장음표시 사용
21쪽
stit t. mlh ulus hi in au it: Nam quae sacta. laedint picia m.
extimationem,uerecundiam,& ut ςlesautodi Gim, qua O- tra bonos mores fiunt, nec facere nos pol e rededuin e te ' not. in can. faciat. 2 a. q. a. can. Λήgatho a in fine 27 q . . ri D. in clem. Laepe in veri poterit de vere. sig.&an ou. vlt,
raritas de poenit. dist. a. ubi habet rat Posse p re, ut hu- Mustinus ait,nqn est aliquid Dsse, tuas o liquid , up is, Vnde ille lus vocatur n ipoteii , qui hoc. non potest,qui omnia potest; quae poste en aliqμ d posse. repetit Elo. in .
firmiter in ver. Omnipotens de Sum. rinit. de s d. cari , Corne. eglegie sui dem in cons. t 8 i. him. v. &est sto, not.m 'extraua g. vnic. in glo. magna de dolo di contu. quae ita dicit: genere libitorum.& posse malum, non est pos: st sed non posse:& Princem iuri icompen ii di potesaxem trahere non potest adiniquurn dispendium 1eusti qui in de vilicae: pro empl. ε g A. a. in λ. rcfp ff. de offic. Procons. t. s. Inde dicimus, non estudiuit Princeps hili quod sua iura volunt. s. omnis Aucten. de Iu/ictb. l. .fin. V. si ς t. tu elviii. piab. l. ex facto ubi las. in . not. ff. de vulg., pupil. ianit. c. audita de restit. spoliat, adductum per Bal. iii consi anum. a. lib. I. 1 Item Princeps non intelligitur alicui volesia o facere praeiudicium .l. a. f. merito,& g. si quis a P cincipe quid in loco pub. c. ex tuarum de auabr. 5c usu pals pirinicia. in reg. 3. piis. I I. cui addo. ς. quamuis de cris. nue t Et in Principem potestas legitii ita translatas i. 'a . . de nitit. Prii . quam adducit Alcia in respon. ros num 7. His ergo iuribus probatur, quod Princeps non potest sacere, nisi quod tultum honum est. Quibus accedat etiam atquς etiam tex. in .L digna vox. C. de legib. inquit enim Copstan, tinus Imp. Disna 'oxaest maiestate regnantis, lembWs alii , satum se profiteri i adebde uos ritate iurii nolira auctoritas. & re vera malus' impcrio est , sub ut re egi, principatum. O digna vox, o vox di na, e Caelo allata tanto imperatore digna. dicit enlya, si rede percipiatur, μanimi perturbationes illam hon impediant : f Quemadmo- cum effectus sine causa., ita Imperator sine iure ene non ' .rest, prout apposite quidem 'Paul. Castrens. ibi. num. a. tam
eganter, quam vere dixit, & Cinus ibidem ait illono es .sse in tali lisamine , di dedecus extra . . t nam quod salua lim re
22쪽
aestate fieri non potest , vinculum , pittatur l. in eadem. . ex
qui b. u. malo .repetit Ang. in d. l. ligna vox,& late compro-Dat Rip in rub. de constitiit. Inde Bal. in compendio
ipsius i.digna vox ait: princeps debet vivere secundum se-ar ges,quia ex lege eius pendet auct0Πra Adstipulatiir Alex. Imp. in l. ex imperiecto. Caele testa. d. ita linquit: Nihil tam propriuimperia est, quam legibus vivere . ergo improprium est , suo arbitrio vivere, argumentatur Salomonius in lib. ' de Principatu . In e dena sententia sunt Diui Seuerus& Antoninus in I.ulantistit. Quib. permiss est lac. testa. ubi Theophilus ita inquir: Quam quiuem vocem adeo diuinam , saepe in ore habere oportet, post eos Paulus in l. ex imperfecisff. de leg. 3. acetiam Vlpianus in l. Papinianus y. si imperator. fide inossic. testa. ubi Bal. sic inquit: Nota ouod Imper tor utitur legibus 5 suis causis, te idem in Deo dixit glo.
