장음표시 사용
51쪽
prin Cod de veteri jure enucleando, quae si literarum imperitus fuisset, alm in repraesenti & apud suos rerum omnium non ignaros actare impudentia maxima fuisset. Quinimo Procopus lib. s. de bella Gotthic scribit Iustinianum solitum sui stecum libros sacros pervolutare, tum de rebus controversiis ccclesiiasticis cum Episcopis reliquoque venerabili Clero innuittamusque noctem pius studiose conferre. Adstipulantur verba Platinae qua invita Bonifacii secundi hunc inmodum sonant Bonifacilusecundus Parriά Romanus latre SiguuLte, usiniano imperante,fuit Euem quidem Imperatorem tanti con sat ingenii tantaeque doctrinae fuisse, ut mirum non sit si leges Romanassarsa es incompositas in ordinem ad utilitatem hominum redegerit, eaque absciderit ouae supervacanea es inutilia videbantur. Addit Platina eum quoque de Christi incaria tione pie simul ac clegantur scripssisse quod idem Sabellicus, Procopius aliique gravissimi auctores memoriae prodiderunt. Composuit etiam in Christi honorem elegantifumum hymnum, qui hodieque a Graecis palam in Ecclesii a canitur, cxtatque in eorum horologio his verbis: O isse λο του Θεου
sacra Synaxi olim per Leonem Tuscum edita sic leuitur Vnigenitus Filius O verbum Dei, cumsis immortalis , dignatus es propter nostram salutem carnem sumere de sanora Dei genitrice semper Virgine M ARPA , inconvertibiliterscrus homo, qui crucem subisi, Chris Deus, orte conculcans mortem,unusexsens sanctae Trinitatis, conglorificatus Patri e Spiritu Sancto,salvos
nos Isc. Testatur praeterea Ioannes Episcopus Romanus in Linter clara S inpran Cod de summa Trinit. de Cathol inter Iustinia-
52쪽
D Ius T. ROMANALEGUM, Lib. I. fustiniani claras sapientiae ac mansuetudinis laudes,puriore luce tanquam aliquod sydus irradiasse, quod amore fidei, quod charitatis studio edoctus Ecclesiasticis disciplinis, Romanae sedis reverentiam conservaverit. Et si ullus conjecturae locus; verisimile non est, Iustinianum tam immensum: admirabile
opus, uti est Romanarum legum compositio tanta diligentia curasse perfici, nisivi ipse literatissimus suisset cum experientia doceat, imperitos ejusmodi rerum curam minime habere, secundum vetus adagium Nihil cum fidibus graculo: n hilcum amaricinosui. A. Gellius lib. ai cap. ult. Ut omittam . quod de viris Principibus parum ci reverenter semper loquendum sit: quod illos colere,non offendere debeamus.Ad auctoritatem Suidae Respondeo, nullum esse tam impudens mendacium, quod apud Graecos testimonio careat. Sabelgic. En ad I lib. I. Sicut literarum claritatem ita omnem sabulositatem ex Graecia effulsit e Plinius in prooem lib. . nat. hist. Quod Cicero in orat pro Flacco indicavit': Tribuo inquit de Graecis loquens,in literas do multarum aurum disciplinam, non adimo sermonis leporem , ingeniorum acumen,
indicendi copiam tesimonium religionem .dem nunquam sa
rustinianus plus aequo uxoriusfuerito nonnusi, leges iniqua clemmarum gratia tulerit 'A tonius Faber lib. I. conject cap. r. P. GregoriuSTholosanus I Intam. I. n. a. odinus lib. I. iareps. n. 17 aliique Iustinianum plus aequo uxorium: superbae mulieris astutia inquam ipsa voluerit partem,ssexum suuse, Pliirimasque iniquas leges Reminarum gratia tulisse scribunt.
