Enchiridium medicum, ethicum, et theologicum; siue magni Hippocratis Coi aphorismorum sect. 7. In quibus, facta sacrarum sententiarum, ad aphorismos collatione, breuissima elicitur methodus, dignoscendarum, praesagiendarum, & curandarum animi simul,

171쪽

Α P H. I V. '. Victus tenuis , atque exquisius in morbis quidem sinis semper , in

acutis vero in quibus non com G. nit , Perιculosus . Et rursu , qui ad extremum deuenit tenuia ratis grauis est . Nam ct repletiones , qua ad extremum deueniam , gralies sunt. HViusmodi victus , qui ad extreismum deuenit tenuitatis proportione respondet pauperum inediae ex inopia cibi; hanc autem maximam effice intio re Valarum inanitionem in nostris dixi .substania mus commentariis . Sic enim habetur

etiam pau in Ecclesiastico eap. 3 .g ui omer aer, - frium ex substant paupeηum,quas quido si νὴ vio m Alium ira conspectu panis Ais tieuloia η egenti, visa pauperi es, qui defram dat illum omo sanguinis est, qui anfera in Ddore panem, quasi qui oecidit proximum suum.Qui emundit sanguinem , θqui fraude facir mercenario starres sui. Non secus habetur c. 3 s. Non apparebis ante eonspectum Domini vaeuus.Et quemadmodum in prima aphorismi parte animaduerterat, pro morborum varietate e sse cibum exhibendum te non secus Sirachius animaduertit esse essiciendas oblationes, quς D.O. M. possint esse gra-- tae,penes peccatorum varietateni inquit enim. Sacrificium salutare est attendere

172쪽

mandaris iis discedere ab omni iniquis te, O deprecatio pro peccati recedere Ab nem g tainiustitia. Retribuet gratiam , qui osseri rus vn desimi sinam, ct qui facit misericordiam deprom- err sacrificium. In amni ιο hilarem Pserit De vultum tuum .is in exultatione san- fisca decimas tuos.Est vero animaduer. tendum Hippoc. consueuisse appellare graue quodcumque est intollerabile, quam phrasim fortasse didicit a Sapiente qui frequenter illam adhibuit praeci, Pue prou. cap. 27. Graue sonum , onerose arena, sed ira flutii υrroque gra- ιιιον. Ira - -abest misericordiam, ne aerumn furor, is imperum ranci συρι- risui fero quis poteris p . ,:

i in renui victurari delinquunt: quo*, pi magis iadantur. icumq;emm

error. committitur magnus' maior

i in hoc fit , quam in paulo pleniorimi inret terea etiam sanis pericu- ιο us existit valde,st conmisius rein nuis 'exquissitus victus, quoniam

errorragrauius ferunt. Ob hoc igiatur tenuis victus, atque admodum

exquisitua e qui si paulo pleni , magisPericulosus.

VIctum exquisitum esse sanis peri

culosum,ob illam caussam, quam popposuit Hip., ipse etiam demonstrauerat Sap. prouerb. 2'. quando inquit. Sui delican is pueritia nutrit seruum suuma

173쪽

via uri suum, iter eum contumacem. Crete- tenuem rumquemad modum in prima aphori esse pet, mi particula, illos medicos, qui minusit culosum victum , repraehendit Hipp., non secus V 4ς di inquit Ecclesiasticus, cap. 3 F.Bono animst Hippoe. gloriam re e Deo, , Non minuas primi. ' lias manuum ruarum . Da altissimo δε- candum datum eius, ct in bono oeulo ad inuentionem facito manuum tuarum i quoniam Do minus retribuens est , isso.' ries tanto reddet tibi . Coeterutri tollaphorismo sententiam analogam vide.

tur tradidisse Sap. prouerb; 13. quando inquit. Anima dolosa erra in peccatis, Proponi' insitauiam miserieredessunt, ct miser tur. Est inquam analoga,quoniam illi aismo particulae in tenui victu agra delinquunt, Propor-ε quo sit ut malos ladatur, respondet il lai tione re- anima dolost errant in peccatis . Illi e θοο τε--ob hoe igitur. Respondet altera ι ii autem melit s dignosces , si expenderis locum Oribasii , quem in nostris reperies commentarijs. Rursus, quemad modum medicus, qui praescribit victum

nimis tEn es, conturbat totam domu, ion secus inquit Sap. prouerb. I s. Comeurbar domum suum qui sectatur auari riam. Est autem animaduertendu Hi p. hunc aphorismum tradidisse, ut cautos reddat medicos, animaduertendo aliquando morbum progredi in longE deterius,quam ipsa fert morbi conditio,ia errata commissa ab qgrotante,quod medicus parum prudens existimat proue nisse, quoniam morbus est in augmen to,quod H ippocratem i mpulerit, ut di aeru