ta Atqui satis hoc comprobari posse videtur: l Quis pc quod
Princeps ad commune bonum , di pro communi utilitate potensereatus est l. r. s. nouissime. Coeorig. iuri ibi: Vt necesta esset Reipublicae,per via; m consul Llex. in cap. I. de prolii. seu.
alle. per Fedola: ubi Imperator ita iri nit: quoniam impe rialem decet solertiam ita I inperii curam gerere, di subdit . rum commotam inuestigare, vi Imperii utilitas incorrupta persistat, & singulorum starus illaesus struetur l. 3. U. de ovici
P sec. vigil . Nam salutem Reipublicae titeri nulli masis cie didit conuenire, nec alium sufficere, inquit textus, quam Cae- siremi. I. C. de nouo.C.De.l.unica. C. te Iustinia V. confir. Nin tit. de emend. Od. l. viai c. G.de Senatuscons. Claud. toll. deest rex. pulcherrimus in i unic. .fin.C.de caduc.toll.ubi Iustinianus Imp. ita inquite Nec augustum priuilegis in exerce mus,sed quod communiter omni inas prodest; hoc. Reipubli cae nostrae praeserendum essecensemus, nestrum esse subiecto rum commodum imperialiter existi amus. Id Wiod in sinagulis Auctenticorum titulis repetit, praecipue vero in tit. de Quin e , de Appellat. Vt neque miles , Ut diuinae tuis. Ve, Iudic. & Vt differ. Iudic. quibus in locis hoc praeclare ra habetur. t Finis namque humanae legis est hominum utilitas. l.nulla Alae legib.hoc est salus eorum . morumque storum institutio; ut tranquille tu feliciter vivant, di refertur in can.
erit auteni dist. q. quibus concinit tex. not. incan. Apibus 7.
34 q. t. in cap. cum non liceat det restri. t Finis autem pradiactus
23쪽
De potestate Principis s laris.
ctus bonus est di bonum in se continet, ut post alios tr ilit Mart. Nauari incan. cum minister. q. s. sub num. I re igitur probatur, Principem ad bonum potentem eri, repro communi homuum utilitate creatum luisse '
a a Potestas est ratio tractica.3 Potentia rationalis est ιndeterminata ad unum . - Totentia naturalis est deternunata ad unum. Potentia rationalis es contrariorum.
6 Contraria simul e mi non possunt. 7 Potentia rationalirmn prodit in actam,nisper electionem 3 Electio omnem potesatem determinat ad unum. 9 Electita est voluntatis et o Voluntas in pluribus es vertibilis ad malum .ii Electionem bonam facit virtus O perfectis : malam νοὸνia
ta. Voluntas etsi malam possit eligere hoc tamen non pertinet a eius potentiam,sed ad eius impotentiam. r; Armoteles appellauit qualitates naturales impotentius. Voluntas est impotens, quatenus malum eligit. 13 ad ὀdνο uritas possimarum eligere, non repugnat liberta uarbitrii. Is Velle malum non en libertas ded quoddam libertatis signum ἀ37 Virtus en ultimum potentiae 38 Gubernatis quid sit. 'Inguberreatione duo sunt consideranda.. zo Alia ratis,qua probatur,Principem esie ad bonum publicum. ar Humana v a iuregentium constituta fundia a Publica ciuilis potesas quomodo ordinatis Dei sit. a3 In regimines principatu duo considerantur. ratio quare Princeps creatus si proptςr inlitate
24쪽
nobis disputatio instituta, illustrior fiat, rationes addendae sunt. Et in primis omnium praecogni- tumesse crediderim, tomnem cuiusque rationis& ordinis gubernationem , seu regime maxime pertinere ad
