장음표시 사용
31쪽
sabitur. , Primum Ari titileae contradictionis argumentum ex Ideorum circunflantia ducitur, )nde si siletisimus simplex primi generis: In quibus eis prius aliquid Crpserius, in his non est c7munu Idear In bonis est aliquid prius Crpo ferius:
Bonorum igitur non est aliqua communis Idea. o Arelissatim ab initio tergiversatur,m res alias agit' expectabaab re t doceret beata hominis ita non esse in sapientia Dei. erum omissa quaestione distulationem a Deo , diuinis Ideis ad humanas notiones captis defeejit: sed tamen mos ei gerendus en, t quocunque ore se uamur. Platonis decretum quod ipse sumit,ad generales notiones,quae humana cogitatione coprehenduntur,pertinet in quibus nihil tectessenius Crpo Terius,quod omnia fuasub aliquo generesunt, ex quo generis naturam si endicat. Quod ero ex Platonis i limonio nullam numerorum Meam esse dicit, falsum in commentitium plane elu: nam Plotinus Platonicorum Iiammus in libro de Ideis in ente contrarium affirmat, bi docet omniis r rum 3ua in mundo sensibili secundil natura junt, Ideas esse diuinas, quinetiam qualitatum in quatitatum qua secundum natura uni in quibus nominatim numerum consιtuit Sed caetera attedamus: In bonis sit, HI Hι- quid prius in possenus. quomodo' Nam bonum in categorii singulis est,ex quibus sub Italia qualitatem,m qualitas relatione praecedit.Esto, inquam,
sim ces rerum natura primum nobis cogitantibus occurrat: drande mutuis
inter se assectionibuι conferantur pH-μμbLiantia quam qualitas r quaritas quam relatio . quid tutin propterea fieri non poterit Ot omnia quae
Ρnt, nuos natura communιcatione contineantur ' in qua na cogitatione
priora poIlerioraquesunt,alia ratione,ad communem originisseae fonte Crtoruam caput referantur'
'ger Aristoteles, Cr id fieri non passe contendit, praedara siti cat
gor arum sarum commento: Categoriae nihil habent commune in niuersiam: Bana sunt 3n singulis categoriis: Bona gitur commune quidquam niuersum non habent. faces quislionem 3nrtio positam hae argumentatione minime concludis
rursus soc loco de humanis Idris ron de diuinis agi hoc enim alieni ntium in hae refutatione feruens e 1: sed propteruι Dilacis hominis e ptiunculae,quas obtendit Platoni, nobis expediendae in Dilendae Funt. Natanon dicebat num bonum esse genus omnium bonorum, sed γnum esse commune in niuersum bonum, nempe Deum, a qua essent omnia bona pro cta, in Poste rem omnia. Cristoteles sententia Platonis sephi licet -
32쪽
ducit ad eategorias βM: in quo dupliciter reprehendendus ea, quod'tentiam Putonis de mures bona male peruerse interpretatur: in quod eategorιMFuas laquam κυρίας ,id est,catholicas 2ιalectuae doctrinae sintentias nobis obtrudit, quae commentitiam dialectica inuentionis er δε- phialicam confusionem continent: nee tamen in hae confusione βροι potes LM nihil' Ommu bonorum commune Ens enim Platonici idipsum commune esse contendunt,rn cuius ratione er natura omnia quaesunt,exquo conueniunt. Itaque fiat, si mum Hrsimum Platonis decretum contra calumnias Inotetis facile defendunt. I Transeamus ad tertiam refutationis huius partems dg m- plex ea secundi generis, hoe modo: Eorum quae habent nam Ideam, na sientia est: Ponam non est siseriarquia multaesunt artes in siletiae bonoru: egare bonorum non est na Idea. Meminit tandem si a proposita aberrare: contra diuinam Meam ali3uid dicere in lituit, necdum tamen ruritionem concitidis propositam de beata ita, contra doctrinam Idearum communiter distulat: Multae sunt st cialesseientιae bonorum,ergo no est na niuersa: mesiphistica estis esu: possunt enim multa steciales esse rerum silentia, in tamen γna Aut omnium mater,suatis e sepientia, quae primam rerum lausam contemplatur, O ad eam res omnes, i adflnem Fummum in extremum refert. 6 Dranceps crassToteles ιnterrogatiunculis innate mcontra Platonem Ideas μὰ rebus non homonymas ,sed synon mas esse argumento asse-cie probare conatur:
homo,nomine conueniunt,m definitione eadem continentur:
Non sunt igitur Ideae Fuis rebuου homonymae. Platonicι negant antecedens,in ιnter Meam Q rem, idem quod inter eritatem eritatis imaginem di mensarisit: inter igitur Usum hominem in homιnem, id est, inter diuina Ideam haminis er hominem ex materia er forma compositum, quaeris Aristoteles,quantum intersit uatum sinquam inter simplicem natura in compositam, expertem mater , m materiatam,persi bonam, γ cum bono commumcantem xemplari erfidiam imaginem: Plato enim steries rerum omnium in Deo ponebat, immi Dei sepientiam omnes Ideas eamplexa esse Diebat quas,cum raus essent ante res omnes creatia in Deo sempiterna, idcirca sibi nomen bonι magis mssicare eonfirmabat:
33쪽
gis nome Cr natura alboris obtine quam ea quae n. tatarat die sit asia se Idea diuinae,quia sempiternae Funt,no ιdcirco magis naturam in nomen sonisi attribue quam res ex eis procreatae,qua sunt mutabiles. Ludis,uinar, stoteles, Cr quasi praeuaricari in a causa de indu mia ideris luleuiter in puerstiter argumentari Platonis authontatem magis sarta tectam, quod asunt,a calumnia tueris. Quid enim comparatione tua furit 'quid stultius 'quid absurdiuι' in priore parte res eiusdem sectet,in trinque finita sumuntur: in posteriore altera in ιta es, altera Mita. Qua test igitur tam di milibus, tamque disiunctis naturis conuenire simili- turit 8 Hli etiam calumniator appellatur Ocristoteles,quo ciret a P thagoreis ideas probatas, in Platonicae prui ophia aemulum Speusipptim fuisse: PIthagoras autem Deum appellabat μιοναδα, id est nitatem, αγαρ ad est banum.Speusiptin Platonis nepos in definitionibus ait Deum esse μορ ἀθαναγρ αυ-ρ- πυς Geflo λονιαμ, οὐσίω αιλον, Γς γ' αγαθου φυσεως H. Lμid est,animal immortale, in quo satis sit ad beata
itamGustatiam sempiternam,Creausam natura ι ius boni. nde collat Platonis in othagora de Deo, de no,de utar, de beata hominis ita nodissimilem fuissesentetiam ire duplicem ordinem bonorum in malorum a P thagora descriptum cum Platonicis decretis pugnare. 9 Sed mirum ni quam Ocristoteles caeleste Dei numem lume sorreat, suam Deum num animo in cogitatione refug/at, quami, o modo de metibus hominum, sed de medio rerum tollire cotendat. argumetum iam
proximum,quod ex diuisione bonorum nascitur album in impium est: bonis alia persi, alia propter aliud bona dissitur,m persequidem, i sapere, i didere. t nonnulia oluptates, i honores Non est igitur nicum per se bonum. quid ad hanc argumentationem Platonui respodent'Neque sapere,n fue ι recinerue oluptate nerue catera elusemodi,fua usto bona para ruri in bonis per se ine se: quod elusi di sint omnia, t ab Idea diuinagrineretur odemque feraturaneus en m omnium bonorum fons in author in
is est. Ar Hia tame inquis) a philosephis nonunqua bona per se diesitureno nego sed isic comparantur tantum cum bonis humanis, no etiam cum diuinis. Itaque cum tsitur fac diuisione, t bonorum alia per se ita propter aliud expetendasn hoc dica bonorum humanorum quada expeti propter aliud uadam perscia est , o propter Asia sumanum bonum. Omnia a tem quae in hominem caderepossunt,ad Deum authorem referri oportereputat philosophi omnes, exceptis Epicureis risoretiis quibusda, quorum, impietas cum aperta rebruarum Isitis horum ratione, tum certa im
34쪽
dulitata Chrissiana fidei eritate iampridem damnata KLIo Septimum argumentum proposita refutationis sequitur: in οἰ- logismus cinnexus secundi modi. si haec bona persesun habent communem bonι rationem: sed non habent communem boni rationem: Ergo non est dris communis Idea bonata semptio fallax Mi Aristotelis i in testimonis couinei te qui paun ante bona per se definiebat.qua si vi sola Lab homine tame expetantur quae certe de itissapietιae, oluptati,hanari, milibus,quae Aristoteles appetiat per se bona ommunis esse poterat. Et conclusio filogismi sophistica nugatoria es,in qua tota sila assumptio ponitur: debuit enim Aristoteles exf2gismi ratione concludere erga nosunt per se bona: in
