장음표시 사용
61쪽
fundamentum, quod inconcussum appellat Cardenas. Praecepta ergo cum periculo vitae Christianos non obligant Non tenemur ergo evangelicae fidei veritatem sateri, mortem tyranno minantet Estne humanae imbecillitati accommodatum mar tyrium quodlibet, quamvis atrocissimum, subeundum, cum praeceptum consessionis fidei faciendae coram persecutore urget Ex accommodatione .ergo praeceptorum ad humanam imbecillitatem colligenda eorumdem obligatio erit 3 Praecepta ergo quae humanae repugnant imbecillitati , Christianos non obligant Et hoc est argumentum illud inconcussum , quo reum a veritatis consessione liberant Theologi Probabilistae i Sed , ne illis imponere videamur , audiamus secundam obiecti
IX. Obiiciunt 2. Leges de praecepta humana non obligant cum periculo vitae, aut alterius damni supparis. Ergo praeceptum iudicis non obligat reum cum periculo capitis, aut alio prope simili. Sub his terminis Cardenas , vir alioquin acris ingenii, proponit hoc argumentum, quod inconcussum appellat. Resp. Non satis murari subit quod vir Theologus legem humanam appellet legem illam naturalem,& divinam qua subditi obstringuntur suis Regibus , Principibus , & superioribus omnibus legitime praecipientibus obedire, non tantum propter vindictam, seu me narum timorem, sed & propter conscientiam. Nonne Apostolus Paulus conceptis verbis hanc legem praecipientem , ut subditi sublimioribus potestatibus obediant, docet esse divinamὶ Nonne ait, reum qui resistit obedire Principi iubenti veritatis consessionena, Dei ordinationi resisteret Qui remit potestati, Dei ordinationi resistit r inquit Apostolus. Et D. Thomas ibi in Commentariis lech. I. Si enim potestas Principum, inquantum talis est, a Deo es, is nibu est a Deo fine ordine ; coπ- sequens es quod etiam ordo quo inferiores potesatibus superioribus subiiciuntur, fit a Deo. Itaque qui contra bune ordinem re it potestati, Dei ordinationi resis. Verum, quia res est magni momenti , Iubet rationem afferre qua D. Thomas eVincit, iuris naturalis, & divini esse debitum illud quo subditi obstringuntur obedire . superioribus. Siquidem praeter manifesta Dei oracula , quae hoc perspicue iubent, ex ipsis naturalibus principiis colligit Angelicus , ad ius, divinum reserendam esse
subditorum subiectionem erga suos superiores. Ait enim I. a. quaest.cIV. art. I. Sicut actiones rerum naturalium procedunt ex potentiis naturalibus, ita operationes humanae procedunt ex humana votantate . Oportuit autem in rebus naturalibus ut superiora moverent inferiora ad suas actiones per exeelsentiam natarassis virtutis eoiautae divinitus . Unde etiam oportet in rebus bumanis quod superiores moveant inferiores per suam voluntatem ex vi auctoritatis divinitus ordinatae. Movere autem per rationem,
T voluntatem es praecipere. Et ideo, sicut ex ipse ordine naturali divinitus instituto, inferiora in rebus naturalibus necesse babent subiici motioni superiorum; ita etiam in rebus humanis ex ordine iuris naturalis , is divini tenentur inferiores suis supe-
62쪽
DIJ S. IV. DE VAR . IURA M. GEM 3 3
stioribus obedire . Est itaque manifestum legem naturalem esse , & divinam eam qua subditi subiiciuntur sublimioribus potestatibus. X. Obiicies 3. Praeceptum Principis, seu iudicis obligat reum ad veritatis eonses.sonem sub poena torturae, aliorumque lormentorum, minime vero sub culpa pe cati mortalis. Quare non est praesumendum iudicem velle obstringere reum sub culpa gravi ad veritatis manifestationem . Resp. Haec doctrina directe adversatur doctrinae D. Pauli, qui loco citato ad Rom. XLII. apertissime docet, non solum tumore poenarum , sed i c eonscientiae legibus devinctos esse subditos suis superioribus. Ideo neeessitate subditi estote, non forum propter iram, sed etiam propter eons emtiam. Haec verba adeo clara sunt, ut nulla egeant