장음표시 사용
51쪽
et i cuisuturue vjublica sua ipsius gubernatio competit . 2 x Intellectus l. I sde constitui.Princip. o num seq. pr otio
33 Legislatoris motus a ratione proficiscitur. 24 Uoluntas dicitur fecundum quod aliquid absolute appetit ca s Voluntas in ratione est. 16 Iudicium legis est iudicium folius rationis: iudicium homianis en iudicium rationis,cr libidinis. 27 Princeps no petitur,eligitur,vel conssiluiturasubditis,qua tenus saepe in tyrannidem vertitur. 28 Gubernare proprie rationis est. as Principarien inter reliquos priorem existere. Ratio assidens Principi quicquid in eo periculosum est cmit. 3 i 'Principes asperitate notati. 31τyranni obiectum es voluptas: Principis autem quod bo
3 3 Voluptas esca malorum omnium. Hoc volo,sic iubeo: sit pro ratione voluntas; Tyranni Θοοboni Principis voluntas dicenda eII, ct nu.Tq. 3 s Potentia incoactionem, persuasionem diuiditu ν. 36 Tyranni regimen habet se ad instar Demonum. 37 Antigonis RSgis celebris reoonsio. Teodosius Imperator recuiauit haereditates priuarem, sibi delatas,ne in Tyrannorum suspicionem incideret. 3 8 Alexander Magnus I ustitiae subditum se esse dixit. 39 Tyranni opus quod nam sit. et o Iuppiter sine iustitia imperare non potuit. I Princeps rerum omniumest diuina voluntas. a Principis Moluntas licet habeat vim legis in cogendo, nos tamen babet rationem Iuvitia, nisi ex hoc quod ratione
43 Lex essentialiter en in ratione, o non in voluntate, absque
Ratio intelligi debet, qua recta sit. V Prudentia, eri recta ratio rerum agibilium. 6 Prudentia,O ciuilis scientia res eadem habitusque unus est. 7 Ratio quid sit. 8 Rationis pistra attribμta pulcbra quidein cum pluribus ser 9 e ar magnus es oeu maior ratio, σ ν eritas.
52쪽
' Inceps non babet in Dperiorem esse Dem, Orat
Ratio naturalis,o Prudentia regulant actus bisanos. Principatus penes Ratisnem M.' MMIN. declaraturni
ε, Rallam feruire summa libertas en . ε 3 Princeps non diset dominari, sed ratio . a 4 ed rationem omnes animae potentia reducuntur. Os Ratio vii Princeps super hominum quiete o salute ordia
utione quod caret extirpandum est. liDeus non poteri facere e quae non sunt rationabilia. r 7 Homo,qui non νtitur ratione, non est homo, sed beata.
τε Absurdum ab omni di positione reiiciendam G. 73Verbum,Consuli,quid segnis et . a 3 Ratio ponit reges o imperia voluntati. 6 Voluntatis perfectio in hoc sita est. H rationi obi pereri r Lex diuina ad hoc ut tam si unicis pro ratione voluntas 78 Lex humana ad hoc visit iussa, edi posset obligare,non fus est voluntas legislatoris, sed oportet,quia si utilis seipsellicae,'moderata cum ceterio lv Voluntas non eri regula actionum alicuius erratura, ct 8o. si Iurisperiti inscitia, σ adulatione notati. 81 Principis voluntas non babet rationem prima regula. saan Deo idem ess intellactus, ct voluntas secundum rem,steus, a nobis r se propter hoc nec iden ect,voluntas, ore
t inreps quod contra mtionemfacit. Tmoluntate Dei, nec poteriale sibi tradita facit. 2; Princeps e ianimauu ais; a qua rationis lege nulla lem eum absoluere potest. 86 IIesolus tantum, quantum vult, potest qui se nisiquod de bet, non putat posse. I37 Drtio omnium r a coloribus non sui Iurissulierestatusvsingitur. v Ius. Iustitia reddit unicuique quod suum Hl. I, K : r89 Iuris quod non est, iniuria adscribendum est. PIniuriam inferre maximum omnium malorum.
'i Homo iuuans reddit se smilem Beor iniuriisfaciens sea Deo Ioue seiun ς.
53쪽
De potestiite Principis serularis.
