장음표시 사용
51쪽
mendacium. Adde, non apparere gravissimam caussam confirmandi iuramento taalem Iresponsionem , etiamsi Iocutione amphibologica constaret . Nec enim caussa quae sumit ad amphibologiam, lassicit ut licite iuramentum addatur e quoniam locutio amphibologiea confirmari iureiurando nequit. U. Quaest. III. An clericar deferens mercem tabera subiectam , interrogatus possit iurare, se eam non ferrest Resp. Responsio communis recentiorum est assirmativa. Sporer loci eis. num in 1. Leander De. citi quas. xv. di penes eum Sanchez , Suar , Filllucius, Trullenchus, Sylvester, Diana. Laudat quoque D. Antoninum , qui de iuramento nee verbum habet. Negativa sententia vera est, tum ob ratio nes iam datas, tum ob scandalum quod suapte natura parit talis responsio. Laici enim existimant, se posse interrogare Clericos e dc quamvis dignitas cIericalis sit externa, & possit videri lassiciens ad determinandam responsionem in vero sensu; nihilominus non videtur a mendacio haec responsio excusanda . Iuramentum vero additum omnino illicitum est. VI. Quaest. Iv. An qui probabilem caussam habet oecultandi creditoribus aliqua fia-na , possi uti refractione mentaὶi, ἐν iurare se non occultassee Resp. Adfirmative r spondent Leander sic. eit. quaest. xv I. & apud ipsum Sanchea , Bonacina , Candἰ-dus, Bannex, Palaus, & alii, quos in re aperte salsa Iegere non lubet . Eam quoque defendit Antonius a Spiritu sancto eris. v. dis r. see. s. num. 16. Haec sententia duplici ex capite salsa est. Primo quia occultatio, seu compensatio privatatum solum licita secundum plures potest esse , quando quis certus omnino est
absque controversia rem illam sibi deberi non lassicit ius solummodo probabile
nec via adest illam recuperandi. Secundo falsa est, quia mendacium , di Peri rium certissime continet. Ideo responsio nostra vera est negativa. VIL Q est. V. An debitor pauper, qui accepit pecunias, ob paupertatem mucear sisere neqvit, pressus a creditore ut sisat, possit iudiei interroganti iurare se pecuniat illas non aecepisse quas revera Meepit e Resp. Adfirmative respondet Leander Ioc. cit. quaest. xvo. Sancheae num. 32. Trullenchus num. Ita Diana res . 3 . &ulit. Huius opinionis salsitatem nemo non videt. Reiicitur ergo haec Opinio, tamquam omnino improbabilis, & salsa. VIII. Quaest. VI. qui nummos mutuo areeptos Disit, possit in iudieio negare se tuos accepissest Resp. Adfirmat Leander Le. ein quaest. xv m. dc cum ipso Azo rius , Saaree , Covarruvias, Diana , Trullench , Filii ucius, Bonacina, ab eodem Leandro citati, & post hos Antonius a Spiritu sancto tract. v. diis. I. sec. s. num. 4. quin apud ipsum MazEnchellus addit, posse debitorem hune salsificare scripturas privatas, ut probare possit suam solutionem factam. Haee opinio salsa est, &scandali plena. Nec rationibus consulari indiget, eum seipsa corruat.