interpretatione. Lubet nihil minus Angelici Doctoris commentarium in hunc locum addere. N On solum propter iram, idest vindictam vitandam, quod pertinet ad secundam rationem ; sed etiam propteν conscientiam bonam conservandam, quod pertinet ad primam ration , quia qui potestati re it, Dei ordinationi renit. Et paulo inserius ibi Ex quo patet quod ev necessitate iustitia tenentur subditi sua iura Principibus exhibere. XI. Ego non censerem ab errore immunem qui doceret, subditos absolute non teneri sub culpa gravi obedire suis superioribus ; & vicissim superiores destitutos esse potestate obligandi subditos sub peccato gravi, quoties imminet periculum vi tae , vel alterius gravissimi damni , ut est poena triremium , exilii, dc careeris. 1ida Ergo damnandi erunt tot Casu istae qui talem opinionem docent Neminem
ego damno ; quin omnes debito obsequio prosequor . Et, ut eos quoquo modo excusem, animadverto, eorum neminem quaestionem hane ad saeram Scripturam revocasse. Revolve omnes Auctores, docentes reum iuridice interrogatum non teneri ad veritatis consessionem cum vitae periculo; & nec unum invenies qui temtus D. Pauli, D. Petri, aliorumque sacrorum Scriptorum expenderit. Hos textus nos supra retulimus, & alios hie ad maiorem veritatis confirmationem transcribimus. Servi obedite per omnia dominis earnalibus, non ad oculum semientes, quasi hominibus placentes, sed in simplicitate cordis timentes Deum : ad Colos. III. versa a.
Similia habet ad Titum III. Admone illas Principibus, is potesatibus subditos esse, dicto Obedire, ad omne opus bonum paratos esse . Item ad Hebr. κω. vers. II. Obedite praepositis vestris, is subiacete eis. Ipsi enim pervigilant, quali rationem pro animabus vestris reddituri, ut eum gaudio boe faciant, is non gementes et hoc enim non expedit vobis. D. Hieronymus in Commentariis Epistolae ad Titum ea I M. haec scribit in illa verba, Admone isios: Principibus &c. suod quidem praeceptum is bis, im ibi ad Rom. x m. propteν ea puto editum , quia Iudae Galisei per i Iudtempus adhuc dogma vigebat , is habebat plurimos sectatores , cuius isi in Actis Apostolorum eap. v. fit mentio, Scriptura referente. Ante enim bos dies extitit Theoadas, dicens, quemdam se esse magnum, cui an ii sunt viri ques circiter quadrin-
63쪽
Eati : ἐν post Mne surrexit in diebus census Iudas Gasi us : qui latre cetera boequoque, quasi probabile ex lege, pro lege serebat, nullam debere Dominum voeari, nisi solum Deum, is eos qui iam facti sunt adoptioris filii, solventes Deo decimas pro
pter libertatem asseeutam, non debere Caesari tributa solvere . Quae sane dieres in tantum creverat, ut etiam Pharisaeos, is multam partem populi eo turbaret , ita ut ad Dominum quoque Samatorem bare quaestio referretur, Iiceret ne dare Caesari tribuiatam, an non e Cui re pondens Dominus au : Reddite quae sunt Caesaris, Caesari, &quae sunt Dei, Deo. Cui responsioni Paulus Apostolus congruens docet, credentes deis bere esse subiectos, ae obedientes Principibus, is potestatibur . . . Sed, quia dixerat. Admone illos principatibus, & potestatibus subditos esse: poterat bis qui tormeata formidant, oream ad negandum dari, dum iuxta Apostoli dictum se assererent priae patibus, is potestatibus subiectos, is facere quod iubertat : propterea subierine obiaedite ad omne opus bonum. Si ληum est quod praecipis Imperator , is praeses . labentis obsequere voluntati. Istius erroris mentionem facit D. Thomas in eo-mentariis in epic ad Rom. x m. Quidam fideles in primitiva Ecclesia Leebant, terrenis potestatibus se subiici non debere propter libertatem quam eonsecuti erant a chriasto . . . Sed libertas per Christum conressa, est libertas Diritus, qua liberamur a meis
cato, is a morte . . . Interim autem, dum corruptibilem carnem gerimus, vortet uos
