장음표시 사용
21쪽
stustodum est, an ceteri pro sua parte 'umenti, cνm nauta agere possunt, oneris auersi actione 3 Respondit, rerum locatarum duo genera esse: Pt aut idem redderetur, sciui eum vestimenta fulloni curanda locarentur: aut eiusdem g neris redderetur, veluti cum argentum pusilatum fabro dis rur, ut vasaferent, aut auram, ut annuli: ex sigeriore caussa rem domini manere; ex posteriore in creditum iri.
Idem iuris esse in deposito, et siquis pecuniam numeratam ita deposuisset, ut neque. clausam, neque ob enatam traderes , sed ad ummeraret, nihil aliud eum debere, apud quem deposita esset, nisi tantundem pecuniae solueret e s cundum quae videri triticum factum Saufeis, et recte datum. Vtrumque exemplum depositi pariter, et locati conducti, ante oculos positum ALFENus habuit, et utriusque duplex genus cssu tradidit, altero res eadem, altero eiusdem generis, seu similis res redditur. Multo dilucidiorem,
et clariorem rem adhuc faciunt, PAP I N I A N V s et PAVLLus, quorum ille conuentionem, ut tantundem soluamsi notissmos depositi terminos egredi; hic vero contractun in quo usurae promissae, depositae pecuniae modum excedere dicit; unde consequitur, ut depositi, paritur ac locati conducti contractus, in regularem et irregularem diuidi, dictaeque leges, nonnisi do ipecie posteriore, accipi posistat. Ubicunque igitur in deposito promittuntur usurae, aut in locatione conductionc res redditur similis, ibi pactum accessisse, nemo diNerit, quod contractus naturae repugnaret. Quod si quis sorte quaesiverit, quid cst caus- fle, cur non potitapid, quod .cst. veluti creditum substiatdatur 2 is e legi Statore , quaesumus, causi in quacrat. Suiliciat hic vidi ite, legibas esse sancitum, ut quibusdam in contractibus dignoscendis ad partium voluntatem, non nunquam simul respiciatur. Itaque salua et illibata, regula nostra
22쪽
nostra manet, conuentionem contra sabstantiam contra. clus adiectam, ipso iure non valere. Omne autem id,
quod est contra substantiam, illud non minus cst contra naturalia interna, quoniam haec non rus ex illis intelligilii , mr, adeoque inter Utrumque, quaedam quasi cognatio, et ea quidem aretissima, et malitine necessaria intercediti Quemadmodum igitur pactum, contra contractus substantiam adiectum nullum est, fieri non potest, quin illud eiusdem sit generis , vhi contra naturalia interna, de re quadam
Coi uentum est. Iam vero pactum de non praestanda cui-ctione , i yt supra demonstrauimus, contra naturalia intornasst, quare quin id simili ratione , nullum sit, dubitarea memine poterit. S. VII. GL ob S, est. D. de M. t. vendit.
Comprobant praeterea nostram sententiam , diserta legis verba, e quibus pactum eiusmodi inutile esse, maxime eluccci Sunt illa vLPIANr, ') e digestis i v L 3 A N rde semia: Sed tu Li Avus scribit, Ninnis aperte tenditor, pronunciet, pers, heredemque suum non feri, quo minus habere liceat, posse defendi, ex evito in hoc quidem non is veri, quod emtoris inter est y verum tamen ut pretium redis dat reveri. Ibidem ait , idem esse dicendum,' es aperte in venditione comprehendatur, nihil euictionis no vive praestim tum iri, pretium quidem deberi, re evira utilitatem noudeberi. Neque enim bonae Mei contractus, hac patitur
conmentione, ut evitor rem amitteret, et pretium venditor retineret. Concedit hacc lex, ut verba prae se ferunn,' actionein zmtori, aduersus venditorem , leui pactum de non
23쪽
2 Τ, Ε i ACTO P v c TIONI snon praestanda cuictione accesserit, tamen re euicta, ad id ut protium restituatur. . Ne autem id tantummodo, in emtione venditione obtinere videatur locum, considerarida in simul, ratio adiecta generalis: neque enim bonae fidei contractus, hac patitur conuentione, ut emtorrem amisIeret , et pretium venditor retineret. Quid hoe aliud designat, quam quod natura negotii postulat, ut acincipienti rem habere semper liceat, neque alia ratione idem negotium subsistere possit 8 In quocunque igitur contractu eadem est natura, eademque valent principia , in eodem . necesse est, ut nihil aliud admittamus, praecipue cum nonnisi in iure communi versemur. Satis itaque exposita, perspectaque sententia legis est, quae remissonem euictionis praestandae, prorsus inutilem esse, manifestat. Et