Verbum Insidiari quomodo a Iureconsulto aeceptum. 3 mx ist adus Impem,sive vi vuloduitur, Ius Status, ram
s Potestas ab UDIuintia dependet . E 'Ius Status duobus modis consideratum . is6 Ius Status quid significet a. to vIus Sιatus quid sit . : 98 Ius Status fecundo modo, eonsideratum fuit eausa , propter quam Dei filius Cruci asyxus ere. 9 In Principibus occaecat animos falsa utilitatis species. x oo C aris improba vox. Io I status Iura tractantes,aut opes .aint bonorem, aut vitam aut animam perdunt. to a Improba, falsa dicta de Iure statur. et os Iussa, o vera dicta de Iure Status . Eo Belia inferre alicui no licet,nibi ob solam defensionis eausa. x os alia iusta, alia iniusta sunt-roo Priseipibus Christianis an liceat inuoeare auxilium in rdesium contra auos Christianos. go7 Decianus in cons. 2o. num . . lib. D reprebenditur xo8 Ars Magica omniture prohibita es iatos Principes cauere debenae,ue Iure matus maxime νο ---tra religionem, scilicet utantur. xi o Ariuoteles quando Vgnum absolutumapprobenti et Aristonies abhorruit Monarchias .i et a Monarchia simplex ,siue Regilum absolute excellit, sed de
o Princeps qui omibus domi-tur, omnibus etiam virtutia bus praeditus esse debet. 1 Is Magistratu dignus non est, qui non sirmelior subditis. ii 6 Macronis celebre consili m impiissimo Cato datum.1 17Monarebiam sine legibus tyrannidem' pellat Arimi
118 Monarchia rei optimum regimen, quando inueniri potem Princeps bonus, sapiens.lis Dominium non fundatur in gratia, aut me: nee descendit de iure diuino, sed ex iure gentium.1ro IV clei etiam sunt Hri, o supremi Principes suorum ' regnο-
54쪽
'innorum. I i i Dominium fundatur in libero arbitrio Cr ratione
F. SEPTIMUS. Vr autem tollatur omnis error Doctorum , duo
eorum standamentaanimo, & mete consideranda sunt; quibus ipsi non bene laetis innixi, non mirumcerte,si prolapsi sunt, & in grauissimo s inciderunt errores. at his bene intellectis,& declaratis , non dubito, quin haec veritas ab omnibus libentissime amplo ctenda , tuendaque sit. Primum igitur eorum sundamentum, quo hanc absolu-- tam Principis potestatem secundum voluntatem,& opin ionem eorum, non secundum rationem interpretati sunt, dicentes omnium subditorum bona Principi patere, &aliar huiusmodi; illud esse videtur, t quod Imperatoris potestas maxi a&'incomparabilis est, ut ipsi inquiunt: pro-a pterea quod sicut Deus est Princeps in Caelis , t ita Imperatorem tirum Vicarium, & dominatorem in terris constituit l. a. ibi: Quia diuinae res.C.de vetaur.enucle.&est glo. sing. in prin. lubri. Auctentae Haered. N Falci. &quod recte appellari possit Rex Regumin Dominus dominantium,ut in
Principi valeat ac si placeret Deo ., ut in Aucten. deConsu- lib. in fine. idem dixit in cap. fili. de nou. fori fidelit. in haec verba: QDd facit Princeps, facit ut Deus, ideo potest mutare quadrata rotundis. cap. proposuit de concess praeben.&cap .cum venissent de iudici Et ut factum pro non facto , 3escitum pro non scito habeatur. cap. is qui fidem de sponsal. 3 &clem. i. de praeben. t Tantaque est celsitudo supremi Principis,ut sibi lex imponi non possit,propterea quod Deus illi leges subiecerit, ut idem Bal. inquit in capit. r. in fine de alienat. seu . Sest tex. ind. s.fin. Aucten. de Consulib. Et quando Princeps facit aliquid de plenitudine potestatis,nihil opponi potest,Bal. ibidem num. s. Et nemo potest ei dicere: Cur sic facis λ Bal. in pro ae m. Feud. nume. 3q. Sper agno. in l. in totum in fin. ff.de reg. i . ubi Saluatori, no-
55쪽
De potestatE Principis secularis.
