장음표시 사용
21쪽
2 Ex ERCITATIO T. re habendus est. Summam nimirum humanae mentis absoluiationem optimo jure dixeris rerum scientiam; quando quo lo
gius in ea animus progreditur , eo plus quasi rationis possidere videri quodammodo potest. Quod quamvis in omni cognusti tionis genere existat verissimum , verius tamen cst nuspiam , quam ubi mens erigitur ad contemplationem earum rerum .
quarum cognoscendarum illi uni concessa sunt adminicula. E cellit hac parie prae omni alia quae de Summo Numine phil is phatur sapientia: in qua si felici mediatione datum fuerit attingere verum, majus utique ex hac quam alia quavis philosopli tione & operae & temporis scremus pretium. Nulla cienim existit contemplatio & utilior , & sublimior pariter ac nobis ipsis dignior , quam quae Dei , indὸque etiam Nostri, nobis pandit cognitionem ; qua una supremum sapientiae humanae apicem absolvi, jure merito dictum passim fuit atque creditum. , Corpora qualicunque modo cognoscere etiam brutis animantibus indulsit natura; at vero Spirituum , nominatim Summi Numinis, notitia rerum ratione pollentium peculium est. Istae quippe solae aptae natae sunt illam , cujus gestant imaginem, contemplari Divinitalcm : qua meditatione supra semet ipsam,& quicquid caducum est atque terrenum , elevata mens , adi- tum sibi parat quousque cum naturae viribus invenire moret libus datum est ad veram illam & minimd simulatam Philos, phiam , quam Mentis nostrae cum Deo assimilationem scite dixit
1 I Interim, quum quod pulchrum est non soleat idem esse facile
Mis ibi nihil mirabimur, si arduum sit tantum nNotium nobis homun-manae in cionibus , qui constamus mente non tantum , scd & corpore; satu unio- atque illa quidem tam arcth huic associata si ut ipsa omniumnis disci li- si dissicillime ad illa attendat, quae nec sensibus , nec quidem se imaginationi sunt praesentia : sive quia talem , ex eo quod is corpori conjuncta sit, habeat naturam ; sive quia in primis
is annis, cum tantum circa sensus & imaginationes occuparetur,
is majorem de ipsis , quam de caeteris rebus cogitandi usum &- sacilitatem acquisivit: uti alibi de hisce recth philosophatur Cartesius. Tantum quas ipse disjunctive narrat causas dissiculo latis cognoscendi res spirituales, ego conjungere malim utra
22쪽
DE THEOLOGIA NATURALI. 3que. Quicquid sit, experitur in sese quilibet nostrum , pertia nacioris meditationis circa res tam immensum a sensu remotas, in hoc rerum statu , adeo parum esse patientem hominis ani- mum, ut merito credendum sit, claram distinctamque carun- . dem scientiam isti servari seculo , quo ipse coiporis vinculis smlutus, & existens ἰώγγελος liberiori contemphatione illa conam intuebitur, quae nunc in speculo duntaxat videt & quasi in
aeniemate. Quae quisquis ut oportet attenderit , cum Seneca, non mirabitur , tam tarde em , qua tam alte iacent. Ut saepe animum subeat mirari, qua ratione quibus in hodie rerum immatcrialium , maxime Dei , contemplatio tantae dicatur &facilitatis Z evidentiae. Certe quotquot sic instituunt, eos meras cogitationes csse oportet e saltem non vulgares viros , quibus adeo sicile si hominem exuere ; isti scilicet se assuefacere, quod & mentis cum corpore unioni , & tam longae atque a rencris stabilitae consuetudini plane adversatur, I I IAt parum foret, .s dissicillima tantum , nisi simul solliciti p., bus timoris plenissima esset , haec philosophatio. Quae enim mens quoqueple- creata tantum sibi tribuat, neque suae sibi imbecillitatis adeo hic nuis ; ideo-