suo ammaduerte quam caecast inuidra hurus obtriatationis: na paulo ante bona per se tui qua nune n.n esses tragismin his, s ad legem dialecti
ca artis conformetur,conclude hoc modo
si set hae per se bona,haberet Hiruam commune boni rationem: Md non habent:
Ii Relabitur deinceps ad superiorem homon iam: mi Meae a Platone dicatur suis rebus homon ae , quaerit ex quo genere sint homon σ-rum, an quod casu aliquo in eadem nominis scietatem eniat'an quod ab no prodeat'an quod 1n num recidat' an quod similitiadinis aliqua ratione coniungantur' Platonici illud 'IDemum probat in Ideis disinicia quas rad era exemplaria gulae res expressaefactas sunt. Itaque iis Dominem Cr homine,id es, Ideam hominis rem ipsam natura quidem disiungunt,fedpropter simititudinem communitate nominis coniungunt. Ia sed hae distulatione mulatse in eam philosophiae partem reiicere, qua με- - gυσικα nominantur. bι multo petulantiores in euia dentiores calumniae a Platonicis refutantur. IJ Hactenus cristotelem ex
eius oratione impudentissimum calumniatorem, tergiversatorem aperti mum .phistam matitis mum, hostem Humae maiciatis Cr religionis execrandum percepimus. disertasse deinceps seipsium corrigete immό Ieromaiora in clariora impietatisseae argumenta dabit Nam eMeruentia antecedentibus longe peiora m deteriora reperientur.e id enim aitu Letifimum integrum proferam,o secundo genere connexorum, i desierata illius mentis Llotetiae peruersias intelgatur. Si quod esset commune omnibus bonum,id nec ab homine cognosci,
nee in Uum abrum rita deduci pessit:
35쪽
t tale quidpiam quaeramus,quod cognoscatur Cr habeatum Nutrum igitur e I omnibus commune bonum. Propositio falsea Cr impia: Dein enim noselum potest ab homine cognasii, seipsum Oi Iedit, Cr adsecognsceta homines multis modis inuitate nee silum Christiani homines diuinis legibus ιυιtutictersietiam ethnicis modo admirabilem 1IIam mudi machinam Iusticiun Deum alιquem
prιmum rerum omnium paretem seupremumsue regem cognoscut 'Socra-
Lιαιά - tei apud Xenophante praeclare Horit, Cr diuus Paulin in epistolu ere cocti, o factis smat μή fena est, 'fuit,tra Deι in omnes impios Cr ιmustos,qui eritate Dei in Ja peruersitate detinent. quod enim de Deo egnosii potest,notias inter illos Dein enim eis aperuit in ostendit. Nam inuisibilia in pontereatum m udum,ex operιbin intellecta costiGutur: literna quoque e iram in Luimias. ade. t excusandι non 't quia cum Deum cognouisi' sent,no scut Deum laude in pietate coluerunt, am facti sunt se is a gutiis: Cr rerum cogitatio erasiis erat ocultata'circus a tenebris: mcὴm sesepietes praedicare ultifacti seunt. Verum Aristoteles iis, salu-- m1ne natura ιdere no potuit. M no potuιt,cur arguitur a Paulo' Deinde sis *patuitatur tam oti fatuin es, t ei- doctranam probes, Crabeo ita degendae consitium petas, quem sicias m ta tenebris errare Sed tamen quavispersectam Dessapientiam in tanta caligine temporum consequi non potuerιt,tamen ruodammodo Deum ex eι- operibin agnesierapotuit. Quid Db. r. nai. enim,ait Ciscro, potest esse tam apertum,tam persticuum,cum caedum ast deorum. ximur, caelestiasue contemplamur, quam esse aliived numen pranianti mae mentis,quo haec regatur Et Plato omnibus locis authorem natura Deum mirifice coluit . quem γt ante dixi Niloteles annos num ι-ginti audierat. I Verum pergamm ad atia:
Si esset Idea inquirenda , est petim in singulis rebin, bi pos
t non es inquirenda,quia in singulissilentiis non inruiritur: Non est igitur Pa Idea. Et in suuia artib-,Ideam inquisitio es,o Aratoteler,m ab ingenuis
homιnibus Idea communis omnium bonorum t abs te modo) minime n gligitur: Summa enim humanasapientia est Deum nosse antemplari,s.secipere, in ad eum omnes humanas cogitationes m a tiones dirigere. t ero ad extrema contradictionis tua partem plumbeo γt aιῶt pugione praeceptorem tuum pugis,cum inter gas, quid illa communis Idea textari aut fabro coferat ad βιπι artes ex uedas: quasi γm, de bene texendo aut aedificando,non debene in beate tuenda haec doctrina susiciliatur.
