장음표시 사용
41쪽
22 EXERCITATIO III. in tota hac rerum natura ; & immediato quGque conscientiae testimonio , quo idem universi primum principium etiam inviatis sese manifestat Regem & Dominum supremum, suo arbitrio jura ferentem , eisque suas creaturas auctoritate cui nemo refragari potest adstringentem, tum etiam secundum illa plenissimum in casdem imperium exercentem. Quibus duobus capitibus, quatenus ea arguunt creaturarum , speciatim rationalium , ab opifice suo absolutissimam dependentiam, non realem duntaxat, sed & moralem , comprehenduntur fundamenta omnis religi nis ac cultus naturalis Deo debiti. Plurima eaque pulcherrima
subjici possunt hujus Demonstrationis Consectaria ; atqui suis quaeque locis rectius deinceps ea tradentur, quando imic invitabit occasio , quam abunde ipsa rerum tradendarum series suppeditabit.
I. i stheismi summa Sperniciosa absurditas. II. Gutrmersia de Atheis Speculativis sensus aperitur III. Ous negativa compluribus adstruitur. IV. P=ragmativa adductae rationes diluuntur. V . Dubi
42쪽
palliata. proponitur. U. Ous cstm summo sericulo conjuncta absurditas detegithr.
Pposita juxta se posita usque ed elucescere , ut I.
eadem sit illorum scientia , non frustra docent Athesmi Logicorum filii. Quam ob rem, quum proxi- f mma Erme disseruerimus de prima veritate , nimirum
de Existentiae Divinae naturali notitia , & cer titudinis illius sundamentis , ex ordinis lege
transeundem nunc foret ad excutiendam contrariam ei falsit tem , Athei sinum. Rus num sit absurditas major , num i pictas , merito dubites. Nullum prosecto commentum aeque ac hoc existit sui eversivum : quando qui agnoscere nolunt, absque quo tamen esse nequeunt, Deum, eo tandem abire coguntur , ut quam summo Numini detrahunt independentiam ac divinitatem , reclamante omni rationis & experientiae sensu,
ridicula non minus quam monstrifica apotheosi, in hoc ipsum Univcrsum transcribant. Quumque prima veritas eadem sit summa bonitas , quid mirum , si tanta , qua tam protervd ab illa receditur , stultitia existat unica cujusvis in humano genere impietatis causa & origo. Quod adeo verum , ut citam optimus quisque quoties in via virtutis descit ac labitur , si se satis attendat , alium nullum inveniat erroris sontem , quam animi ab intima supremi Numinis conscientia recessum. Scite in hanc rem ille: cuilibet, ut peccet, alias peccare timeret Ese sibi nullum fingit in orbe Deum. Dcterrimam hanc pestem diligentius aliquanto retegere hujus loci soret: vcrum in ea qua nostras has Exercitationes circumscripsimus brevitate nefarii dogmatis profunda anxie scrutari non licet. Atqui neque lubet ; nec multum quoque attinet: dum satis huic monstro incisi sunt nervi, quamdiu stant addu- a nobis pro Primi Entis existentia rationcs. Neque opus est Iliada scribere post Homerum : adeo, pro more suo, plene ac solide quicqvici huc pertinet pertractavit, venerandae nobis memoriae Praeceptor & Collega, Celeberrimus Gisbertus Voctius, Parr. I. Selest. Disp. de Athesmo. Paucis unum duntaxat a que
43쪽
24 Ex ERCITATIO III. que alterum attingemus, quod hodie magis controversum praecipuam prae aliis cum Theologia Naturali habet assinitatem.