IX. inaest. VII. An negare quis possit deite iudici laterroganti fundum esse suum.
52쪽
quando nou totus, sed pars tantum sua fit vel accepisse centum mutuo, si ex iEDDImeriι qui uaginta r Resp. Ad firmat Leander sic. cit. quaest. Σα dc apud ipsum Sancher, Palaus, Bonacina, dc alii. Contraria sententia vera est. ini negat sundum esse suum, totum fundum negat; atquct adeo responsio falsa, & iuramentum appositum periurium est. Pariter qui totam summam negat, excludit etiam quinquaginta nummos quos debet. Et quidem aliquam aequivocationem excipere potest illa interrogatio, si fiat per Verbum debeo : v. g. si dicat iudex, Debes ne remum nummos Petro ' tu vero respondeas , Centum nοπ debeo e verum dicis, cum nota debeas nisi quinquaginta. At, si interrogatio fiat hoe modo , Accepisti ae centum a Petro P Respondere minime potes tπ non aecepisse centum, cum reipsa acceperis; licet solveris quinquaginta r quia negas factam verissimum. Nee solutio facta quinquaginta nummorum essicit quin acceperis centum. Responsio ergo nostra est,
te minime negare posse illam acceptionem, fundique possessionem. X. Quaest. VIIL Aa creditor, qui virtute instrumenti publiei exigit debitum , e ius pars soluta est, possis iurare integram summam Ibi deberi , quando alio titula tantumdem rei a Mi debeatur, illa ue aΓa via recuperare nequeaty Resp. Adfirmatio respondent Salmanticenses tractis XVII. cap. II. punct. 8. πum. IV. Anmaius a Spiritu sancto AG citi num. 33. Leander sic. cin quaest. xxx. Sancheae Lib. III. cap. vI. vum. 36. Palaus loci cit. Bonacula diis. In punct. Ita num. 4. Trullenchus Lab. II. cap. I. DA rs. num. I Diana, & alii . Nos cum distinctione respondemus .
Si ereditor in iudicium producat instrumentum praefatum, & vi talis instrumenti evineat sibi summam illam deberi integram, cuius tamen media pars soluta sibi est, mentitur, dae peierat, si iurat integram illam summam sibi deberi : quia lis tota est de summa contenta in instrumento; de alia summa sibi debita vi alteri
tituli, nulla est controversa; cum, ut fatentur adversarii , nulla ratione creditor iste evincere possit illam summam sibi deberi. Omnes itaque circumstantiae dete minant iuramentum, dc responsionem ad assirmandum sibi deberi integram summam quae est in instrumento in iudicium producto. Ergo restrictio est pure mentalis. Ergo creditor periurium, dc mendacium committit, quoties assirmat, dc iurat, vi illius instrumenti integram illam summam sibi deberi; cum pars, vel t ta soluta sit e licet alio titulo sibi tantumdem debeatur . Et hoc in sensu hane opinionem adversarii defendunt. Si enim creditor iurare posset summam quat i dicatur in instrumento, sibi deberi; dae aliquae circumstantiae forent quae rationabi- Iiter indicarent, locutionem creditoris cadere supra aliam summam diverso titulo debitam e Brte tunc adesset aliquod fundamentum pro licita amphibolia. Sed, ut dictum est, eum omnes circumstantiae determinent locutionem tum iudicis inter rogantis , tum creditoris iurantis ad afirmandam summam quam selvere vi illius instrumenti debitor tenetur ἱ planum est adversariorum sententiam esse falsam .
53쪽
quoniam innititur restrictioni pare mentali. Et reipsa Salmanticenses, aliique ultimi Scriptores eam exscripserunt a Lessio, Sancheκ, Pa Iao, Leandro, aliisque Arctoribus restrictionum pure mentalium defensoribus. Mentitur ergo, dc peierat o ditor iste, si iurat totam illam sibi deberi summam.
I. Quaest. IX. An possis petenti pecuniam mutuo, veI librum commodato , που M cum lxramento te pecuniam, vel fibram habere, etiam quando mutuum es aliquo modo debitum, subimelgigendo, ut tibi mutuo, aut eommodato deme Resp. Adfirmae
quaest. xx II. & apud ipsum Rodriquea, Diana, Sayrus, Salon, Millhardus, Bona-cina, Palaus, Candidus, Trullenchus, & alii , five mutuum debitum , sive nothdebitum sit. Haec opinio innititur unico fundamento restrictionis pure mentalis , quam Ecclesia damnavit: & ideo damnata dicenda quoque est praefata sententia ,
ut vel ipsi adfirmant Salmanticenses Ioc. cit. num. I s. Sporer loci cit. Hum. I 23
Sive ergo mutuum debitum aliquo modo , sive nullo modo sit; nequis absque mendacio, dc periurio iurare te non habere , eum habeas . Restrictio enim illa . ad tibi dandum, est pure mentalis. XII. Quaest. X. An scholasticus, De candidatus irierrogatus a u iee, num Acutas fuerit eum oppositoribus ad ea:bedram, ves iliarum domus iuressus, possit πτα-xe, fi verba , vei ingressus non fuerint ad subornandum δ Resp. Absolute respondent Auctores restrictionis mentalis , posse scholasticum negare . At distinguendum est. Si ex circumstantiis manifesto constet iudicem interrogare de locutione subornante ; potest scholasticus respondero ad iudicis mentem, is locutum non sui Dis de rebus ad cathedram pertinentibus. Si vero iudex absolute interroget de I cutione ut sic, quemadmodum contingere solet y tune scholasticus negare licite nequit, quotiescumque fuerit locutus o In aliquibus siquidem regionibus absolute prohibetur colloquium, de ingressus in domum illorum qui opponere debend, ut
periculum fraudum auferatur. Ideo absolute quoque interrogare solent, num contra legem, vetantem quodcumque colloquium, locuti fuerint . Propterea responsio negativa mendax est, si loeutio habita fuerit. Debet ergo stholasticus lateri Veritatem , ut evitet mendacium, dc periurium , quidquid praeter citatos dicant
Salmanticenses loci est. num. I 62.
