장음표시 사용
21쪽
ret sIMONIs PORT II LIB. eum retina.Coniunctiva item ea parte , qua oculum coniungit, ligamentum oculi,ac musculorum nomianabitur,& non panniculus et ea vero parte ψ diae crystallinum obumbra vvea dicitur. Eadem ferme otia ne,ct durus panniculus, qui partei posteriori dicitur σκληρος a Medicis, parte anteriori tunica cornea dicitur. Sed dictis Philotaphi dubitationes se iligerunt prima,cur pupillam a queam potius,quam aeream Natura instituerit,aeuma.r sit magis pellucidus ,&di plianus Q Huius quaestionis solutiomem ab ipsbmetvhilosbpho petamusi: qui. secundo: de Parti bu R I libro de Sensu inqui Visum aqueae naturae esset luod haec omnium perlucidorum maxime conseruari pota test nam cum aer facilius exiccetur,& lubricus sit, noita coiret, nec imagines impressas retinere posset.Sed nec duros oculos animalibus terrestribus sanguine praeditis Natura formauit, quddad ea quae emrnus dinant prospiciendum impedimeto esset durities: vera propugnacula animalibus pedestribus talia, palpebras, lupercilia, & ossis eminentiam addidit, quae ab extraneis , & violentis ictibusio lum defenderent. Humor igitur crystallinus videtur aqua modi concret.i,' non dura quoniam minus a longe. visibilia sua acie intueri,& ab iis moueri posset.Vatio enim, quod tertio de Anima docuit Philosophus, est qui dam motus factus ab aere in pupillam. Sed licet reci .pitur species in pupilla,quae dicitur passio libro secun)o de Anima: iudicium tamen de re visa est in corde, & potius actio, quam pasito appellari debet. Iob id , cum aliqua intentissime imaginamur Vel sentimus, quae sub oculis sistat, non videmus; quod cor alio detineatur, etsi species illius in oculo recipiatur.'Accedit alia non minor quaestio thri
22쪽
mor glacialis. quo haec sunctio exercetur, diapiranti est , quo pacto retinet imaginem' diaphana enam vel perlucida deserunt quidem imagines ad senseria,
sed ea non amplectutur,& retinent. Huic satisfaciendum est quod parte posteriori humoris glacialis, sunt quaedam quae Opacant, ut v v ea,& ut Medici asserunt, tunica aranea continens crystallinum humorem, quq
velut laeuisiimi speculi supersciem efficit, quo in
ea reddi,& fulgere imagines receptae possint . quin potius longe omnia specula claritate vincit, orta a tunica nerui visorti,quae dicta est retina . Ita quidem Medici, sed tutius dicendum videtur,quod omnes pelli culae, ac os ipsum opacant, ne imago deferatur vlt rius,sed in crystallino reponatur . deinde vitreus ille humor,cum non sit albus opacus quoque est. Cornea autem tunica perlucida est, ct defert, quoniam post ipsam, est lucentissimus humor glacialis. Sed verba Aristot. sunt expendenda,quae studiosos iuuenes torquem,quid nobis significare voles inquit, sensorium visus habere corpus proprium.adhaec,non esse in potentia,sicut accidit aliis sensoriis,sed actu. Dicas, ut
dictum est quod in aliis sensibus permeatus certos desertur ad locum sentiendi species;sed in oculis, in corpore proprio,qui est humor glacialis fit visio & sen sus. Aut dixit soriaste coi pus proprium, hoc est non commune aliis; quoniam huius functionis peculiare est organum, S nullus alius sensus nec particula est liuius particeps,ut dixi superius. Hinc facile intelli ges, quid sibi voluit,cum inquit,non enim in principio potentia apparet, quemadmodum in aliis,& post, actu;sed est actu in principio. per haec enim verba docere cona Iur,quod cu generatur cerebrum non fiant
actu meatus aliorum sensuum, sed est quaedam delia
23쪽
neatio organorum . nam quemadmodum ante ouam
pictores actu depingant imagines,primum designatae delineant , & designatio& delineatio illa pote
tia est imago: ita sit a natura,& primo aliorum sensuum apparent vestigia,quae non sunt actu sensitiva, sed potentia. At alio modo in oculis usu venit, quia in principio non apparent vestigia quaedam ocul rum , sed actu statim sunt , & maiores quam caeterae partes tempore tamen procedente conlidunc, & perficiuntur. lic& cerebrum in principio multum est, sensim tamen crassescit,& modice concrescit. Habes
igitur quae Philosephus sparsim de oculorum partiabus , & substantia lenserit; quae nobis erant prius perscrutanda quam ad colorum tractationem accedere mus. Motum autem oculorum & figuram, cum ad colorum generationem pene nihil conducant, consulto praetermittemus : nisi forte in tertia parte huius nostrς tractationis,quae de signis naturalibus,quibus animi motus praesentimus, per transennam v niant inspicienda. De colorum Oculi uarietare. Cap. V.
