장음표시 사용
81쪽
indifferentiam silerent; dubio procul peccatum foret mortale, praeter crimen pe iurii. Si autem preces ita moderatae Brent, ut, licet limites legis aliquomodo transilirent, non tamen secundum prudentem existimationem, liberam facultatem serendi suffragii graviter laederent; peccatum non laret mortale, neque tunc periurium committeretur : quia materia iuramenti promissorii potissimum non contastit in aliquo puncto indivisibili; sed consideratur secundum prudentem existimationem . Haec tamen caute accipienda sunt, maxime ob iuramentum datum de
non exercendo ambitu. Nam, licet transgressio legis ambitus absolute levis, revenialis utcumque esse possit; facillime tamen mortalis evadit ob iuramentum, quo firmatur promissio observandae Iegis. Quare praeter meritorum expositionem nihil aliud addendum est. Et, si precatio aliqua adiungenda foret; non alia, nisi haec, aut similis, esse deberet : Oro dominationem vestram ut ad merita mea , seu ad Iabores, & dispendia a me facta in lavorem Reipublicae respicere dignetur. IV. Quaest. III. An Prineeps debeat , vel psit suspendere iuramentum , additum legi ambitus , fi sciat illad κοn observaris Resp. Huius quaestiunculae facilis erit resolutio, si finem ob quem lex condita , & iuramentum impositum fuit, in memoriam revocemus. Haec porro lex eo unice spectat ut iustitiae integritatem , eiusdemque illibatam administrationem custodiat, dc tueatur, tamquam firmissimum Reipublicae propugnaculum. Ad istius finis assiecutionem, post diuturnam plurium
saeculorum experientiam, Principes norunt iuramentum magnopere conducere .
o posito, nemo non videt , Principem non teneri ad revocandum praefatum iuramentum . Non tenetur, inquam, nec titulo iustitiae, nec caritatis, neque ratione politica. Immo e contrario assero, Principem potius iustitiae, evitatis, &politiae vinculis obstringi ad promovendam, inculcandamque dc legis, de iuramenti observantiam. Siquidem, quoties legislator videt legem a se ob bonum commune latam violari; illius est in transgressores animadvertere , poenarumque seia veritate refractarios ad observantiam adigero. Quod tum potissimum verum habet, quando lex lata a Principe ea confrmat, vel reiicit quae ab ipsa lege naturali praecipiuntur, aut vetantur. Porro lex ambitus nil aliud prohibet sub iuramento quam ea quae prohibentur vel ipsa naturali tege . Nequit ergo Princeps suam legem licite revocare. inandoquidem, si talem Iegem, aut iuramentum P vocaret , iam ipse ad iustitiae laesionem ianuam reseraret , quoniam ea auserret quae ad iustitiam intaminatam servandam conserunt. In hypothesi enim loquimur quod Princeps legem tulerit rei a bono communi consentaneam ; dc quod post maturam experientiam eamdem legem cognoscat necessariam ad iustitiae conseris vationem ; di tandem quod temporis decursu nihil novi acciderit , ratione cuius Iex ipsa inutiliS, aut minus bono communi, seu iustitiae iuribus custodiendis apta evaserit. Tunc. Princeps nullo modo legem suam revocare licite valet . Nam
82쪽
DISS. V. DE IURAM. PONCI P. 13
consistunt omnes rationes, Omnia momenta, ut supponimus, quae Principem impulerunt ad serendam legem. Ergo, si omnia immota consistunt , si iustus suit Princeps in lege serenda, iustus quoque est in ea conservanda r & , si iustus s tet in illius revocatione, iniustus fuisset in eiusdem institutione. Sed transgressio nes, dc periuria Principis menti nunc adversantur, quae in legis institutione ignorabat : idcirco nova ratio adest legem iuratam revocandi. Si ratio ista valeret , plurimae leges naturales , dc Evangelium ipsum revocandum esset. Nam plures sunt transgre res quam observatores. Multitudo transgretarum movere Princiapem debet, non ad violatam legem tollendam, sed ad legis observantiam validius inculeandam, dc ad violatores pcenarum severitate in ordinem redigendos. Posito ergo quod iurata lex ambitus revera conserat ad iustitiae distribuentis iura tue da & ad bonum commune promovendum; non est amplius in Principis potesta te eiusdem legis revocatio : quia iurata lex ambitus nil aliud est, nisi