XIII. Queiaest. XI. An adultera facramentaliter eonfessa adulterium, possit . negare 'O iurare se non eommisisse e Res p. Adfirmant plures Auctores. Sed, mea quidem sententia, errant : quoniam neque negare potest se crimen illud commisisse, quia revera illud commisit ; neque iurare se crimine illo carere , licet confessa illud sit, eo quod non constet certo per consessionem factam remissum illud sibi fuisse. ' , XIV. Quaest. XII. An eoactus ad Miquam actionem, puta ad dueendam Donom,
54쪽
quam durere non tenetur , iurare licite pust se uiam ducturum , subintelligendo imara se, fi ad id tenebor e Resp. Adfirmant Auctores restrictionis mentalis. Sanchen
der tract. I. de iuram. disp. xlv. quaest. xxv r. & alii . Verum opinio isthaec fetus est doctrinae restrictionis pare mentalis r ideo falsa , & nullo modo probabilis . Idem esto iudicium de . aliis actionibus licitis quas sub iuramento promisisti. Q ia- re falsum quoque est quos laudati Doctores subdunt , nempe te posse per iniuriam coactum iurare, daturum pecuniam , subintelligendo, si debeas: est enim
restrictio pure mentalis. XV. Quaest. XIII. An mercatores qui iustum ab emptoribus pretium exigere nequeunt, iurare licite possnt , tanti aut tanti sibi mercem flare , tiret revera tanti
bi non flet, subintelligendo computatis om vibur expensis ἱ vel lauti sibi stare, subintelligendo cum asia merce quam baben dami, vel alibi emerunt ρ Re . Adfir-imative respondet Lelsius Lib. II. cap. xl M. dub. 9. num. 46. Rebellus Lib. M.' quae vi I. num. 8. Bonacina diis. IV. de iuram. in . I. punct. I 2. nam. 8. , diis. III. de iontrassi quos. D. punct. q. Castropalaus diis. I. pMuae T. num. 6. Leander tract.
