltem , non sat cognitus sit, nec experimenta cum remedio illo capta hactenus resciar' ; inserendum hic ratus fui historiam, qualem O. AUCTOR PIOposuit. Varia, ait, in morbo sacro celebres . in arteo medica Viri laudant remedia . Quaedam ho-- TUM , ablata Causa , malum integre curant: alia se insultus epilepticos ita conpescunt, ut Causari Procatὁ retica ablata, proegumenam sopitam quasio teneant. Saepissime morbus pertinacissimus om-- nem artis eludit operam. Pulverem foliorum se curantiorum in morbis convulsivis adeo extollit Vir tot nominibus Medicinae carus Magnif