maior explieatio, & confirmatio legis naturalis, quae ob multitudinem transgressionum numquam abrogari iure valet. Ad iuramentum autem legi appositum quod attinet, eum dc istud iudicatum fuerit medium efficax ad liberam iustitiae admini strationem conservandam; dc cum nulla nova appareat ratio vi euius ineptum evaserit ad eiusmodi finem; nulla quoque occurrit ratio ob quam Prineeps illud revocare valeat. Si enim iustitia ipsa hoc iuramentum, tamquam suae conservationi utilissimum, dc pene necessarium, praescripserit I illud si abrogaret, semetipsam conficeret : quoniam ea submoveret sine quibus vix se consistere posse ,
longissima experientia cognovit. U. Neque earitatis titulo tenetur Princeps praefatum iuramentum suspendere ob multorum transgressiones; quin ob hanc caussam illud potius inculcare debet . Siquidem , praeter rationum momenta recensita serendi legem iuratam adversus ambitum, alterum superest in ipsa lege conceptis verbis expressim . Illud autem eo spectat, ut auferat occasionem duplicis periurii. Prava etenim consuetudo ante legem ambitus obtinebat, ut Nobiles suffragatores, priusquam dignitas collata suisset, iuramentum ederent dandi suffragium candidato; & post collationem dignitatis aliud repeterent iuramentum, quo confirmabant se reapse suffragium illi dedisse : quae duo iuramenta sacrilega dc iniqua , utpote iustitiae distribuentis libertati adversa, erant. Caritatis autem est maiora mala impedire. Iurata lex abstinendi ab ambitu, Nobiles incapaces constituit iurandi se ambitum facturos. Si enim quis publice iurat se mihi petenti votum , negaturum illud esse , nullam amplius ego iidem adhibere ei prudenter possum, etiamsi postea iuraret se tale votum mihi daturum. Publicum ergo iuramentum impedit duo privata iuramenta , seu periuria. Quamquam igitur lex publici iuramenti secum adserat periculum alicuius periurii; adhuc tollenda nec titulo caritatis est, quia tollit occasi
83쪽
nem plurima perpetrandi periuria. Praeter quam quod iuramentum publiea auctoritate institutum pro iustitiae conservatione, & a plurimis Nobilibus quolibet trimestri innovatum, cedit in Dei honorem , iustitiae incrementum , ac iurantium meritum. Contra, iuramenta privata , facta in favorem ambitus, semper sunt iniusta, saepissime prava, & periuria, & numquam in Dei honorem, vel iustitiae
conservationem cedunt. Cum itaque officium caritatis sit mala proximorum impedire, consequitur vinculo caritatis Principem obstringi ad promovendam publici iuramenti contra ambitum observantiam, ut periculo plurium periuriorum subditos suos subducat, eosque ad privatim. peierandum incapaces conservet. Quis
enim fidem adhibebit iuramento illius qui publice iuravit se minime iacturum quod postea sub iuramento se iacturum adpromittit VI. Postremum ipsius Politiae ratio impedit quominus Princeps suspendat lauda
tum iuramentum. Haec enim suspensio tetram maculam universae Nobilitati adspergeret. Siquidera eiusmodi suspensio argumento foret , Nobiles periuros esse . Cur namque suspensio dictae legis inculcatur, nisi ut ab occasione peierandi , immo ab ipsis periuriis, Nobiles liberentur Admissa itaque legis abrogatione , Princeps publica auctoritate declararet, Nobiles periuros esse. Quo posito , en iacturam famae, venerationis, & existimationis r en tribunalium contemptionem . Iura ut Nobiles se recte administraturos subditis suis iustitiam . Si semel se produnt
iuramentorum prosanatores, ae publicos transgressores; quis debito obsequio suspiciet eorum iussa Ex quibus omnibus colligitur , iuramentum adversus ambitum institutum summopere ad iustitiae integritatem , bonique communis conservati nem conducere, & eiusdem praxim Optimam esse. Licet autem multi eodem ab utantur , & periuria perpetrant; non tamen revocandum est. Sed quae rationum Domenta Principem impulerunt ad condendam legem, dc iuramentum istud imponendum , eadem movere illum debent ad eiusmodi iuramenti observantiam curandam, Violatoresque, & refractarios coercendos. Clausulae dumtaxat quae sub iuramento cadunt, temperari, si opus seret, possunt.