CVm in oculis tres partes cernatu pupilla,qua Graeci Ut dicunt, & quod nigrum dicitur, di quod album;duae extremae partes,album & pupilla, similes omnibus simi colore. Pupilla quidem, sere in omnibus animalibus nigra est,uel ad nigritiem tendit. Album quoque simile est omnibus; patitur tamen aliquas differentias,secundum magis, & minus distinctas: quod in aliquibus sincerius puriusque sit, ct in aliis impurius. Orbiculus autem medius, quin et est omnibur animalibur, excepto homine, de eq a
24쪽
2 equo, in sua cuiusque specie unicolor est. nam boues hunc nigrum habent, caprae medium, ues aquinum, vel ut alii loquuntur aquilum .l At hominibus& equis,oculorum magna est varietas. Sunt enim iis tglauci, nigri, eaprini,a quini, caerulei,sului,subflauiri quorum causas, ac differetias aperire proposuimus, ac primum eas quas sensu percipimus.Verum quando extremi colores sunt Albus, qui in oculis dicitur flaucus,&niger: Eorum discrimina primum nobis
uini perscrutanda,ut inde recta via causarum cognitionem venemur. Est igitur glaucus color is,qui in noctuarum,quas γλαυκας Graeci nominant,oculis potissimum cernitur,& a nomine animalis nomen sibi vendicauit. Saepe tamen usu venit, ut Latini eo nomine utantur,vel ut Vergilius libro . I t. Georgicorum.
glauca salicta inquit. Sed quonia glaucus non exprimit rationem coloris, utpote ab eo animali translatum, videamus quomodo colorem hulic Latini sivignificarunt. Antiqui,quos GaZa sequitur, caesium dixerunt,alii flavum,alii luteum; non desunt, qui &pallidum dicant.Catullus Leonem Caelium vocavit,
quasi per Caelium suiuum,aut flauum intelligeret. Hinc perpetua illa distentio Gramaticorum ortum habuit, ita ut aliquando pro viridi glaucum accepe rint,aliquando pro caeruleo. Sed ut haec dissentio tollatur, operae precium est pauca quaedam ex libro de Coloribus adscribere: nempe colores principes duos esse, Album,&Nigrum,qui potius elementa colorii, quina colores dici deberent. Idque tam in veris coloribus, quam in apparentibus. Qui magis perlucer, album; qui minus, obscurum vini, rosum,& nigrum
nominamus. Cum igitur in oculis hominum oculo vim colores. varii, multiformesque conspiciantur,
25쪽
26 oportet in ipsis ordinem statuere, qui priores, quideposteriores sint statuendi. Primi,ac extremi colores sunt glaucus,& nigeri medii vero,qui istorum imaginem magis,minusue praeseserunt: aut plures,paucioressie causas habent extremorum colorum, ut paulo inserius, ubi causas glauci coloris explicabimus, intelliges. Primus itaque color,qui & maxime cum in lucem aedimur conspicitur, est glaucus ; qui duas patitur rationes,Vnam,ut per se intelligitur; alteram, ut cum aliis coloribus consertur . si quidem confider
mus glaucum,prout coloris naturae ratio postulat, inter floridos colores numeratur.Sunt enim colores,Vt
placuit Plinio lib. XXXV. quidam floridi,quidam
austeri .Floridi sunt , qui fulgent, vel rubicant ut flauus,suiuus,rulsus, puniceus, purpureus, & albus. Subquo glaucus collocatur,atque ob splendorem,&claritatem, caesius a Latinis dicitur. vocat enim Plautus linteolum caestium, candidulum, & puru, unde& cssium colorem splendidum & clarum dicit. hune luteum quoque vocarunt Latini , propter luciditatem ; ac per translationem , oliuis, & laticibus glau-
cum colorem tribuunt,tunc cum clarescunt magis,& albicant. Sed qui claritatem amiserunt, pallidi no mmantur. Latini itaque Caesios dixerunt, cum claritatem caeli id est aeris habere videntur non a ceruleo colore, ut alii perperam senserunt. Debilis autem glaucedo alius color est,quem Grsci αριν dixerunt,
rui est quidam in pelle liuor. hic dictus est aliquan
o a Latinis flavus, a sulgendo ad flammae similit udinem. quare videtur esse impurias albus, si cum albo splendenti comparatur; sed si cum russo conseratur, superat claritate rufium , & superatur coloratione, quoniam russus magis ad rubedinem accedit. est istis
26쪽
tur ille decoloratus,rumus, & dilutus quo si,ut a
