De justitia Romanarum legum

81쪽

miscelZjuris cap. . vel etiam ab eodemque ultimo, non retractavit essed tantum divisionem juris naturalis atque etiam gentium in primaevum&secundarium Plutonis familia dignam censuit. Probat quoque hanc juris naturalis definitionem Fran. Suare Zis legibus lib. a. cap. 7. quidem ex mente D. Thomae I. a. quaest y . an. . ad primum, se latius a. a. quaest.

I. an. 3.

DUBITATIO X.

An jus naturale vel etiam gentium rem dicatur aliud primaevum, aliud secundarium fPRopter praecedentes aliasque nonnullas difficultates

auctoribus nostris ineptam aliquam juris naturalis atque etiam gentium divisionem Interpretes plerique Isngundii quasi aliud jus naturale atque etiam gentium primaevum, aliud secundarium constituissent. Puto ego quod jus naturale uti etiam gentium unum atque simplex siit illud quod omnibus animalibus, hoc quod solis hominibus commune est. I. I. . ult D de justitia se jure. prin Instit de jur nat gent se civit. illud quod a natura communi, hoc quod a recto rationis usu procedit. g. I. E. Instit eod. quod distinctio inter primaevum secundarium jus, sicuti nullo textu nullaque ratione confirmari potest erubescimus autem sine alterutro loqui,no l. II. cap. ita quoque nullum in jure nostro usum habet Nam jus quod natura omnia animalia docuit, proprie dictum jus est, ut praecedenti quaestione probavi: quod ex naturali ratione est, non naturale sed gentium est. d. s. I. se et Insit de jurenat gent se civi I. I. I ult. l. a. l. 3. l. . D. de Iustitia se jure. Praeterea sicuti simplex ratio naturalis Deum colendum. parentibus' patriae obediendum, fidem servandam esse dictata

82쪽

D Ius T. ROMAN LEGUM, Lib. I. 39 dictat, i. a. D. de Iustitia sejure, LI. in prin D. depactis. l. a. in pris. D. de constituta pecun ita quoque praecipit vim atqueinjuriam et vato moderamine inculpatae tutelae propulsandam,

nisi vim 3. D. de justitia se iura Quictis publica turbatores puniendos esse hostes jure belli interfici, sed: in potestatem

nostram redactos servari posse, ita porro g. 2. Insit de jurenat. gent se ciυil juncto g. servis Insit de jure personarum. Ecquis quaeso negabit Religionem erga Deum usu exigente humanis necessitatibus constitutam esse, cum sine ea genus humanum consistere nequcat. Idem de obedientia parentibus, patriae, adeoque magistratibus debita dixerim. Objicies l. I. inprin. D de acq rer. dom. Respondeo, Vocuis Iam antiquius non ad multiplicandum jus gentium, sed adjective instar epitheti additam esse, quo jus gentium a jure civili melius discernatur Idque ex eo patet quod ibi de jure gentium agatur,ex quo dominia rerum esse coeperunt,quod si fides nostris Interpretibus, non primaevum sed secundarium

est; d. l. ex hoe jure s. ibi DD. D.justitia se jure.

Objicies, quod jus gentium interdum naturale dicaturi; interdum autem ab ea distinguatur, uti patet ex s. singulorum II. ct g. venditae I. rastis derer divis LM, I. ult. D. de jussitia se jure. quod si . D. de condior indebit. bona es 3I prin. D. depositi. Respondeo, ex eo inferri non posse duas juris gentium species esse quippe unum idemque manens, si juri civili

opponatur, pro omni eo iure, quod omnium hominum commune est, sumitur, eoque sensu naturale subinde dicitur. - gulorum I. I. venditae r . Instit. derer divi u milibus. si Vero uri naturali opponatur, tum ab eo distinguitur Uen per jus gentium vocatur; l. i. g. P. D. de justitia se jure. I. I. se

objicies quod in s. I. In it. de jurenat gento civit definiatur

83쪽

o IA C. Maes TERTIII. C.