VII. Quaest. IV. An , fi eandidatus serutinium suffragiorum quae sibi conferenda
sperar, ante coliationem dignitatis institveret, rationesque subduceret, legem , is ivramentum ambitus violaret Resp. Si tum scrutinium conficeret calculorum quos favorabiles sibi credit, ut vel spem suam foveret, vel a petitione recederet I nullum peccatum foret. Si vero amici, dc parentes interveniant, qui simul illud scrutinium, seu computum faciant, ut explorent quot vota desint, quotve requi rantur ad dignitatem comparandam; & hac ratione dignoscant, quinam suffragatorum sibi sint adversi, quive faventes, valeantque illos sollicitare, istos placare, benevolosque sibi reddere; tunc dubio procul lex violatur, & periurium committitur. Verbo dicam. Quando scrutinium privatum solummodo instituitur, ut can-
84쪽
didatus sciat quid sperare, quidve desperare valeat; nullum, mea quidem senter tia, peccatum committit. Si vero scrutinium instituat, ut vota augere valeat, de' sumagatorum propensiones explorare eo fine ut eorumdem benevolentiam sibi eo ciliare ossiciis , & obsequiis valeat; peccat tum contra legem, tum contra iura mentum legi adiunctum.
menta incauta eouocari e Resp. Nihil frequentius Scripturae sacrae , sanctique Patres inculcant quam ut a frequenti iuratione abstineamus . Quia dicitur in Eccle fastico xxii I. vers. II. Vir multum iurans implebitur iniquitate. Item vers. s. Darationi non assuescat os tuum : musti essim casus in ilia. Patrum auctoritates , ubi de eonsuetudine iurandi sermo erit, afferemus : nec enim quaestioni huic quadrant . Quare brevissime respondemus , nullo modo tamquam incautum reputari praefatum iuramentum posse . Illa enim incauta iuramenta merito dicuntur quae sine necessitate, dc ad res leves parvique momenti firmandas frequenter prose runtur. Porro iuramentum ambitus ad confirmandos actus summi momenti , dc propter maximam utilitatem communis boni, atque cum debita gravique deliberatione fit: nee frequenter exhibetur, sed tantum quolibet trimestri. Quare comites habet omnes praerogativas, seu conditiones iuramenti promissorii.
IX. Quaest. UI. An, si fota poenarum impositisne posset haberi finis eonservandae χῆ-bertatis in iustitiae administratione, suspendi deberet iuramentum Re . Quando aliis via, aliisque mediis possiet Princeps promovere , dc conservare integritatem iustiatiae, bonumque commune Principatus; dubio procul a lege Imponente iurame tum abstinere deberet e quoniam iuramentum est gravis, & ultimae necessitatis r medium e una siquidem ex conditionibus quae sanctum reddunt eiusdem usum, est necessitas; qua sublata, iuramentum incautum esset. X. Quaest. VII. An re sa nune pateat alia via eustodiendi iustitiis iura fibera tegra, praeter vinculum iuramentie Re . Cum a pluribus saeculis omnium remediorum pro evellendis corruptelis in die gliscentibus adversus iustitiae distribuentis administrationem Principes periculum secerint; dicendum videtur , nullum aliud suppetere validum remedium praeter iuramentum. Idcirco Principes legem iuranditam frequenter. & tam severe instaurarunt ut iustitiae ntegritati occurrerent. Si enina alia remedia, nempe multae pecuniarum, ossiciorum, & dignitatum privatio, satis fuissent; a lege iurandi imponenda abstinuissent Principes. iod adeo verum est, ut illi ipsi qui inutilitatem remediorum quae recensuimus, experti sunt, expediens iudicarint se se iuramentorum vinculis obstringere.
85쪽
Alia iuramenta quae asciuut magis; a tuum Prae es,
alio que miniseros tantum, explicantur.