Eo praeprimis spectat agitatissima quaestio , de Atheis Speculativis, utrum dentur ἰ Sunt qui animant ; etiam, quoci m rito mireris , ex eorum numero , qui quibusvis innatam Dei idem , eamque omnium quae in mente nostra existunt clarissimam ac distinctissimam , simul tradunt : quae qui cohaereant dogmata , non satis me intelligere , lubens fateor. Scntiunt nostro judisio sanius . atque apti sunt Athei si nimi' redarguere efficacius, qui negant. Loquimur autem, ne quis ex perperam intellecto quaestionis statu hallucinetur , de subjecto actualis de Deo cognitionis capaci , id cst , de homine sanae mentis, quique in aliis veritatibus cognoscendis ratione sui recte utitur: nEquis nobis insantes objiciat, aut mente captos, aut similes, quos ignorare posse veritatem, quam nondum actu queunt percipere, vel etiam sorte negare , quam non intelligunt, minime est insciandum. Neque quaeritur, an sint, qui sic procul ab omni Numinis reverentia vivunt, quasi nullus existat mus , qui sit stet ni testis simul & judex φ Non etiam , utrum reperiantur, qui, negando mi Unitatem, omni scientiam, Immut bilitatem , Providentiam , similesque persectiones , re ipsa per Iegitimam sequelam E medio tollant Divinitatem l Neque tandem , num quis ore tenus negare queat primae causae existentiam, atque affirmantibus quoad verba contradicerc ' Clamat, proh dolor: tristis experientia , omne hoc Atheorum genus existere abundd, ac nimium indies accrescere numerum eorum, qui variis modis veritatem injuste detinent, ae malitia sua tantum non opprimunt. Id ergo το est , An quis detur mortalium, uti ratione potens, qui ipsam Dei existentiam directh sieneget , ut ex interiori animi sententia securus acquiescat in salsissima hac salsitate, Non existit Deus , tanquam in theoremate, de cujus veritate certo se persuasum putet η Atque hunc talem Atticum non dari, neque etiam dari posse, nos credimus. Fidem huic sententiae sacit totum quod de naturali Dci notitia , tum acquisita , tum innata , hactenus docuimus. Non tantum facili adeo diligentia supremi Entis existentiam in una quaque croatura nobis obvia elucere, ut vix aliquo discursuit iuge
44쪽
DE ATHEIs Mo SPECULATI vo. 2sdigeamus, evicimus ; verum etiam , si quoque ratiocinari hic lubeat ,.o flendimus , nulla longa ac operosa demonstrationis scrie hic opus esse , sed totum hoc confici proxima conseque tia ex immotis principiis, tanta certitudinis evidentia, ut nulla alia dianoetica notitia sit sacilior. Quapropter quicunque aliarum veritatum vim percipere aptus est, hujus etiam cssicaciam non sentire non potest. Verum magis attendi velim , de qua ante diximus, noeticam atque omnibus ingenitam Dei notitiam. Cerid, quae secundum se simpliciter naturalia sunt , ca exui nequeunt , nisi exuta pariter natura ipsa ; adeo quod congenitum est recurrit usque. Quid ' quod ipsum rationis lumen quo neminem ratione utenim destitui clarum est non in alio consistat, quam in primarum & per se notarum veritarum cognitione; juncta cum lacultate, eliciendi indξ legitima sinu laquae in eis latent conclusiones. Jam vero anticipationibus istis insitis annumerandam quoquc esse hanc propositionem , Delu sit, anth planum secimus. Quumque primarum veritatum ratione necessitatis & certitudinis aequalis inter se sit conditio, utique , si nihil obstat quo minus unam quis ex animo dicere
Queat, ctiam omnes exstirpare poterit et quod qui conccdendum arbitratur, hominem re vera ponit noninominem; a quo
scilicet id maxime alienum erit, quod ipsum hominem facit rationalem , id est , hominem. Adde , quod demonstravimus quoque, innatum hoc rationis dictamen, in quantum actiones nostras spectat, vim legis habere. Atqui omnem naturalis te snotitiam. cum qua pari passu ambulat notitia Legissatoris ita radicitus exscindi posse, ut nullus omnino diis maneat sensus, nemo , nisi ipse ab omni rationis lege remotus , dixerit. Saltem haud parum Gentium diminuitur, si tam debile ae parum essicax in iis statuatur opus Legis , ut quis sui resistentia obligationis ejus sensum suffocare penitus queat. Quin characterem hujus legis vivum & indelebilem poscit inprimis et riosa Legislatoris Majestas, quae in hoc potissimum omni finita potestate apparet major, quod jura dicat ista cum imperii plenia
tudine atque essicacia , ut subditi conscicntiam moralis, atque adeo omnigenae, dependentiae a suo Rege exuere, etiamsi quam maxime velint, non tamen possint, sed quam sua malitia no- D lunt.