i. disp. xlv. quaesto xxv II. qui citat Candidum , Trullench, & Villat cibum . Ani madvertas velim, quam sit restrictio hac mentalis a verborum prolatione distans. Iurare ergo secundum istorum doctrinam vales, tanti tibi stare hunc pannum , subintelligendo equam , quem simul cum panno emisti Quid ad sinceritatem evangelicam destruendam validiust Nam, ne mereatores soli privilegio iurandi eum mentali restrictione potiantur, subdunt omnes citati Auctores, emptores quoque iurare licite posse similem mercem minoris emisse , subintelIigendo alio rem , mre . Puta , hoc anno triticum , Vel vinum valet viginti, anno elapso statae quindecim. Dum hoc anno emis , ut venditorem urgeas ad vendendum parvo pretio, iusto tamen absolute, iurare potes te emisse quindecim ; tametsi venditor intelligat hoc anno, tu vero subintelligas mentaliter anno elapso. Et, ut nihil istius doctrinae te fugiat , illud etiam considera, Theologos laudatos docere, te posse iurare eum tali restriistione , ut emptorem Paratum Venafre iusto pretio , sed supremo, inducas ad tibi vendendum pretio infimo . Haec opinio aperte salia. sa est, & in propositionibus de mentis restrictione ab Ecclesia proscriptis conten ta . Est enim restrictio haec pure mentalis, & consequenter assertio mendax. Iuramentum additum periurium est, non ad Vitam , aut Patrimonium servandum prolatum. sed ut res minori pretio ematur. Miraberis, Post damnatas propositiones ab Ecclesia de mentis restrictionibus similia doceri Et unde , inquis . tanta in scribendo laxitas Ex eo sane potissimum ortum dacit quod commentatores
propositionum damnatarum , ut P. Visa , P. De la Fuente , P. Casnedi P. GCroix, & alii doceant, praefatas propositiones haud esse proscriptas ut sunt ia
55쪽
Sanehea , Lemo , aliisque plurimis Auctoribus , sed tantum ut rarentis Hine effquod eiusmodi reeentiores , legentes in Sancheae, Lessio ,. Rebello, Bonacina . Moya ,. Exeobarici , Tam burino , & similibus recensitas quaestiones , eas transtria
hunt, tamquam graviorum Doctorum innocuam doctrinam. Ad summum, qua do denuo recuduntuT citati Auctorea continentes aliquam ex damnatis promtationibus , propositici damnata signatur aliqua nota in margine , & italico charais aere imprimitur ia Innumerae postea quaestiones quae ex doctrina in propositione proscripta contentae profluunt, ac necessario dimanant ambabux ulnis suscipiuntur. Si quam verissima haec sint, dignoscere aves, illud Obserra, quod, cum re centes non pauci doceant propositiones a nobis hucusque relatas, eas se exscripsisse fatentur ex Bonacina , Sancheato , Lessio , Tam burino, Excobario , Moya illiusque aetatis aliis Theologis : qui, licet in aliis magni sint faciendi, in morumtamen regulis tradendis frequenter errarunt ia me dictum est alias; dicendum t men est saepius iaXVI. Quaest. XIV. .- , qaando opinio probabim est , quod laxa acllavius rei fruissa, is propterea venditor falsis ponderibus , veI alio modo iniustitiam eom virissat, possit, fi a iudice interregGur, id totum negare, subinte Istendo D iniustam rem
nou ferisse P Resp. Quaestionem hanc omnes communiter recentiores versant: de quamvis simillima omnino, & eadem sit ac Praecedens; nihilosecius eam proponere lubuit , ne Calaistarum controversias dissimulare videar . Inter recentiores fuso calamo eam pertractat P. Moya tract. II. de Religis disp. I. quaest. VI. cuius occasione multa excutit quae non sunt huius loci; dc idcirco missa facio. Ad quaestionem autem propositam respondet s. a- ex suo R. Sancheae in Sum. Lib. I. cap. I. num. 29. his verbis . Quando laxa alicuius rei est inissa probabiliter fi pluris Tendens, aut defraudans in pondere, aut mensura,. ita ut sibi satisfaciat pro pretii iniustitia, is reddat eos respondentes merces pro pretio dato, potes hic ret tua a iudice, an plaris vendiderit, veI defecerit in pondere, is mensura, id nega.', asserereque pretio raxato vendidisse; ἐν integre pondus, is mensuram tradidisse, intel endo haec , ut pluris vendens , aut deficiens in pondere, is mensura non deliquerit . En quam verum sit quod saepe dixi, eiusmodi Calaistas etiamnum d eere doctrinam damnatam ab Ecelesia, ut ego quidem arbitror, salvo meliore iudicio. Neque haec dico, ut egregios Theologos offendam, sed ut lectores pericul subducam. Quod Sanehex docuerit propositiones damnatas ab Ecclesia in materia restrictionum mentaIium , est luce meridiana clarius , ut supra fuit ostensum . Sanchex illa universali doctrina plures casus resolvit e S recentiores, ut restricti nes istas mentales defendant, Sanchezii auctoritatem obtrudunt. Et ipse Sana aium eiaci, ceu egregium Theologum, & sacrorum canonum scientia ornatum I sed in hae materia illius doctrina proscripta est; ideo nullius hie auctoritatis . Excu
56쪽
sandus autem celebris TheoIogus cum pluribus aliis qui ante proscriptionem Ee clesiae scripsere; sed excusandi minime sunt recentiores non pauci , qui post pomtificia oracula audent restrictiones mentales sub variis thecula propugnare . Mora pro hae sua opinione laudat Dicastillum , Dianam , Leandrum , Angelum , Sylvestrum , Navarrum , Azorium , Valentiam , Medinam, Mucinam , Sorum , Salonem , RodriqueE , Filllucium , Conradum , Laymanum , Reginaldum, Lessium.