stri exemplum adducit Ioan . cap. . Nec quis audiri debet aduersus illud Quod Princeps facit de plenitudine potestatis , sed sibi imponi perpetuum silentium, Bal. in capit. I. si quis autem in prin. de Pace Constan. Et Princeps est om
me. 88. de Capit.qui Cur.vend. t Et in summa Prin s de . plenitudine pote ibitis omnia potest,ut inquit A ncha.dunt.
lib. a. quaest. Lamil. q.6. num. 3. cum aliis de quibus per Cr me. in cons. 24 I. nume. a. q. & zo. ubi declarat, & late intract.de Antiq.Temp. par. I. in prin. num. 38. cum pluribus seq. N per Dec. in cons. I 28 mam. I ac deinceps.
. Hoc t autem laudamentum construendae potestatis Prin scipis,positum in verbis simpliciter prolatis ne dica in verbis Ei auibus, & turgidis corruit, nisi in intellectu postibili
illud iaciatur,iuxta l. fin.C.de coni.&com. stip.&l. stipula- tio ista si .si qui sunt. E. everb.oblig. Est igitur pro responsone animo & cogitatione complectendum id quod claria . tatis gratia distinguendo dixit tus in lib. a. de Iust.& iur. q. I. art.8. t Deus inquiens duas habet potestates in uniuer- c. sum orbem. unam,quod iure creationis est dominus, non soluin bonorum omnium exterorum , verum di corporum
ipsius eii am vitae, di Angelorum; quos tanquam sua opificia in nihilum redigere potes . alteram vero quod est legis. lator , atque adeo viriuersalis omnium iudex ratione primae potestati,, quiasin dominus, quae absoluta dicitur, potest uniuscuiusque rem alteri tradere,ipso inuito ; quod quidem nullam habet dispensationis rationem: cum enim rem tua alteri tradis,non dispensas in surto, quia capiens non suratur: ratione vero alterius potestatis, praecise consideratae; Deus esset tantum Legislator, & non Dominus, innocentc.& minime criminosum inuitum rationabiliter suis bonis, nudare non posset, quia hoc est adeo intime iniquum , ut fieri iuste nequeat,ita Sotus. Cui addo Card.Contarenui in Compen. primae Philosophiae lib. a. ubi ita inquit: Deus. re quidem est causa rerum , ac dominus; quiaterminus quidem est habitudinis, ac relationis aliarum rerum ad ipsum .. Sicut enim cetera habent ad Deum habitudinem,ita et iamia non rationcsst illius habitudinis terminus, ac propter ii dominus,
56쪽
dominus est. Et D. Dionysius Areopagita in lib. de Diui-
nis Nomini b. cap. s. par. q. ita inquit: Deus omnia rerum initia, limites omnes ac rei minos conti nens, ac ante habes,
sup omnia est, quoniam ante omnia per tabstantiae excel- . latitiam pracst: ideo& omnia ipsius sunt imul&dicunt r. dilanien nihi est omnivnno Si igitur Princeos Dei pol statem aemia lando. prinia illa pii testate, quia scilicet est d minus,quam absolutam diximus , uti velit quivnon videt, hoc eidem nullo modo licere, cum non sit rerum creator. supremusque omnium dominus . vertim pura creatura , ipsi .Duo subdita,& peccator . quin imo si vera proloqui fas est , nusanda, iudice me, temeritas, audacia, supel bia est, unum homunculum,qualis ust Imperator,nimam maxim a Deo se similem laetare,si iamque pusillam imbellein, tantillulan Prouidentiam,& potentiam immensae & ineffabili illius p tentiaen prouidentiae velle conferre, assimilare, adaequare et demonum alie superbiam e caelo cadentium imitari, di emur tali videretur, ne dicam superare. verbas ut Ferdinan.Vas linliba. Controuers. Illustr. cap.eti. num .33. Et D. Augu
stinus in i lud Psal. Deus adiuuanae . negat homines Pro prie,& absolute dominos esse, scut Deus est. Si autem al-xera in testate, quia scilicet est Legislator Princeps se vix nosse dicat, quomodo rem unius alteri tradet, eo inuito, culi adeo sit intime iniquum ut fieri iuste non posit, ut dictum est. t Deinde respondeo,quod Deus ex parte Potentiae eius etiam ab hitae non potea ea, quae contradictione implicant, ut per D.Tho. par. 3.q.23. art. 3. & quaest. de P
tentia Derari.6. ac etiam in lib. a. Cont. Gentil. cap. a 2. αay.& Dec. in L repugnantianum. 3. ff.der .iur N per Metnochi. de Retinen. Pois reined. 3. num 3 I7. Sed cum Pot stas Principis sit ad bonan & ad utilitatem populoru , non autem ad malum,& ad i psius vel alterius priuati uti l itatem.