I. Uam gravis sit lex ambitus, quamque stricti iuris , inde colligi potest. Ne quod Principes non modo legem iurandi rogaverint, verum etiam legem mstituerint ereandi ministros, ad istius legis executionem curandam destinatos. qui iuramento se devincia ut in ipso ministerii exordio , seu ingressiu, procurandi Praefatae Iegis observantiam, &, ossicio expleto , altero iuramento testentur se re- ipsa legis observantiam curasse . Quae duo iuramenta , cum peculiari dissicultate sint implicita, sigillatim discutienda sunt. II. Iuramentum quod ministri in ipso dignitatis ingressu exhibent curandi legis observantiam , promissorium est . Dissiellius tamen observatu est quam ipsum iuramentum quod assicit omnes optimates de ambitu non exercendo. Quandoquidem hoe juramentum quo ministri :se se obstringunt ad industriam adhibendam ut leu executioni demandetur , praeter dissicultatem illam quam personalem vocare possumus , abstinendi ab ambitu per primum iuramentum universale vetito, graviorem aliam secum desert dissicultatem, eo-gendi nimirum teteros omnes Nobiles ad legis iuratae observantiam . aae res dii, invidiaeque pIena est, pluribusque obnoxia stopulis . Quare qui hanc dignit tem praesidendi , & invigilandi praefatae legis observationi suscipiunt , bono an, mo, invictaque fortitudine instructi sint oportet. Non spei, non timori, non re spectibus hominum sint subiecti , sed solius iustitiae , boni communis, & Patriae servandae, amplificandaeque ardore flagrare debent . Qui has praerogativas se nonh bere cognoscunt , ab huiusmodi dignitatibas abstinere debent , oblatasque reipuere, ut periuriorum periculo se se subdaeant. od si vel inviti eiusmodi onera, seu ossicia subire adstringantur; tune toto eonata, sedulaque rigilantia, omni humano abscisib respectu, invigilare , dc pro virili parte essicere debent ut iurata ieκ observetur. Pauci sunt, inquis, qui haee praestare valeant . Non abnuo . Sed quid inde Anne propterea ab observantia iuramenti liberi sunt Non certe. Plurima namque alia praeeepta dissieillima sunt , paucique reperiuntur qui ea Ob--servent: neque idcirco de obligatione , & debito eadem exequendi dubitatio ulla
III. Tertium iuramentum omnium dissicit Iimum est . appellaturque assertorium. Testantur mim praesui ministri , dum magistratu se abdicant, se reipsa effectaeot lex observaretur is Si iuramentum hoc exhibere renuant, nequeunt ad aliλs Pri
86쪽
DISy. UT DE IURAM. PRINCI P. 1
Plineipatus dignitates admitti. Et propterea qui propriae conscientiae eonsulere se rio cupiunt, aut invicta fortitudine promovere legis Observantiam debent, aut lemagistratu abdicare.
Quaedam commenta quibus eludi praefata iuramenta
Me scilita a refutavimus. In praesenti quaedam commenta quibus omnia tria iuramenta eludere non pauci conantur, refellenda suscipimus. II. Obiicies x. Iuramentum promissorium non obligat cum gravi periculo h noris, famae, dc bonorum iacturae. At Praesides, si Optimates adstfingerent ad o servandam legem iuratam ambitus, multa in pericula, dc incommoda inciderent. Dicendum ergo est, non teneri cum tanto damno implere iuramentum' promit sorium de curanda Iegis huius observantia . Resp. Quando iurans invincibiliter ignorat grave periculum iuramento annexum, non tenetur ad servandum id quod sub iuramento promisit. Neque haec dum dicimus , absolvimus iurantem ab ob servantia iuranienti; sed solum asserimus, in tali eventu iurantem non iurasse se iacturum id quod gravia damna inseri promittenti. Si enim perspecta haec da. rana, & incommoda illi fuissent , prudenter praesumendum est illum minime iuraturum fuisse. Quomodo autem similes iuratores relaxationem iuramenti petere debeant , alibi dicam is. Ceterum Praesides , aliique ministri omnes minime ignorant, sed apprime cognoscunt pericula , damna , incommoda , odia, invidiamque quibus se se subiiciunt, cum iurant se legis huius observantiam curaturos. Nullo ergo modo pericula, dc damna in quae tolent incidere, cum ceteros Nobiles ad legis ambitus observantiam adigere pertentant, illos ab executione dati iuramenti excusant . Nihil ergo timidis Praesidibus remanet, nisi ut exequantur monitum Ecclesiastiei cap. Iν. Pro iustitia agonizare pro anima tua , is usque ad mortem certa pro iustitia; ἐν Deus expugnabis pro te inimicos tuos . Item illud cap. v M. Noli quaerere fieri iudex , ns valeas virtute irrumpere iniquitates ἔ ne forast extimescas faciem potentis, ἐν ponas sandalum in aequitate tua.
