장음표시 사용
61쪽
nae hane γλ ω facultatem putat esse. Itaque t hic crinoteles qualis es intelligatur,fibrasimum totum rusus persticue colligamus: Si quod est bonum hominibus a Deo datum Ioelicitas est.
Sedolicitas non enl a Deo data: Nullum ititur bonum hominιbus a Deo datum ea. Considerate iam mecum Ara latetit, quale fundamentum religionis Chrinianae nobis conauuatu: considerate Atelem a earum hee loco Epicureum esse. Sic enim Epicureus Cotta apud Ciceronem loruitur, di hie o Ioteles Virtutem, inquit,nemo )nquam acceptam Deo retulit, nimirurecte: propter Mirtutem en ιm iure laudamur, tar in irtute recte gloriamur: quod non contingeret, si ιd donum a Deo, non a nobis haberemus. Neque necesse est anitatem di nctionis commissici, qua defendatur Aristoteles : notae sunt atque aperta eius praefigiae adfastendum in imponendum, non setam praeceptis trarita, erum etιam multo Iluribus lacu, quam eritatι in religioni expediebat,exercitata. Quis enim locum 1 um in tο-
picis non nouit, bi crinoteles docet,cum inciderimus in periculosum crdificilem locum, quem nec probare, nec Dinmere tamen delimus, temporis initantia tendum esse 'faciendumque quemadmodum hoc loco magii Ieriis faeit 'Qui cum Deo faelicitatis humanae causam tribuere nollat,nec tamen id aperte propter impietatis crimen negare auderet, nobilem iram tem poris in Iantiam de more occupauit.Sed haec,ait, alio loco commodiusfarta sse distulabuntur.Verum cuius en,o o IIoteles,aut distulatsonis, aut tem
paris de prima, summa, propria, aera Delicitatis humanae causa quaerere, nisi cum de ipsefaelicitate agitur' Cuius est distulationis atque temporis de eausis bene aedi liandi quaerere, nisi cum de architectura praecipitur' De Musis aletudinis et tuendae, et restituendae, nisi cum de medicina dicitur' ius ergo est o MN Ioteles metaphsicae,credo. bi cum multa tuo more tenebris infinitis conturbani, de Deo quid sentires, cert nihil explica Iti nussum in poscis opus magnum atque egregium dediIli, quod cum diuina mente effectum esse diceres,aliquid te de Deo sulcatam esse putaremus non
non prouidentIam horum omnium: t haec nobis de te considerantibus minime mirum ideri debeat Jι nunc tandem foeticitatis humanae causam Deo
quoque, sicut se periora illa, detraho: nis forte hoc aliquu excusare elit, dicatque te mundanam quandam sed eis quemadmodum antea de sententia Christianorum dixi diabolicam faelicitatem definire. 3 Omitto fomtunam,quae iusta ratione ab hac quaestione reiicitur: nihil de doctrina ciuili in actione I irtutis Arai fataleae disturae de his enim a nobis satis
62쪽
multa dicta sunt: s enio ad istud eansi rarium, qua probat CrisAtele elicitatem non parte ali Iua itae,sed tota aetatu filatio foeticiter traducto esse definiendam: in quo argumentum de suppociis, quae se premis ita diebus interdum feruntur,leus mum,m Christianis hominibus absurdis Amsi eLL quasi ero non sint magis glorias mortes farticiter in periculis morientium,quam in lectulas delicatis extinctorum, aut non luceat ima in periculis irtus,quemadmodum Ouidius ait, Quae latet nyue bonis cessat non Ognita rebus, Iaret diram,arguιtu ue malis. me Hloteta argumeto Chra ias beatus non fuit: Quauis eni in-E3 ιme ixerat, in in morte Nirtutes omnes con tanti me retinuerit,in- rarit tamen in Priami calamitates, in a Iudaeu indigni me exatus, cinis erue Ablatus turpiter ω ignominisse iudicia populι Iudaici mortem it. Priamus rex Troianorum maximis irtutibus er opibus , quin7-ginta etiam tiberorum prole ornatus adsienectutem Uyuefalicsιme ixerat, sed illum mnale, in diuitia, in regno orbatum,cum ad aram confι-
me dicens altaria ad Vsa trementem Traxitim in multa lapsint Ianguine nati: impticuisque comam Lua,detrasve tarusium tulit,in lateri capulo tenus abHrit essem. Haec u Priama fatorum,hic exitus istum Sorte tuti Troiam incensam,mprolapsa identem Pergama, tot quondam populis ter duesuperbum Regnatorem 'uacet ingens tittore truncus, evulsumque humeris caput, sine nomine corpus. 6 Ateles sulti mam busti opinionem seruulus Priamum beatum fuisse non putat, quod supremis Uta Lebin tot res aduersas passus'.Quam/ilities doctrinae non tantum a Christianis ,sed etiam a moltiwmas πι- eureis, e ante dixi,reprehenditur, qui dicunt sapientem si in tauro phalaridis torrueatur,dicturum tamen,quam hocsuaue,7uam nihil cura. Nerue ad tantam leuitatem re silendam γ' ιma mare Irarum testimonia proferenda esse inimo, cam irridendus potius hic error, suam argumentis refellendus esse Mideatur. Db. s. s.