Bonacinam, Tanardum , aliosque non paucos d quorum plurimi scripsere ante declarationem Ecclesiae, alii docent oppositum, di alii, qui reapse docent opini nem Moyae, sunt meri exscriptores, quos inter non infimum locum tenet Z nardus , quem P. Moya magistrum sapientem appellat, ut probabilitati pondus adiiciat. Sed, his missis, respondetur, reum Me Periurii mercatorem qui, adult rata mensura, aut potadem , iudici legitime interroganti negaret se pondus, aut mensuram adulterasse. Nam, ut alias diximus, si eiusmodi mercator vellet abs lute mentiri in iudicio, posset ne alia via mentiri, nisi negando se adulterasse mensuram quam revera adulteravit Quam sit falsa opinio Mom, & aliorum , ex iis quae dicta sunt, patet. Omitto alia quae δή cin docet Moya , nempe licitum esse ob solam probabilitatem non servare saxam praefinitam a Principe . Qua opinione admissa, nil amplius stabile, di firmum in civili societate . Nulla fere est mensura, nulla pretii taxa , quae pluribus ob peculiares rationes iniusta probabiliter non videatur. Is igitur iuxta principia probabilitatis licitum erit eam laxam alterare . Quare haec opinio regimini Reipublieae infesta omnino est, ct exitialis . Hinc collige quam si vel ipsi Principatui peraiciosa iusto laxior Calaistarum nonnullorum doctrina. XVII. Quaest. XV. An licitum M uti iuramenta amphibologico , quoties sese offert honesta caussa tegendi veritatem y Resp. Adfirmative respondent Auctores restrictionum mentalium . Castropalaus tractis xiv. dio. I. punct. r. num. 16. ubi alios
Auctores laudat. Haec opinio eontinetur in propositione damnata . Quoniam iuis ramentum amphibologicum , de quo loquuntur, est illius amphiboliae quae mere interna est, ut ex recitatis quaestionibus patet. XVIII. Quaest. XVI. dum interrogaris , ηι omni aequivocatione submota , O absque uua a bibolia sincere veritatem manifestes, possis cum mentati restrictione iurare P Resp. Adfirmative respondent Castropalaus tract. xiv. disput. I. punct. 7.num. I 6. Leander tract. I. disp. xlv. quaest. xxxv D. di penes ipsos Bonacma , Suareae , Diana , Trullenchus : quia , inquit Castropalaus , natu propositio ita ample sumi potest , quin aliquam restrictionem habere possis in mente . Haec doctrina est ne ab invidis delatoribus ad Sedem apostolieam traducta. Patet ne locus interis pretationi de restrictione interna, & externa st Nonne eonceptis verbis quamcum que excogitabilem mentis restrictionem ut licitam defendunt Auctores isti ; eum
57쪽
pmpugnent, te posse uti quacumque restrictione mentali vel in ipsa responsone in qua extrinsecus testaris & iuras te loqui. & iurare absque ulla mentis restri iactione λ In quo ethnico Scriptore tam corrupta doctrina Exemplum quod producit Castropalaus de Consessario, alibi explosum fuit ut ineptum : quoniam Consessarius Dei, & hominis personam gerit. An licitum erit homini , ut mino ri pretio emat mercem , eumdem loquendi modum , & phrasim usurpare quam adhibet Consessarius , ut sacramentale sgillum custodiat ἰρ Sed de hoc fusius