niatur jus gentium primaevum: secundarium vero in I. 2 eod. tu. Respondeo in s. a. non novam definitionem, sed definitionis Drg. I. propositiae ulteriorem tantum explicationem,

. DUBITATIO X. Num aliquod jus immutabile, aliquod mutabile sit' ΙUris Romani anam carpendi pluribus praebuit, quod aliud

jus immutabile, aliud mutabile dicatur, Instu de jurenat gent se civit. At distinctionem hanc certo fundamento niti,nullo autem adversariorum sententiam,ex eo patet,quod jus naturale ac gentium quod utrumque immutabile dicitur in aeu pen Instit. dejure nat. geni se civit. Deum auctorem habeat. d. m. qui plane immutabilis est, Malacho vers. si Nec aliud jus naturale vel gentium Romae, aliud Carthagines sed ubique terrarum unum atque idem est. I. r. 4. Insit de

jurenat gent se civit. l. omnes s. D. de Iustitia obure. Quod dico jus naturale sentium immutabile esse, de ips*jure naturali sentium intelligi atque ad utrumque per se consideratum restringi debet: Nam evenire potest, ut propter adVentum circumstantiae objectum aliquod, circa quod jus naturale

Vel gentium Versatur, e numero corum extrahatur, quae jure

naturali vel gentium adhuc comprehenduntur: sic non jus naturale vel gentium, sed objectum duntaxat illud mutationi subjectum sit. Exempli gratia, cum iure naturali omnes homines liberi nascerentur, evenit ut subinde populus inique in alium populum arma moveret, qui propterea juste propullari, ut reus puniri,&, quia periculum aliter saepius inevitabila, interfici ob eam caussam poterat. Rursus quia mitius aliquem

84쪽

DEI Us T. ROMAN LEGUM, Lib. I. 41 quem servare quam interficere, saepiusque praedictum periculum cessaret, evenit, ut ex hac caussa servitus juste induceretur. d. s. a. Instit. dejurenat. gent. se civi juncto servi s. In- Ut dejurepersonarum. Porro jure naturali omnes res communes erant, sed increscente humano genere, Ac quia plurimi desides simulque lauti erant, iniquum visum est diutius cum iis in communione manere. Qu9d idem de cς teris dicendum. lus autem civile mutabile est d. g. pen Instit de jure nat. gent se civit cum enim homines illud sibi constituerint, qui ipsi varii, potest pro eorum voluntate mutari. Est Magna rerum humanarum vicissitudo:ita ut quod hodie aequum, crassaepius iniquum evadat. Non obstat quod jus civile ex jure naturali: gentium derivetur, D. Thomas I, a quas sy-art. a. quorum utrumque immutabile est. Quia nihil impedit fundamentum alicujus rei immutabile clTE; ipsam autem rem variis ex caussis mutabilem.

Objicies quod in juro nostro quaedam leges perpetuae diacantur,l hae dictati. inprin Cod desecundis nuptiis l. r. Cod. desentent. ex brevic. recit. Respondeo id hunc sensium habere, quod valeant iam diu perseverent, donec iterum abrΟ-gentur,arg. l. r. inpriv. .prosocio prin. Instit de perpet. o

temp. action.

Objicies quod leges justae iectae esse debeant semel au- autem justumin rectum semper tale sit. Respondeo quod

leges civiles justae iectae esse debeant, cum seruntur, habita ratione temporis caeterarumque circumstantiarum scd cum