63쪽
Cap. Ioacs AVD. TALAE I EXPLIC
' Sed requiretur fortasse nunc, cum 'licitas hominis sit in perfectione π perpetuitate vittae , non quenquam,dum miritu luceque stultur,beatum putare: sed extremum iuitae finem flectare sentena Solonis oporteat s msi hoc nobis concedendum en, an tum δε-mῆ beatus sit futurus,cum de hac iuita discesserit hoc quidem probabile non sit, praesertιm cum summum
bonum confirmemus aliqua virtutis amone contineri
Quod si j licem negamus eum,qui sit mortuus snec hoc sapiens ille Solon statuit sed tum putat in beatis tuto numerari posse, cum desierit esse miseriis humanis, iis calamitatibus obnoxius) attamen de hac quoque re magna m dissicilis quaestio est: quemadmodum enim 'vi-uis nihil sentientibus svrsi dormientibus aut peregrinantibus obtuerit haereditas, aut rerum domesticarum aduersa quaedam calamitas sic mortuis oe bona, O malasine usu sensu iuidentur accidere, vi decus oe infamia: itemque liberorum mposterorum res tum proste- ,tum aduersae. Haec etiam qua sequuntur,sicrupulum quendam nobis iniiciunt, quod qui ad extremam usique
senectutem sanctissme beatissimeque iuixerit, i in ea
sanctitatepes erantiaque rationis, e corporis vinculis euolari post mortem pro natura m conditione po i rorum commutari posse videaturiquorum alij bene, cum dignitate uiuant,alij contra scelerate, oe cum infamia, neque etiam in variis casibin,qui paretibus accidere possunt, uno semper atque eodem modo sit affe- eius. Atqui hac interpe rationum momenta ξ gnant,
64쪽
quod absurdum sit quenquam post mortem tam variὸ
commutari, ut modo beatus sit, modo misere:aUurdumqμoque sit, qua posteris vivisique contingunt, ne vel ad punctum quidem temporis ad mortuos parentes peruenire. Sed ad rem nobispropositam reuertamuri quasi co
gnita per 'ecta, fuerat, fortasse satis erit ad id diiudi
candum,quod quaerimus . Si igitur extremum tempus
flectandum est,ut decurso vitae statio tum demum beatus aliquis habeatur, non quod tum beatus ipse sit, sed
quod antea, ci/m uiueret ex virtute m ratione, fuerit, cur non fit absurdum, cum in eo fa licitas insit,farticem tamen eo tempore vere non posse nominari s quia propter varios cir ancipites fortunae caseus homines dum vivunt,noluimus beatos afrmare: O quia beatam vitam firmam ct stabilem esse, nec in aliqua parte aetati ed in uniuersa vita adιtramurifortunam vero δε- minam vicissitudinis ac varietatis saepe in eosdem vivos
quibus afflaui ubito restare. ' Nam si ad nutum fomtunae beata vita nobis dirigenda est,eundem modo beatum, modo miserum, nec satis constantem beatum, sed F chamaeleoti colorem Aub:nde mutanti persimilem esse vere cosmabimus. . At vero nos ad c um fortunam quefruces es nullo modo rectum est: non enim bonae aut vitiose amones in eius deae potestate sitae sunt,quauis hominis vita 't ante dictu est huius muneribus beneficiis egeati Amones aute qua ducutur a virtutibus, beata vitam,quae ab aduersis vitii aduersam d Hi misera oe infruce gubernat. Atque huic sentetiae costenta-
65쪽
neima est id de quo agitur , propterea quod nulla in re bus humanis assiones tanta firmitate constantiaque ni tuntur, quanta fiunt bae, qum virtus ipsi gignit, in quibus multo plus flabiblatis ines,quam in silentiis Sartibus: Atque earum ut quaeque maxime aliis dignitate praecessit, ita firmissima constantissimaque est: quod in huiusimodi principe genere a honum maxime diutissime vita faelicis hominis propagatur: qua causa videtur esse,cur ab obliuione vindicetur, fama praedicationeque hominum perpetua commendetur. Quamobrem vir beatus talibus officiis fungeturritalemquepest praestabitper uniuersam vitam. Semper enim vel maxime in eas actiones incumbet, quae ad decus m hon