existat conscia, ut non saepius metuat vertiginem pati ex altillia ori ractan-marum ac nimium supra se positarum rerum cogitatione ' AN - V
qui quicunque hic labitur , tanto graviore lapsu ruit, quanto fastigium, ex quo decidit, est sublimius. Non enim in maximis erratur, nisi maximE : neque ullus levis esse potest error de Deo, de quo etiam vera dicere prauculosium est. Quapropter qui nullis deviis plurimum hic falli cupit, ante omnia hanc sibi hic lemm fgat, ita reverenter scrutandam Arajestatem , ne opprimatur a lloria. Praeclare in hanc rem Seneca is Nunquam L .se nos vcrecundior esse debemus quam cum de Diri Deo) ag ritur. Si intramus templa compositi Is ad sacrificium accessu-- ri vultum submittimus , togam adducimus , si in Omne ar- . ,, gumentum modestiae fingimur ; quanto hoc magis facere de- bemus, inim de Deorum Dci natura disputamus, nequidis t ei E , nequid impudenter , aut ignorantes afirmemus aut '
Ncque tantum impingunt , qui indignas de Ente supremo I V. sua mente fovent cogitationes ; ctiam isti devotionis rei existunt Naturalis A r quam
23쪽
4 Ex ERCITATIO I. , , avia a quam maxime, qui quem Deum Optimum intelligunt & Mari
me nactiea mum, eundem tamen tanquam talem minime sibi venerandum
es, proponunt. Damnanda profecto hac parte est temeritas quidni impietas ' plurimorum Scholasticorum, nobilissimam hanc Philosophiae partem suis profusissimae audaciae conccptibus non tantum sciae polluentium , verum etiam illam totam re ipsa enervantium; dum, caeterum securi, satis habent aliquid otio de Deo speculari & garrire. Quasi de persectiissimo Numineis quicquam cogitare fas sit , quod non singulari pietatis affectu animum commoveat i Gravissima certὸ Apostoli querela est de Gentilibus, quos vanos factos pronunciat Er insit uos in siris
ratiocinationibus , quod , quem noverant Deum , non tamen ut
Deum glorificaverint. Ut ipsa sua natura tota practica sit haec notitia : adeo quidem , ut nisi sit talis , universa Philosophia Moralis re vera nulla sit; quippe quae omnis quanta est, unicὰ pendet a practica notitia Dei, tanquam independentis Mona chae ac supremi Legislatoris, in Regno naturae rationalibus, &rationaliter a se pendentibus, creaturis jura dantis. Ex quo uno omnia honesti ac turpis discrimina, nec non quaevis morum praecepta , petenda sunt. V Non tamen ita practicam volumus , quasi simul salutaris sit Mimmc tin & ad aeternam beatitatem d Mens haec ex naturae lumine haustar havi L LRO messitatio. Absiti ' ic qui sentit, nondum gratiosam ista, M Euangelici Foederis dispensationem intelligit, nec quantum Chri- si ieieni. stiani debeamus gloriosissimi Servatoris meritis r quibus solis
aditus patet ad Deum , tanquam benignum remuneratorem e
rum qui ipsum quaerunt; quibusque indignissimis modis nimium
detrahunt,4quotquot hac parte naturam gratiae vel minimum aequare nituntur. Ad οἰνα πιλογ, imo saltem sufficiunt istie, non
quid possi, sed quid debeat ossicii praestare suo Creatori, hominem docentes rationis scintillae: quarum tamen lumen , fateor, merito nullum ser videbitur illis, quos longe lucidiores . . illustrarunt melioris Iustitiae Solis radii. Quos qui non satis a - tcndit, ecquid mirum, illum , dum duc sequi mavult corruptae rationis ignes saluos , ὶ veri via aberrare, in transversum agi, atque illas saepe nectere sallaci ratiocinio consequentias, quae Φ veritati Revelatae existunt inimicae, & periculosissimae in rebus
