Publi Vergili Maronis opera

91쪽

GEORGICON LIB. IV. Taenarias etiam sauces, alta ostia Ditis, Et caligantum nigra sormidine lucum Ingressus, ManiSque adiit Regemque tremendum,

Nesciaque humanis precibus manSueScere corda. 470

At cantu commotae Erebi do sedibus imis Umbrao ibant tenues simulacraque luce earentum, Quam multa in foliis avium se milia condunt, Vesper ubi aut hibernus agit de montibus imber, Matres atque Viri, defunctaque corpora Vita 475Magnanimum heroum, pueri innuptaeque Puellae, I upositique rogis iuvenes ante ora parentum Quos circum limus niger et deformis arundo C, dyti tardaque palus inamabilis unda Alligat, et noviens Styx intersusa coercet. 680Quin ipsae stupuere domus atque intima Leti Tartara caeruleosque inplexae crinibus unguiSEumenides, tenuitque inhians tria CerberuS Ora, Atque Ixionii vento rota constitit Orbis.

Iamque Pedem reserens casus evaserat Omnis, 485

Redditaque Eurydice superas Veniebat ad auraS, Pone Sequens, namque hanc dederat Proserpina

legem

Cum subita incautum dementia cepit amantem, Ign08cenda quidem, scirent si ignOScere Manes: Restitit, Eurydicenque suam, iam luce Sub iΡSa, 490 InmΘmor, heul victusque animi respexit. Ibi omnis Effusus labor, atque inmitis rupta tyranni P0edera, terque fragor stagnis audituS AVerniS.

Illa, Quis et me, inquit, miseram, et te Perdidit,

Orpheu, Quis tantus furor i En iterum crudelia retro 695Fata vocant, conditque natantia lumina Somnus. Iamque vale: feror ingenti circumdata nocte, Invalidasque tibi tendens, heu non tua, PalmaSi Dixit, et ex oculis subito, ceu fumus in auraSCommixtus tenuis, fugit diversa, neque illum, 500 Prensantem nequiquam umbras et multa volentem Dicere, praeterea Vidit; neu portitor Orci Amplius obiectam passus tra Sire Paludem.

Quid facereti quo se rapta bis coniuge ferret

92쪽

80 P. VERGILI AIA RONIS Quo fletu Manis, qua Numina voce moveret' 505 Illa quidem Stygia nabat iam frigida' cymba.

Septem illum totos perhibent ex ordine menSeARupo sub aeria deserti ad Strymonis undam Flevisse, et gelidis haec evolvi880 sub antris, Mulcentem tigris et agentem carmine quercus; 510 Qualis populea maerens philomela sub umbra Amissos queritur fetus, quos durus arator observans nido inplumis dotraxit; at illa

Flet noctem, ramoque Sedens miserabile carmen

Integrat, et maestis late loca questibus inplet. 515Nulla Venus, non ulli animum flexere hymenaei. Solus Hyperboreas glacies Tanaimque nivalem Arvaque Rhipaeis numquam viduata pruinis Lustrabat, raptam Eurydicen atque inrita Ditis

Dona querenS; Spretae Ciconum quo munere matres Inter Sacra deum nocturnique orgia Bacchi 521 Discerptum latos iuvenem SparSere Per VTOS. Tum quoque marmorea caput a cervice reVOlSum

Gurgite cum medio portans Oeagrius Hebrus Volveret, Eurydicen vox ipsa et frigida lingua, 525 Ah miseram Eurydicent anima fugiente Vocabat; Eurydicen toto referebant flumine ripae. Haec Proteus, et se iactu dedit aequor in ultum, Quaque dedit, Spumantem undam sub Vertice torsit. At non Cyrene; namque ultro adfata timentem: 530Nato, licet tristis animo deponere curaS. Haec omnis morbi caussa; hinc miserabile NymΡbae, Cum quibus illa choros lucis agitabat in altis, Exitium misere apibus. Tu munera SVPPlex Tende, petens pacem, et facilis Venerare NapaeaS; 535Namque dabunt veniam votis, irasque remittent. Sed, modus orandi qui Sit, prius ordine dicam. Quattuor eximios praestanti corpore taurOS, Qui tibi nunc viridis depascunt summa LScaei, Delige, et intacta totidem cervice iuvencaS. 5MQuattuor his aras alta ad delubra dearum Constitue, et sacrum iugulis demitte cruorem, Corporaque ipsa boum frondoso desere luco. Post, ubi nona Su08 Aurora Ostenderit Ortu'