85쪽

a I AC MAEs TERTII l. C. DUBITATIO XI. Christianorum Religi ab Vlpiano Iudaica supersilio alibi vocetur, se ipsi Chrisiani Impoisores res num quaedam

paganismi vestigia in pandectis occurrant ρCUm Ulpianus .l generarueris. I. ult. D. de Decurionr binofiliis eorum haec scripsisset Et qui Iudaicam supersitionem sequuntur, D vi Severus o Antonin- honores adipisci permiserunt. Sedo nec tales eis imposuerunt, quisuperstitionem eorum non iatirent. Oluit Andreas Alciatus Christianorum reugionem intelligere: emnque suam interpretationem nouam vocavit Quod per me liceret, sit per novum dictae legisseneraliter . I. ub intellectum, iniquum: Ulpiano inju-xium innuere voli Diuus, argI. M F. I. Isq- iniquum 3.D.quod quirique juris, ore. Utpote qui non de Rcligione Christiana tua casu trinone mauisnste Ioquitur Movetur Alciatus, quique eum sequuntur, quod Christiana Religio a Gentilibus superstitio vocetur, veluti Tacito lib. II. Annal. ibi repressaque inprasin exitiosi supersiti rursus erumperit Sue. tonio tu exone cap. 4 ita Femis asscissuppliciosum Chri ni, genus hominum siversitionis nova ae malefica. Ego hoc argumeluum imbecille arbitror: utpote qui iidem Gentiles Iudaicam Religionem superstitionem quoque Vocent neque solum Gentiles, sed etjam heistiani: Ita enim Iustinianus: n-cimus contra Oribodoxos Di emitigantes nemini res/so, vel his etiam rim I ricam sumsitionem colunt sec. l. quoniam a I. Cod de haeretaris. Praetcrea omnes, cujuscunque superstitionissimi, ad implenda munera tenentur, omnibus p. d. de DecuriDiagm. Ergo Iudaei, argiad.I. quoniam r. Coae de haereticis..iod tamcn falsum csset mi non Iudaei sed Christiani tantum in

86쪽

DE Us T. ROMAN LEGUM, Lis. I. 43i d. l. generaliter . ult D. de Decurionibus intelligerentur.

Objicit ad haecAlciatus quod Ulpianus a Christi traditionibus alienus suerit: christiani primum in Iudaea fuerint, atque ita etiam Iudaei dicti. Respondeo, hoc aliquid Brsitan sore,si Ulpianus e faece imperitae plebis suisset nunc autem conestat, ipsum rerum divinarum atque humanarum peritissimum fuisse, ac in politicis negociis versatissimum Ipsum Alexandri Imperatoris lateri continuo adhaesisse, ejusque consilio totum Imperium Romanum gubernatum fuisse Lamprissim invita Alexandri Praeterea Ulpiani tempore' ut

de ipsius religione nihil dicam ipsam urbem omnemque Italiam Christianis repletam fuisse qui sicuti a Iudaeis odio

habebantur, ita quoque Iudaeorum consortia non admodum adfectabant: adeo ut inter hos illosque distinguere facillimum saerit, praecipue homini politico. Ut omittam quod si religio Christiaria nomine Iudaicae superstitionis m. i. genera- Iure P. I. ult proposita fuisset, Iustinianus uptote princeps sacratissimus, eam legem Corpori juris non inseruisset. Quo ultimo argumento etiam contra eos utor, qui eundem Ulpianum Christianos impostores vocasse dicunt: Moventur perlegem I. l. 3 D de extraordinariis cognitioniblu,quae

ita se habet: Medicos fortassis quis accipiet etiam eos, qui alicujus partis corporis velcerti doloris fanitatem poscentur. V utas auriculoius fluuia eldentium: non tamens ineantavit simprecatus est, si ut vulgari verbo impostorum utar exor-rietavit non sunt ista medicina genera , tametsi sint, qui hos sibi profuisse cumpr dicatione ad ment. At respondeo Ulpianum

non loqui de exorcismisic daemonum adjurationibus quae apud Christianos in usu,& de quibus S. Lucas ea II. TertuLlianus lib.decorona ct in Apologetico cap. 37. cum ait, Damonesis vobis e precis, emercede depessimus. Augustinuis de vita a beara