24쪽
fidei siqiiciae. Pleraeque coite quae & nunc & quondam Christiant m Ecclcsiam infestarunt haereses, non ex aliis seminibus ortum suum habuerunt, quam ex coelestis doctrinae cum pseudo- Theologiae Naturalis dogmatibus mixtura: ob quam insipidam jam olim Ecclcsiae Doctores dixeruot Philosophos Hae
reticoram Patriarchas, ipsamque Phlilosophiam Haeresium quarum
Hos scopulos absque naufragio is solum praeternaxigabit in- v I. columis, qui nec ab una parie confundit disciplinas distinctissi- rdorieonfise mas , nec ab altera parte sic securus hic philosoplisitur , quasi ἀendae munusa existat, cujus aliqua sit Philosopho nabenda ratio , rcv 'latae religionis veritas. Dixi, non confundendas disciplinas: quippe quae tantum distant , quantum a Ratione differt Reu latio, quantum a etd Scire dissert το Credere Elcnim ut sicam
hujus Ineris quae alia huc adduci possciat bene multa nullas
format Naturalis Theologia conclusiones , quam quae ex principiis natura notis dcmonstrantur ; nullas alias Thcologia Re-Velata , qua talis, quam quae auctoritate Divina excipiend e. proponuntur pia fidei simplicitate. Quae quisquis cogitat, mirabitur, tantam differitatem non rectius observasse doctissimum
Amesium , ut peritissimum Theologiae Naturalis mystam , ita
oppugnatorem eiu silcm acerrimum.
Nos, fidem Christianam supponentes, ita quidem prudenti VII.
viro in hisce de Deo meditationibus versandum censemus , ut M'altero quidcm oculo ducem sequatur rationem , altero interim h- semper respiciat & veneretur fidem. Ncque frustrὶ Revelatio- nem hic suspicit Philosophus t ca enim simquentcr istas suppeditat pulcherrimos de Divinis perscctionibus conceptus sorma di occasiones , absque quibus fuisset tapE , ut nunquam sorte cogitassemus de elcgantillimis veritatibus , quas nunc nostra ratio , fide elcvata altius, in ipsis naturae principiis latere , satis aperte videt. Ut, si uspiam, hic certe philosophandum fuerit, . Fiae Agagisti a , Ratione Asinisti a. Quam qui fastidiose nimis improbant methodum, vera gloriae animalia, nescio quam idearum innatarum suppellectilem importune crepantes , vix satis Christiani axiomate se praestant dignos; quatenus in caecae rationis tenebris palpare malunt, quam i stis gradibus, quos divina mon
25쪽
strat bonitas , eniti ad maximum nostrorum de Deo philoso phematum persectionem. Isti sunt , inter primos, qui se dc
alios abducunt in φιλομφίας κενῆς απά- ; quos c vendos, graviter adeo monet alibi gentium Doctor. Ex adverso in candem de rebus maximis veritatem consentiens cum Christiana Religione Naturalis Theologia , non tantum plurimos Christianorum errores circa vcrum mi cultumessicacissime refutare apta nata est , verum etiam , si qua alia, hac imprimis via inchoanda Gontilium ad curiorem de Deo sensum conversio; quatenuS haec reos convincens vanae superstitionis , istis eos evolvit praejudiciis, quibus imbutiavitis erroribus mordicus adhaerent , nec meliori sapientiae revelatae faciunt
locii m. Ut jam nihil dicam de stabilimento, quod Christianae