hac ex parte, eandem nobiscum fouet sententiam ANTO- Nivs FABER ') de cuius tamen opinione, quod verba:
es aperte et rel. ad conuentionem specialem reserenda sint, paullo post dicendi locus crit. Nunc alia eiusdem verba legis excutienda uberiusque exponenda nobis se osserunt. Cum enim in lege dicatur, siue quis de facto suo, tantum promiserit euictionem, siue apertius pactum, dei non praestanda euictione , in contractu deprehendatur, venditorem in hoc quidem non teneri, quod evitoris interest, aut utilitatem non deberi, quorsum haec verba spectent, breuiter dispiciendum est. Certe pacto, de quo disputamus, effectum quemdam tribuere, eoque minus fauere
nobis videntur, quo diligentius iam ostendere studuimus, praestationem euictionis, per id quod interest, explicandam esse. Sed res salua est. Quemadmodum enim qua libet iuris regula , suis. circumscripta conspicitur limitibus
24쪽
extra quos evagari leges non permittunt; ita et nostrum
principium, quo euictio praestanda pacto remitti non potest , eiusmodi terminis non destituitur. Hos verba: venditorem in hoc non teneri, quod emtoris interest, item
utilitatem non deberi, unicuique ante oculos constituunt. In hisce vero terminis adcurate constituendis, necesse est,
ut disquiramus, quo sensu vox interest, et utilitas, hoe loco accipi debeat. Obseruamus autem, τὰ interest per utilitatem explicari, id quod e verborum serie, nisi omnino fallimur, nullo negotio colligi poterit. Et hanc ob caussam, το interesse, hoc Ioco, seu quod idem est, ut litatem non deberi, aliud nihil significat, quam lucri ces,
sentis, vel damni obuenientis, ultra verum rei, de qua agitur, pretiuin, aestimationem. Pretium enim, inquit IVLIΛNus, re euicta debetur, adeoque illud sub utilitate non potest comprehendi. Eodem modo P AvLLvsn diiscit verbo restitutionis, omnis utilitas continetur veluti Cum Praetor dicat, ut opus factum restituatur, si quis post nunciationem, remissione nondum impetrata, aedificaue rat, non tantum opus destruendum, sed et damnum insuper aedificando illatum resarciendum est. e) Hahes hie pariter rem quandam restituendam, aut sactum redinteis grandum, et deinde utilitatem, quae praeter rei restitutionem, factique redintegrationem praestanda est, ubi hoc inprimis animaduertimus, id quod interest, seu utilitatem
in iure nostro, interdum non omne, quod nostra, seu cuiusdam interest, sed praeter veram rei aestimationem, damnum tantum significare. Quae cum ita sint, limites regulae nostrae, inco ponuntur, ut in iis, quae alioquin
25쪽
praeter rei evictae aestimationem resarcienda et compensanda fuerant, pactum remilibrium adiectum non improbetur. Ita vero principium nostrum determinatum magis, eoque firmius sententia, quam tuendam suscepimus, corroborata est. Quid enim limitatione, si pactum valeret, opus fuerat Θ Neque id obstare potest, quod supra quidem docuimus, praestationem scilicet cuietionis, omne quanti interest, continere. Tametsi cnim nostra sententia, pacto, de non praestanda euutionc, inito, eorruere Videtur, eo quod, ex opinione iv MANI, id quod interest, seu utilitas non debeatur: diuersitas tamen signim Cationis, phrastos: quod interest, sicuti iam a nobis exinpositum est, praecipue spectari, atque ita id quod inte est in genere, et quod praeter veram rei aestimationem imterest, probe diiudicari, et distingui debet. His perspectis, Ct pro eo, ac decet aestimatis, . extra omnem dubitationem positum est, illud, quod generatim interest, per hoc speciale, sicuti a Iu Linuo factum est, definiri omnino posse. Illud autem hoc loco adhuc addendum est, dictos IvLIANI 'imites, non in omni casu locum habere, ita ur pactum remisiorium, si utilitatem spectaueris, tantummodo aliquid eisciat; quodsi enim tempore euictionis, res cuicta minor esse coeperit, monente a nobis adducto P AvLLO damnum est emtoris. Fingamus igitur aedificium incendio, aut fundum partis interitu, ante quam euenit euictio, deteriorem factum: fingamus praeterea, pactum de non praestanda euictione accessisse, quid, quaesumus utilitatis seu illius quod interest tibi superesse poterit, Cum ne pretium quidem integrum emtor hic repe