36쪽
IN PRIMUM E T HI C. 39Quamobrem eum exbee naevirecognoscamin P m fraudulentus mal/tio , quam ιπι- su noteles. alde mιrandum e I religionis chri Bana fundamentum a quibusdam feri um 'Duo omnis ιπιet tis fundamentum debeat appellari.
' Sed satu dictum sit de sterie, aliis illustribus de Cap. 7.
summo bono sententiis quibus omnibus confutat nunc ad propositum reuocetur oratio , vi quid tandem Fummum bonum sit, intelligamus. Nemini autem dubium vi, aliud in alia actione atque arte bonum versari. Aliud siquidem in medicina,aliud in scientia militari,S in reliquis artibus aliud eode modo. uod illigitur uni cui que reι bonum opinor, ctiam causa aliis multae a hones sincipiantur: ut medicinae sanata' artis bellicae victoria, architecturae domus,altarumque artium aliud eodem modo bonum : C7' in omni actione deliberationeque se clienda finis est,cuius causa res omnes geruntur S sunt. Τ Quare si quod est rerum agendarum extremum , hoc ipsium bonum sit agendum: sin plura, haec ipsa sint agenda omnia: ad numerum mquidem variata tamen eodem relabitur oratio. Danda
igitur nobis est opera, ut clarius m apertius summum bonum declaretur. ' Quonia igitur plures fines in hominum studiis esse, σ alios aliorum gratia expeti satis omnibus in proptu est,ut opes,tibias ummatimque omnia instrumenta,constat non omnes esseperfectos: qui
aute optimus,lsabsolutus. Si quis igitur finis omnes perfectionis numeros habuerit,certe sit quod a nobis quaeritur siummum bonum: sin plures erunt perfecti,qui maxime fuerit absolutus, seummum bonum dicatur .
37쪽
M Cum igitur multi sint in rebus agendis finium gradus, qui propter se expetitur,melior est eo, qui propter
aliud optaturi qui nunquam propter aliud experitur,reliquos fines, qui propter se, m propter aliud expeti solet, dignitate perfectioneque severat:ex quo genere si quem reperias,eum undique perfectum cumulatumque iudicato,qualis maxime videbitur esse frlicitas homini quam σpropter se semperii nunq am propter aliud expetimus. η Gloriam vero m voluptatem oe intel etiam m omnem denique virtutem propter se quidem amamus: nam quanuis inde nullum conse queremur emolumentum,singula tamen haecμavi magnopere diligeremus: sed farticitatis etiam causa nihil horum non optamus, magna ste indum, nos horum pe cir beneficio ad beatam vitam peruenturos. t far-licitatem nemo voluptatis, gloriae, prudentiae, aut aliarum rem causa expeti putat oportere: qua quam pem fecta sit,quamque nihil omnino desidere cumulata rerum satietas, s mens suis votis expletae,in beatis hominnibus ostendit:quod enim ex omni parte perfectum bonum e i, id satu esse nobz, nec quicquam praeterea re
quirere videtur.' Satu autem esse bonum dicimus,non
uni seu homini, vitam sine usu S co uetudine ho
minum degenti, sed parentibus, liberis,comu ,reliquis amicis tr ciuibus: ' quoniam sic hominis natura ingenerata est, ut habeat quiddam innatum quasi ciuile ac populare, quo cum hominibus humana quadam soci tale coniugatur Sed tamen in eius quod satis est δε-
38쪽
finitione Adbibendus est aliquis modus: Naque immensium erit atque infinitum, si ad parentes, posteros, amι- corumque amicos hac in re progressi hceat. Hoc igitur rursus nobis diligenter confiderandum est,' ut fit bonum stipso ad beatam iuitam colentum, quod a reliquis fortunae,corporis, S animi bonis sepositu paratumque sua νι expetendam iuitam,re que nullius egentem facit: quais,ut opinor, est hominis felicitas omnium praestantissima atque absolutissima , si cuma aliis bonis non nu
meratur: 'isin cum altis coniungitur,accessione vel mi
nimi boni pluris aestimata. Nam cum quidpiam ad aliud accessit,amplificare flet eius boni cui additure flantiam atque dignitatem,ut eo bonorum virorum vita sit beatior,quo sit corporis,animi fortunae bonis
plenior: at bonum quo maius, eo magis expetendum.