dominis earnalibus subiacere. Antiquorum haeresim renovarunt Lutherani, blasph mantes , legem nunam sive a, bominibus, fis ab Angelis ullo iure imponi posse, nisi inquantum ipsi veΓnt e liberi enim fumus . XII. Quod Hieronymus narrat de Iuda Galilaeo , qui , quo probabile ex lege. pro lege ferebat, subditos liberos esse a dominorum servitute, idem de non paucis suistis dicendum videtur. Omnes siquidem tum antiqui , tum antiquis proximiores Theologi nostram docuerunt sententiam , tamquam unice securam . Post probabilitatis inventum quidam coeperunt contrariam opinionem non im Probabilem appellare. Legius loco supra citato, nempe Lib. II. Op. xxXI. postquam nostram sententiam tamquam eommuniorem docuit, num. I s. subdit , contrariam non esse improbabilem. Non est tamen immobabile. inquit, reum non peccare mortifere vetando crimen, praesertim in caussa capitali. Non improbabilem , quin valde probabilem postea vocavit Cardinalis de Lugo Tom. II. de ivst. ἐν iar. dio. iv. sec. I. num. I . Aucto recentiorum numero, eam absolute tamquam in praxi securam Propugnare aggressi sunt Caesenas, Laurenius, & novissime Constantinus Ronca-glia tract. MI v. de 3. Deca . praeci cap. II. de reo res . Ubi hanc statuit conclusionem. In tali ergo casa non est in iudice auctoritas obligandi is euoam Iadeoque nec
in reo obligatio siediendi sub morta5. En quam apprime verba Hieronymi locum habeant. Quod enim sub initium quasi probabile ex cete docebatur , decursu te poris pro lege sertur, & propugnatur. Peccavit ergo secundum hanc RGncag ae
64쪽
doctrinam Iosue , cum ad latendum furtum induxit Achan, qui ex tali consessi ne lapidibus obruendus erat e Nam peccat iudex qui auctoritate destitutus adis stringit reum ad confitendum illud ad quod revelandum minime tenetur. XIII. Ut manifestior evadat improbabilitas, & falsitas istius quam impugnamus opinionis, recolendum est id quod iam indicavimus, Principes auctoritate sibi divinitus collata eo modo quo alibi explicabimus subditis suis imperare , eos regere, atque ab hostibus defendere, & ea omnia praecipere quae ad illorum selici tatem, tranquillitatem, & commune Reipublicae bonum pertinent. Quin Principes vi iuris naturalis, & divini, ut ex D. Paulo constat, haec omnia praestare debent. Vicissim subditi eadem lege naturali, & divina exequi tenentur Principum iussa quae bonum commune principatus spectant. Quoniam tum Principes maxime potestatem exercent Principatus, cum bonum publicum subditorum promovent. Cum ergo dicimus, lege naturali & divina subditos Principum , Regumque mandatis obnoxios esse, non intelligimus quod eisdem legibus obstringantur ad quaecumque iussa quae bonum privatum spectant, sed ad ea quae bonum commune inspiciunt. Et quamvis praecepta quibus Principes, eorumque iudices .& ministri ad sibi parendum urgent subditos, sol ia se humana, quia ab homine immediate proseruntur ; in origine tamen, ut sic loquar, sunt divina , quatenus Principes vi a uctoritatis sibi a Deo collatae leges rogant, & praecepta imp nunt. Quibus positis, hanc elicio conclusionem. XIV. Opinio quae ob vitandum periculum amittendae vitae eximit subditos ab obe dientia, sub culpa gravi fuis Principibus reddenda in materia gravi , falsa omnino est, ἐν penitus improbabilis, ne mus dicam. Quoniam contraria directe est apertis simis sacrae Scriprurae oraculis, ut ex allegatis textibus patet et contraria est Pa tribus, potissimum Hieronymo, Augustino, & Thomae et contraria prorsus est Cain techismo Tridentino. Ex his tribus sontibus hausimus nos momenta illa luctae rissima, quibus nostram munivimus sententiam . Haec vero inconcussa principia missa secerunt Casu istae novi qui oppostam sustinent opinionem . Iure ergo nos eam improbabilem, & salsam appellamus, usque dum auctoritati Scripturarum , Patrum, dc Catechismi Tridentini responsum praebeant.