53쪽
Moventur praecipue quod uxorem suam Theodoram etiam in nereoclis arduis ad summam rerum pertinentibus consilii harticipem secerit, est. δ. cap. I. I. bene a Zenone 3 Cod de
quadrienniipraescript Respondeo quod quamvis indignum
satis indecorum sit Dummeo jugo collum subdere: nec ulla vilior servitus quam imminis servisse ut ait Tacitus ac improbandi mores tam Ach deorum quam Sacarum , quibus ummum apud taminas imperium erat Ant de Guer. post Pluto-ehum, horol. prin lib. a. cap. I. n. a s Arnis ex cratiliano I. O. δ. Non tamen propterea indisci iminatim omnia omnium
Deminarum consilia despicienda, sed siquidem salisbria a viris admittenda sunt m. t. ita uisu s. f. Papinianus . D. de alministrat operio tui neque pauci viri Principes diversiis temporibus fuerint qui Augustarum consiliis summo cum Reipublicae bono usi sum Goth add. novel g. eap. I. Veluti Ni- nus Assyriorum Rex primus Seianiramidis uxoris Di r.l 9. Numa Pompilius Ovid. lib. s. 'sorum Augustus quem ramen sapient immum Bodinus vorat Liviae Drusillae Dioru Augusto Seneca lib. I. de clementia. Mulierum inquit, Iustus Lipsitus,eoninianonsemper damno viiliter enim pessPrinceps
audiet praesertim Aqua a natura paulo magis facta adprudentiam se virtutem innot. ad lib. .potit. cap. II. Accedunt mores gentium: Quippe Lacedemonii, qui Graecorum prudentissimi in omni vitae ossicio continenti uim suere tam publica quam privata cum mulieribus consilia communicaverunt Plutarch in comparat Numae ct Ucurg. Quod idem de Germanis testatur Tacitus lib. de moribus Germanorum. Obiiciunt porro quod imperator Vocet Theodoram conis jugem reverendissimam notet Τ.c . I. reverentia autem obsequium quoddam arguat lietiam s. Cod de obsequiis patr.
prest. Respondeo id Principem non sivi sed iubditorum rariCa-
54쪽
DE Us T. ROMAN, L EM UM, Lib. I. Inefacere, quibus Augusta etiam Verenda est eodem modo quo uxor etiam a marito, saepe Domina Vocatur: non quod maritus et obediat, sed quod sit cum eo con-domina, ac proinde non sui sed familiae contemplatione arges uxorem ob in prin.D. de legatus. Objiciunt quod Iustinianus, seu potius per eum Theodora, nonnullas iniquas leges minarum favore tulerit, uti sunt L Imperialis a s Cod. denuptiis l. cum multae a o Cod de donat. ante nupt. I. ubi adhuc a se cum seq. Cod dejure dotium Linic.
Cod de rei uxor. acr. l. maximum vitium . Cod de liberispraeteritis. l. iduis Ia Cod. quifotiores in pignore. verba . cap.ro . ex qua petita est auth sed hodie Cod ad C. Iul. de adulteriis. Resipondeo omnes hasce leges iustilumas aequimina esse, uti ex reliquo opere apparebit: Quis quaeso mulierum non miseraetur propter obsequia que maritis prestant,propteria tus periculum, cliberorum procreationem inducationem det assidius ta . . . d. quipotiores in pigm hab. s. sed nos . Inuit. de S C. Tert)P. Quod multis captionibus sint suppositae
multorumque instidiis expositae, ita ut eis subvenire aequislimum sit l. a. f. s. i. ad SC. elisianum utpote quae facile circumVeniuntur noveP. y . cap. s. cumssint imbecilles . Ne rialis a s Cod. denuptiis,infirmae l. I. Cod. quando mulier Iul. Fragiles l. ult Cod de Donat ante nupt. plerumque ad. Versus commoda propria inveniantur laborare .s pater . Cod. deso alibus ita ut omnino oporteat majori eas dignari studio novest. Issa cap. ult.