XIX. Quaest. XVII. An idiotae , tominesque litteris , θ' hae nova Theologia de stituit , sed avita ebrisiana Dceritate imbuti , qui has a bibolias formare n seiunt , possint iurare , ἐν veritatem occultare eo in sensu quem viri docti merum νeputant Resp. Auctores restrictionum mentalium sustinent, posse viros rudenegare , vel adfirmare in sensu quem Theologi verum reputant . suocirca seu ciet ad excusandum periurium iurare eo sensu quem vir doctus verum reperiet et inquit Leander tradi. I. diripui. xlv. quo. xxx m. Similem doctrinam tradunt Castropalaus, Viva, di alii Ructores de usuris agentes , ubi docent , minime nece se esse ut rudes sciant Narios contractus , seu verius dixerint , varius praetextus . quibus usura tegi solet ; sed satis esse ut intendant ex mutuata pecunia velle lucrari secundum aliquem modum quem viri docti excogitarunt. An non mirifica est doestrina isthaec Quamquam enim possint homines rudes in pluribus controversiis amplecti consilium Theologorum I an inde consequitur eos posse & periuria, & usuras perpetrare iuxta aliquem ex modis illis quibus recentiores Theologi & a periurii , & ab usurae malitia locutiones, di contractus praefatos e cusant '
Mus iuridice interrogatus, cuique baec iuridica interroga tio certo constat, tenetur ne fateri crimen , tametsi
talem confessionem ei dem mors consequatur t
I. π T IX fuit aliquis ante probabilismi. inventum qui adfirmantem sententiam in V dubium vocaverit; sed unanimi sero eonsensu antiquiores Theologi eam propugnarunt. At recentiorum Calaistarum plures oppositam defendunt Opinionem , aliquibus tamen conditionibus adiectis . Inquiunt ergo , reum obstringi ad . crimi uis consessionem , Primum. si grave damnum ex tali consessione non immineat i secundo , si crimen ita probatum sit, ut nulla spes supersit evadendi mortem. Ceterum, si solea, p cedat semiplena probatio, quae, licet satis sit ut
58쪽
iudex iuridice interroget , non tamen sufficit ad revincendum , damnandumque reum I tunc volunt non teneri reum iuridice rogatum ad delicti mani stati nem . Alii docent , non obstringi reum ad constendam veritatem, si agatur de crimine per viam inquisitionis , vel accusationis , vel exceptionis. Alii sustinent , reum teneri ad delicti consessionem, si iudex ex proprio procedat officio, & deluctum notorium sit, ae famosum ; secus, si iudex ad partis initantiam procedat . verum, his omnibus dicendi modis relictis, ad probandam accedimus assertionem nostram, videlicet reum teneri ad manifestandam veritatem, quoties iuridice interrogatur ; etiamsi veritate manifestata, capite plectendus fit. II. Hane nostram sententiana non modo antiqui Theologi sere omnes, sed etiam graviores ex recentioribus eum Theologis , tum Canon istis propugnant . D.
Thomas a. a. quaest. IXIX. art. I. D. Antoninus III. Par. tit. IX. cap. viti g. s. Pa ludanus in IV. dist. x IX. qaos. IV. Caietanus in a. a. quies. lx In artic. I. Tabiena verb. Accusatus num. II. Sylvester verb. Accusati quaest. x III. Armilla verb. Accusnum. aa. Solus de secr. memb. II. quos. v M. conet. I. & Lib. VIII. de iust. quaest. v. artis. 7. ad 4. Toletus Lib. V. Summ. cap. lv m. num. 3. Navarrus in Manua . cap. xv III. num. 17. Gabriel IV. dist. xv. quos. VI. art. 2. conclus. 6. Gomez Tom. Iuvan cap. XLI. Gregorius Lopea Lib. IV. vers. Iuram. tit. xxix. par. v et r. Archidiaconus F. Item. 22. quaest. II. Perez Lib. VIII. ordinam. tit. Iv. Covarruvias Lib. I. pract. qq. cap. xv m. Philiarcus de o M. Sacerd. Tom. I. par. II. Lib. IV. cap. κκU.