XV. Quid quod non modo falsa, ac improbabilis est, verum etiam Principibus, ct Regibus infesta e Enimvero, si periculum obeundae mortis subditos a deis
bito parendi suis Principibus solvit; non ergo arcium excubitores cum Vitae periculo Iocum suum custodire tenentur : non ergo milites in civitatum Obsidione conscientiae lege obstringuntur cum vitae periculo , imperantibus ducibus , muros conscendere, urbemque invadere et non ergo satellites cum vitae periculo , Prinei. pe iubente, grassatores, monetarum adulteratores, aliosque scelestos homines suonibus ligare adstringuntur : non ergo cum vitae periculo cives eatholici pers
65쪽
gium in suis civitatibus denegare debent haeresum seminatoribus : non ergo Principum, Regumque secretarii villum custodire in re summi momenti, imminenis te vitae iactura, adstringuntur . Ne inulta . Haec opinio, praeterquamquod Scripturis, Patribus, dc Conciliis contradicit, principatibus, & regnis bellum indicit: regimen perturbat, subditos adversus Principes commovet. Fac mente persuasos esse subditos, non teneri ad parendum Principibus lege conscientiae r quis , quaeso, tempore pestis excubabit ad ianuas civitatum, quis xenodochiis regendis incumbet Sr enim solius poenae timore haec peragant subditi, nemo non videt mmnia perturbari, dc ad malorum extremum Vergere.
XVI. Postremo, istius opinionis Auctores sibimetipsis contradieunt. Nam omnes uno ore fatentur, Iegem humanam obligare sub culpa gravi, & cum vitae periculo subditos, quoties imminet damnum Reipublicae aliquod gravissimum. Porro, si auferas a Principe potestatem puniendi improbos, grassatores , homicidas , latrones, oppressores, aliosque id generis homines; quid aliud erunt civitates, nisi scelestorum receptacula, ubi nullus ordo, nulla tranquillitas , nulla felicitas, sed horror, confusio, & calamitas sempiterna regnarenti Posito autem quod in subdito iuridice interrogato non adsit debitum conscientiae confitendi delictum, deficit quoque in Principe potestas praecipiendi sub gravi culpa consessionem perpetrati delicti, ut conceptis verbis docet P. Roneaglia eum suis eiusdem opinionis lautoribus. Porro, sublatis & a Principe potestate imperandi, & a subdito obediendi debito, consequitur iustitiam vindicem ita extenuari, ut saepe nihil operari γ.set . Non raro siquidem consessio rei unica via est puniendi delicta, dc coercendi improbos. Qui ergo adimit Principi potestatem imperandi, & subdito debitum reddendi consessionem delicti, sin destruit omnino, summopere certe iustitiam, quam vindicatiVatu vocant, extenuat, atque debilitat . Infligit etiam gravissimum vulnus communi Reipublicae bono, quod in scelerum punitione elucet. XVII. Reponunt adversarii, posse Principes iubere consessionem sub mena ἱ &ob istius poenae timorem adstringi subditos ad consessionem. Praetereo , quod haec responsio directe contraria sit praecepto D. Pauli expresse dicentis z Ideo secessitate subditi estote, non olum propter iram, sed et am propter eonscientiam. Hoc, inquam, praetereo : quia nemo unus istorum hanc sententiam ad sanctuarii pondus revocavit, ut dixi supra. Sed dico in primis, responsionem hanc semetipsam multis modis confodere. Siquidem adversarii omnes confitentur, subditos sub mortali o strictos esse ad parendum Reipublicae, etiam cum vitae periculo , in iis eventibus in quibus gravissimum damnum boni communis timetur . Porro iam demonis tum est, delictorum punitionem ad summam Reipublicae tranquillitatem necessariam esse; & reorum consessionem medium necessarium saepe esse ad hanc iustam punitio m. Seeando adversarii docent, reum generi sub culpa manifestare deluo ctum
