장음표시 사용
841쪽
eoiligis , onsequenter probabilem tantummodo applicationem eum habere intelligis quemadmodum regulae inculavit. f. 162.
. Qui novit phaenomena, quorum gratia dipothesis aliqua
hiis hostis e cingere valet is de probabilitate Θ tbses judicium inrephil phi ea potest. Etenim cum requisita ad veritatem hypotheseos phil
eum iusica sephicae sint phaenomena, quorum inde reddenda est ratio tire aptuost quae per se invicem non determinantur 3. 6 ubi hypothesis vera fuerit, ea, quae vel directe, vel indirecte ex ea colluguntur, cum illis consentire debent, seu, quod perinde est, quae ex hypothesi a priori deducuntur, eadem sint necesse est cum phaenomenis , quae per observationem patent. Quodsi ergo quis phaenomen novit, ct a priori cum directe , tum dis c te colligere valet, quae inde consequuntur ex collatione comclusionum a priori deductarum Sphaenomenorum observatorum consensus eorundem innotescit De hypotheseos adeo probabilitate judicare valet.
E. gr. Auronomi norunt phaenomen motus proprii planetarum atque ex hypothesi vernieana demonstrativa ratione deducere valent, quae inde consequuntur. Ex consensu itaque eorum, qua inde fluunt, atque phaenomenorum, quae observant, veriorem illam judicant.
g. II63. suisam est. Quoniam consensus eorum, quae ex hypothesi philose. ita, is eou phica coisguntur, atque phaenomenorum major est, si ad ipsin
diem e possis determinationes mathematicas extenditur; qui ea, quae mathema tuas dinrminationes admittunt, e principia mathematica x hypothesi pariter atque observati eruere valet, ut in iis quoque m
sensus liquido appareat is de probabilitate tipabefe
multo reniusserre potes. Ε. gr. Astronomi ex hypothesi opernicana Armam alculi metrici motus planetarum exsculpunt, juxta eum Ioea eidem ad datum tempus determinant mox obsereaturi, num eodem
842쪽
viribus ad verum inveniendum c. Is
ibidem snt comparaturi. Consensu ealculi eum observatis ab alia hvpothes non exspectandus iisdem persuasit, hypothesin copernum esse veriorem
DE AESTIMANDIS VIRIBUS AD LIBROS CONSCRlBENDOS DIIUDICANDOS ET
natura arte obuia um factorumque notitiam inde havrio sed . .issoct.-Denirnolui noti no di iunctas ct quantum datur,adaequatas sese um notitimandi habitu pollat, is quae in re diversa inlunt, a te invicem di an indestinguit, atque adeo in rebus corporeis, cum naturalibus, tum amrien artificialibus partessingulas in iisdem silcertabiles a te invicem an
distinguit ex in iis porro a se invicem diicernit, qua discerni pG sunt, donec ad partium partes observabiles ultinaas perveniat, nec minus in factis perpendendis eodem modo versatur 3 7 88 9s, Quodsi ergo porro fingula suis nominibus efferre novit, quae in rebus ves factis distinguit enumerare valet. Ea igitur praestare potest, qua ad hi riam naturalem atque arebum, noci pro*rie sic dictam conde -- tenus ea semit rerum naturalium f. 76i.), artificialium ἔ.773.), artrum β. 776 ta sectorum hominum notionibus animo
lactoris ingenerandis. Notiones distincie hi non eonfun&ndae sunt eum definition hus, ut adeo eomplectantur, quicquid in re describenda obsere nil. Immo eum iastoria singularium sit, omnibus quoquemodis oc
843쪽
81 Part. II Sect V. Cap. II. De mandis
relationibus in usdem locus est. Q oniam noxiones' strin, centa iudieiis intuitaris 3.u o. 9 in us formandis 3. 6690 muti δε debet, qui in hoc seriptorum historicorum generem ruta partes adimplexe votu is ,ri Ouoniam eum in ontologicis docetur , quaenam in nru