GutierreΣ Canonic. Qq. Lib. I. cap. XV. num. II. Ledesina Tom. I. Summ. tract. Um. cap. XIV. Grassis I. Pari deci cap. VII. num. I 6. Salon a. a. quaest. IXIX. art. 3. Sayrus clavis Reg. Lib. XII. cap. xv I. Bannez 2. 2. quces. lx lx. art. I. Serra a. a. qucem Ix I x. art. I. AZOrius Lib. XIII. cap. xxv. SancheE Lib. VI. cap. m. dub. 29. Lelsus cap. XXXI. num. 12. Aragon 2.2. quaest. lx IX. art. I. Sylvius in a. a. qu.est. IRI X. a
tic. r. Candidus dis xx m. art. 3. dub. I. ἐν 2I. V vigandi tract. In exam. s. num. 69. quos. m. Salmanticenses tract. XIX. append. cap. v M. punct. I. & discipuli D. Thomae omnes, immo & extranei magis communiter.
III. Non alias in medium afferam rationes, quibus expositain sententiam evi eam, praeter eas quas D. Thomas prodit loco laudato. Porro prima illius ratio est ex Scriptura deprompta. Siquidem illud quod Dei gloriae repugnat, peccatum grave est . Oceultatio autem veritatis iudici legitime interroganti , divinae gloriae gravem inseri iniuriam, quemadmodum e contrario veritatis consesso in maiorem Dei gloriam cedit. Id clare patet eκ Iosue . cap. v II. vers. I9. Et ait Iosue ad Acban : Fili mi, da gloriam Domino Deo IsraeI, , confitere, atque indica mibi quid feceris, ne H βΦndas. Achan consessus est furtum, quod morte punitum suit. V
re ego pereavi Domino Deo Israel, is fio , ἐν sic feci : ibi vers. m. Consessione audita , Iosue mortis sententiam in reum dixit, ibi vers. as. ubi dixit Iosue : Quia
59쪽
tarbusti nos exturbet te Dominus in die bae. Lapidavitque eum amnis IsraeL Ha hes hie iudicem interrogantem legitime reum de delicto capitali ι habes quoque reum morte assiciendum suum confitentem crimen. Quod satis esse deberet, si res candide, & non sophistice ageretur. Quamquam Vero omne peccatum eum divina gloria pugnet, negatio tamen veritatis in iudicio singularem eidem irrogat in iuriam. Deus enim veritas est , & in veritatis enuntiatione potissimum splendet, sicut in veritatis negatione plurimum offenditur. IV. Secunda , & potissima D. Thomae ratio ex Scriptura similiter deprompta est, nempe ex D. Paulo epis. ad Roman. cap. x m. Omnis anima potestatibus subii
mioribus subdita fit . Non est enim potestas nisi a Deo : quae autem sunt, a Deo ordia nata funt. Itaque qui resistit potestati, Dei ordinationi renit . Qui autem remunt,
ipsi sibi damnationem acquirunt . Nam Principes non sunt timori boni operis , sed mali . Vis autem non timere potesarem EOnum fae, is babebis laudem ex tua et Dei enim minister est tibi in bonum. Si autem malum feceris , time r non enim sine cavsa gladium portat : Dei enim minister est, vindex in iram ei qui malum agit. Ideo
necessitate subditi estote , non solum propter iram , sed etiam propter CONSCIENTIAM. His ultimis verbis potissimum, dc sere unicum adversariorum fundamen tum subvertitur. Vult enim Apostolus nos obedire potestatibus, non solum propter poenam, sed etiam propter conscientiam : quod & repetit ad Ephes vr. Non enim ad oeulum servientes, quasi hominibus placentes, sed ex animo eum bona τοώluntate . Et D. Petrus Epis. I. cap. I r. vers. I 3. Subditi igitur estote omni humanae ereaturae propter Deum, sive Regi, quo praeeelsenti, sive ducibus, tamquam ab eo misss ad vindictam malefactorum, Laudem vero bonorum. V. Ex his divinis oraculis hanc concinnat Angelicus argumentationem. Qui eonistra iustitiae debitum agit, mortaliter delinquit. Porro adversus iustitiae debitum omnino operatur qui suo superiori legitime praecipienti obedire recusat. Haec enim inobedientia , iniustitia quaedam est , tum quod potestati resistit , 'tum quod laesam suo erimine iustitiam resarcire refugit . Immo eam inique denuo violat, de Iictum suum tegendo , & occultando . Peceatum autem contra iustitiam genere