45쪽
T O R C et Y A T I o I II. Iuni, cogantur nihilomitius tremente animo agnoscere Iudicis auctoritatem. Hunc demum in modum plenὸ victrix est Dei potestas i cui es ipsi in malo confirmati Daemones testimonium dicunt, quando quod exhorrescunt, existere tamen non a dere non possunt, Numen. Atque indὰ factum arbitror quod silentio praetermittere nequco , cum maximi sit hoc loco m menti egregium atque insallibilem Naturalis Theologiae doctorem & asscietorem Paulum, quando alienatum a vero Dei cultu Gentilium statum, ac deploratam eorum malitiam sui describit, vanos quidem factos narrare in ratiocinationibus ac stultos porobtenebratum intelligentia carens cor , eo usque ut debita gratiarum actione non tantum Deum non glorificaverint, feci &crassi idololatria incorruptibilis Dei gloriam adeo obscuraverint, ut veritatem Dei in mendacium transformaverint ; nusquam tamcn in isto sceleriam catalogo quem subtexit quicquam hujus Atheismi, qui procul dubio inexcusabilis ά ,ἐπιως existit a gumentum , meminisse. Osores Dei inter alios numerat Apost lus ; non existentiae Divinae abnegatores: minime praeteriturus crimen , quod , si detur , omnium caeterorum fastigium est aequasi compendium. Quin ex adverso passim inculcat, in tanta malitia nomines & novisse Deum , & agnovise δκαίω αα ζSεῆ,&conscientiae ac cogitationum testimonio ostendisse opus legis scriptum in eoru biu suis. Tam nullus tradi potest ἐις α δοκιμον νῆν , ut desinat in eo manifestum esse quod de Deo cognoscitur. quatenus id unicuique mortalium Deus manifestavit. Et haec quidem praecipua sunt nostrae sentcntiae firmamenta ;Pr' quibuscum conserendum minime censemus quicquid a quibus. I dam pro Atheismo Speculativo vetur. Adducunt in Psalmo Stultum , qui in corde dicat , non esse Deum. Verum de practico potius Atheo istic sermonem esse, in textus totius compagine, eiusque cum parallelis collatione, jamdudum monstriurunt Theologi ; quibus eum curatius expendendum relinquiamus. Levius est , quod , testimonio Plutarchi ac Ciceronis.
reserunt de Diagora , 'Theodoro Cyrenens , Evemero T grate , Euripide Tragico , pluribusque , qui Dcos csse negaverint. Etenim quis est qui ignorat , apud Gentiles Atheos passim vocatos sutile , non qui nullum credebant Deum , sed
46쪽
DEIA THErs Mo SPECULATTVO. 2 7 qui non eadem quae ipsi admittebant Numina. Socratem ipsum , virum certe sapientissimum , & omni vitae instituto etiam a suspicione tanti criminis remotissimum , istius quoque . impietatis narrant accusatum a quadruplatoribus Atheniensibus; tantum quod non eosdcm , quos concives , coleret Deos. Quicquid sit, istos enumeratos fuisse Speculativos Atheos, quales antξ descripsimus , nondum ulla rationis specie demo stratum vidi. Gravius urget, quem adserunt in medium, Atheismi
Apostolus & pro eo Martyr Julius Caesar Vaninus, qui praesi acta
Deum negans , postquam per pestilentiismos libros , aeternae providcntiae Divinae theatrum , item Dialogos, virus nefarii dogmatis tecth in animos hominum insinuare conatus suerat, tandem convictus debitum pertinaci impietati supplicium TE losae igne cxsoluit , etiam ad extremum usque nequicquam abla hcmia remittens. Non vacat disquirere , quibus modis &artibus in casses suos tam profunde trahere potuerit hominem diabolus ' Theologici id sori est. Haec aliaque praetermittens, id unum so , tot & tantis rationibus scelestam unius hominis vocem nihil detrahere: qui enim primam veritatem negare audet, quid non ausit ' Quare , sic animo re vera sensisse , uti verbis prae se tulit, prudentis non est credere ex solo impii ac mendacis
oris testimonio. Tandem gentes integras in aciem educunt, quae ex innata seritate nullum Numcn agnoscant. Verum testimonium hoc negativum est; quatenus, si qui sunt qui sic narrant, potissimum narrant nihil cultus religiosi per istud tempus quo inter eas commorati fuerunt, se obscrvare potuisse. Quod si tamen qui ista de gentibus quibusdam testantur scriptores , lo piori ac similiariori convictu populorum de quibus loquuntur &linguam & mores perspectos fatis & cognitos habuissent, long3 aliud, quam quod de iis tradiderunt, suis lent experti: uti & expertisuerunt alii, qui propriori indagine edocti contrarium de iisdem illis testati sunt; & communi consensu confirmarunt illud Ciceronis , quae eadem nostra conclusio erit, Nulla gens tam fera,
nemo omnium tam immanis, quem non imbuent Deorum Dei vinio.