3 sine iusta causa t diximus . t pugnant enim haec duo i ter se,ut in I. l .praesertim, num .et . ac deinceps dictum suis. quibus addo, quod semiliai is res, prout non dicit ordinem
ad bonum coimmune , sed praecise in priuatum asse nata, Pr uim ordinata , opponitur publicae. l. iurisgentium. si Oscalcis. de paret. si publicanus.=.i FG pub. iudi c. per spicuum est, Principis potestatem ad illam se extendere,adi
iacvcro nequaquam, etiamsi tu illam absolutam dixeris.
57쪽
ueo De potes a te principis secuisis.
J - coiisrmatur pia dicta responsor quoniam Deus ex ci dinem re rimat si,ud nullis possiit legibus cogi, nisi illis int
te, cuas sibi provolciaca testatuit, a quibus sine sui mutatione, em sit calicuius rei pia iudicio posset, si vellet , rec dere, ut ii, fili IazGbus Nactantus in suis Quaestionib. q. a. 4n . puri o . Et cuia Deus,qui omnia potesti, nulli lubiiciet ire,ci iii si causa di principium omnium , ut in terminis in- Oi it Fort. Carri. in l. Gallus. .& quid si tantum, num. Ios. st de lib. Ni csthu. Princeps autem licet vicem Dei gerat in icrris, nCn propterea dicere potestt Aut non licet inihi ouod volo sacer sicut Deus, Matth. 2 o. quasi dicat sic.
ii: a voluntas Dci nullo modo potest esse distorta, ut Lira- sinis ait ρ' Neque ut Pi incipe idem sunt voluntas, & virtus siue potestas, prout idem prorsus sunt in Deo, ut in I. senten. S alibi Theologi inquiunt. t Solus cnim Deus quic- i.
ouid vult p plia voluiuate vult; ita ut aliam, quam sequ'tirr, non habeat si pra se, x t inquit D. Alitamus ita lib. de Similitudii, ib. cap. ου. t Sua igitur potestate semper cum lanies4 a Princeps uti potest,ac debet,proiit seperiacit Deus; sntelligendo etiam de absoluta eius potestate, ut declarae D.Tho.in q. de Potentia Dei arr. 3 .jn responsione ad quin-rum , cuius quidem Vicarius in terris Princeps esse dicitur. dicit : qui ob eam causam propter utilitatem potius lud;-torum; quani ipsius propriam regere,& gy ernare debet. Iose namque Dominus ad hunc finem dixit sibi data tu il- rase potestatem omnis carnis, Ioam 1 7. Dedisti eis potestatem omnis carnis, ut omnς quod dedisti ei. det cis vitam aetet tiam, & cap. I C. Ego veni, vi vitain habeant, & abundanti ub halica iit. Haec est certentavcra potestas, quam rinceps Christi Vicarius imitari, & emulari debet,si re , ta non tantum nomine Prinreps trudiri veliti cuius tituliis N Dei Pratia Romanorum Rex, dc semper Augustas, de Pace te- n. in prin. hic est Reipublicae, non priuatae accomodus. adit itque not. ibi tex. Q upiliam a diuina praeordinante clementia solium regiae maic statis coiiscendimus, dignum est, ut cuius pi aecellimus iii munere, illi omnino pareamus. Is Ee Princet s a Deo constitutus cst, ut faciat tultitiam , eiudicium 3. Reg.cap. io .lex. t. in Aucten. dc Conrit. quaedi nit. in plin. M iii Aucten. Vt non luxur. coni. natu. m
58쪽
cond. Mioquin peccarcetra ordinationem Dei,& Priu- Cipi, nomine ii adigiatis est,can Leliis a. q. r. Iustitiam qui Pre in terra custodite tenetur Princeps adco ut sicain locu sodiam propter euri culpam latrones increscunta ad restitutionc ni renetur: qaia reditus quos habet , sint quasi stipendia ad hoc instituta, ut Iiistitiam custodiat in terra . se cui adum D Thoni. 22M.6avari. . ita inquit Andre. de Iscr. 16 tir. quaesitu Rega. invere. Vect alia. ni im-Iq. t Etalibi scribit Oldra. in cons s.col. i. quod in velo Priini petriar uiriliatiar, potentia, sapiet tria,&diuinus cillius; plus tamen ccpfidere debet in diuino cultu & sapientia , quam in retentia, quia Deum virorein habet ci& qua mensura m tietur alios, eadem ipse remetietura. rcm non nouam.C.de iudic Ral .in concyos. lib. D.& per Craue. in coi s. 13 3 . i. iam.