rationem , esseque rationis opus. hinc videmus, ita natura comparatum esse , Vt uaecunque ratione pollent, natura etiamagis imperare ,®ere. Vnde hominum genus omnibus aliis animantibus imperat , quaeratione minime capacia exi- sunt. inter homines vero senes regunt , ac gubernant iuni res: viri neminas. sic in unoquoque qui seruat ordinem a n tura institutum : ratio sensui,& anima corpori imperat , cam est ordo 3 q. r. late Tiraq. de legib. Connub. lib. r.etrum. Dec deinceps,&etiam videre est apud Arist. lib. i. Polit. qui est auctor loc pletissimus. Cum igitur regimen sit opus rati vis, utique exploratissimum esse oportet, potestatem seu potentiam appellare malueris, rationis esse, idest, qua utimuris cum ratione; t quae nimirum ratio practica est seu activa; quq constituto sine certo onuenientibus fini medias & instrumeris,conatur , eos qui regimini illi subduntur, ad praestitutum 3 finem seu bonum perducere. ' Quae quidem potentia rati
natis cum sit indeterminata ad diuerentiam potentiae natu-- ralissi qnae est determinata ad unum,ut docet Arrst.9.Met 3 phi. In imo cum eadem potentia i sit contrariorum : contra-o ria vero simul effici t non valeant; sequitur, quod non pro-τ deat in aetiim, scilicet ut agat aliquid , t nisi tuerit determia. nata ad unum aliquod per electionem . Elactiot igitur potestatem omnem rationalem determinat ad unum aliquod
ν quodpiam quod efficit. t Electis vero est voluntati f.quq ob 1 o mi imperfectionem ' ut in pluribus est vertibilis ad malum r i ideoque & bene eligit,& male. t Bonam electionem lacit virtus & persectio: malam vero electionem facit vitium & im-ra persei, o . t Neque hoc, quod male possit eligere voluntas. pertinet ad eius potentiam,sed ad impotetiam; quemadmodum non est in potestate corporis, quod queat aegrotare, sed impotentiae & imbecillitatis. Sic etiam non est potentia Gui a ris,quod possitclaudicare . t mobrem Aristoteles appe
25쪽
xt De potestate Principis seculatis.
lauit huiusmodi qualitates naturales , non potentias , sed impotentias . t Igitur est impotens voluntas, quatenus malum I eligit, atque potest id eligere, at quamuis voce dicamus, v luntatem posse malum eligere , re tamen potest ob ina potentiam. 4 Neque hoc propte ea repugnat libertati arbitrii et i si nam velle malum non est libertas,nec pars libertatis,quam- 16 vis sit quoddam libertatis signum, ut inquit D. Thomas, qui hac de re rationem etiam assignat in q. de Voluntate art. 6.di ostendit D. Anselmus in Dialogo de Libero arbitrio cap. Praeterea addiderim ego , t V irtus est ultimum potentiae, ut irinquit Arist. in i . de Caelo teru i I s. unde tunc a 2 dicitur perfectus&absolute bonus, quando ponit potentiam in suo complemento, sicut scire intellectum, & obedire faciliter rationi concupiscibilem,ut inquit D.Tho. in sentent. dist. 23.
art. 2. in resp.ad tertium. Tunc igitur actus voluntatis&imperii ipsius Principis dicitur bonus, ouaudo oritur ab habitu
qui ponir actum voluntatis in sua perlectione, ae est, ut voluntas a ratione dirigatur, non autem a ratione deficiat.