87쪽

44. JAC M ES TERTIII. C. Matit,aliique. Sed quae ab idololatris caeterisque impiis hominibus, praesertim ad morborum dolorumque profligationem frequentabantur de quibus in concilio Romano, tempore Gregorii iunioris habito ita legitur Si quis ariolos, aruspices vel incantatores observaverit, autph lacterimusus fuerit, anathemast. uti est ines quis ad quaest. s. Et inconcilio An. cyran cap. 3 puniuntur qui ejusmodi impostores in domum suam introducunt ad invenienda medicamenta. c. qui divinationes et si quas S. Qui vestigia quaedam paganismi in pandectis occarere asse verant,adducunt legem sacra loca s. g. istud notandum a D de rerum divi vi legempen. D. de donat inter virum o uxorem. Quod ad legem sacra loca p. s. a. D. derer divis adtinet, Respondeo illa verbi olent, qui liberare eum locum religione volunt,sacra inde evocare nihil aliud innuere quam privata aedificia aliaque profana loca ex sacrorum illatione dereligione aliquo modo participare a qua denuo liberantur, si sacra inde evocata suerint. Quod, quid magis ad paganorum quam Christianorum religionem faciat,plane non video. Ad lcgem pen. g. I. D. de donationibus inter virum o uxorem, respondeo in illis Vcrbispriusquam aqua es igni accipere. tur, proponi duo elementa a Conjugatis olim stimi blita: ut ostenderent, se paratos ad omnia infortunia simul serenda,

etiamsi ad aquam dc ignem reducerentur.Plutarch .inprobum. Rom. quasi I. Quare Lactantius ea elementa sacramenti genus vocat quo nuptiae lanciebantur. 2. Inuit Io. Ita ut non

major in iis superstitio fuerit, quam hodie caeli annulo, qui in fidei conjugalis argumentum intervenire 1blet hic enim ex optimo quod sponsus habere potest metallo conficitur,

ut matrimonii praestantiam significaret: rotundus est nec ulloniae terminatur, uti aviduam vitae societatem exprimeret: nulla

88쪽

D Ius T. R. o M AN LEGUM Lib. I. 43 nulla ejus pars altera praestantior est lapillo enim vel gemma annulus nuptialis non ornatur ut tam adversam quam pro*cram fortunam conjuges aequo animo serendam esse admonearentur: porrigit eum sponsus sponsae put haec se subjici ac viro devinciri intelligeret gestat eum uxor in digitis, ut fidem conjugalem quam dedit semper ob oculos haberet.

DUBITATIO M XI

Num vera sint quae Pomponius de origine se progresuac II. Tau narrat in l. 2. I. 3. sicq D de Orig. Iuris

QVae Pomponius de originein progressuLegum I 2.tabdi

in L necessarium a. g. exactis 3 cum,.seq D de Orig. jurrs.

narrat, vera esse cx eo animadvertere licet, quod, quum Xa

ctis regibus lege tribunicia lata leges regiae exolevissent 4ncerto rursus jure ac consuetudine licet non in omnibus, sautem in plurimis negociis populus Romanus magno cum sui incommodo ali coepisset,placuerit Anno a condita urbe 200, Sp. Tarpeio Q. Aterio Fontinali Cossi publica auctoritate decem nominari viros per quos peterentur leges a Graecis civitatibus,' civitas fundaretur legibus : nominati autem fuere Appius Claudius Crassinus, T. Genucius Augurinus,

Sp. Veturius Crassus, Julius Iulus, Aulus Manlius, Sp. Post-humius Albus Regillensis, SerVius Sulpicius Camerinus, P. Sestius Capitolinus, T. Romulius Rocus Vaticanus,& Horatias Tergeminus. Ex quibus tres in Graeciam profecti sucre . 1cilicet Sp. Posthumius Albus, A. Manlius, Servius Sulpicius Cam crinus Caeteri in aliarum interim gentium sciti, leges regias jam antiquatas patriosque mores accuratius inquisiverunt; Biennio in legatione alioque insuper anno in aliquali forma operi danda absumptis Ap. Claudio Crassino, F a Genu