statem stiliant, oe casius perbelle,vultuqzestemper eodem feret omnes, cum sit vere bonus, quadratus sine ulla reprehensione. ' Cumque fortuna sit eo
Arax multarum reru magnitudine, m exiguitate tum commodi,tum incomossi disserentium,nemine equidem
ignorare arbitror in paruis m exiguis rebus siue secundae siue aduerse fuerint,nullum esse momentum aὰ beatam aut miseram vitam: magnis autem commodis fortunae fa licitatem augeri, quod multum Idendoris mornamenti vir bonus ex his consequatur: quorum etiam
Uus in Hira stlendidus oe illa iris existit,sinaurem fataggregatio maxima rerum aduersarum, quoniam , dolores efficiunt,m actiones virtutis impediunt, ab his
quidem beata vita fungitur m laeditum Sed tamen Sin bis ipsis quaedam dignitas hominu elucescit, maxime
66쪽
IN PRIMUM ET HIC. cscum quis ita animo a sectus en, ut duros m acerbos casein modeste pacateque ferat,non agresti flensium pore,immanἱs; patientiased generosa celsitudine mentis atque nobilitate. Quod si virtutis amones sui ante dixi)principes seunt ad bene beateque vivendum,nemo qui beatus fit, se miser poterit:nuquam enim committet, ut ullam sceleris cui quam inuidiam subeat. Nam υιr bonus, Cr is quem sentimus sapientem , hanc mea quidem sententia vιm habet, qua externis fortunae processis,tempestatιbusique nunquam Fuccumbat: ex his
quae in stipso posita Aunt,femper optima re excellentissima quaeque studiostpersequatur: quemadmodum mbonus imperator exercitum quem ducit, ad usum belli
rerumque momenta varie conuertit:. siutor ad confi
ciendos calceos habiles m aptos ad pede propositis mbi pellibus quam aptismepotest,utituriitidemque reliquarum artium homines Cr ιnstrumentum, oe materiam, ad id quod instituunt, accommodant. Quae cum ita sint,ex beato miser esse nemo potest nec tamen beatus erit, qui uis in eandem fortunam, quae Priamum
senem a 'xit,inciderat: neque etiam varius atque mu
tabilis : quoniam beatum hominem non facile quilibet caseussed tantum graues m turbulenti de flatu dimovebunt . qui si tamen vehementius urgeant,non illi quidem exiguo tempore,sed diuturno perfectoque ad istum summum unde exciderat gradum 'licitatis sese rursus extolli cum in ea longa progressione rerum genarum laude cir gloria foruerit. Qua res igitur ob labit
67쪽
quominus eum beatu definiamus, qui perfecte virtutis Usciu stequitur, fortunaeque muneribus cumulate Di
tur non in aliqua parte aetatis,fed in perfecta consem malaque vita an etiam ad hanc definitionem id accedere oportebit, ut praeclare farticiterque vitam sit a flarus,eodemque modo sep remse vita diem obiturus' quonia quae euentura sunt,quaeque sequuntur, ita sepe sium obsecura,vt vix stiri aut prouideri possint. Summum autem bonum perpetuitare,constantia, perfectioneque vita a nobis definitum,circunsscriptumque est. Quare ex his qui uiuun beati illi quidem mihi videntur, qui tribus bonorum generibus,de quibus ante diximus,cumu
lari fiuntnac beati quidem homines, id est huiusimodi,ve in hac vita variis fortunae casibus oe inclinationibus temporum siubiecti sint,atque obnoxij.