93쪽

GEORGICON LIL. LV. 81 Inserias Orphei Lethaea papavera mittes, ME

Et nigram mactabis oVem, lucumqTu reViSes; Placatam Eurydicen Vitula Vener ero eaeSu. Haud mora; continuo matris praecepta laces8it; Λd delubra venit, monstratas excitat araS, Quattuor eximios pracstanti corpore tauros 550JDudit, ob intacta totidem cervice iuvencaS. Post, ubi nona suos Aurora induxerat Ortus,

Inserias Orphei mittit, lucumque reViSit. Ilic vero subitum ac dictu mirabile monstrum Aspiciunt, liquefacta boum per viscera toto 565

Stridere apes utero et ruptis effervere cOStiS, Inmensasque trahi nubes, iamque nrbore Summa Confluero et lentis uvam demittero ramis. Haec Super arvorum cultu pecorumque canebam Et super arboribus, Caesar dum magnus ad altum 560

Fulminat Euphraten bello, victorque Volentis Per populos dat iura, Viamque adfectat Olympo. Illo Vergilium me tempore dulcis alebat Parthenope, Studiis florentem ignobilis oti, Carmina qui luSi pastorum, audaxque iuVenta, 565 Tityre, te patulae cecini sub tegmine fagi.

94쪽

P. VERGILI MARONIA

AENEIDOS

LIBER PRIMUS.

ARMA Virumque cano, Troiae qui primus ab oris Italiam, fato profugus, Lavinaquo Venit Litora, multum illo ct torris iactatus ct alto

Vi Superum, SaeVno memorem Iunonis ob iram, Multa quoquo et bello passus uni conderet Urbem, Inferretquo duos Latio, genus unde Latinum Albanique patres atque altae moenia Romae. Musa, mihi cau8Sas memora, quo numine laeSO, Quidve d0lens, regina deum tot volvero casi

Insignem pietate virum, tot adiro labores Inpulerit. Tantaeno adimis caelestibus irael Urbs antiqua fuit, Tyrii tenuere coloni, Karthago, Italiam contra Tiberinaquo longo Ostia, divos opum studiisquo asperrima belli; quam Iuno fertur torris magis Omnibus unam Posthabita coluisso Samo; hie illius arma, Hic currus fuit; hoc regnum dea gentibus eSSO, Si qua sata sinant, iam tum tenditque fovetque.

Progeniem sed enim Troiano a sanguino duci Audierat, Tyrias olim quae verteret arceS; Hinc populum lato regem belloquo Superbum venturum cxscidio Libyao: Sic volvere PareaS. Id metucus Volerisque memor Saturnia belli, Prima qu0d ad Troiam pro caris gesserat Argis Necdum otiam caussao irarum sacvi quo dolores Exciderant animo: manet alta mento repOStum

Iudicium Paridis spretaequo iniuria forma Et genus invisum, ct rapti Ganymodis honores;

95쪽

AENEIDOS LIB. Ι. 83His accensa super iactatos aequore toto

Troas, reliquias Danaum atquo inmitis Achilli, 30

Arcebat longe Latio, multo8que per annOS Errabant, acti sati8, maria Omnia circum. Tantae molis crat Romanam condere gentem. Vix o conspectu Siculae telluris in altum Vola dabant laeti, et spuma8 Salis aere ruebant, 35 Cum Iuno, aeternum SerVmS Sub pectore Volnus, Haec secum: Mene incepto desistere Victam, Nec posse Italia Teucrorum mertere regem lQuippe votor fatis. Pallasne exurere clasSem

Argivom atque ipsos potuit submergere Ponto, MUnius ob noxam et furias Aiacis Oilei l. Ipsa, Iovis rapidum iaculata e nubibus ignem,