fidei accedit ex minabili rationis & revelationis hac parte harmonia , alteriusque cum altera consensu. Non quod istis sulcimentis ipsa indigeat coelestis doctrina, per se quavis demonstratione immensum certior: sed quod infirmos nostros ac saepe fluctuantes , eheul nimium animos, ipsum rectae rationis sucsragium haud parum confirmare queat in immoto veritatis coe- litus patefactae assensu. Istis legibus, non aliis, hic philosophari decretum est nobis; qui deducere conabimur alias Vcritates ex aliis , tantum ut ipsa rum series , atque illis conveniens cogitationum connexio, postulabit. Quam methodum quia neglexerunt multi, omnia ad rigidiora systematis praecepta nimium cogentes , plurimum detraxerunt nobilissimae disciplinae & splendoris, & cenitudinis. Hanc equidem tantam hic promittere ausim , ut mathematicae demonstrationi nulla parte quicquam cedat. Cujus rei daturus experimentum in animum primum induxeram , more Geometrico , necessariis praemillis Desin tionibus , Postulans , atque Axiomatibus, continua serie per Theoremta omnia deducere. Verum mutavi consilium , quando attendi , plerosque , rebus geomctricis minus afflictos, istius modi demonstrandi sore impatientes. Non tamen, si cui id volupe suerit, nostra intelli- nti arduum erit in istum ordinem haec redigere. Sed jamd dum Praesaminis abunde est. Ad rem ipsam l Utinam vero
Spirituum Patcr adspiret Spiritu suo nostro huic de sese, Spiritu primo ac persectissimo, laborit Imo, Da,
26쪽
m, Parer, augustum menti conscend re sedem Da finem lustrare iaml Da luce reperta In Te conspicuos animι defigere usus smdice terrena nebulas ct pondera molis; Atque Tuo splendore micas Tu namque serenum :Tu requies tranquilla piis: Te cernere finis, Principium, vilior, dux, semita, terminus idem.
ejusque per naturae lumen cognoscendae modiS.
I. Arctissimus inter notitiam Dei S NUri nexus. II. Non. An sit Deus, disputandum; Quod sit, tamen demonstrandum. III. Demonstratio pro Exi eutia
Numinis a rerum obviarum dependentia sumpta. IV. Multiplex, quae ex ea it pro eadem veritate argumentandi ratio. V. Vis demonstrationis ὰ gemina Cartesii exceptione vindicata. VI. Famosum Hujus ab Idea Deipetitum argumentum ad examen revocatum. VII. Alterum ab eadem Mea sumptum argumentum expensum. VIII. Tertia Cartes ii demonstratio excussis. IX. Ex origine mentis humanae , Deum esse .probatur. X. Sola admiratione, in quam
27쪽
abripit Univers contemplatio, idem animo insinuari docetur. XI. Innata menti de Existentia Dei persuasim explicatur. XII. Eam dari . ex Legis Naturalis conscientia etauritur. XIII. Demonstrati rem omnium summa brevis S utilitas proponi
Ain arcta Dei inter & Nostri notitiam intercedit cognatio, tamque nulla accurata alterius
sine altero haberi potest scientia , ut quisquis ordine de Spiritu plutosophari instituit, mox is in bivio dubius haereat, utrum absolutillimam archetypi persectionem, num admirandam ectypi pulchritudinem , prius meditari oporteat. Nemo enim in tantis ingenioli angustiis rite Deum cogitet, nisi qui se satis diligentcr cogitaverit anth ; formaturus scilicet qualescunque pro modulo de incomprehensibili Numine notiones, cx analogia illorum quae ipse in se ipso deprchendit. At ncque ullus in distinctam sui notitiam devenerit, qui nesciverit principium sui;
a quo res haec omnis altius deducenda venit. Ut quidem ista contemplationis series creatae mentis imbecillitati sit accommodatior ; haec vero & ipsi naturae rei convenientior , & Ente primo dignior. Quamobrcm & nos sectemus . t Yove principium : ita tamen, ut nonnulla quandoque simus assiunturi, ad instar Postulatorum , ut loquuntur Mathematici, quae 3lcntis nostrae existcntiam & quaedam ejusdem attributa supponent, alibi demonstranda.