Quod autem potentia Principis sit ad bon , publicum lcPro communi omnium utilitate hac ratione probari posse videtur: t Guberiaatio nihil aliud est , quana directio guberna- ittionis ad finem, qui est aliquod bonum, ut inquit Dia Tho. in
betur,ratri scilicet gubernationis,quae est ipsa prouidentia, &executio L c latum igitur ad rationem gubernationis pertinet, Deus omnia immediate gubernat: quantum vero spectat ad executionem gubernationis , Deus quaedam mediantibus aliis, nempe Principibus/Rectoribus Mundi mode ratur,ut late prosequitur Cassane. in Cata gloria Mun. par. F. considerat. i. t Aliaetiam ratione idem probatur,quam Pro- Σαprie ad rem nostram adducit Sotus in lib. .de Iust. & iur. q. art. i. quae talis est e. Deus per naturam dedit rebus singulis facultatem se conseruandi, suisque resistendi contrariis, non modo quaiarum an incolumitatem temporalis salutis , verum
Per eius gratiam quantum ad prosperitatem spirituali S. hanc autena homines facultatem cum exequi commode dispersi nequirent adiecit eis instinctum gregatim vivendi, ut adunati alii aliis sufficerent .congreta vero Republica neutiquam poterat se suburnare,host que propulsare, malcsactolumque
26쪽
audaciam cohibere, nisi magistratus deligeret, quibus iatri tribuetet facultat . nam alias tota congregatio sine ordineti capite neque viiii in corpus repraesentaret, neque ea prouidere posset, quae expedirent. ergo eadem ratione doctae Republicae,aliae annales Consules,ajiae alias publicarum formas sibi instituerunt. atque adeo iure quae ibet potuit , ac dcbuit, ubi expedire cognouisset , t vana potcstatem ex imperium in unum Regem, qui secundum Aristotelem optimus senere suo est principatus, transferre, ut l. i.ε de constitui. princ. sanciatur, ita SQ;us,qui idem tradit in sentent. distin . et O. art.I. repluribus sacrae scripturae auctoritatibus comprobat, atque exornat, & eximie D.Tho. in lib. I. de Regina. Princi. capit. I. ai t Nam quis omnium ignorat, humana res ira iure gentium constitui , dii in populi communi consensit in unum aliquem potestatem suam trans sinuat λ Id certes ut cetera taceam dialerte testatui l.ex hoc iure .ff. de iust. & iur. & declarat optime ax Card. Bellari in Controncr. I. lib. 7.capas.lom. r. t Ecce quo
admodum publIca civilis potestas ordinatio Dei est : non ouod Respublica non creaverit Principes, sed quod fecerit diuinitus erudita : Praeterea in Regimine&Principatu duo Q considerantur , unum est finis, quem Princeps intendit , alterum potestas perducendi ad finem eos, quorum Princeps est . Finis Principis est, ut homines felices recidata potestas autem est, qua cos ad commune bonum, Iustitia illa uniuersali, quae omnis virtus dicitur, mediante,pertrahit, di avertit a malo. α t Insuper quemadmodum potentia activa potissime competit Deo,& cum actu coincidit, unde cum Deus vocatur a Philosophis,& Theologis actus purus,se usus est, quoa ipse est talis, cui conuenit in omnia agere,insuere, perficere , & mouere,ut post alios tradit D, Dionysius Carthus. in pulchro clustraei. de Contemplatione lib. i. cap. clo. Ita Priacipi quivi- cena Dei gerit in terris, in quantum ipse habet potentia activam, conuenit in alios agerefersi re,insuere mouere, ad bonum scilicer,prout semper fuit Deus . Concludendum est igitur rationibus demonstrari ad bonum, & publicam hominum utilitatem creatum esse Principem.
27쪽
xo De potestate principi, secularis: χ
3 Y Merator dicitur Mundiderant squoad bonum, non quois I malum. 4 Flenitudo potessatis est ad bonum non ad malum.1 Princeps non potere facere legem, quae contineat quid in bovistum ut iniustum. 6 Lex es Ianctio sancta,iubens honem,prohibens contraria Princeps non poten mihi aiserre dominium rei mea. ig Princeps habet iurisdictionem a Deo. 9 Sapientia cum potentia coniuncta est. I o Sapientia potentiam regitipotentia vera sapientia fluet. tentia Iunisiam comitaturinon praeit. II Potentia aliqua dicitur esse perfecta, quando defectuipotenti, non poteu. vi aua Dnt secundum se m dicimurposse ag ere: qua autem sunt contra legem uimur non posse volestia activa quid sit. IqGn. Pompeius , Pompei, filius lotentia sua nunquam adhu ;- potentiam usus est.