66쪽
ctum plene probatum. Cur, quaeso, quando delictum omnino probatum est, peceat mortaliter, si illud neget Quia, inquiunt, nulla datur spes evadendi mortem. Sed iam ostensum est, spem vitandae mortis in iis eventibus in quibus bonum commune periclitatur, minime solvere subditos ab obedientiae debito. Qua nam est haec theologigandi ratio 3 Quando delictum est tantum semiplene proba tum, rei consessio medium est necessarium ad bonum commune servandum, ad innocentum vitam custodiendam et quia e. g. si homicidae non puniuntur, eivium vita secura non est, quam Omnes rei vitae praeserunt. Recentes Calaistae in hoc eventu, in quo bonum commune subditorum absque consessione rei periclitatur , & consessione posita hoc bonum commune servatur, docent, reum ad consessi nem criminis haudquaquam obstringi. inando Vero delictum est undique probatum , ita ut puniri sine rei consessione possit , & consequenter nullum est boni communis perieulum, nulla iactura timendas tunc sub mortali obligant reum ad criminis consessionem. Cur Quia tunc nulla est vitandae mortis fiducia . En ergo quomodo sibi contradicentes nullo modo ad boni communis sive perieulum , sive conservationem animum intendant; sed reorum temporalis conservatio privata sit unica eorum Theologiae regula in hac quaestione dirimenda. Postremo , admita quod Princeps nequeat obligare sub culpa, neque obligare posset sub paena e quoniam quaeque poena supponit culpam I nisi iudex conceptis verbis declaret se nolle obligare ad culpam, sed ad poenam. Quomodo ergo posset iudex tormentis reum adigere ad sceleris consessionem Iniustum siquidem est quemquam ad id cogere quod non tenetur praestare. XVIII. Respondet Cardenas diis. xi κ. cap. va I. num. 86. Iniustum est quemquam urgere ad id quod non tenetur neque sub culpa, neque sub poena praestaret; iniustum vero non est cogere ad confitendum sub poena quod sub poena sateri tenetur. Mirum profecto, hominem acutum,& doctum potuisse in gravissima quaestione tam inepto sophismati inhaerere. Ille siquidem exagitat in omne latus Caramuelem ob id solum quod in controversiam revocaverit, num Deus contulerit Principibus potestatem obligandi sub culpa : dc ipse statuit cum communi Cath licorum sententia tram m. de leg. cap. H. ω m. de fide esse , Principes tum ecclesiasticos, tum saeculares, pollere auctoritate praecipiendi sub culpa . Ex qua certissima doctrina talem conficio argumentationem. De fide est Principes posse obligare sub culpa. Ad eamdem fidem reducitur quod Principes omni meliori quo possunt modo debeant promovere bonum commune , subditorumque tranquillitatem, dc defensionem. Obligatio igitur sub culpa , utpote quae maior est quocumque alio vinculo, est unum ex efficacioribus mediis ad praefatum finem boni
communis obtinendum. Et, ut multR in pauca redigam, quaero ego, an aliquando
Principes obligent sub culpa. Aiunt adversarii omnes. Ergo tum praecipue obligant, cum
67쪽
ni communis tuendi urget necessitas. At boni communis conservatio , & subdiatorum quies, ac tranquillitas necessario exigunt reorum punitionem . Ergo reorum quoque consessionena praecipiunt, cum absque hac consessione saepius bonum commune servari nequeat. id plura Nonne omnes adversarii fatentur, grais