ae a tionibis distinctis diversorum entium sermod Tendin s. disdiplinis specialibus patet, quidnam an entibus iversi
adserim hi rum specierum atteodendumst , bis dato casu singula in storica con tionem distinctam adipisci volueris 3 Min segenere scientae. - ad Mil , nseribentia inretur, notiones generis μι οππι bim ii ad consciendum scriptum bisoricum ea mi , ut ori nescierum de ptarum animo Mori ingenerentur, peraptus
cst Notio rompositi, quae in ontologicis traditur, generatis monstrat quaenam in notion distincta, mrpori sum naturalis, tum artiselasi formanda attendenda sint. morimum quae in Morilibu stabilitur, ad formandam nomnem di uam semperati ii Eouio presuera Ceterum hic quoque ad notiones eum gene is ciniologieas, tum speciales ex aliis disciplinis hauriendas non modo nota reserendae sunt, quae definitionem ingrediuntur; verum ain etera omnia, quae ex defirutionibus deducuntur rei praedae, ta libent adeo diteipliuae, squidem solida rerum cogi itione 1m. buuii .nimum , in eo innandis seriptis historicis usum haudeo. temnendum. Exemplo nobis est Astronomia, quae quo magiae, ouli uit eo attentiores&aeeuratiores iacti sunt Astronos in obsit .ando. Nee dissiculter quis intelliget eum multo rectivi hominis, prudentem ejus actiones descripturum , qua prudentiae notioneis Meundam ex moralibus hausit.
' 'I et bis bis milibu inquirendis probe versatur
ri his ii, ut animis sectoris principiis imbuat, quibus in a
844쪽
viribus ad libros conscribendos. II
tiociniis de rebus naturalibus γ artificialibus opus es. Etenim est itionis non alia requiruntur ab eo, qui hoc fine historiam sive natu Isto con talem 3 77i. , sive artium condit β. 773.) Qui vero in iis γέ dem praestandis multum versatus, is ea praestare utique valet,
quae requiruntur. Qui novit, quae ad attributa essentialia a modis distinguenda 3 672.4 seqq. 32. seqq.)Judicia determinata formandau . os. οὐ),causas rerum β.697.4sqq. atque rationes finales pervestigam das requiruntur is me non monente intelliget, quot animi dotes requirantur ad scripta historica in hoe genere condenda.
Hisoriam civilem ecclesiasticam e privatam eo, urtis ea ἁν/Wmq i u dogmata politiea re moralia inde eonfirmentur ae prudennae ei is e prisarae principia hine derivemur, notionibu mo is , is ratibus atque politicis detrentinatis in udus injudiciis inmitivismis Zoia, formandis exercitatur γ in discursivis ab inmitivis clivuendi dum a M. promtus esse debet. Etenim qui historiam civilem atque eoclesialticam ad confirmanda dogmata moralia ct politica Sprudentiae civilis ac privata principia inde haurienda condi statum Reip. atque Ecclesiae una cum mediis florem ejus conservantibus ac impedimentis S remediii β. 77o. 781. , nec non hominum actiones honestas atque turpes 3.78a. distincte describere tenetur Ut igitur eorum omnium notiones distinctas sibi sormare atque singula proprio sit nomine esse re possis, notionibus moralibus atque politicis determinatis instructus 9 ii63. , atque idem in judiciis intuitivis formandis probe exercitatus esse debetis. II o. . Porro historiam civilem. ecclesiasticam atque privatam conditurus sedulo cavere debet, ne sua de facto judicia cum facto ipsis confundat s. 778.). Factum ergo cum sit j dicium intuitivum, nostrum autem de eo judicium sit discursi-vum , II. , utpote ex iacto, seu intuitivo mediante aliqua no
845쪽
8i Part. II SAE. H. op. II. De Imandis
formandis probe exercitatus,' in iisdem a discursivis distinguendis promtus eo debet.