et cum felicitatis LMinitia duM partes habeat , priarem μάλteles eum teaimomis alιorum, tum seu s, proprias argumentis exposite panerioris explicanda gratia fuaestione hoc loca mouet, ritne aliquis dum tuis. beatin appellandus'distulatquesummu bonis perpetuitate itae costare um singua partes aetatis bene C aeliciterina sunt, in extremus illi tan- qua actus fini ue ita iucunde in prostere concluditur. Senteria est nos-lum stra Persima Platonis monita,sed etia contra Chrissianae religionis pietatem,quasaelicitate hominu no ιn ita,sed post mortem in caelo ruit ingrauis est, in minime contemnenda Oc notetis authoritas, Hret at suis: plerique enim tantum ethnici huι- authoritatι tribuunt, t non duattent diuinae auisoritati comparare: sua impietas eo magis execranda M. quod ab hominibus Csrimanis id est, eram pietatem profitentibus defenditur. Oct contra hunc tantum errorem Euangelicam eritatem non σπο- nam, quae nota Christianis esse debet ,sed contra Armatelica authoritatis insicitiam, anitatemque diuum ΡΠmum proferam: Dixit hoc CH- soletis' diunge istum petrae, Eserptin M. Quid in Aramteles cu-diant, ruta apud inferos contremisicit. Et cert. hic errar est Aristotelispr. -
68쪽
prius. liud enim a Platone doctus fuerat, qui multis locis affirmas eram foeticitatem esse 'Π mortem expectandam, non rn hac ita quaerendam. Etenim libro ltima de Repubtica,sicut in distulatione de Ideis paulo ante meminimus, hoc ait, Si dere philosephus est,illa apud eum multum alere debet opinio, di non abb, puram sepientiamsi consequ/steret, quam c.m e
ita decesserit. Et in Phaedone,sidare Socrates dum 3n sae ιta sumus, ιυποι parare debemus, M minimum nobis sit cum corpore comerci', M pura in nreTra, cum Deus hinc nos migrare iusserat, cumsimitibuW, 3d eupuris Crintegris ersemur. Idemque Platosiri t ιn πιυmιῶ, in couruio. Neceu quia excusationi gratιa HIlinctionem anam somniemus: quod μυ- soteles humanitus, Plato dιώιnitus sit loquutus. humana enim ιLDfelicitas, quae ab iam totele mLLtuιtur, a Chrantianis alsas mundana tias Habotica dicitur: earuefaelicitas impiorum Q m e miserorum propria HI: fuemadmodum seu loco antea planius cir copiosius o Hendi. 2 Principis aute huius distulationu citatur Solonis authoratas.'ι a Croeso rege Udom OIlita tu magnu σιbus de regia felicitate inter gat 4 , D fu , it, mra L iossuiu ita recte perfunctin diem quoquesau reelle obierat, is ea, quem fua- s.dignus fui ocetur beatus: pra quam tamen ad obitum peruenerat, ne-1 Iuam beatus appellandus, sia fortunatus. e ι - Ouid1 flectat, Metam Ii.3.-Jlicet ltima semper Expectanda dies homini Liaque beatus
cute obitum nemo, supremisuefunera debet. 3 Deande argumenta leu/wma ad tramquepartem quae Zionis adhibentur de mortuis, quasa* tuarum casibus assici dy nullo modo mutari putante atque, ere drcam, Pod res ima ιndicat, totum hoe genus argumentationis quod Ari Iotelesseruιtur,tam Paraum m incoilans es, echamaeleontismile ideatur. 4 Chamaeleon 't ait Plinius ycirca Pha- Isb.8op.33. An nasiratur, in in India selusque animantium nec cibo, nec potu pasiitur,
nee sto alis,quam aeris alimento,Cr coloris natura mutabilior. tat na-que eu subinde, oculis,m cauda, in toto corpore,reddis fusemper que
uidim est, ideoque existimatur ersicoloris esse demutationi . Atqui de Chamaeleon retorem,sic Aransiteles sententiae dictionem Fubinde nobis γariat, quι hae na dclutatione modo beata itam extra fortunam amici modo eobus aduersis eandem subiectam facit. Arastotelis argumenta quo facilius rualiasint,iudicentur,distonam I s euentu fortunae sequamur, ιdem modo beatu modo misererit:
si non es rectum fortunam sequi:
69쪽