Is Homo en optimum animalium, si fuerit recte institutusles
mum autem,sifuerit malis moribus praeditus- 16 Saeua en iniuntia exens arma i Humo fert arma per innatam rudentiam. I 8 Regimen omne omnemque Principatum ob commune bonurn publicamque hominum utilitatem inuentum fuisse auctoritatibus late probaturiaris Imperator non ere proprietatis Imperis Domnus ,sta pollux ossicialis,o procurator maximus. xo Princeps utilitatem Iubditorum propriae anteponere debet. xi Runum non en propter Regem ψedux propter Runum ..aa 'Princeps pater omnium eri, 38.
a 3 Princeps debet tractare subditos setas tanquam filios, o n
a Princeps in quo disserat a Tyranno. as Tyranni peccatum grauissimum est ca6 Dominatus unisuotilitati omnium consuliens, ocatur regia
7 Adaia potessas in eo comparata es ot in populo bonum es
28쪽
praesidium. i h8 Principis merces,bonor, O gloria. 'as Principatus iustitia non aliunde metitum averavi di ne,ct eommuni utilitate.
Rex dicendus est,qui ciuitates,o bomises silices reddit M. prodesie,s non obesse debet bidem .
jo Epaminondae esctum,memoria denum . '3ITraiani memorabile dictum. 3 a Symbolum nonnullorum Principum.
3 n vi dignitatissu. ed office quoque em3 MPison eresplendidaseruitus. 33 Casm omnia licent,quomodo intelligendum R. 36 Princeps est Tutor ut publiea. 37 Deus Principibus o legibus nomen imposuit Protectore1
3 9 Ruis est,uitam suam pro bis quibus regnat opponere. ηo Imperium necessarium erepro paee,est hestiria conferuanda. ni Principes a Deocreati s Gnon ut propria lucra quaerant ,sed publicam populi Hilitatem procurent. 6a Poterias Trincipium eri a Republica, quae non dedit eis pote statem adgrauandum , sed adconseruandum. 3 Bonum commune potentia dicitur Lia Bonum commune in bonum diuinum. 1 Principis simulachrum ab Aegiptiis representatum. Principis naturam amittit qui aliud agi quam Deus agerella
D Publica ciuium utilitas toni uneque bonum est . quod ubiliter aquam es -
riora sequitur , ut acultoribus huius veritatis , tanquam a testibus , non ut ab assentatoribus eorumque commentitiis latilibusque sententiis veritatε exigamus: illorumque prestat breuibus recensere sapientis , mas sententias non historiae mapis causa, quam ut nostra clas riora 'tque firmiora,explicatis illis, existant. t Dicitur ergo proprie Potesta legitime posse mon enim possumus, quod cuiniuria possumus, nam haec posse potentia non est, sed des- cientia quadam. t Etiam De omnia potest, tamen Pe
29쪽
De potestate Principis secularis. -
care non potest , ita dixit Baldus , de potentia Imperatoris
verba faciens, in cons. 3 26. num. 3. lib. i. & in cons. proxime
seq. ita inquit: Illud quod dicitur, t Principem esse Mundi a
dominum, intelligitur quo ad bonum, non quo ad malum; ne inde nascantur iniuriae, unde iura nasci oportet, contra l. theminerint . C. unde vi. Idem in Principe arguit Fulgos. in
consa 33. sub num .3. ' Inest enim plenitudo potestatis in di- qspositione bonitatis, non autem prauitatis , ut idem Craue. inquit in tract. de Antiq.temp. par. I.sect. I. num.I.Ob id Quando Princeps ali quis utitur plenitudine potestatis ad malum , addit ipse, dicitur plenitudo tempestatis iuxta dictum Card. Mediol. in clem. pastoralis de re iussi quem refert Socin. in conca G. col.pen lib. 3. cum aliis de quibus late per Craue. cui addo Socin.Iuni. in cons. 6s. lib. 2. Marci Mant. lib. I. Com. Locii a. Fernan LVa'dib I.Controuers Illustri cap. I s. num. ii . ubi plures id eandem sententiam adducit. Accedat nunc mar.int .s n. num. a. C si coni. ius vel viii. pub. ubi ita inquit: t Princeps non potest facere unam legem,quae cuntineret unu I inhonestum,vel iniustum, est enim contra lubstantiam legis:
t Lex enim est sanctio sancta,iubens honesta,prohibens con- straria l. a.ff.delegi b. t Eodem modo addit, si vellet auferre 7 mihi dominium rei meae, non posset, ' quia Princeps habet ἐpotestatem a Deo, Aucten. QVomoesopor. Epis. in prin. sed Deus non dedit ei iurisdictionem peccandi, neque auferendi
alienum. Et c*nsonat Ab. in cap. venerabilem, num. I 8. de elect. & Rip.in cap. si quando in A. not.de rescrip t. egregie autem Craue. in cons. 2qI. num. 2I. Fulgos. in con Chi. & Card. in cons. Iq2. late autem FerdinaV q.in lib. i. Controuers. Illustr. cap. 27. num. I. Et demonstrat hanc veritatem Boethius
in aureo opust. de Consolat. Philoclib. . prost x. subtilissime autem ac diuine Socrates apud Platonem in lib. Gorgias siue de Rhetorica. Et Plato in epist. a. ad Dionysium t ρο- stentia sapientiam coniunctam esse dicit, & quod haecsemper mutuo se persequuntur, dc quaerunt, & conueniunt . idemque dixit in . de legib. 1 Sapientia namque potentiam regit,pQ- Imtentia vero sapientiae fauet, ut inquit D. August. 3. de Trinit. Et ita potentia Iustitiam comitatur, non praeit. Erudimini qui iudicatis terram. Qiribus omnibus obuiam prod ant veritatis propugnatore, Magister Sent. locuples auctor
30쪽
in lib. I. distin. 2. de ibi late D. Tho. D. Bonavent.& Gabr.
tem D.Chrysost.in Symb. Apost. hom. 8. tom.7.& ante alios proprie dixit D. August. coni. Epist. Gaiid: Hoc possumus , quod de iure possumus. Et confert praedictis D. Thom. in q. de Potent. Dei art. 6. in conclus. ubi ex mente Arist. F. Meta.
II inouit, ' quod potentia aliqua dicitur esse persecta, quando defeetiis potentiae , ut est posse deficere, posse peccare, & aliaret huiusmodi non potest: t N quod ea, quae sunt secniadulegem,
dicimur posse: quae autem uini contra legem, dicimur.noli posse, quia non bene fierent,& in I. sent. distili 7. q. I .art. I.
I 3 t Potentia activa est vis quidam, perquam aliquid alteri se communicat; quod persectionis est. Et D. Cregor. Naaian. in orat. q. de Theologia inquit: Aliquid fieri dicitur secun- dum aequum,quod enim minime est aequum, nec rationi con-I sentaneum,disi solet,fieri non posse. i Hine Velleius Patet clus historiae Romani lib. a. Eleganter dixit: Gn. Pompeius. Cn. Pompeii filius, potentia sua nunquam ad impotentiamvsus . Neque idcirco Princeps non habet potentiam, si ipse
male utatur; immo quoniam habet, Arist. in i . Polit.cap. 2. in-ry quit,' hominem esse optimum animalium , si fuerit recte institutus item Asse pessimum omnium, si suerit malis moribus Is praeditus. adfert huius rei rationem: t Saeua namque dicita 7 est iniustitia seres arma. homo autem fert armat per innatam prudentiam. homo igitur cum male utitur prudentia, est pessimum animalium non quia careat tunc potentia illa naturali prudentiae,quin nimo habet, & idcirco est pessimum. Sic Princeps cum male utitur potentia, non caret praedicta potentia,immo habet, & ob eam rem populo est perniciosus, ut inquit Contare. de Potest. Pontifici in Composit. & est tex. ad hoc in cap. pen .de dolo & contu. I 8 Quod autem omne regimen , omnisque Principatus ob c5mune bonum publicamque subditorum utilitatem inuentus
creatus & receptus fuerit, affirmat Bar. de Regina. Ciuit. nu. 27. in Aucten. de Haered. N Falci. in prin. num. q. N in trai'. Testimo. num. 86. Bal. in . l. a. s. nouissime. ff. de orig. iuri& in cons. 333.Qb. num. I. vers. Notandum est lib. i. ii