Iustinianus superbus, crudelis es avarusfueriti S Uperbiam Justiniano objicit Laurentius Valla lib. 6. Heingant cap. I si praecipue quia se Dominum Iustinianum
55쪽
12 JAC MAEs TERTII I. C. ex numi ate ejus apparet dici voluit quod a viro Romano in alienissimum, sec. Verum ut non dicam quod de viris Principibus semper modeste& honeste loquendum sit, Respondeo quod, quamvis D. Augustus Domini appellationem ut maledictum opprobrium semper exhorruerit Sueton in August. Tiberius contumeliae loco reputarit idem Sueton. in Tib. denique Alexander Severus nomen illud rejecerit; Lampridius in ejus vita; Attamen titulus ille in frequenti apud Principes usu esse coepit Nam Trajanus a Plinio in panegyrico saepius Dominus appellatur uti: Antoninus Imperatora Volusio Metiano in i deprecatio,.D.adleg Rhodiam de Lact. Idem iterum a Marcello iurisperito in Lproxime, circa, dium. D. de his quae intestamento delentur, sec. Quin imo simplici appellatione Domini Principem intelligunt ipsi Imperatores Valentinianus,Theodosius: Arcadius in nemis Cosside Episcopali audientia. Qui crudelitatem Justiniani accusant, utuntur eo quod Petrus Crinitus lib. p. de hones/dsiplina cap. δ de Beliserio scribit eum nempe Iustiniani praecepto luminibus privatum, vitam gravi tamque iniqua oppressum fortuna,tuguriolum sibi prope viam extrui fecisse, in quo reliquum vitae Victum quaerens transigeret, subinde praetereuntibus dictitans matem pem eliserio,quem rerum prostere gesarum magnitudo extulit, es nee error, livor se inimicorum invidentia excaecaruit. Respondeo, nullum hujus rei vestigium nequidem apud Procopium gravem auctorem ipsius Beliarii scribam, nec non rerum ab ipso praeclare gestarum testem locupletem reperiri:
Nullumque alium extare ex quo commentum hoc describere Crinitus potuit ita ut omnino mirum sit paucos quosdam, Criniti solius auctoritatem secutos, idem alleverasse.
Quapropter Andreas Alciatus lib. . IVerg. cap. a . aliique
56쪽
D Ius T. ROMAN LEGUM Lib. I. 3 cordati scriptores propositam narrationem fabulis annumerant: mesto magis, quod annales Constantinopolitani fidem faciant ante Iustiniani obitum conspirationem quandam detectam ruisse, ejusque insimulatum a Sergio Belisarium,qui eo nomine domi suae custoditus sui ; verum post paucos dies absolutus pristinosque honores omnes recepit. Adhaec cum Arthabo aliique qui cum eo in caput Principis conjurarant, deprehensi, nullo alio supplicio affecti a Iustiniano suerint quam quod in custodia essent: verisimile non est eundem Imperatorem in Belifarium, virum tam bene de Principemo me. xitum, saevire voluisse Alciat dici sic.
Qui Iustinianum avarum, omnesque gentes magnis tributis onerasse aiunt, errant in persona, intelligentes de Iustiniano majore quod de minore literarum monumenta testantur: De hoc enim Paulus Diaconus lib. II ita ait: Iustinianus minor regnabat,vir in omni avaritia deditus,contempro pauperum, Senatorumsoliator. Cui tanta fuit cupiditatis rabies , ut arcas
iubererferrea eri, in quibus ea, quae rapiebat, auri talenta congregaret, 'uem etiamferunt in heresin Pelagianam delapsium. Hic eum a divinis aurem cordis averteret usto Deijudicio,amisso rationis intesticru amens essectus eis. ωpost patica Igitur cum stinianus undecim annis regnalset, amentiam , quam incurrerat, tandem cum vita ivit. At de Iustiniano nostro aitidem Paulus Diaconus d. tib IJ quo uit in operibus rectus nisῶ-ciisjustus et ideoque omnia ei concurrebant in bonum. Quod si hic tributa quaedam exegerit, magnitudo bellorum quae adversus barbaros reliquosque Christianae Religionis hostes suscipere cogebatur, laeditata, quae tam Religionis quam pie
tatis intuitu extrui curabat,abunde eum excusare possunt.