II. Non lubet in limine disquirere , , M Ddm ' quae in aliis
μη, si thematibus primas tcnere solci disceptatio. Nec enim fas csscse arbitror , in Problema dialecticum convertere veritatis per sexuodsi iis noxx AXioma ; quod uti omni luce cxistit clarius , omni ex mm demon plicatione notius , ita creaturae cuivis rationali non tam anxies rodum. cst probandum , quam nude potius supPonendum. Etenim quis neget poenis potius compescendum cste , quam rationibus refellcndum, si quis adeo nustam rationis rationem habeat, ut ipsis quoque primam rationem c uret. Attamen ne hoc ipsum
28쪽
DE DEI Lx Is TENTIA. 9srutat nos dixisse grunniat Atheorum suror , ante omnia clarὸ detegenda erit serrea spirituum istorum sortium contumacia;
o qua , quam ipsi secum tremente animo sentiunt atque exhorrescunt veritatis vim , Ore tcnus nihilominus negare malunt,
quam se agnoscere talas, quales etiam inviti quotidie sese deprehendunt , pendentes nimirum ex independenti supremae cujus. dam causae influxu & arbitrio. Hujus teterrimi hominum g neris vesaniam si argumentis ex naturae lumine ductis manifestam secerimus, consulatum cadem opera dederimus Faustium Seianensem , aliosque qui cum illo omnem naturalem Dei notitiam soliun non penitus expungunt: quae imprimis serenda neutia
quam cst perversa impietas in homine , qui ipse nullam sermὸesiam quam ex corruptae rationis lumlae haustam profitetur Theologiam. Istis, omnibusque simul aliis is αλο i quomodocunque III.
litantibus, occurrimus nos una hac demonstratione prorsus , Demonstr
chillea. Quodcunque existit finitum & imper num sive senia tio pro Ex sibus id obvium sit, sive intellectui duntaxat: ipsum se v. c. f A u cogitet Atheus , si detur hoc omne Vel a se est , Vel ab alio. δὸν ἡ Ιllud si eligas, id vel erit a se, uti loquuntur, positive, id est, d. iii a Iri
tanquam a causa effectrice sui ipsus ; vel negative , quatenus pia. usque adeo ad existendum sibi susscit, ut nullius plane causarsit indigum. Prius citra manifestam repugnantiam dici nequit, - cum producere supponat suisse , produci involvat no fuisse.
Quapropter si quia fuerit causa sui, fuisset id, nec tamen suis . . sit; dependens foret, & independens; se ipso prius simul esset,& posterius : verbo, idem foret, & tamen multis modis a se diversum. Quid i quod unumquodque tendat in sui persecti nem quantum potest i ut, si quid sibi suam dedisset essentiam, .non lisitatam illam quam possidet sed omnibus numeris absol tam potius eam in se contulisset. At neque dici potest post rius ; quum, quod independens est , id finitae persectionis esse non posse . infra firmissime simus demonstraturi. Nequit ita
que res finita qualicunque modo a se esse : quapropter restat,
ut sit producta ab alio quo a se distincto. De isto vero eadem redibit quaestio. Si a se esse admittas , utique , ut dixi, --
persectum id esse non potest : ut jam re ipsa sic pervenerimus
29쪽
IOEx ERCITATIOII. IV. Multiplex ,
ad causam primam undiquaque persectam ; quae ipsa Deus est Sin & istud a superiori rursum principio fluxisse contendas, a que hoc itidem ab alio , licebit quidem seriem causarum concupere bene longam , infinitam aulcm statuere ratio neutiquam permittit. Etenim ubi una eademque res diverso respeetii causa simul est & effectum, istic qualis est ordo in descensu per ess cta, talis idem est in ascensu per causis. Jam vero effectorum seriem finitam esse, res ipsa clamat; ergo & causarum. Adde,
augeri indies causarum numerum , quoties nova effecta proc dunt a causis, quae ipsae nuper effecta ultima duntaxat erant, non