Non hie agimus, nisi de iis historici dotibus, quae ex prineipvi Iogicis demonstrari possunt. Ceterum ex iis Logicae quoque usurpalamir quein historicus ab ea expectare potest.
f. 168. sinuam ad Historiam e vilem, erelisiaineam V privatam in usum legam bisoriam in raesdrariae divinae eo incendarum conditurus notionibus mox μ- m tibis, politisi v Neologiae naturalis instructus, in uinciis errap inmis uarii frmandis promtus, in rationibus per standis p .r et is exercitatus esse debet. Historiam enim ea fini conditurus, qua iam mis circa eventus rerum consilio, quae fortunae tribuenda , a se invicem distinguere debetin rationem convenientiae fatorum cum aetionibus hominum in attributis divinis perscrurarinetur 3.783. In rationibus adeo pervestigandis probeercitatus sit necesse est, idemque principiis Theolmia nralis probe instructus. Quoniam praeterea fata Rem . ecclesiae homiminaque in fingulari spectatorum cum eorum adtionibus sedulo conser re tenetur 3 783 9 eorundem conveni ita pateat eadem dijudicaturus animum habere debet notionibus naoralibus di. que polisticis probe imbutumis in judiciis determinatis os mandis exercitatum β. 348. 349.
Ex his anteeedentibus satis innotescit, historieum philosephum ui esse ae Logieam artificialem utentem maxime similiarem e perira debere
Pulvom M. Historiam Merariam eo fini condiraeris, x eonset, Maestoriam lita petenda si veritatum jam in nrarum omnitio , pristipiscissar m-m disciplinae, Hus istoriam dare intendi , fumiliana experira,
f qui ad eam spectantes prodiere fibras perlegere ' venum asost, ditiis cerrum ab incerto probabile a minus probabili dis me culiare sollire Ebet. Etenim historiae literariam in hy thei
846쪽
hhesi propositionis conditurus alicujus disciplinae, qui ad eam pertinentes prodiere libros recenseres argumenta particularia ab autoribus pertractata indicare debet β. 78 . . Necesse igitur est ut eos perlegat. Quoniam porro methodum, qua inexplicandis 2 probandis dogmatis usius, explicare f. cic), adeoque quantum in veritate enodanda praestiterit reserre ten tur; non minus probationes ad examen revocare, quam in veritatem ac probabilitatem propositionum inquirere debet. Principia igitur disciplinae eum familiaria experiri β. 1 9. infacultate verum a falsi, certum ab incerto, probabile a munus probabili distinguendi pollere oportet.
Patet adeo historiam literariar condere dissicilius esse quam librum dogmaticum neque enim hic sussicit indisciplina probe esse versatum S solida rerum eo pertinentium cognitione imbutum verum multa etiam lemione opus est eaque non fugitivo oculo, sed omni attentione ad legendum scriptum dogmaticum requisita absolvenda, si quidem osse esse satisfacere, & finem intentum consequi velit Autor Atisque haee ratio est, cur viri in aliquo scientiarum genere eminentes riistoriam tamen literariam in eo condere non audeant, tum quod librorum apparatu necessario non sint instructi, tum quod a multa illa taediosa lectione abhorreant, quae plurimum temporis consumit. ubi accurato examini subjieere volueris, quae tibi nondum explorata sunt id quod profecto fieri debet, nisi nimia erga autores fiducia
subinde salii & rursus lectores historiae tua fallere volueris. g. IITO. Historiam literavim ea fini renditurus, ut ars inveniendi quinam hi- inde loeupletetur , osse debet quaenam veritates unoquoque rem 'riam lite-pore jam fuerint inventae di quarum notitiam habuerit, qui alios caue incognitas ulterius invenit. latet ex iis, quae in historialiteraria in usum artis inveniendi condenda enarrauda sunt ista , o
Exemplum ibi propositum muItam quoque lucem huic theoremati as undit Nec inutile fuerit eonserre ea, quae de arte inveniendi ex historia literaria locupletanda dicta sunt g. - . .