VI. Haec argumentatio Harius ex ipso Angelico congrmatur. ΡΗnceps, seu Iudex, qui Principem suum refert, potestatem habet praecipiendi , & exigendi consessionem a reo . Ergo reus obstringitur superiori legitime praecipienti obedire. Ambae propositiones sunt ipsus D, Pauli , ut euique laudatum testum legenti constare potest. Quid enim valeret principatus, nisi ea praestri re posset quae ad bonum commune Reipublicae conserunt Punitio vero delictorum necessaria est ad tranquillitatem, ordinem, & selicitatem communitatis. Quid vero praeeipiendi P testas prodesset, quoties subditi a parendi debito liberi essent igitur, etiam iura-
60쪽
mento sublato , reus subditus mortaliter peccat, quando iudici legitime interroganti fateri veritatem omittit. Vi siquidem legis naturalis, & divinae subditi obedire tenentur superioribus suis. Si postea interveniat iuramentum quod imponi alicubi, uti Venetiis, non solet praeter peccatum inobedientiae, & iniustitiae, eoniis mittitar delictum gravissimum periurii. Hanc Angelici doctrinam adoptavit Cat
chismus Tridentinus Part. III. de s. praecep. num. I . De reis autem ἐν fontibus ται eos Deus veritatem confiteri, cum ex iudieii formula interrogantur. Es enim restimoniam, ae praedieatio quaedam uri consesso laudis, is gloriae Dei, ex ipsius Iosue Duronria, qui Achan ad veri confessio/rem adhortatas, inquit s Fili mi , da gloriam Domino Deo I aes , on confitero , atque indiea mihi , quid feceris , ne ab ondas 'Quid ad haec reponere valeant Probabilitiae, penitus non teneo . Verum haec timstra sententia evidentior eVadet, eum adversariorum obiectiones retaverimus. VII. Contrariam itaque sententiam. propugnant non pauci ex recentioribus. L. go T-. II. de iust. ἐν imri disp. IV. sec. I. nam. i . probabilem vocat hanc opini nem. Cardenas dissert. x In cap. VI t. hanc opinionem defendit, & pro eadem adducit Sylvestram , & Armillam: Hi duo Aiustores verb. Aecus Iocis supra citatis
num. I. conceptis verbis docent, peccare mortaliter reum non confitentem veritatem iudici legitime interroganti , quamquam plectendus sit ob crimen consessum pCena mortis . Laudat item Cardenas pro hae eadem sua opinione Lessium, quilom a me supra citato eκ esse meam defendit sententiam ἱ licet contrariam non improbabilem appellet num. I 6. Hine collige quantum sit istorum Auctorum cita tionibus fidendum. Pro hac opinione laudantur plures alii, Fi laetio, Vilialobos,
Fagundeet, PorteI, APOzer, Sanctus, Peyerinus, Diana. P. Laureuius Lib.II. tit.HI II. quaest. cxxν. numeri a. defendit, hanc sententiam esse valde probabilem . Salmanti-
censes quoque loco citato inquiunt , A uchorum agmen probabilem reddere hanc opinionem. Forto, si Sa anticenses percurrissent istud Doctorum agmen , ut illorum utar verbis, nec adeo numerosum, nee tantae sortitudinis reperiissent, ut ipsi, fidem adhibentes aliis relatoribus, existimarunt. Certe Turrianus, minime severioris doctrinae sectator, in felesi centur. I. de eenfur. boole. ob. I s. improbabilem Vocat hane opinionem, additque pro se non habere nisi tres aut quatuor Summistas nullius auctori tatis . Ut ut res se se habeat ei rea Α uctorum numerum, eorumque auctoritatem ; hane ego opinionem omnino improbabilem reputo , eo quod
aperte si salta, & latas principiis innitatur, ut statim palam siet.
VIII. Ubiiciunt ergo r. Praeceptum fatendi veritarem , quando crimen necdum probatum plene est, adestuue spes evadendi damnationem ad mortem, si negetur. veritas perpetrati delicti, non est humanae imbecillitati accommodatum , nec humano modo possibile; dum ex centum, immo ex mille, vix unus sit inveniendus
qui in his circumstantiis erimen sit susurus. Hoc est potissimum istius opinionis