1 F qq. quamnis potestas I ncmm ordinatio Dei sit, usurpatio tamen rerum priuatarum, Trando violato iure M. . non est a Dcra praecipiente,sed tamen in punitionem subdi rorum permittente: quibus per Oseam': Regnauerunt, de non ex me: Principes extiterunt ,& non cognoui t PCt statis nam 'vetustis,quando legitime fit,iii spiramen Detest de hoc enini ini peculiariter illud intelligitur Proueritarer me Reges regnant :& lenum conditores iusta decemur
in prinsegitur, Sacerdotium, & Imperium dona id illa laci. a rema collata elementia. Pro huius aurem potestatis exa-s7 cia doctrina notandum est, i quod aliud est suγt stis: aliudusiis potestatis . potestas omnis bona est, & a Deo est, v sex
autem Proueniet. sex hominis voluntate, non Cmper bo-inus est, nec a Deo est, sed a propria hominis volutate, abii - tente potestate, ut docte an Potauit D. Greg. lib. T. Moral. cap. 6.dc lib. I 8. cap. I. & consoliare videtur D. I tu . lib. 3. de Regim. Prin. praecipue cap. 7. Data igitur dicitur potestas respectu conccstionis potestatis di permitia autem iespectu usus voluntatis. Vnde idem D. Creg. Mora'. lib. cad. 8. docens quo pacto potest a teHeiadum sin inquit Potestas namque cum habetur,&cogitaiida est ad utilitatent, dedita 'simulanda propter tumorem; et ratentis is qui ea utiturve prodesse de at, posse se sciati frutextolli ta , n L ao iev vosscse nesciat . t Piluceps, igitur in vitiuersurii nihil. a M.
59쪽
34 De potestate principis secularis. '
mittet, quod rationi obviet, i& uitati, ut est elegantisi, anus tex. in i .digna vox.C.de legib.& tradunt recentiores in repet. l. a cin I .par. nun 99.is. de Orig. iur. t Nam neque de- locipitur ratio nec decipit viaquam , ut inquit Manlius lib. 2. Astis .cui consonat Bal.in consa ι 8. prope fin lib.3. Rati nis nonaine,inquiens, Iustitiam arbitror intelligi, quae non .fallis, nec sallitur .l. vlt.C.de pond. auri Midem repetit in prorem. Decretal.num. qq. Qiribus ad Caepol.in must. IInterprer.leg. tens. num.96. inquit enim : Dictum Angeliini. i.C. ii quis Imperatanaledi.quod videlicet inter hau entes sepremam potestatem solus Deus est iudex; verum esse . quando nolunt de facto acquiescere,& se subiicere rationi naturali, & ita intelligendum , ac menti tenendum. caepol autem sumpsit a Bal. in pro .G.num. 3r. ubi videndu est. Alterum illorum sundamentimi est.l. i.ff. constit. Prinxip.5 s.sed quod Principi instit. detur nat. Princeps.ffidele gib. de l. digna vox. Caro. tit. t Existimant maim per dicta iuramuod voluntas Principis , etiam fine ratione consi, delata, ut causa di norma serendat uni legum , de absoluti et ipsius regiminis. Vnde Bal. in coiis 373. num. I. lib. I. cum
apparatu dixit: Imperator noster quicquid sibi placet stro
lege statuit habendum , di sic pro ratione voluntas.l.im. constit. Princ. dc in conc3 3 3 an prin. lib. I. Princeps depi nitudine potcstatis facete potest , quod ei libet . iuxta antiquum verbum : Sibi libet .l. Princeps ff.de legib.l.digna vox. C.eo. Idem dixit in L relegati, di ibi glo.ff. de paenis. Et huc spectat e videtur idcm Bal in proae st prope fi n. quando inquit : Qiiicquid sit, ex quo Imperator non reuocat, valer, saltem ex se Augusti l .apud s. i. is. de manum lis. t Cui- arcunque enim Reipubli a sua ipsius gubernat lo competis, veluti te is uniuersis sua ipsarum conseruatio, videlicet, vel se vel Optimatum potet tia , vel Populi regat , aut Regali , , quare suapte sponte in Principe omne suum imperium de potestatam transtulit, quod Principi .is,de constitui. Princius inquit Sol.lib. de uist. d. iv q. z. art. i . S repetit in lib.