III. Obiietes a. contra primum iuramentum non exercendi ambitus. Hoc iuramentum conditionatum est, nempe, ego iuro me ab ambitu cessaturum, dum m do alii quoque abstineant . Senius ergo iurantis observantiam constitutionis est
eiusmodi. Si haec constitutio ab omnibus , aut a maiori parte observabitur , iuro me quoque illam observaturum . Quod vero conditio isthaec subintelligatur , ex
87쪽
eo constat quod si iuramentum Titii esset absolutura , etiamsi ceteri ambitum Impetitione dignitatum exercerent, tunc Titius iuraret se numquam in posteriina assecuturum esse aliquod officium . Quoniam omisso ambitus, dum communiter alii illum exercent , est tacita recusatio cuiusque dignitatis. Cedo. Si quis iuraret se numquam e vagina gladium educturum , conditio sane subintelligeretur .
dummodo ceteri illum non exerant ad eum occidendum . Idem ergo in ea sanostro dicendum. Opi primi ambitu utuntur, ut suffragia sibi comparent, utique peccant ; secus illi qui aliorum exemplo coacti ambitum agunt , ut ab iniustix semulis se se defendant . Quid namque magis exoptant viri probi , meritorum pleni, & de Republica optime meriti , quam ut vel ipsa ambitus specie sublata, sola spectentur merita At, si homines indigni uni student ambitus arti , ipsa servandae iustitiae necessitas ad ambitum viros dignos compellit. IV. Resp. Haec sunt sophismata quibus vel ipsi stipientes sibi sutum faciunt Conditio obiecta, quae restrictio mentalis est, humanae societati, regimini, & cuique mutuo foederi infesta, & exitialis , locum ad summum babere posset in iis
legibus quae mere positivae sunt, & mutationi obnoxiae, quaeque, Principe com sentiente, contraria consuetudine abrogari queunt; ut sunt illae quae manuum tactus, mutuos amplexus , motum e loco prohibent, de quibus supra dictum est . At Ieκ ambitus, de qua in praesentia sermo est, non tam est positiva, quam co firmatio iuris naturalis praescribentis liberam iustitiae administrationem . apro Pter , quacumque subditorum transgressione admisis , adhuc obligat , potissimum Principe eamdem legem renovante e nec transgressiones etiam universales sub ditorum consuetudinem umquam indueunt contra hanc legem , sed detestabilem
corruptelam. Lex ambitus iustissima est, ut vidimus. Tenetur ergo subditus Principi illam roganti omnino parere, consequenter seeundum mentem Principis tu rare, quacumque tonditione seclusa. Tune conditio in aliquo iuramento si intelligi iure, & prudenser potest , quando actus iurati executio mala evaderet, Accontrarius actus foret neeessarius . Idcirco , quando quis iurat se numquam educturum gladium , subintelligitur necessario eonditio , nempe quod inimicus gI itum non exerat ad illum occidendum e quia defensio vitae est necessaria, dc missio defensionis quandoque mala esse potest. Quare iuramentum non adhibendi gladium sine praelata conditione inesuderet actum amittendi vitam, qui actus iuramenti capax non est e dc ideo eonditio eidem iuramento semper est coniuncta. E contrario omisso ambitus vetiti a laudata constitutione semper bona est,& congrua iuramenti materies . Nullam ergo conditionem addere iurans potest tali iuramento. Viri probi, de Republica optime meriti, Iabores erantiatos, disependia facta in bonum eommune , omnia sua merita exponere possvnr, hisque licitis viis assequi dignitates valent. Nee eredibile est adeo iniustos fore suffraga
88쪽
DISS. V. DE IURAM. PR, INCI P.