847쪽
, IIII. stimam Scriptum dogmaticum soricum eonditurus in ieri is seripiunt δε Veientificis probe versatus esse atque propositionum in demon semgmaticum dis abii argue praxibus inum Ibi sinuarem reddere deber an his i m mi etiam nos tenetur, quaenam ad singula rite inressionaea κει- Nps rassistis Etenim in scripto dogmatico historico, si quudem ejus lectione ad scientifica facilius intelligenda praeparari
vel veritates in usum vitae inde addiscere debet lector, non collocandae sunt definitiones, nisi quarum realitas in scripto sciemtifico jam adstructa, nec propositiones, hisi quae jam publioe in scripto aliquo scientifico fuerint demonstrata: 6847. , Sprobabiles ad quandam in vita praxi utiles a demonstrativis distinguendae β. 8 8 o. Istiusmodi adeo scriptum conditiarus inscientificis probe versatus esse debet, ut & norit, quaenam disinitiones tropositiones fini demonstratae, quaenam tantummodo probabiliter adstructae. Idem ulterius sic patet. In scripto historico non collocanda sunt propositiones, nisi determinata 3 788. . Enimvero utrum propositiones sint determinatae, nec ne ii demonstrationis agnoscitur F. ISR). Quamobrem cum demonstrationes in scriptis scientificis reperiantur 3 79o. in iis probe versatus esse debet, qui in historico dogmatico costdendo utilem operam praestare intendit. Porro in scripto historico dogmatico non lociam haben propositiones, nisi quarum frequens est in demonstrandis aliis
usui 3 864. , vel quae ad praxi tendunt 3. 863. . Istiusmodi
adeo kriptum conaturus usium propositionum cum in de monstrandis aliis, tum in praxibus perspectum habere, consoquenter eundem sibi semiuarem reddere debet
Denique in scripto dogmatico historico termini singuli accurata definitione sunt explicandi, nisi iisdem vulgo respondeat notio confusa quidem, sed tamen fixa g. 788. . neque Nures definitiones tradendae, quam quae ad definitiones sequen
848쪽
viribus ad libros conscribendos, M
Sssiciunt f. 823. , Scriptum adeo istiusmodi conditurus nosse venetur, quaenam ad singula rite intelligenda necessaria sunt.
Volgo librorum dogmaticorum historicorum cura ab iis adjicitur, qui vel scientifica condere, vel nova in lucem inventa proferre valent, dedeeortibi ducentes minus praeclara dare, cum magis pret clara dare possint. Sed per praecipitantium statuentes eandem ad alios ablegant, qui scopum istiusmodi scriptis praefixum attingere minime valent. De viribus ad seriptum condendum requisitis non judicandum ex viribus lectorum, quorum usui istud destinatur. Male consulitur scientiara utilitati generis humani, quod vulgo seripta tyrinnum usui destinata ab iis condantur, qui nequidem scripto historieo, dogmatie genuino explicando, nedum condendo pares sunt.
g. ira labrorum is Quoniam in scripto dogmatico historico, quocitan usium ctisadfrse
inventorum conditur, omnes propositiones inserendae, quae in tum bis i scientificis publico demonstratae extanc g. 863b libram Amma cum δε m tuum bisoricum in gratiam in morum eo Hrtim omnes evolve xi re debet autores, qui non ramum aliis jam dicta repetunt, verum etiam nova superaddunt, quae apud Ohos nondum exto/βος. Ahdum ne
Seripta, Aeni cum conditurus in aliquo scientiarum geris flatu, inere ae definitiones e propositiones, e spectantes persectas ha- ntifici bis inhabitu methodo hiemis ea tradi podere debet immo in quinam conisiis etiam disciplinis probe versatus sit pus es, unde principia durerissex Amonserandi mutuanda. Etenim scripto scientifico, quod inutiun vitae conditur, inserendae sunt propositiones, quae ad praxin tendunt 2 praeterea aliae, quae his demonstrandis inserviunt
3 866.9, in eo autem, quod in usum eorum conficitur, qui ad ulteriora progredi decreverunt, etiam aliae, quae ab usu vitae alienae g. 867 ditiusmodi adeo scriptum conditi rus in aliquo icientiarum genere propositiones illuc spectantes probe perspectas habere debet, ut non ignoret, quibusnaris praxes in vita utiles superstruantur, quibus tanquam principi sopus sit in disciplinis vis, quibus denique hilli ructus esse de-
849쪽
beat in eodem genere veritates adlluc latentes proprio Marte
Scripta scientifica methodo philoiphica cf. 79L , conte. quenter scientifica 3 792 conduntur tam igitur Gihodum familiarem experiri debet scriptum scientificum com
In seripto scientifico propositiones demonstrativae demost stratione vel ostensiva, vel apogogica muniendae sunt j. mo. In numerum autem principiorum demonstrandi non assumem dat sunt propositiones tanquam principia, nisi quas demonstratas esse constatis. 56a.), ideo citandae ex iis libris, in qiu simperiuntur 3.793.). Quamobrem librum methodo 1cientifici conditurus in iis disciplinis probe versatus esse debet, unde primcipia demonstrandi mutuantur.