6, sentent. distin. zy. q. a. art. . t Verum cnimuero libera,ri Principis voluntas per d.l. .denotata, rationunt i .ullom
do exfludit: nam volunta, Principis vigorem legis habet, si ratione sit tegulata, sat ait imo conocudi legem a cuius Limati adnur ..hanaanum C dc legiri, citi siliit Ioan . MO ΓΦ a
60쪽
dm. in trauag. de dola & contu in glo. magna . Ea Bal. .an d .l. 1--tat,quod haec auctori as: Quicquid Principi pla-c reuit, debet intelligi .cpostibile, & holiessum, & repetit Ias. : ibicem. Pulchre autem A ndre. de Iser. in liride Capit.que cur end. ρ similliernum. 29 dixit: Quod Principi placuit, aegis habet vigorem si placeat sicut bono viro, & bono Prin cipi,idque late deducit. Et consonat Ioan . igne. inrepetita
cons. Syllania. hoc modo: Et Iurisconsulti dicere sesentis Principis voluntatem sic regulandam, & talein esse debere. 'iuri ac rationi contormis sit.l.ex facto is de vulg. & p
lil.substit. Pet. Gamar.in tradi. de Extensioni.nu. 2 a . ita a metam. Octauo principaliter adducitur lex in s.quod Principi Instit. de Iur. nanubi apparet, , sola volutas Princi Pis atteditur in lege codeda, di ut dixit glo. in c. gratiose de rescrip. In his quae sunt iuris positivi est pro ratione voluntas. pro quo tacitae. proposuit de concest preberiam.'& glo. in l. r. in vers. Praetor ratus .ff.de postul. iacit tex. & ibi not. card in lem.a .in pran. de appeti. Haec tamen non obstanti respondet ipse , quia licet legis potentia proueniata volun-- eate mouentritameia iste motus deberesse cum ratione . nam, voluntas debet aetatione velut duce moderari , ut in proaem. Dccret unie Horatius: Animum rege, tui nisi paret,imperat. Hunc stonis,hunc tu compesce cathcna. t Quod auten Legis atoris in iis a ratione proficiscatur,docet etiam Ni-
a. l. Card. Cusa in lib. i. oe Ludo Globi in lib. de B villo cap. 35. Sic enim inquit: Voluntas autem, quae est ipsa ratio in primo ilitellectu, Mite dicitur exemplar, sicut . voluntas in Principessatione silicita,exeplar legis in.: quod enim Principi placet,lesis habet vigorem. Accedat quod
verba sunt proin te intelligenda. l.r . s. is quieta aue .sside exer.
acii. l.3.y.haec verba,ini Bar.fiale ne g. gest.' Unde Jicet v Iunias dicatur fecitndum quod aliquid absolute appetit, ut inquis D.Tho. et .sent. distin .aq. art. a. ad Caid. Hamaibald. Attamen verba ista: d Principi placuit, , olimate quae in ratione est, significare potius dicendum est, quam eme- natam cupiditatim de libidinem, iecundum Ariit. in I de Anima tex. e cinquiens: In rarterationali voluntas sit rin irrationali concupiscentia Nara. de in contex. Io. addit t Cum tutem secus ut ryticiaciramoi. cistaec sccundum vo-