Q vissima lege obstringi Principes ad bonum Reipublicae defendendum , conservan-δumque; eademque gravissima lege teneri subditos ad obediendum Principibus
dum tale bonum promovere satagunt st Lex autem quae solum sub poena obligat, ipsis latentibus , improprie lex est, vixque nomen legis meretur. Et quamvis toris menta non tantum per modum poenae, quantum sub ratione medii apti ad e torquendam veritatem, adhibere iudices soleant; non tamen hinc sequitur obligationem sub culpa non esse medium suapte natura magis essicax ad extorquendam veritatem, qualis est rei consessio. XIX. Obiiciunt 4. Quamquam communis sententia reapse obliget reos ad cr minis semiplene probati consessionem; attamen vix unus e centum est qui veritatem confiteatur, ut experientia Constat ; solumque vi tormentorum quandoque
aliquis confitetur suum delictum. Quid igitur damni Respublica patitur ex hoc quod reus solvatur a debito confitendi crimen semiplene probatum Resp. Vix e mille scelestis hominibus unus soret qui fidem Christi confiteretur , si consessio isthaee aliquod atrocissimum martyrium illis inserret. Anne homines , carnis ill cebris innutriti, & flagitiorum pleni , coram tyranno, Vivico burium , aut necem stipite per medium corpus infigendo, aliamque similem immanissimam momtem indicente, fidem Christi faterentur Propterea ne tollendum est praeceptum consessionis fidei Anne ab hominum pravitate eolligenda est divinae legis obligatio 3 Nonne actum conclamatumque esset de Evangelio , si istud ab hominum penderet executionet Falsissima itaque est dialectica illa quae idcirco contendit probare, Iegem aliquam non obligare sub culpa , quia subditi illam raro observant. Sed ex conBrmitate ad bonum commune repetenda est legis obligatio. XX. Obiiciunt 3. Leges Principum obligant sub culpa reum, quando damnum quod is timet ex legis observatione, non est gravis momenti; secus , si damnum
quod reo imminet, grave sit, ut est vitae periculum, mena triremium, bonorum iactura. Transcribenda isthue sunt verba P. Lugo Tom. II. de iust. disp. xl. sec. r. num. I 6. Addidi tamen, reum obligari etiam sub peccato, quando damnum quod tramet , non esset tanti momenti : quia seges humanae possunt obligare regulariter ad aliquod damnum subeundum : O quidem ad incolumitatem Reipublicae necessaria est haec potestas in iudice : nam pro eiusmodi criminibus non possunt faciis rei subiici torturae. Quare, si reus non obligaretur ad respondendum, di illa maneret punitio talium delictorum, quae idcirco multiplicarentur cum maximo Reipublieae detrimento . His V r- bis finem facit Lugo suae sententiae.
68쪽
XXI. Resp. Concors est Theologorum consensus , maiorem , aut minorem legis obligationem ex maiori, aut minori consormatione ad bonum commune repetendam esse . Lex quae propius, ct validius bonum commune Promovet, essicacius quoque obligat. Cum reus ex delicti consessione timet leve malum, delictum commisit quo non valde bonum commune laesit; cum vero ex consessione veretur maximum malorum, delictum quoque perpetravit summopere communi bono repugnans. Porro eo spectant Principum praecepta ut bonum commune laesum reparent. Quo igitur m
ius est damnum bono publico illatum, eo essicacius adigunt reum ad id praestandum . quod ad praefati damni reparationem conducit. Si ergo iuxta P. Lugo tenetur reus sub eulpa sateri delictum parvum, quo leve Vulnus bono publico inflixit ; potiori sane iure obstringitur confiteri delictum grave , quo gravissimum damnum intulit
bono communi. Haec omnia per se patent.