Verum ab aperta Atheismi prosessione propter ipsam horridi V.
dogmatis cruditarem, citi digerendae serreus paucorum tantum Dubitatis
47쪽
18 Ex Enciae ATro III de Dri Ext- spirituum sortium ventriculus par est non tam est metuendum a caἡ, ε. Vςrix ti di pi Mati, quam potius ab istis artibus, quibus non- tradita oe nulli, siVe scientes , sive ignorantes , sub specioso veritatis impassi.ua, quirendae praetextu , latam blasphemiae portam aperiunt. Hau proponitur. inter aliis nunc missis) primo loco collocandam censeo m thodum illam , qua Philosophaturo praecipitur , in acquirenda cognitione, uti aliarum rerum , ita quoque ipsius Dei, initium faciendum esse a dubitatione. Ergo pauca etiam de hac
controversia , Utrum de Dei Existentia natural ter dubitare liceat 'Ita quaestionem proponit Caietes ius , Epist. x. Pan. D. ubi &de ea disserit pluribus ; quorum summa huc redit. Contendit,
eos omnes , cri existentiam Dra evidenter demonstrine nequeunt.
posse separata fide naturali ratione examinare , an sit Deus at quis ' atque ita intellectu sis de Deo dubitare. Quotquot autem
sic de Deo dubitant , si sibi pro scopo non habeant in re tanti momenti velle pendere in dubio , scd hanc sibi dubitationem
proponant tanquam medium ad clariorem veritatis cognitionem acquirendam , rem facere omnino 'am ct honestam ; ut non ri
cet , qui propter hunc finem totam quam de Deo habere potest
cognitionem ad tempus ex animo summovet. Quod nisi lubitum fuerit in re seria nugari, abutendo nimium voce dubitationis ,
sique quod res est dicere licet , nihil ista volunt aliud , quam omnes illos rem piam sacere & honestam , qui ad tempus Attici seri intendunt , ut deinceps Attici csse desinant. Nec enim video , quid re vera disseritatis intercedat inter Atheum , atque illum qui totam quam de Deo habere potes cognitionem ex animo summoist. Quod enim subjicit Auctor , etiam nos . quotiescunque dormimus, aut aliud quicquam agimus, sep nem in id tempus totam cognitionem quam de Divinitate habe-' re possimus , id uti salsum , ita oppido ridiculum est, & --rum , ad horridam sententiam , si quo colore fieri possit, palliandam. Ccrte , quicunque pius , aliud agens, de Deo non cogitat, is quidem actualem de Divina existentia
cogitationem negative non elicit, quatenus plures diversarum rerum notiones in eadem mentis actione simul non subsistunt ;attamen servat constantem animi propensionem ac habitualem
aliquem assensum in hanc propositionem, Dum existis, tanquam verisA
48쪽
verilsiniani ac certissimam ; ut talis nequaquam omnem quam Ade Deo habere potest cognitionem ex animo summoveat, nec positivo actu mentis circa ejus existentiam assensum suspendat, quod ad dubitationem Cartesianam omnino pertinet. Nisi dicendum sit, Canesium , quando in mundo suo vorticoso dia . . r. gerendo laborabat, de Meditationibus suis earumque veritate cubitasse , quod tum temporis de illis sorte non cogitaverit l . . .