174쪽

xerit aph. primo, iudicium dissisile, sollertissimus tamen medicus, qui etiam' suerie oculatus, veritatem mi agabit.'Huic etiam proportione respondet , :quod habet Sirachius cap. 23. Omnis komo,qui transgrediιών tilium suum,e eemnens in animam suam , dicens . quis me videt' tenebra circ mdant me, parietes cooperiunt me, o nemo circa spieit me, quem vereor i deIictorum meo rum non memorabitur altissimus, is non intellexit, quoniam omnia videt oculusetas,quoniam expellit A se timorem De Auiusmodi hominis timor oculi homis, num timentet illum,ct non cognouit,quo niam oculi Domini multo plus.lucidiores

per solem sunt, circumspicientes omngrvitas hominum, re profundum abris, ct hominum corda intumes in abscondituo

Extremis morbis extrema equi

. r remedia optima sunt . QVem amodum extremis, hoe est

sortissimi m orbi debellantur a Sapienti medico,non quibuscumque , sedeongruentibus adhibitis remediis a non secus animaduertit Sap. prouerb.M. CLsitatem fortem ascendit sapiens, destruxisque robur fiducia eius. Coeterum cum sex aph. colligatur, quod remedia debet tesse aequalia morbo, id prius animadiuerterat SV Prouest. 16.quando inquit Res

Extremis morbis

extrema Couenire

praefidia unde didieerit Hippoc.

175쪽

. Responde stulto iuxta sultitiam suam: na sibi sapiens esse videatur, & Ecclesiasticus cap. 19. Periis pecuniam propter statum, is amicum tuum, Θ non abscon das illam sub lapidem in perditionem. Pone thesaurum suum in praceptis atiissimi, o proderiι tibi magis, quam amrum. Et paulo post. Reevera prox, mum tuum secundum virtutem ruam,o, attende tibi,ne incidas. Quod si velis exemplum extremi remedij adhibendi in extremo morbo, illud suscipe ex Sap. prou. Ta. I 6. Indignaris Regisnun. ei, mortis, ct vir placabit eam . In Bilaritare vultus regis vita, ct elementiata eius quasi imber serotinus. prouerb. I 8. Turris fortissima nomen Domini, ad i fam recurrit iustus, is exultabitur 3 mu nus absconditum extinguit iras ,- . num in sinu indignationem maximam. Quoniam vero aphorismus est intelli. gendus non modo de magnitudine praesidij, verum etiam de velocitate in operando , quemadmodum colligitur

ex adverbio statim , quo in subsequenti aphorismo utitur Hip. id propterea illi

accommodatur sententia , Quae habetur . ea.11. Vidisti virum velocem in opere suo, his hiτ έρη r μμ st bis nec erit ante ignobilis. eompto. Quoniam Vero ex praedicto aphorismo batur re- colligiIur, quod remedia non debent medium esse mitiora, sed aequalia morbo , ideo non dς- illi etiana accommodamus quod habet, iiii, , px R- corripit hominem,gratiam

176쪽

ille, qui per lingua blandimenta deripis. Ec cap. seqilenti. Homo qui blandis mcti uesermonibus loquitur amico suo,r re expandit gressibus eius . & cap. 2'. Virga,atque correctio tribuit sapientiam. puer autem, qui dimittitur voluntati sua confundit matrem suam. Et Ecclesiasticus cap. 3 . Ignem ardentem extinguis

Aqua, ct eleemos a re it pereatis, Deus protector es eius, qui reddit grariam, meminis in posterum, in tempore casus sui inuenire Firmamentum . Ec cap. 3 3. Iugum, ct locum curuat coia Ium durum, is seruum inelinant operariones visiduar seruo malevolo torm a. ct compedes, mitte illum in operationem , ne vacet , multam enim malitiam Gouis otiositas , in veraeonstitue

se enim eanderet illum 'i quia si non obaudiuerit, eum ilium eompedibus, o non a disices su-

. per omnem carnem.