tores maiori ex parte , ut ambitus artibus succumbant, & indignis praemia impartiant. Quod si ea etiam foret temporum calamitas, ut ab aliis omnibus iusti. tia vioIaretur; non ob id tu exensaris ab observatione legis, quae iustitiae conseris vationem praecipit. Nulla ergo conditio , nulla mentis restrictio Ioeum habet iupraefatis iuramentis . Numquid quia alii iustitiam violant , tibi quoque illam vi Iare ses est e V. Obiicies 3. In decreto contra ambitum praecipitur ut denegetur suffragium illud imploranti. At contingere non raro potest, illum qui implorat, esse digni rem prae aliis omnibus. Iniustitiam igitur ego committere deberem, si legi parendo suffragium illi denegarem. Resp. Aut candidatus suffragium limplorat simplici precatione; & tune legem ambitus non violat, nec suffragium est illi denegan dum r aut sumagium implorat precibus importunis, dc violentis; Ac tune legem iuratam ambitus transgreditur , atque Poenam privationis a lege latam incurrit . Quare in hoc casu iniustitiae achrum non exerces , dum denegas illi susIragium rquia eandidatus, licet absolute sit dignus, ob culpam tamen ambitus commissi indignum se se constituit habendi dignitatem quam petit , sic imperante lege et dc idcirco iustissime illi tu suffragium denegare debes.
Proponitur iuramentum ambitus Belgici : ω deciso Fu- cultatum Looaniensium super quibusdam deleuita tibus circa intelligentiam eiusdem iuramenti.
I. π ΥΤ pleniore in lumine collocem ea quae superioribus capitibus docui , pro exacta observantia, Sc recto intellectu iuratae legis latae in ambitus proscriptionem , congruum duxi iuramentum quod ab antiquis temporibus a candidatis Principatus Belgii fit, suprema auctoritate imperante, referre. Plures variorum regnorum leges in medium afferre potuissem ire confirmationem eorum quae dixi; sed prolixitatis nimiae vitandae caussa , unicam legem pro Belgio conditam reseram , eo quod haee prae ceteris consormior sit legi supra explicatae: & decisio dissicultatum super eiusdem legis sincera intelligentia, ab Umversitate Lovaniens data, plurimam lucem decisionibus nostris asseret, dc auctoritatem . Iuramem tum autem quod exhibetur ab universis, & fingulis in magistratum vel Senatum perscribendis, Vel per magistratum , aut Senatum de ossicio providendis , est sp-quentis formae. . II. Ego V. per , O super faηcta Evantiata promitto , ac iuro me pro confu- 'tu, vel incis iurato , nee bona ulu , nec pecuniam , n e munus , nec obsequium .
89쪽
nee beneficium dedisse , promisisse , obtulisse , aut dari, promitti , NI offerrἱ meo ηι- mine curasse . Insuper me precibus follicitasse , aut sollicit torem interposuisse , see mutuum dedisse , ves dari fecisse quoquo modo De per me , sive per alium quemquam . Quia fi secus egerim , pr evaricator , ἐν infamis censear , nec umquam ad Senatum, aut ministerium, aut ulum iurisdictionem, ullumve regimen cuiusquam umbis, oppidi, vel pagi pateat mihi aditus . Similiter quoque me non acceptaturum sve per me ipsum , sive per alium ullum munus , aut oblationem bonorariam sve in peeunia, fite in bonis pro coliatione cuiusquam officii , veI ministerii mibi compete te; nee permissurum ut ulu mihi fiat eiusmodi promisso eo intuitu. III. Plures dissicultates super observantia praefati iuramenti exortae fuerunt. Vix squidem lata est lex aliqua quorumdam rationibus, negotiisque incommoda, conse stim homines isti student variis commentis eamdem sin penitus eludere, saltem extenuare, & in varios sensus propriae utilitati consentaneos detorquere . Potis. mum commentum excogitatum pro suavi interpretatione Belgici iuramenti erat restrictio mentis, qua iurantes sormulam iuramenti ad suam intentionem accommodabant, & inflectebant, ut ex doctrina datae decisionis eonstat.
data a tribus Facultatibus , Tbeo gne , iuris canonici, oe iuris civilis.