cauis. Atqui id infinitati advereatur e diametro; quae, uti est quid maximum, itia omne sui incrementum, non minus quam ipsos fines, prorsus respuit. Cogitur ergo , quisquis evidenti rationisdumini palam contradicere non vult, in omni rerum ab aliis pendentium subordinatione subsistere tandem in aliquo principio , quod quemadmodum est causa causarum , ita a nullo
pendens sibi susscit plenissime ad existendum. Ast hoc ipsum
Deus est; cuius existentia erat demonstranda. Atque hoc unum argumentum nobis hic erit instar omnium: tum, quod per se sit longὸ efficacissimum , nullam relinquens evasionis rimam ; tum , quod quae aliae adseruntur pro adstruenda summi Numinis existentia rationes , huic serὰ debeant certitudinis suae sundamenta. Caeterum , intelligenti minimEarduum erit ex hac pharetra complures depromere sagittas theismum confodientes. V. G. Occurrat res quaepiam comtingens ; in , cum ex se & per se non magis apta nata sit existere quam non-existere, utique a causa quadam processit, per quam sit potius, quam nomst: eaque vel necessaria erit, vel contingens. Si hoc, redit eadem difficultas. Quumque, per
ante dicta, nullarum causarum , adeoque nec contingentium,
ordo infinitus dari queat , nunquam quis se hic expediet, qui non velit subsistere in causa absolutae necessitatis in existendo; quae Deus solus est, ut infra docebitur. Pari modo, ex rebus possibilibus inferre licebit primam aliquam potentiam ; ex na tabilibus, principium quodpiam immutabile; ex sinitis, causam quandam infestam; ex temporariis ens aliquod quod ante tempus fuit sine tempore. Verum ista jam tractare pro meritis non
30쪽
DE DEI Ex Is TENTIA.sinit praefixa brevitas: quae eadem vetat urgere pulcherrimas rationes , quae pro confirmanda eadem hac prima veritate peti possunt ab admiranda dispositione, ordine , ac varietate rerum naturalium; nec non ab earundem constanti tendentia, & quidem
citra ullam ejus in se conscientiam, in suos fines; item ab appetitu summi boni voluntati finitae ingenito ; aliaque id genus plura, de quibus videndi scriptores, qui toti dehisce disi cruerunt susius. Et isti quidem arma sunt, quibus victrix religio felicissime
hactenus Atheismum triumphavit: ut eorum, qui illis, etiam Scripturarum calculo probatis, qualicunque modo quicquam detrahere nituntur , merito prudentioribus sus, cta sint consilia, nec admittenda quibus causa Dei ut sarta tecta maneat cordi est. Quapropter mininad serenda hac parte praevaricatio quorundam, mira temeritate istaec omnia amoventium , quo totidioribus, sciliceti suis ab Idea quapiam Dei petitis demonstrationibus faciant locum. Neque enim censent hi , o dcQ- mendum esse argumentum ex eo , quod videamus in senis sibilibus esse ordinem , sive successionem quandam causarum effcientium: tum, quia Deum existere multo evidentius esse putant, quam ullas res sensibiles ; tum etiam, quia per istam is causarum successionem non videntur alio posscdevenire, quam ,, ad imperfectionem sui intellectus agnoscendam , quod nem- pe non possint comprehendere , quomodo infinitae tales cau- ,, fae sibi mutuo ab aeterno ita succcsterunt, ut nulla suerit pri-Dma. Nam certh in eo quod istud non possunt comprehcn- dere , non sequitur, aliquam primam esse debere , &c. SL leo nunc quae ista involvunt Scepticismi sundamenta ; gravius est , quod causam Athei simi immane quantum juvent. Frustra tamen. Nam , ut verbo dicam , non ideo infinitam causarum successionem negamus, quod eam non possimus comprehendere quamvis & ideo neganda foret iis, qui, cum Caietesio ,
nullam aliam normam habent eorum quae affirmare ct negare debent,
Pam propriam perceptionem ; sed quod illam a parte rei manu restam , nec unam , involvere contradictionem firmissimh d ceat recta ratio : uti ostendimus. Sic quidem longὸ salsis mum est posterius. At simul & experientiae adversum , &miris modis in auctoritatem Sacram contumeliosum , existit B a prius.