tere queat Z Quid quaesumus de pacti remissorii esseetu iu- .dicabire
26쪽
dicabis p nonne parum , aut nihil tale pactum proderit Nos prolacto minime dubitamus, quin IvOANi limites
I. UIII. Casus ubi tale pactum, quoad utilitam ne quidem
valet, e mente Iuliani proponitur. Vidimus IvLIANvΜ, maxima ex parie, nostrae fauere sententiae, eamque coemere intra limites. Cum ve- .ro is casum proponit, ubi tale pactum ne quoad viblitatem quidem valere potest, etiamsi maxime intersit e toris, operae pretium no facturos putamus , si etiam hunc ipsum castim et eius rationem strictim qua a carptimque producamus. Verba legis iam adductae haec sunt: nis orte sciens alienum vendit, tunc enim secundum, Apra a nobis relatam Iuliani sententiam dicendum est, eκ to eum teneri, quia dolo facit. Vt sententia Iegis apertissime pateat, repetemus breuiter, quae iam ex eadem adt limus. Principium, quod exponebatur, hoc erat: pactum de non praestanda euictione in inutile. Id hoc modo, et quibusdam veluti limitibus circumscriptum fuerat: valet tamen Toc pactum, ubi quaeritur de utilitate, praeter veram rei aestimationem, praestanda, modo illius, cui res euincitur, in tantum etiam vero intersit. Iam excuti mus exemplum, ubi protinus adparebit, dictum pactum, nullius plane esse momenti, quamuis res ita se habeat, ut, ultra verum rei pretium, utilitas quaedam, per euictionem amissa queat probari. Huc pertinent adducta Iegis
verba: nis orte sciens alienum vendit. Fac igitur Titium D a scientem
27쪽
scientem vendidisse equum, non suum, sed alienum, qui Iauoleni fuerat, sibique pacto, ne praestet euictionem, prospexisse. Iam equus cuincitur, postquam pretium illius
insigniter creuit, sic ut emtor eum cuictionis tempore, pluris quam emerat, vendere potuisset. Illo euicto, emtor non modo pretii, quo emerat equum, sed et utilitatis seu incrementi iacturam facit. Iam quaestio oritur '. an ad Vtrumque , aut, an ob pactum remissiorium, ad pretium tantum restituendum, venditor ex cinio teneatur 3 Huic quaestioni decidendae iv LIANus respondet, nihilque prodesse pactum ait, siquis sciens alienum vendit. Hanc senistentiam exquisita hac ratione confirmat : quia dolo facit sicuti enim dolus nemini patrocinatur, et pactum, quo, quis alium circumuenire sustinet, tanquam iniquitatis vinculum, nullam obligandi vim habet; ita et cum analogia ius is, et Cum aequitate conuenit, quod IvLiANus statuit, venditorem ob dolum admistam, pactu non obstante, emtori ad omnia teneri. Et iisdem principiis IvLiANus ille, alibi etiam utitur, cum inter eum, qui sciens aliquid, eumque, qui ignorans vendidit quidpiam maximam disserentiam' constituit in condemnatione ex emto. Dicit enim: illum, qui pecus morbosum, aut tignum vitiosum ignorans vendidit, id tantum ex emto actione praestiturum, quanto minoris estem emturus, si id ita esse scil-sem: Si vero sciens retinuit et emtorem decepi , Omnia detrimenta, quae ex ea emtione emtor traxit praestiturum
ei. Quibus rite collatis, satis superque Pastet, ea, quae ex cuiusquam dolo prosecta sunt. siue pactum de non reparando damno accesserit, sue illud abfuerit, semper tamen esse praestanda. Id nunc superest, ut adlatam IvLIAN ι
28쪽
sententiam ab obscuritate liberemus, cuius illa arguitur. Illam praecipue hisce inesse verbis D. D. existimant: tune enim scundum supra a nqbis relatam iv LIANI siententiam. Sci licet disquirere solent, quae sit illa sententia, secundum quam, si dolose venditor cgerit, caussa diiudicari debeat
ILL. BOEHΜERVS ) Cum HENRICO a sv Eni N ' illam, in eodem paragrapho se inuenire arbitratur, acremita interpretatur, ut venditor quoties in dolo sit, ad pre lium quidem reddendum, non vero ad utilitatem praestandam conueniri queat. Quia autem in verbis, quae para graphum finiunt, dolus diserte adiicitur, cuius tamen in iis, quae proxime praecedunt; verbis, nulla prorsus mentio facta est, sb hac sententia nos animo cIse alienos, di iasitori non possumus. In aliam adductus opinionem fuit FRANCISCUS ALEF qui voces: supra relatam, ex eadem quidem lege, minime vero ex eodem patagrapho
explicat. Tune enim, inquit, secundum si ra, intellige in paragraphis praecedentibus ' relatam Iuliani siententiam.