XXII. Obi ieiuni 6. Reus, etiamsi probatum fuerit eius crimen, e carcere suis gere potest vi iuris naturalis , quo potitur ad conservandam vitam ; quin hane arripere fugam potest, etiam praecipiente Principe ne fugiat. Ergo occultare quoque suum crimen poterit. Resp. Proponunt sibi Salmantieenses hanc obiectionem; sed nullum responsum praebent ad eam partem quae iudicis praeceptum opponit. Dicimus ergo teneri reum sub mortali permanere in carcere, quando iudex expresse id praeciperet, uti etiam docent Caietanus, & Sylvius. Quidam volunt, iustum esse eiusmodi praeceptum non posse, sed iniquum, utpote cum inclinatione naturali vitae conservandae pugnans. Verum haec ratio nulla est. Quoniam permansio in carcere non est destructio physica ipsius vitae ; sed ad summum omissio actus quo vitam conservare posset. Quid Iudex potest reum vita privare; dc, ne sugiat e carcere, iubere non poterit Si reus parere non teneretur, nec iudex posset praecipere. Verum tamen est iudices eiusmodi praecepta imponere minime solutos esse. Idcirco D. Thomas loci est. art. q. ad a. dicit, reum posse fugere licite ecarcere: additque non teneri eum permanere in loco unde mors sequatur, quia communiter hoc praeceptum non fit. Quod si quis contendere vellet, iniustum s xe, secundum doctrinam D. Thomae, eiusmodi praeceptum, non inde tamen quid- qu m praesidii pro sua opinione colligeret. Quandoquidem S. Thomas apertissime docet , Peccare mortaliter reurn iuridice interrogatum , si veritatem occultet , qua MViv eae consessione veritatis eiusdem mors sequatur : quia consessio Veritatis ,
potissimum in iudicio, in Dei gloriam cedit. Et post hane consessionem reus suas defensiones exhibere potest : ideo non influit in propriam mortem , dum actum
virtutisciveracitatis exercet. Paritas itaque nulla est, si dicas, voluntariam permansionem in carcere propriam . mortem caussare . Et profecto, si paritas haec quidquam concluderet; evinceret quoque reum non teneri, immo non posse confiter
licite veritatem , quando crimen est plene, dc omnibus a lege requisitis testibus
69쪽
probatum : quod non admittunt istius sententiae patroni. Ex solutione sequentis obiectionis clarior fiet haec doctrina. XXIII. Obiiciunt 7. Principes praecipere nequeunt id quod est contra naturalem inclinationem. Cuilibet autem a natura insidet propriae vitae servandae inclinatio rqua de caussa iudex imperare non potest ut reus seipsum iugulet , venenum sibi Propinet, ct id genus actiones. Ergo neque praecipere poterit consessionem verit
XXIV. Resp. Adeo falsa est illatio ista, ut nee ipsi adversarii admittere eam
quoquo modo valeant . Quod Princeps nequeat praecipere ut reus sua manu se
Plana iugulet, venenum accipiat , penes omnes certum est : quia his actionibus directe seipsum occideret ; pugnantque eiusmodi actus cum ipsa natura. Consessio veritatis, naturae, & honestati, ac legi tum humanae, tum divinae eongrua est . Quod postea tam saepe obtundunt, praeceptum confitendi veritatem adversari naturali inclinationi vitae servandae, nullius momenti est. Ut enim id evidentius p teat, considerandum est, quod, cum reus commisit crimen morte dignum , iam tum Princeps ius acquisivit ad vitam destruendam ipsius rei; & hic servandae vis' tre ius amittere incepit , quia suo crimine ab hominis dignitate recessit, ac velut in bestiarum censum semetipsum perscripsito Non itaqge veritatis consessio , sed delicti perpetratio viam ad mortem aperit. Haec omnia peroptime more suo
explicat Angelicus a. a. quaest. lκIv. art. 2. Omnis pars ordinatur ad toιum, ut imperfectum ad perfectum: is ideo omnis pars naturaliter est propter totum. Et propter hoc videmus quod si saluti totius corporis bumani eaepediat praee o alleuius membri , puta cum est putridum , veI corruptivum asiorum membrorum , lavdabit, ter, is salubriter absinditur. Quaelibet autem persona singularis comparatur που r tam communitatem , sicut pars ad totum : ἐν ideo, si aliquis homo fit periculo seommunitati , is eorruptivus ipsius propter aliquod peccatum , laudabiliter , , salubriter oeciditur, ut bonum eommune eonfervetur. Ibidem vero in resp. ad 3. haec addit. Homo peccando ab ordine rationis recidit: is ideo deridit a dignitate humana, prout scilicet bomo est naturaliter lier, is propter seipsum existens; is i cidit quodammodo in fervitutem bestiarum, ut scilicet de ipsa ordinetur , fecundum euod est utile aliis ... Et ideo quamvis hominem in sua dignitate manentem Me dere fit seundum se matam; iamra bominem peccatorem occidere potest esse bonum. sicut occidere bestiam. Peior enim est , er plus nocet homo matas quam bestia, ut Pbis sophus dicis tu I. Polit. ἐγ in VII. Eιbis. Quamquam ergo possit reus adversus quem quam privatum hominem se se defendere, erimenque suum Occultare; non tamem id praestare valet adversus Principem, seu iudicem, qui ex eo die quo ad suum tria hunal delatum ruit iuridice crimen, in vitam rei perdendam ius aequisivit, illudque perdere reus incepit. Haec omnia clarissima sunt, nec fusiore egent explicatione. - XXV.