quibusda inter russos colores numeretur. Habes itaque glaucum colorem a Latinis caesum dici, sed cum in eo colore duo appareant, splendor ipse per se, ac sua natura,& quaedam flauities; qui caesium, flavum dixerunt,non totam glauci rationem explicarunt Icuflauus potius subglaucus, & luteus , ac pallidus, &subruffus, si sine splendore appareat,vocari debeat. Glaucus ergo primae notae , est qui splendorem cum flauitie iungit;Viridis tamen,& cohor salicis,ac olea rum,ad glaucum reseruntur. Erunt igitur tres species glauci. In prima est ille,qui in noctuarum oculis cernitur,atque in his potius, que in sylvis,& campis quod quae domi aluntur, quique splendens conspicitur. hunc Galenus glaucum primae notae posuit libro Artis medicinalis, cum inquit,luminis spledorem dici colorem glaucii. Altera species est persimilis albedini olearum,& salicis.Tertia ad viriditatem declinat
Huius porro coloris causas Galenus enumerans in libro Artis medicinalis,quatuor enarrat. Primum, magnitudinem crystallini humoris causatur: secundo, summum splendorem,& claritatem eiusdem humo ris : tertio , situm,cum scilicet magis prominet: quaeto, tenuitatem,& paucitatem aquei humoris , qui in pupilla consistit,illiusque puritatem. Sed haec Galeni dicta aliquantulum sunt discutienda, cum a me non satis probentur. Primo,duas illas causas,magnitudinem & splendorem crystallini, in unam venire , non est qui non intelligat.humor enim crystallinus,nulla, ut opinor,alia ratione claritatem, S colore glaucum generat, nisi quia immodice splendet, multumque illuminat,quae eadem est causa, cum illa secundo loco
posita,sumpta scilicet a splendore .non igitur mihi ar
27쪽
28 ridet huiusmodi multiplicitas. Deinde, in dissiectione oculi,vidimus crystallinum humorem purum, α magnum,non tamen Vidimus Oculum glaucum, sed nigrum. non igitur nascitur glaucus color a magnitudine. puritate humoris crystallini,velut non semet,ut diximus, in Anatomicis administrationibus animaduertimus. Ad haec,quid tibi vult per paucitatem,& puritatem aquei humoris,qui in pupilla con-sstit . non enim albugineum humorem aliqua ratione intelligere possumus, quemadmodum Turrisianus monachus falso asseruit: quod extra pupilam fit humor ille albugineus,& non in pupi lla ; tum quod retunderet visum sua crassitae. quare Galenus. X. de usu partium,& IIII. de Locis assectis,uoluit quod hic humor aqueus sit sub portione internar vueae; ut prohibeat crystallinum ab exiccatione, impleatque spatisi; atque huius aquei humoris exiccatio a Medicis dicitur id est glaucedo . huius enim nam oris.exiccatio, immodicam crystallini concretionem facit; quod si plus nimio excellerit, caecitas fit. Comprobatur hoc ex Aristotele,qui quinto de Generatione animalium , γλ νωua oculi siccitatem vocat
quae glaucis saepe accidere solet, quemadmodum tu iciositas nigris contingit. Haec itaque exiccatio glaucedo dicta, non ad albugineum humorem a Galeno&Aristotele relata est,sed ad aqueum illum humo rem; quo & via eae interior pars madest, & crystallinus humor afficitur. His accedit,quod albuginei cla ritas, et sinceritas, non facit glaucedinem : quoniam omnes essemus glauci,cum humorille albugineus in
omnibus hominibus pene similis sit. Sed pall. scunt, quibus exiguum est humidum aqueum, di ob illius imbecillitatem, oculis necesse est glaucedinem accia
28쪽
uimus: exiguitate humidi flavescunt Cerealia, &fructus quando autem humidum est multum, nigrescunt,uel russescunt, ut aperto exemplo Aristotcles explicauit. quemadmodum, inquit, in mari, quando modica est aqua,clarescit,& fundus cernitur. Sed ubi multa est aqua,nigrescit,& lumen usque ad fundum penetrare non potest . Eodem pacto, hoc & in aere
nos ambiente animaduertimus,li enim aer m qui nobis propius accedit antia emur , clarum videmus,