NOS autem non negamus, hanc vltimam opinionem, magis vcritati csse conformem, propterea quod in iis paragr Phis, quos adian rLL. ALEF Pariter dei dolo venditoris agitur, eademque ibidem principia reperiuntur. Altero enim
paragrapho dicitur: qui alienis sciens vendidit, dolo non caret et ideo emti iudicio tenebitur,' altero: dolum plane venditor praestabiti cumque in reliquis totius legis paragraphis, nihil inueniatur, quod magis verbis, in fine legis postis, respondeat, verisimile omnino videtur, v LPIAD 3 NVM . .
29쪽
3 3 DE PACTO E UICTIONI sNVM cum haec adiiCeret, non tam ad eundem paragraisphum, quam potius ad illos, quos iam adduximus, par graphos spectaile, qua ratione IvLIANI sententiam ultimo loco relatam, iis, quae deesse videbantur, veluti compleuille existimandus est. Expositis itaque vLPIAN I pariter et Iu LlANI Verbis, . ProlatisqUe rationum momentis, facile adducimur, ut eam, ' quam defendendam suscepimus, sententiam satis confirmatam esse credamus.
g. VIIII. Negotium, quo aliquis spem tantummodo sibi paratur, ne mmente ultimi quidem, eiusmodi euictionis exemplum continet. Vt nihil dubitationis in lege' cuius potiora explicui mus capita relinquatur, ea, quae adhuc intacta omisimus, nunc paullo clariora et magis exposita reddere studebimus. Dixit IVLIANus: etsi aperte in venditione comprehenda-
Iur, nihil euictionis nomiae praefatum iri, preIium quidem
deberi re euicta utilitatem non deberi. Neque enim bo nae Mei contractus , hac patitur conuentione , ut emtorrem amitterer et pretium venditor retiueret nis fomre se quis istas supra scriptas conuextiones recipiet, qucm
admodum recipitur, ut vendisor nummos accipiat, quamuis Mere ad emtorem non pertinetat s vehui ctam futurum i
clam reris a pistatore emisus, aut indaginem plagis possis a venatore, vel pavIberam ab aucupe ; nam nianis nihil capit nihilominus emtor pretium praesare necesse habebit. Primo haec verba regulam complectuntur: quod pactum de non praestanda euictione non valeat, limitibus hisce adiectis, nis quoad utilitatem, quae pacto interveniente non de etur. Deinde sequitur casus, quo aliquis spem sibi parauit: Ubi in i D
30쪽
SI in iactu retis futuro cmto ICoes perspicue tradit, emtorem fore obstrietium, ut pretium praestet, etiamsi nihil captum fuerit. Quomodo hoc fiat non sine caussa quaeritur ξ Nos sane illius rei caussam non in conirentione, sed in naturaciusmodi contractus, quaerendam esse arbitramur. Quotiescunque enim aliquis emit iactiIm. retis futurum, aut positis indaginem plagis, et quae sunt eiusdem generis alia, toties non rem quandam proprie talem, et prorsus definitam, sed negotium quoddam, seu actum, cuius euentUS ma xime dubius ct incertus cst, emit; ubi si actus re ipse secutus est, emtor, de contractu non prorsus impleto, nulla ratione queri poterit, quoniam actus non euentuS, qualiScunisque ille fuerit, venditus csse censetur. Quibus uti par est, positis, fieri nunquam poterit, ut emtori res emta, ex Culpa vel caussa venditoris, ab alio quodam uuseratur; voluit enim piscium tantum capturam, neutiquam vero simpli citer pisces habere. Praestito igitur capturae actu, quae rendum non est de piscibus captis, sed quia hunc contra ctum legibus non improbatum volenti, non fit iniuria, et res comparanda iam in promtu est, adeoque substantia con
inustus non disturbatur, sua sorte erit Contentus emtor, quamuis centum pluresue ranae captae fuerint. Ubicunque vero res quaedam non ex culpa vel causia tradentis, sed vel ob naturam contractus, vel casu fortuito, auferuntur, ibi exemplum euictionislpraestandae fingi ne quidem
potest. Eiicitus ergo e natura commemorati contractus, nullam hic euictionis praestandae necessitatem inueniri. Qualis quaesumus conuentio, qua remittitur, quod numquam debetur Θ Certe si inita etiam fuerit talis conuentio,
perinde valeret, ac si quis pacius fit, ut alter digito coelum