57쪽
Vlpianus in I. Io in prin. D. de Iustit. 4ure,ct Iustinianus in prin Instit cod. recte Iustitiam definierint inod vitio versum fuit Servio, quod jus in quo versaretur ignoraret, lib. a. g. Servius I. D. de origine oris.
Etiam vitio a pluribus vertitur Ulpiano & Iustiniano, quod uterque Iustitiae cultor: quasi Mystes, I. I. D. de Iustitiaojure, neuter tamen Iustitiam bene definierit,adeoque intellexerit,arg. l. Io in prin. D. pris. Insit de Iustitia jure. Enimvero sciendum est Iustitiam dupliciter considerarici primo per se: secundo prout eam Magistratus a civibus exigit. Iustitia per se considerataist virtus qua ea omnia facimus quae vel natura vel Constitutio ulla jubet Ac proinde animi habitus,qui in actuin executione potiuimum spectatur arg. c. non
satis disina. δ. Iustitia quam Magistratus a civibus exigit,est constans ierpetua voluntas jus suum cuique tribuendi d. l. ro. in prin D.s prin Ins. dejustitias jure. Recte dicitur voluntas ea enim in potestate nostra scmper est, non executio: quippe vel casu, vel rerum inconstantia, vel errore, vel imbea cillitate bene judicandi,adeoq; contra vel prςter intentionem nostram evenire potest, ut iniqui aliquid vel statuamus, vel ipsi faciamus, jamen constans perpetuumq; propositum juste agendi habeamus. Gubernator inquit Fabius dum rectum etiamum tenet, non Hei minus talis erit, quod tempesare abreptu iuportum sis nave venire nequiverit. Hinc voluntas maleficia distinguere dicitur , neque tam factum quam causam faciendi quaeri l. verum s yy in prin D defurtis Hinc praetor jus condere dicitur etiam cuni inique decernit . pen. D. δεμ-
sitia ojure Iustus septies de die cadereprave . o. cap. I 6.
58쪽
DE Us T. ROMAN LEGUM, Lib. I. I Divinar magis quam humanae constantiae esse in nullo errare Constit Iustinian ad uet. Senat semp. De lauis Deus se. s.squid autem s. Quod ex imbecillitate humanae naturae fit veniam mereri d. s.fροι tem Is. I. sedes Io. Legum -latores excusari, cum ob rerum' humanarum vicissitudines subinde constitutiones suas corrigunt aut mutant noveL p. anprin Adeo ut per necessitatem quandam inveniat quod in voluntate Iustitia fundetur,uti etiam pleraeque omnes muneris issicii humani regulae. Et quidem voluntas illa consans operpetua esjussuum cuique tribuendi et non enim satis est semel iterumque, quod jus praecipit, facere voluisse , sed semper, Quippe bonum ex integra caussa, malum ex singulis defectibus nascitur.