Disiecitque rates evertuo e aequora VentIS,

Illum exspirantem tramixo pectore summas Turbine corripuit scopuloque infixit acuto, CAst ego, quae divom incedo regina, Iovisque Et soror et coniunx, una cum gente tot annos Bella gero. Et quisquam numen Iunonis adorat Praeterea, aut supplex aris inponit honorem Talia flammato secum dea corde Vesulans NNimborum in patriam, loca feta furentibus austris,

Aeoliam venit. Hic vasto rex Aeolus antro Luctantis ventos tempestateSque sonoraSInperio premit ac vinclis et careero frenat . Illi indignantes magno cum murmuro montis 5 Circum claustra fremunt; cel8a Sedet Aeolus areo Sceptra tenens, mollitque animos et temperat iras; Ni faciat, maria ac terras caelumque profundum Quippe ferant rapidi secum Verrantque Per auras.

Sed pater omnipotens speluncis abdidit atris, e II0e metuens, molemque et montis insuper altos Inposuit, regemque dedit, qui laedere certo Et promero et laxas sciret dare iugSus habenas. Ad quem tum Iuno supplex his VocibuA uSa eStrAeole, namque tibi divom pater atque hominum rex e Et mulcero dedit fluctus et tollere Vento, Gens inimica mihi Tyrrhenum navigat aequor, Ilium in Italiam portans victosque PenatIS:

96쪽

1 P. VERGILI MARONIS

Ineuto vim ventis SubmerSa8que Obrue puppis, Aut ago divorsos ot di8iice corpora ponto. 70Sunt mihi bis septem praestanti corpore NSmphae, Quarum quae forma Pulcherrima Deiopea, Connubio iungam stabili propriamque dicabo, Omnis ut tecum meritis pro talibus annos Exigat ot pulchra faciat te prole parentem. 75 Aeolus haec contra: Tuu8, o regina, quid optes, Explorare labor; mihi iu8Sa capesSere sus eSt. Tu mihi, quodcumque hoc regni, tu Sceptra Iovemque Concilias, tu das epulis accumbere divom, Nimborumque facis tempeStatumque potentem. 80 Haec ubi dicta, cavum converSa cuspide montem Inpulit in latus: ac Venti, Velut agmine facto, Qua data porta, ruunt et terra8 turbine Derflant. Incubuere mari, totumque a Gibus imis

Una Eurusque Notusque ruunt creberque Drocellis MAfricus, et vastos volvunt ad litora fluctus. Insequitur clamorque Virum Stridorque rudentum. Eripiunt subito nubes caelumque diemque Teucrorum ex oculis; ponto DOX incubat atra. Iritonuere poli, et crebris micat ignibus aether, MPraesentemque Viris intentant Omnia mortem. Extemplo Aeneae solvuntur frigore membra

Ingemit, et duplicis tendens ad sidera palmas Talia voco resert: O terque quaterque beati, Quis ante ora patrum Troiae sub moenibus altis mContigit oppeteret o Danaum fortissime gentis Tydidei mono Iliacis occumbere campiSNon potuisse tuaque animam hanc effundere deXtra, Saevus ubi Λeacidae telo iacet Hector, ubi ingens Sarpedon, ubi tot Simois correpta sub undis 100 Scuta virum galeasque et sortia corpora volvit lTalia istetanti stridens Aquilone procella Velum adversa serit, fluctusque ad sidera tollit. Franguntur remi; tum prora avertit, et undis Dat latus ; insequitur cumulo praeruptus aquae mons. 105 Hi summo in fluctu pondent; his unda dehiscens Terram inter fluctus aperit; furit aestus areniS.

Tris Notus abreptas in saxa latentia torquet--

97쪽

AENEIDOS LIB. I. 85 Saxa vocant Itali mediis quae in fluctibus Aras

Dorsum inmane mari summo; tris Eurus ab alto 110 In brevia et Syrtis urguet, miserabile ViSu, Inliditquo vadis atque aggere cingit arenae. Unam, quae Lycio8 fidumque vehebat Oronten, Ipsius ante oculos ingens a Vertice pontus In puppim ferit: cxcutitur Prondsque magiSter 115Volvitur in caput; ast illam ter fluctus ibidem

Torquet agens circum, et rapidHS VOrat aequore VerteX.