' Quare satis speclicuum fetlicitatem bonum esse undique perfectum, sique ipse contentum, cum sit ex
tremuN omnlum rerum agendarum finis. Sed omnes
fortasse felicitatem siummiι esse bonum conceduntti quid
autem ea sit, hoc loco clarius enodandum atque explicandum est: cuius naturam,usmque omnem per icere
licebit,si,' quod sit propriiι hominis opus atque munus, inuestigemus.' enim tibice S statuarius,5 quiuis amrifex, m omnes, ut paucis dicam,qui circa aliquod opus actionemque versantur, in ipse opere summum bonum siua artis constituuntnsic homo, quoniam proprium aliquod munus habet,quo referat omnia,in eo finem S
perfectionem flua natura collocabit. Ergo fabris σ μ-
39쪽
41 A V D. TALAEI E X P L I C. toribus certa munera certaque actiones erunt propomi hominis nullum erit proprium os iumsed ad otium m cessationem natus erils An non ut o uis,manus,pe
dis, m singularum partium sevum munus est: sic prae
terea quae seunt in corpore hominis , qui maxime animom mente cernitur, certum genus offlciis, quod sequatur ponendum est ' quodnam tandem' quod enim vivit homo id habet cum stirpibus communerat proprium munus hominis a nobu inquiritur: ab hoc igitur primum uitam, qua alimur m augemur,sieparare necesse est. Deinceps in homine Aunt quinque flensius, sed communes cum equo G boue, reliquis mutG animantibus : quid igitur proprium hominis restat, nisi vita inamone posita,quaque ab anima rationis participe gubernaturi Cuius porro vis una est rationi obediens, altera rationis plena atque intelligentiae. '' Itaque cum duobus modis facultas anιmι rationalis appelletur, eam nunc assumamus ery to nostro magis constentaneam,
a qua proficisicitur a bo. Quod si ita est troprium mu
nus, atque offrium hominis ess, aut actio cum ratione congruens,aut a ratione saltem non abhorres. Icium autem huius vel illius hominis, m hominis boni in eodem genere ponitur,quemadmodum citharoedι do-Eti citharoedi .ead mque Dititudo valet in aliis rebus, cum ad quodvis opus dignitas virtutis accedit, quoties aliquid bene acpraeclare gestum memoratur ac praedicaturi. citharoeri enim est canere Mibus, dom G exemcitati recte ac scienter citharam pulsare. QId cum ita
40쪽
IN PRIMUM ET HIC. 4: fit,proprium munus hominis in ea vita costituatur,quae est mentis acto cum ratione congruens, quam praeclare
oe cum dignitate sequi probi est hominis, in exercitatione virtutum confirmati quicquid verope e tam est,id sua virtute perficitur m consummatur. ' Qua re Fummum bonum sit actio metis uirtuti constentanea: An plures erunt, ta virtuti, quae princeps est oe regina reliquarum virtutum, longequeperferi ima: '' Id ueaddendum est,in perfecta cosiummataque vita. Etenim quemadmodum nec una hirundo si consticiatur ad f-nem hyemi aec dies unus si paulo mitior factus fuerit, ver protinus es ittata nec dies unus,nec exguum θα-tium temporis beatum farticemque hominem reddit.
' Haec itaque sit definitio circusicriptiόque Fummi boni. sic enim fortasse necesse est primum adumbrare mleuiter informare: postea vero fluis sui aiunt) coloribus exprimere. Potest enim vn qui ue qua praeclare sunt definita, producere longius dicendo, i explicare
cumulatius omnia,qua progressione temporis paulatim inueniuntur m adiuuantur:cuius quidem temporis beneficio adhibita longa obseruatione artes quae fuerunt initio perexiguae, maximum ceperunt incremetum cum
fuerit semper hominibus concessum,ut quod qui ue inuenisse ad explendas artes perpolienda ue adiungeret. AE IV rum nobis illad memoria repetedum est, quod ante docuimus,accuratam docendι Autilitate di entiamque non similiter in omnibus rebus requirendam