An Vlpians in I. o. . 2. D. de Iustitia jure se linianis in I. I. Instit cod. Iuri rudentiam ad pompam magisse Hentationem quam e vero definierint '
irus in I. I. insit eod. Iurisprudentiam definiunt,divina rum atque humanarum rerum notitiam , justi atque injusti scientiam. Existunt plures qui hanc definitionem ad pompam magis istentationem, quam e Vero conceptam esse scri-hunt. Quo tamen errare ex eo animadvertere licet, quod res divinae,utpote humanis digniores,liis rectem ponantur, dicaturque Iurisprudentia divinarum atque humanarum rerum notitia, non scientia nam scire est per caussas nostes, rerum autem divinarum causis nos lateant, uti humanarum pleraeque. Deinde quia Iurisconsultus neque divinas neque humanas res persc&qua tales sunt considerat ita enim Juri ru-
59쪽
16 IAC MAEs TERTIII. C. risprudentia artium quidam circulus' encyclopaedia esset, sed quatenus Dei hominumque sunt, & in iis atque circa eas quid justum sit aut injustum quaeritur ut quae Dei sunt Deo. quae hominum sunt hominibus tribui queant. Dicitur Iuris. prudentia justi atque injusti scientia utriusque enim caussas noscere Iurisconsultum decet, ut malum declinari, bonum promoveri, omniaque ad communem atq; singulorum utilit,tem dirigi possint. Dicitur autem scientia late,ut etiam in a. f.jurus s. D. de Orig. juris est icte enim scientia non est cum quia subjectum ejus non est perpetuum,necessarium: scientificum,de quo affectiones per propria principia demonstra tur, sed contingens ac mutabile, neutiquam necessarium, nisi forte ex hypothesi unde etiam in Iure nostro verae demonstrationes non dantur: Tum quia finis ejus in ipsa cognitione non acquiescit: nam scire jubet quid cuique tribuendum non ut id sciatur tantum,sed cliam, quantum in unoquoque situm est, cuique tribuatur. g. r. Insit. deju itia se iure A Iurisprudentiai ut: hoc addam alioquo modo differt jus sumptum
pro arte boni isqui illa enim definitur in I. Io. g. a Ddeju- sitia sejure, hoc autem in I. r. l. r. D. eod. Sc quidem aliis nominibus , natura quoque sua res diversas significantibus. In definitione Iurisprudentiae non solum justi sedistiam injustimenti,ffit irat in definitione juris boni aequi tantum, nullo modo injusti Iurisprudentia dicitur notitia & scientia quae
subjecto, menti scilicet humanae inhaerent ius est ars, ars autem a subjecto abstrahitur, cum alia sit ars, alia artis ipsius scientia sive at sectatio. Per justi atque injusti scientiam artem boni&aequi concupiscimus aliud autem est quod assectatur, aliud quo quid affcctatur. Hisce non obstat quod rubrica Institutionum concepta sitis itiuacse , post definitionem justitiae illico definitib Iurisprudentia sequatur ex quo
60쪽
D Ios T. ROMAN LEGUM, LAI. I sequi videtur jus a Iurisprudentia non differre: Quia de jure
tractatur in s. a. ubi methodus docendi juris, in I. s. ubi luris praecepta,ing. . ubi divisio juris proponuntur , ut necesse non sit perdurisprudentiam in I. r. jus intelligere Nec obstat quod Iurisconsulti vocabulo scientiae Martis promiscue subinde utantur, g. . proarm. Instit. l. a. .juris I s. D. de originejuris .sservum pr. I. I. D. de verb obligat quia ex eo non sequitur jus cum Iurisprudentia confundi. Dicitur autem jus ars late pro quavis disciplina' doctrinaci cum enim nullum post se opus externum relinquat quod tamen artis est stri cte dictae sed in ipso boni & aequi exercitio desinat, ars stricte dici nequit. Et quidem dicitur ars boni&aequi bonum ab aequo differt, quod illud absolute consideretur, quatenus scilicet probe cognitum ab omnibus probetur appetatur: aequum vero relative; instituta scilicet inter duo vel plura proportione,d quasi adaequatione. Hinc bonum est mulieris bona per maritum, cui ipsa se credit, gubernari, at non aequum. si ipsa nolit. l. hac lege S. Cod depactis conuentis tam super do. te, oc aequum est deponenti depositam rem restituere;non tamen bonum si capitale crimen commiserit ob quod bona ejus fisco addicta sunt,t bona es 3 r. in prin. D. depositi. Porro cum actio tuneraria ex bono aequo oriatur bonum autem semper sit mortuum sepeliri ideo in i es r. s haec acti, si D. de religiosis sesumptfuner solummodo disputatur quos summptus in funus aequum sit facere.