177쪽

APH. VII. Vbi igitur morbus peracutus est , επιtim extremos habet labores, m extreme tenuissimo victu est Hen . . Vbi vero non edpleniorem victum contingit adhiberi,tantum csbi indulgendum est, quanto morbuJ emtremis es mollior . . Moib, I N pxtima aphorismi particula de-peiae ut o l scribit Hippocrates morbum pera-quq re L cutum, Qui . s. statim extremos habet la- Pondς t bores; huic analogum morbum descri nimi Vi bit Ecclesiasticus cap:ho. quando inquit

Lapsus falsa singua quasi in pauimento

cadens, sic casus malorum festinantervenient. Et Sa p. prouerb. I 3. Doctrina bona dabit gratiam, in itinere contempto rum vorago ., Cceterum quod in fineaphorismi subdit Hippoc. molliorem morbum indigere victu minus tenui,dictum fuit,quoniam remedia debent esse aequalia, atque contraria morbo, quem admodum in antecedenti aphorismo dictum est, quod prius animaduerterat SapienS prouerb. I 1. Responsio mollis frangit iram, sermo durus suscita furorem . In operis progressit demonstrabimus quomodo ira comparetur febri, nunc vero no est silentio praetereundu, quod febris quantum fuerit vehementior, citius suam denunciat acutiem; contra illa,quae est minus vehemens; atque

178쪽

que proinde dictum fuit prouerb. I 2. Fatuus flatim indis iram suam, qui nes Acu- autem dissimulat iniuriam callidus es. tum , de CCeteriam ut dignoscas, quam sapienter molle dictator acuto opposuerit molle , quomodo utrumque fuerit translatum ,latae ex ferrλ acuto , vel obtuso, vide quod habetur Ecclesiastes cap. Io. Si retusum fuero ferrum, O hoc non ut prius ed hebetarum fuerit , mulio labore exacuetur,

odi ps in Uriam sequetur sapientia.

i VhmIdminum quando morbus in

suo vigore constiterit, hoe est . - qnado magis saeua Vrgent syIn .ioeotei,eohi 'ad vi intima issimum, tam' necessita hamudaequatum praesidium re iren' te, quod dii' i non secus ubi maxima ' rget nω praesidiueessitas ad Deum O.'Me ieeurrendum, 4biben enius habetur prouerbio 18. 'N

179쪽

Coniectari orem oportet, o Qer

eum victus sciat perdurare, do neo morbus consistat, Sminquid prius ille deficiat ire possit cum ν . perdurare, vel morbus ante d ficta ,atque hebetescat. . '

vilium. IOD 'do in praesenti aphorismo, , q: sub- IN verum etiam in ali is pluribus m

stantia- net senex , ut maxima habeatur virium rum N ' custodia quippe,quae mii si in modii in-hεd, EI serumne ad V useruallone,id quiuilaodia' de prontia substantiarum conseruatione monet Sap. pr . .,quando inquit. Si enim non habes vinde restituas, quid caussa est,ut tollat operimentum de cubiti tuo. Et Sirachius cap. 33. Filio

mulieri, fratrio amico, non de Deo a tem super te in visa risa, ct non dederis, alij possessionem tua, ne forte paenite te. Odeprecerisno illis 3 dum adhue δεσμ

.res,oe sotras non immutabiere omni se νο ι melius est enim, ut flj tui te rogent, quam te respicere in manus filiorum morum . Est autem animadueatendum, hanc coniecturam, qua ad yictum instituendum utitur Hipp., atque incertitudinem , quam dixit habere medicum etiam exercitatissimum in euentu acutorum praedicendo aph. I9. , atquedu

bietate,quam insinuauit haberi in m imis euacuationibus essiciendis 23.h

180쪽

ius sectionis aphorismo,esse illud idς ν Ei isti quod duobus verbis admonuerat aph, & qu - 1. iudicium dispelle ι hoc est in arte me modo

dica nihil esse omnino certum . non tam ars me

men hinc inserendum,voluisse Hap. artem medicam esse contemnendam,qui , . Dimo, quod de naturali disciplina pronunciauit Nicolaus de Cusa, possumus nos de medicina,quae illi est subalternata , pronunciare, esse scilicet doctam quandam ignorantiam,cum hoc tamen discrimine, quod in naturali disciplina, est adhue minor euidentia, quam in arte medica 3 quod manifestE indieauit Aris.ptimo post. qua do dixit in Mathematicis haberi euidentes demonstrationes, secus euenire in naturali disciplina, id quod didicit ex Sap. in Εeclesiaste ' - cap. quando inquit. Cuncta fecisin te ore suo , ct mundum eradidis disputatioribus eorum, ut non inueniat homo opus, quod operatus es Deus ab initio usque ad finem , & cap. 8. prope finem. Et intellexi, quod omnium operum Dei nullam possis homo inuenire rationem,eo

rum qua fiunt subsola ct quantὸ plus la

borauerit ad quarendum tanto mi

nux inueniat , etiamsi dixerit sapiens se nosse, non poterit reperire. Et rursus. Cuncta

di eius, non potest eas homo explicare ser

mone.