Λdparent riuri nantes in gurgite VaSto, Arisa virum, tabulaeque, et Troia gaza Per Undas. Iam validam Ilionei navem, iam fortis Actiatae, 120 Et qua vectus Abas, et qua grandaeos Aletes, Vicit hiemps; laxis laterum conpagibuS OmneSAccipiunt inimicum imbrem, rimisque satiScunt. Interea magno miSeeri murmure Pontum,. Emissamque hiemem sensit Neptunus et imis 125 Stagna refuSa vadis, graviter commotus: et alto Prospiciens, Summa placidum caput extulit unda. Disiectam Aeneae toto videt aequore claSSem, Fluctibus oppressos Troas caelique ruina, Noe latuero doli fratrem Iunonis et irae. 130 Eurum ad se Zephyrumque vocat, dehinc talia satur: Tantane Vos generis tenuit fiducia vestrii Iam caelum terramque meo Sine numine, Venti, Miscere, et tantas audetis tollere molest Quos ego i Sed motos praeSint conponeri fluctus. 135 Post mihi non simili poena commiSSa luetis. .

Maturate fugam, regique haec dicito Vestro: Non illi inperium pelagi saevumque tridentem, Sod mihi sorte datum. Tenet ille inmania SaXa, Vestras, Eure, domos; illa se iactet in aula 1M

Aeolus, et clauso ventorum careero reguet.

Sic ait, et dicto citius tumida aequora Placat, Collectasque sugsti nubes Solemque reducit. Cymothoe simul et Triton adnixus acuto Detrudunt navis scopulo; levat ipse tridenti; 115 Et vastas aperit Syrtis, et temperat aequor, Atquo rotis summas levibus perlabitur undas. Ac veluti magno in populo cum Saeso co0rta est

98쪽

86 P. VERGILI MARONIS Soditio, saevitque animis ignobile volgus,

Iamque saces et Saxa Volant furor arma ministrat); 1m Tum, pietate gravem ne meritis Si forte Virum quom CODSpeXere, Silent, arrectiSque auribus adstant; Illo regit dictis animos, et pectora mulcet: Sic cunctus pelagi cecidit fragor, aequ0ra postquam Prospiciens genitor caeloque inVectus aperto 155 Flectit equos curruque Volans dat lora secundo. Defessi Aeneadae, quae proxuma litora, curSuContendunt petere, et Libyae Vertuntur ad Oras. Est in secessu longo locus: in8ula portum Essicit obiectu laterum, quibus omnis ab alto 160 Frangitur inque sinus scindit Sese unda reductos; Hinc atque hinc Vastae rupes geminique minantur

In caelum scopuli, quorum sub vertice lato Aoquora tuta silent 3 tum silvis Scaena coruscis Desuper horrentique atrum nemus imminet umbra; 165 Fronte sub adversa seopulis pendentibus antrum, Intus aquae dulces rivoque sedilia SaXO, Nympharum domus: hic fessas non vineula navis Ulla tenent, unco non alligat RHOOra morSu. Huc septem Aeneas collectis navibus Omni 170 Ex numero subit; ac magno telluris amoro

Egressi optata potiuntur Troes arena Et salo tabentis artus in litore ponunt. Ac primum silici scintillam excudit Achatus Succepitque .ignem foliis atque arida circum 173Nutrimonia dedit rapuitque in fomite flammam si

Tum Cererem corruptam undis Cerealiaque arma Expodiunt sessi rerum, frugesque receptaSEt torrero parant flammis et frangere SaXO. . Aeneas Scopulum interea conscendit et Omnem 1M

Prospectum late pelago petit, Anthea si quem Iactatum vento videat Phrygiasque biremis, Aut Capyn, aut celsis in puppibus arma Caici.

Navem in conspectu nullam, tris litore cervos Prospicit errantis; hos tota armenta sequuntur IMA tergo, et longum per vallis pascitur agmen. Constitit hic, arcumque manu celerisque Sagittas

Corripuit, sidus quae tela gerebat Achates,

99쪽

AENEIDOS LIB. I. Ductoresque ipsos primum, capita alta serentis

Cornibus arborei8, Sternit, tum Volgus, et omnem 190Miscet agens telis nemora inter frondea turbam; Nec prius absistit, quam Septem ingentia victor Corpora sundat humi et numerum cum naVibHS aequet. Hinc portum petit. et Socios partitur in omnis. Vina bonus quae deinde cadis onerarat Acestes 195Lit0ro Trinacrio dederatque abeuntibus lieros,

Dividit, ut dictis maerentia pectora mulcet:

' O socii, eque enim ignari Sumus ante malorum-O passi graviora, dabit deus his quoque finem.