Quare mutabilis Cr inconstans beatus non erit, quem res aduersae non ιm tabunt t ait Horatius, Si factus illabatur orbis, Impavidum ferient ruinae. 5 Itaque talem irum appellat quadratum a quadrata figura,qua ex linea in seipsam ductagignitur 1 3deoque m lateribus, in angulis aequalis si omnino estondepropter hanc aequalitatem laterum in angulem, cum perfectum aliquidsignificare γolumus,metaphoris ιssis t1mur,redgere in. quadrum, in quadrare: in quadratu hominem dicimus, et quod semper
tieesias, It sua irtute contentus nihil extransecud a fortuna reruirat, quae iam utelis oratia in irum bonum apti me quadrat: sed nsio quomodo repente chamaeleotis instar abus atque alιus apparet Aristoteles. t qui moaeofortunae araetatem contenebat,nge ab ea flem beatam ita, mutatique dicat: in quo merito repreheditur ab omnibus philas hispatuentibus tam existua c. im fortunae. t nec istutis fiam multii adiuuet,sadst: nee
F si impediat. 7 suid quod nobis di resime frisotelea rationem
perpendentibus secum ipsa pugnare γιdebitur oratio'Nasi irtus in rebus aduersi maximestiadesiit m illustratur, M Aristoteles ait, quaeso cur notum ir bonus beatior Crforentior existet,praesertim cum irtutu actiositeausa felicitatis ins Priamus fortiter pro patria contra hostem dimicans interiit, cur no iudicabitur ille beati mus,quem Pirrus integra in inuiolata ne in extrema quidest tu deseruitsed ad regum raque prosecuta est'Cr eum fateatur Aristoteles satis magna ιm esse in γιtiu ad miseram itam,cur etia non dabιt eande im in γιrtute esse ad beata'Ontraraa enim contrariam sunt consequetia. Sed mim est,quantum Arasoteles in oratione
qua de beata ita instituit, acute philos satis di mitissit. Quauis enim interdum falsa doceatur a philosephis,mirabilis tame est apud eos cotextus errorum. restitarat 3ltimi primis,me trifue,omnes omnibus. Oct ari- soteles, talia aepe e hoc tres no tantum Iasa sed inconsequentia mpugnantia d cito Nam cum ad co7 uendam felicitatem, nicam duntaxat causam nobis proposuisset,actionem perfectae irtutis, Interdum tame bonos quavis sint iusti, suauu temperantes, Pauu fortes, quavis relisuarsi
inutum studio 1egat esse beatos,si morbose ignominia, s dedecore, suppliciis Crgrauibus tormentis assiciantur. Vua cum ita sint,quemodo Zois cristoteles non dicam impudentiae,sed inconstantiae in leuitatis crimeefugere' Sed textremum abruid habeat oratio, subductis rationibus co-
70쪽
eludit hominem in ita non absolute,sed ex eonditione appetrandum esse foeticem: idelicet si in abundantia fortunae, dignitate in pro=eritate rerum omnium irtutem in ita se uutus praeclare in fortunate morratur.
Atque haec quidem hactenus. ' uuae vero posteris Cap. amicisique contingunt, si cluis dixerit ad mortuos nihil omnino pertinere,valde ab amicitiae legibus, S opinione populi disicrepare videbitur. Sed cum multa poneris accidant,m magna disiimilitudine, ut alia propius,alia longius mortuos attingant,desingulis diffutare longum m immensium esset. In genere aute flummatimque fortasse satu eri hoc modo: si quemadmodum vivorum calamitates aliae plurimum ad labefactandum beatam vita valent,aliae leuiores Auntsc di 'ares set quae contingat amicis mortuom,ob eamque causam modo grauius, modo leuius mortuos assciant: quaquam multu
antererit, an vivis, an mortuis caseus eueniant: ac multo
etia magis, quam an res nefariae, graue ue imitatione hi biohu in tragoediis repraesententur, an ab hominibus per furore 6 celas agantur. Animaduerteta igitur est hoc modo rerum dissimilitudo,immo etiam fortasse maga de mortuis dubitadum est, an posterorum fortunam
siuepro 'eram sue aduersam communem sentiandi vi detur enim ex his quae diximus, si quid fit siue bonum sue matula quod ad eos peruenia id aut Auapte natu-
,aut ipsis exile atque exiguum esse. Siquide non tantum, ac tale est, ut aut eos quι beati non erant, beatos efficiat: aut his quι beati erant, beatam vitam auferat. Quare pro 'eri,aut aduersi casius videtur aliquid momenti mortuis adferresed tamen elusimodi,ut neque ex