Pinguis ista prosecto subtilitas est , & mysterium sapientiae non
vulgaris i Verum tanti est ea cudere dogmata , quorum, dum candidum patrocinium aperte suscipere pudet, turpem nudita- 'item fictis tegere nugamentis tutius habetur. Et quis vel fando audivit, unquam fuisse controversum , an teneamur indesia nenter cogitare , quod existat Deus ' Aliud ergo plane est,
dubitare de re quapiam , id est , pendere in dubio ut ipse hoc
loco Auctoo aliud , de ea non cogitare : nis velit nova m thodus , quando jubet dubitare ac omnibus, de iis tantum . non esse cogitandum. Plura sunt in paucis illis lineis paris ac minis, alias sorte ex professo excutienda. Nunc quae prae manibus est quaestio tribus verbis absolvenda. Licitum est procul dubio argumenta quaerere ad thesin hanc, VI. Existit Dem , variis modis magis magisque stabiliendam i ita Eius eum tamen ut conclusionis inserendae veritas , tanquam dubia , in 'ri'ai mentis adhuc investigandis minimὸ suspendatur, sed inquirenti argumenta supponatur tanquam certa , tantum aliis ratim iri des di nibus confirmanda. Itaque , sicuti in vita nostra quotidie res tur. millenae nobis occurrunt, quas ipsi certii Timas atque indubias esse sumus persuasissimi, quasque nihilominus, si quis sorte negaverit . sine ulla cortitudinis in mente nostra diminutione, alteri persuadere nitimur rationibus hunc in finem inquirendis; ita quoque inquirantur argumenta ad consutandum Atheum , n bis tamen ipsis indubia interim semper sit & maneat, veritas haec, Existit Deus. Etenim quicunque ab ejus certa persuasione qui quam rei uit uti remittit omnis qui dubitat; quatenus co tum & dunium in mente nostra opposita sunt, quorum alterum alterius contagione imminui necesse est tanto propius ad stheismum accedit, quanto a certitudine hujus the os recedit longius. Horret certe animus ac meminisse refugit, tanto co-
49쪽
Π xill R C I T A Ter o III. natu commendari hodie methodum qua inter Existentiae Divinae certam notitiam & ipsum Atheisinum homo in isto poni tur bivio , in quo dubiam trahit sententia mentem', an sit aliquis Deus t Quid ' quod qui de Deo dubitat, necesse habeat una dubitare de sua ab ipso dependentia, suaque ad lagis naturalis dictamen obligatione ; cujus giminuta reverentia nulla lectior ad Atheismum datur via. Ad haec, si de Dei existantia dubitare licuerit , etiam dubitationi subducenda non erunt quaevis alia principia per se nota, quae in eodem cum illa stant ordine. Quod si sic, invenit'. de quo sibi gratuletur, Atheismus & Scepticis mus propugnaculum inexpugnabile; quatenus hi non nisi ben scio quarundam immediatarum veritatum certi, supponendarum everti queunt. Et quid ipsi Cartesianae Philosophiae eveniet, quae hoc pacto omni nudatur certitudinis spe φ Cum enim per ejus placita nihil cuiquam possit esse certum , nisi praecognita Dei minime fallacis existentia , hac dubia data , nihil unquam in ea erit indubium t si enim omnia , cum Deo, dubia, qua obsecro ratione, & ex quo principio , primum de Deo , mox etiam de rebus aliis, evademus certi l Adde & innatam esse hanc veritatem, quod antὸ docuit ut nec satis possibilis sit, nec ut Iis , de ea dubitatio ; quatenus suae certitudinis vi omnem eam sic cxcludit, ut ante se sentiri faciat, quam de dubitatione con silium capcscere alicui licet. Quod si qui nihilominus ejus su
gentem certitudinem assectata dubitatione obscurare , & se revera injusth detinere erumpentem veritatem nitantur , viderint tales, ne incidant in judicium gentium , quas, quia visum non
sitit eu Deum in notitia retinere, tradidit L e in mentem om-
duit experiem. Utinam nulli isti dubitatores id sint experti, nec existant inter cos , qui istis Spivis suffocati , non possint non partim reverenter habere deinceps Numeri , de quo prae fracte primum dubitare volucrunt l
50쪽
I. Primi alicujus S fundamentalis quasconceptis de Deo formandi nece istas. II. Perperam ratione Iv- dependentiae Meum Cartesio dici esse a se fossi . Ill. 2uid tamen positivi Independentia Satana includat y IV. Independentiam Deo competere Shujus conceptum aliis omnibus in Deo e Dpraemittendum , ostenditur. V. Ilii juncta Spirituatitas δε- scriptionem quas Dei conficit. VI. Grin, suo sensu . ex natura Verus Deus cognosci dicendus st y VII. Omnimodae 2 ei Independentiae agnitio raecipua verae Retagionis basis. VIII. Ex notione Independ=tiae perperam concludi, unam tantum dari sub antiam. loententiae hujus Athel uspaucis detegitur.
D formandum distinctiorem rei cujussibet con- I. ceptum, tum etiam ad notitiam ejus acquiren Pr mi aec dam & certiorem & pleniorem , recte praecipiunt Philosophi, inter omnia quae menti oc- quo eon currunt praedicata, unum aliquod esse investi- Gμει d. gandum ante alia , quod rei prae caeteris sit Deo fori
intrinsecum , ac rationem ejus sormalem sive essentiam quasi constituat; in quo, ceu immoto sundamento, pedem fgere liceat, atque undE , tanquam ex sente aliquo , continuata demonstrationis serie quaevis alia ejusdem attributa deriventur. Quapropter, postquam summi Numinis Existentiam naturali rationis lumine non uno modo innotescere proximo evicimus, non rectius, quantum capiunt ingeniosi nostri angustiae, & Omdiive