Vos et Scyllaeam rabiem penitusque sonantis 200 Accestis Scopulos, VOS et Cyclopia saxa . Experti: revocate animo8, maeStumque timorem Mittito: sorsan et haec Olim meminisse iuvabit. Per VarioS caSus, per tot discrimina rerum

Tendimus in Latium, sedes ubi fata quietas 205 Ostendunt ; illic fas regna resurgere Troiae.

Durate, et Vo8met rebu8 Servate Secundis.

Talia Voce refert, curiSque ingentibus aeger Spem voltu simulat, premit altum corde dolorem. Illi se praedae accingunt dapibusque futuris: 210 Tergora deripiunt costis et Viscera nudant; Pars in frusta sectitit veribusque trementia figunt; Litore aena locant alii, flammasque miniStrant. Tum victu revocant viris, fusique per herbam Inplentur vetoris Bacchi pinguisque serinae. 215

Postquam exempta fames epulis menSaeque remotae, Amissos longo Socios Sermone requirunt,

Spemque metumque inter dubii, seu Vivere credant, Sive extrema pati nec iam exaudire Vocatos Praecipue pius Aeneas nunc acris Oronti, 220Nunc Amyci casum gemit et crudelia Secum Fata Lyci, lartemque Gyan, sortemque Cloanthum. Et iam finis orat, cum Iuppiter aethere Summo Despiciens mare velivolum terrasque iacentia Litoraque et latos populos, sic vertice caeli 225C0nstitit ot Libyae defixit lumina regnis. Atquo illum talis iactantem pectore curaSTristi0r ut lacrimis oculos suffusa nitentis

100쪽

88 P. VERGILI MARONIS Adloquitur Venus: O qui res hominumque deumquo

Acternis regis inperiis, et fulmine terres, in Quid mous Aeneas in te committere tantum, Quid Troes potuero, quibu8, tot funera paSSiS,Cunctus ob Italiam terrarum clauditur orbis' Corto hinc Romanos olim, Volventibus annis, Hinc soro ductores, revocato a Sanguine Teucri; 235 Qui mare, qui terra8 omni dicione tenerent, Pollicitus, quae te, genitor, Sententia vertiti Hoc equidem occasum Troiae tristisque ruinas Solabar, fatis contraria fata rependens; Nunc eadem fortuna Viros tot casibus actos 21 Insequitur. Quem das finem, rex magne, laborum ΤAntenor potuit, mediis elapsus Achivis, Illyricos penetrare Sinus atque intima tutus Regna Liburnorum, et fontem Superare TimaVi,

Unde per Ora novem VaSto eum murmure montis 245

It mare proruptum et pelago premit arva SOnanti. Hic tamen illo urbem Patavi sedesquo locavit Teucrorum, et genti nomen dedit armaque fixit Troia, nune Placida conpostus pace quieScit: N08, tua progenies, caeli quibus adnuis arcem, 250Navibus, infandum i amissis, unius ob iram Prodimur at tuo Italis longe disiungimur oris. Hic pietatis honos i sic nos in sceptra reponis lolli subridens hominum sator atque deorum voltu, quo caelum tempeStatesque Serenat, 255 Oscula libavit natao, dehinc talia fatur: Parce metu, Cytherea, manent inmota tuorum Fata tibi: cernes urbem et promissa Lavini Moenia, Sublimemque seres ad sidera caeli

Magnanimum Aenean; neque me Sententia vertit. 260 Hic tibi-labor enim, quando haec te cura remordet, Longius et volvens fatorum areana moVebOBellum ingens geret Italia populosque ferociSContundet, moresque viris et moenia ponet, Tertia dum Latio regnantem viderit aeStas, 265 Ternaque transierint Rutulis hiberna subactis. At puer Ascanius, cui nunc cognomen Iulo Additur,-Ilus erat, dum res stetit Ilia regno