70쪽
XXV. Obiiciunt 8. Leges humanae onus minime imponunt testimonium ferendi contra homines sanguinis vinculo conivinctos, ut adversus patrem, & matrem :quanto minus ergo obligabitur reus contra seipsum testimonium dicere Resp. In primis falsum est quod absolute quis non teneatur testimonium dicere in patrem , in matrem, in filios, aliosve eonsanguineos . Nam, si Pater reui est laesae male statis , proditionis patriae , adulteratae pecuniae , haeresis , aliorumque id genus eri minum, filius in patrem, & vicissim pater in filium dicere testimonium obstrini. gitur. In aliis quibusdam criminibus leges ipsae excludunt testimonium unius consanguinei adversus aIium consanguineum, ut patet ex text. in leg. Testis idoneus, s de testibus leg. Parentes, eo . eod. rit. Leges autem non excipiunt, sed urgent reum ad confitendum proprium crimen.
XXVI. Obiiciunt s. Nullus testis adstringitur , ctiam iussus a Principe , testifixari adversus reum, cum ex suo testimonio aliquod grave malum sibi prudenter timet. Ergo multo minus Obstringitur reus cum vitae periculo contra seipsum crimen revelare . Resp. Ut iam dictum est , testes obstringuntur sub gravi culpa obedire Principi, iubenti testificari adversus proditorem patriae, adulteratorem monetarum, haeresum disseminatorem , . etiam cum vitae periculo , ut communis sertopinio ob rationem saepius dictam : quia bonum commune praeserendum est bono privato . Quare , quoties instat debitum reparandi bonum publicum , testis cum suo etiam gravi detrimento veritatem ad id necessariam manifestare debet. Et, licet aliquando timor gravissimi damni a debito veritatis manifestandae testem Qua Veret, non propterea timor amittendae vitae liberat reum ab obligatione confitendae veritatis contra semetipssim . Quoniam testis innocens est, & super innocen, tis vitam Princeps potestatem non habet ; nisi gravissima, ct evidens necessitas boni communis urgeat in quibusdam eventibus. Ceterum iam tum in reorum viis tam perdendam ius acquisivit Princeps, cum illi erimina perpetrarunt et & idcirco Valet semper Princeps reos iuridice denuntiato cogere ad veritatis manifestatio nem. andoque vero non potest adigere innocentes testes ad propalandam veritatem cum periculo propriae vitae, alteriusve gravissimi mali. XXVII. Obiiciunt ro. D. Ioannes Chry stomus , ut refertur ev. de paenitent. dis. I. can. avis aliquando, haec habet : Non dico tibi ut te prodas in publicum ineque apud alios te accuses. Porro, si acculatus reus crimen suum confiteretur , semetipsum proderet. Ad id igitur non tenetur. Resp. Responsio facillima est . Chrysostomus loquitur de reo occulto, qui a nemine accusatur. Hic non tenetur se prodere . Nec verbum autem ibi S. Doctor habet de criminois accusato, & a iudice, servato iuris ordine, interrogato. Huiusmodi namque reus, dum veritatem
latetur, non prodit seipsum, sed proditus iam ab accusatore , selum paret legitimo superiori. Haec responsio est D. Thomae a. a. quaest. Igax. art. I. Ra I. Quanq