se IV. Respondetur non licere et & quisquis eorum aliquid quae in istis se
is mulis tanguntur . iuxta quod planissime verba sonant , secerit , & tamenis iuraverit se non secisse, est indubitati periurii reus. Non est ista in puteum De- is moeriti abstrusa veritas , ut nonnulli putant ; sed ita perspicue oculis humanio generis exposita, ut non minus dolendum sit imperitorum animos propriis cupiis ditatibus ita obscurari, ut eam, iam olim inter Ethnicos indubitatam, a peritio- is ribus veluti dubiam discutiendam censeant, quam ipsos peritos cupiditatibus ali is nis usque adeo lenocinari , ut rem lucidissimam tortuosis ratiocinationibus quo- is dammodo obruere , ac de conscientia hominum delere velle videantur . Quiari enim An sorte non est iusiurandum, quo se dicunt sancte promittere, tactisqueis Evangeliis iurare An non disertis verbis omnia , & singula se secime , vel fari cturos esse negant , per se , per alios, directe, NI indirecte, quocumque modo: ,, quae secundum apertissimum verborum sensum, quem ex Principis , & Reipu-- blicae mente habent, & omnium hominum iudicio praeseserunt, eos secisse, VeIis facere se sciunt, & in ipso casu supponuntur Falsum ergo esse sciunt quod iuri rant; & proinde periurium est. Quid enim periurium , nisi iurare quod falsitarin quis
90쪽
DISS. V. DE IURAM PRINCI P. Ci
z quis arbitretur, videlicet non se secisse, aut laeere norit Unde Augustinus totius humani generis sensum de illa veritate promens : Da , inquit, I alium qui seis falsum esse, dicit et erum esse, is iurat, tamquam verum fit quod Ditis falsum esse. Videtis quam ista detestanda fit bellua , is de rebus humanis exteris miranda. Quis enim boe fieri velite omnes homines talia detestantur. In quo ge- is nere iurantium, viderint illi, num ab Augustino comprehensi sint qui seiunt seis prensationibus, promissis vini, cervisiae, pecuniarum effusionibus nundinatos esseis magistratus, lectiones , & ossicia r dc scientes , videntesque, coram scientibus, Deo ipso, quem testem invocant, inspectante ; nihilominus iurant non fecisse: , videant, inquam, etiam atque etiam, utrum ipsi non sint qui iurant, tamquamis verum sit quod ferunt falsum esse , & simul videbunt quam detestandae bellaae deis rebus humanis exterminandae , veritate per os Augustini loquente , decernantur.
M Cuius quidem rei ratio ut enucleatius intelligatur , de occurratur frivolis quois rumdam cavillationibus, quibus tamquam ficulneis foliis turpitudinem tegunt; si sciendum est, certam receptissimamque esse veritatem etiam apud illos qui quam is maxime habenas Iaxaverunt adulterandae veritati, fallaciisque verborum pertu is bant humani generis commercium, eum qui sponte sua , nemine , nisi propria se ambitione assequendi honoris, impellente , iitramento se se ingerit , dc eius neri cessitati se exponit; atque interim Princeps vel per se, vel per statutum iustisse simis de causis latum, praecipit ut iuret veritatem, non posse aliter iurare quam is secundum mentem Principis, ae statuti. Tunc enim, quidquid alias licere , velis non licere quispiam dixerit, cessat omnis causa, vel in speciem legitima sueanis dae veritatis. Nam & Princeps, ut supponimus, legitime iubet, de Principi Ie-o gitime iubenti obediendum esse lex humana, & divina, & naturalis, dc aeteris na testatur . Nec Principi obedire potest , nisi eo sensu iurando quem mensis Principis postulat, dc ipsa verba planissime profitentur . Nam in illis circumis stantiis, nescio quo privato sensu, a sensu Principis, & statuti, S: Reipublicae, o dc omnium hominum alieno, iurare non est obedire Principi, sed illudere. Ne is que calliditas ista periurio iurantem liberat ; sed eum reddit Principis indigna
se time, dc humani generis detestatione digniorem . Omnem enim fidem ex eius is commercio funditus tollit, qui in tam rationabilibus circumstantiis adhuc a ver-- borum strophis, dc oceulti sensus versutiis praesidium petendum putat. Atqui haec omnia in praesenti casu coneurrunt limpidissime. Nam dc Princeps legitimus iu-- rari veritatem iubet, de Iegitime iubet, dc tota Respublica id quod iubet, pro- is bat, dc quo sensu iubeat, verba clamant, ut vel tardissimis notum est r dc resis gravissima est, dc Reipublicae omnino necessaria , & neminem ad iurandi neces- r Serm. xxv m. de Uerb. cap. a.