E. gr. Astronomiam methodo scientifim traditurus inventa Astro. nomorum cognita atque perspecta habere, methodum mathematicam qua utuntis Geometra quae eadem eum philosophica f. 39. disi. praeo . Iconsequenter cum scientifiea I. 702. ,samiliarem experirio principiorum Arithmeticae, Geometriae ac Trigonometri, urebusque nee non sphaericorum Theodosii optime gnarus esse debet. ω- si unum horum requisitorum deficiat, autor non dabit, quae regulis logicis satisfaciunt. Et eodem modo sese res habet in omni 15. scientiarum genere.
o Geometri males ita resolvere novit, ut praemisse ulterioris probationis in L scribe si ea continuo probentur per profἁNisius , donec ad reser pera se impUP nens , ouorum rem e probatione nuta indigentu is eadem -- Odo extra Mathes uti potes, qua Geometrae vii Meur. miuitiva ratione idem agnoscere licet, siquidem ad exemplum attendere velis, quo modum prop'sitionem datam more gemmetrico demonstrandi illustravimus r. f. 8or. .
Dὸ libri, Quoniam supra integro capite s. 8is seqq. exhi-
850쪽
viribus ad libros eoscribendos, etc. 823
buimus regulas de scriptis dogmaticis judicium serendi, scilicet Minamis an scriptum sit in suo genero completum f. 8 i5 2 seqq. 868o, an prolixum nimis S superflua contineat 3 8i9.); an sit perspicuum g seto an utile 825. , an ordines f. 827.4 seqq. S accurata methodo digestuiri f. 836 seqq qui regularistas disdicandi libro dogmaticossibi familiares reddit re eas adeasius ob os exire a Mandi habinum sibi comparat, is non modo judicivin exactum de iisdem ferre, vertam etiam idem demonstrare
Applicantur regulae a nobis propositae ad easus obvios ubi judiea. veris, num scriptum, quod offertur, ita sit comparatum, ut definitiones vel hypotheses rheorematum in idem quadrent... Etenim datis histe judiciis ope illarum definitionum I 349. ωistorum theorem tum j. 3 80 inseruntur judicia quaesita. Et modus applicandi regulas nostras idem est cum modo demonstrandi Qua ratione in iis applicandis versaris , ut erius sis arque seeurus de veritate judicii tui. eadem quoque ratione veritatem judicii tui ineri persuaderia Demonstrationem contexere licet L Isi. n. in sumtis iis, quae definitionibus ae hypothesibus theorematum nostrorum convenienter ex conditione scripti eruuntur, anquam hypothesi, regulis nostris tanquam principiis demonstrandi. Etenim si quis principia imp gnare velit, is eorum veritatem ex opere hoe Iogico perspieerela het quodsi studium in eo legendo collocare noluerit, eontra eum non erit disputandum.
Si quis demonstratione Agis resolvere novit argue regulas By -- Logicae in universum omnes fumiliares experitur i, dicare valet, 'I' -m liber feleutificus accurata methodo sit ransire pius. Etenim qui demonistrationes propositionum logice resolvit, eidem com stat, num demonstrationes sint completae, orchnatae aut prorsiis consummatae IIIo. ωrrum autor probabilia a veris distinguat 3 386.), immo num principia detrio strandi non alia ad rubeantur, quam quae vel in antecedentibus stabilita suere,