89쪽

46 AC MAESTERTII, I. C. T.Genucio Augurino Cossa or. post Urbem conditam anno Senatusconsultum factum ein, quo placuit, in reliquis magistratibus abrogatis cum imperio consulari ac regi , sine provocatione Decemviri isti leges quas conceperant populo proponerent, si opus esset corrigerent atque interpretarentur proposuerunt autem centuriatis comitiis ante rostra in decem choreis tabulis, d. l. a. s. posea . D.de ori juris. Sed cum satis correcta atque emendatae, nec non sequenti anno aliis Decemviris, excepto Ap. Claudio, in locum priorum rogatis duae aliae tabulae adjectae essent,habitis denuo centuriatis comitiis in aes perpetuitatis caussa Anno ab urbe condita os . ωlic quinquagesimo nono post exacto Reges incisae iant, leges a Tabularum dictae Cicero tua Catilin or Philip r. Suetonius in Castre cap. 2s.l.qui tabulam S. D .adleg Iulleculat. l. ult Cod de frumento urbis Constantinopolitata lib. D. Neque Obstat quod Pomponius in d. Da . . D. de ore Iuris . ait

idque prope viginti annos passus es. Quia non intervallum,

quod post exactos Reges ante latas leges Iz. abb. intcr- cessit, intelligit sed tempus quo post latam tribuniciam legem magno cum sui dispendi Romanus populus, ex eo quod incerto ure utebatur, conflictatus est.

DUBITATI XIII. dum verumst, quod ait Iustinianus Plebiscita in Hortensia

lata non minus alere quam leges carpisse,s lex cit Instit. de jure nat gent. civit. VT manifestum evadat verum esse quod ait Iustinianus; Plebiscita lege Hortensia lata non minus valere quam leges coepisse,animadvertendum quodPlebiscita sint jura quae plebs plebeio magistratu interrogante,veluti Tribuno constituit,

90쪽

D E Us T. ROMAN LEGUM, Lib. 4 tuit, I lex est . Instit dejurenat. sent se civit Sciscere enim est statuere dc suiffragari. Quod orta sint plebilcita ex disicordi secessionc plebis a patribus d. l. a. deinde δ. D. hoc rit quae quod ad hanc rem adtinet ter contigit, Primo in montem

sacrum propter nexos, Servilio' Appio Coss. anno urbis 239. Secundo in Aventinum propter Decemviros L. Valerio M. Horatio Cos anno urbis 3o3. aut ut alii volunt so Tertio in Ianiculum, ob aes alienum, anno urbis 467. vel circiter. Per primam secessionem Plebs proprium magista. tum obtinuit, quem Tribunum vocavit, quo rogante io su D stagio sine puribus utra ordinavit: quibus tamen patricii nob tenebinthir, g. Gellius tib. I s eap. 7.Per secundam eccmionem lege Horatia centuriatis comitiis lata impctravit ut tri mitia rogationes universiam populum obstringerent, Lmi, lib. s.

Sed postea cum Patres populi nomine se appellari negarent, Iege Publilia a Philone in Dictatura lata anno urbis I 6 expreste statutum est, ut plebiscitis non solum plebs, sed etiam Senatores atque patricii tenerentur Livius lib. I. Sed huic, ut invidia plenae ambitione Patrum illico derogatum sui . Quapropter per tertiam sece Gonem in Ianicultim lege Hortensia lata ita dicta a Quinto Hortensio Dictator qui eam in Escu Ieto tulit plebs obtinuit ut omni exceptione superhabita

Tribuniciis rogationibus etiam Patritii 4enatores constringerentur. Haec lex Hortensia, quia crspicua consentientibus Patribus lata negocium consummavit, primumque eL secit, ut plebiscita non minusqtiam. leges valerent, rapecie quidem constituendidisserrent, potestas autem eadem esset

nat. genet oretvII. Lilius in epitomis tib II in e Psinius lib. Issa at hist. cap. Io P Augustisus Lib. 2 de civ late Dei cap. 7.

Ad hanc legem Hortensiani respicit'. mponnis, cum plebi

scita