di perspicuum: sin autem in immensum aes a suspicimus, caeruleum aut nigrum iudicamus,sua multitudine,& immensitate. haec Philosophus nobis scripta reliquit quae adstipulantur tertiae,& quartae causae Galent . Sed quod Galenus probauit, posse ex situ crystallini humoris generari glaucedinem illi nonco 'sentio: cum semper in medio duorum humorum locetur, eundemque ordinem ad via eam, ac corneam habeat, edemque intercedant parte ori igitur Variatur stus ad anteriore partem. Fortassis tamen illud euenire possetis ad dextram,vel ad sinistram caderet: ut dextrum, vel sinistrum oculi angulum lucidi rem redderet. Minusque principem illam causam quam Galenus ponit, scilicet claritalem crystallini humoris, probo. quoniam pone quod in oculo sit inultus splendor crystallini,& paucus humor aqueus glaucissimus profecto oculus reddetur, sed si paucuse II humor aqueus,& multum lumen crystallini, essicietur sane glaucus, non tamen primae notae. Versim cum humor Crystallinus proportione respondeat alias humoribus, vi in sectionibui vidimus, ct solus humor ille aqueus, qui intra uean consistit, uti eae propinquior sit: cur non magis Galenus hanc'v
29쪽
rietatem colori vueae, & humori aqueo adscripsit, cum propius iungantur Cryltallino, qui tuam naturam nunquam euariat.& si qua in magnitudine crystallini est varietas , pene sensibus non diiudicatur:
percipitur tamen varietas aquei humoris , ct coloris ueae . nam is humor si minus nigricat, clariorem reddit oculum: sin autem magis opacat, niger Oc lus apparet Et miror certe Galenum qui colorem illum vveae animaduertit, atque admiratur Naturaeli rudentiam, quae consulto huic tantum particulae coorem addidit: cum maxime color ille oportunus ad uisionem esset ; illum tamen colorem, inter causas colorum oculi non numeret, cum sensu percipiatur
in dissectionibus oculi, quod color ille, & humoraqueus, differentiam omnium colorum , & varietates aperte generet. His accedit Averrois ratio in
libro de Sensu , quod si lumen humoris crystallini
ita magnum esset, ut Galenus opinatur, extra oculum radii eiacularentia r , & noctu videremus , cum
visibile proportionato lumine visui obiiceretur, iulumque probe moueret, & Omnia animalia noctu viderent, quaedam tamen distinctius, quaedam minus distincte, pro magnitudine crystallini humoris. quod enim per se conuenit Omnibus, quamuis secundum plus vel minus varietur, illud tamen ab omniabus secundum eandem rationem participatur. Igiatur clim lumen crystallini humoris, sit causa praecipua visionis, & illud noctu, atque interdiu habe mus,adtu semper videremus,& si esset secundum magis, minusue differentia, pro multitudine luminis, aut magnitudine humoris. Verum quantum haec a rebus sint aliena, experimento satis constat; quoniam plura sunt, quae noctu non vident, quam quae
30쪽
DE COLORI Evs OCVL. 33 vident. paucissima enim animalia, noctu usum videndi obtinent, ut Feles . Tum , quod de Tyberio Caesare Plinius,& Suetonius, scriptum reliquerunt, quod noctu etiam, & in tenebris videret ; id breui temporis interuallo perdurabat, & cum primum a somno oculi, qui pergrandes erant, patebant .d mum enim rursum hebescebant. Quod si ad nitorem , ct splendorem reserendum esset, magis ad Octauium Augustum pertinere debuisset, qui oculos habuit claros,& nitidos; quibus etiam existi mari volebat inesse quiddam diuini vigoris, gaudebatque si quis acrius intuitus, quas ad fulgorem Solis vultum submitteret. Hinc aperte habes, non ad splendorem, sed ut paulo inserius dicemus , ad paucitatem humoris quod noctu videant quaedam res rendum esse , vel ad laevitatem tunicae corneae: sicut illis euenit, qui oculum fricando propter laeuitatemsbi ipsis lumen praebent,ut Aristoteles libro de Sensu explicauit. Nec quis mihi obiiciat. animalia
quaedam multo lumine noctu videre,& quaerere cibum,ut Feles,& Apros,quoniam multa alia anim lia, ut Mures, aliaque cibum 'Uaerunt noctu, non
quod illum videant; sed cum sint timida , securius sibi alimentum eo tempore parant. Tamen Arist teles glaucedini adstriplit,& paucitati humoris, si
qua noctu vident, ut Felis ,& noctua & alia animalia . Porro quae non vident, aliis sensibus iuuantur,
ut olfactu,alia tactu & aliis. Sed ad Aristotelem accedamus,