장음표시 사용
131쪽
ponitur,ubi loquitur de oleo sicyonio. Praeterea licet
medicamentum solidius conficere,quasi emplastrum, ex farina lupinorum,orobi, ruta, caltineo. R. Farina lupinorum.
Εωρharii. ana. 3. s. Otia rij.Lsitii. q. sus M. Praeterea tuni sust imigia, siue vaporationes, quae ex rebus calidis praeparantur ἔκ Calammihi.
Vfus autem est ut aures ita accommodentur,ut pos-ssit fumum. vaporationem recipere. s.c detinum c5- ueniunt saccus ex eisdem medicamentis calidioribus praeparati,&alia id genus. Sin autem intemperies fuerit calida sine materia, contrariis,l rigidis remedias eadem ratione debet eurari, sicut de intemperie frigida diximus. Auie. laudat camphoram eum oleo salo Galen. lac mulieris:sunt
succi frigidiores,iulybi,eichorea, lactucae, &li maiori
opus fuerat restigeratione, mandragorae,iolans, & p liremti ad Opium licet deuenirer taceo alia quam pluis rima , ex quibus variae medicamentorum formae pol lunt parari,ut diximus de intemperie frigida . At vero si doleant aures ex intemperie cum mate tia , quae vel intra corpus sit genita, vel extra in autem sit delapsa tiane ad communes indicari ne vacuatio isnem totius corporis, ad reuulfionem, ac potiremo ad dissoluendam viterram deueniendum est: quas in d cationes , s lingula praesidia pro varietate nox: i h motita variare porteia de qua te saepe dirimus. Si dolar aurium originem habeat ex craissis hum ribus, de flatibus, qui meatum auditoruam Obstruant, neque exitum inueniant, primum s corpus,aut copia, aut vitio humorum laboret, necesse est illud evacuare , alioqui h amo: es, & flatus auribus contenti non modo non distatuetentur, sed,& illi,& dolor, & omnia mala crescerent. Si quis obiiciat Galenum de huiusmodi quaerati putealione nihil prodidisse: huic respondeatis quod saepe diximus,Galeni in lib. de med. secundum locos pro situm fuisse , tradere non exisquis tam curationem morborum, de quibus agit, sed tantummodo ra: ionem docere Inuenienda medicamenta accommodata ad fingulas corporis partes , praeterquam quod hac omnia praecepta sis communi methodo medendi continentur. Poli purgationem corporis licet tuto accedere ad localia medicamenta, quae de obur laus, di dissoluendi natus vim habeat, qualia sunt me si tamenta amara,tenulum parti um,&quae ab: tergendi facultate lunt praediiar inter quae nis rum,& istuma nitri maxime Gar. probantur: de quo medicamento illud sciendum, est apud antiquos ma- alme nitri vium in medicamentis suisse, nostro autem tempore iam multos annos verum nurum vel rarissume, vel nunquam ad nos deferri. veruntamen sunt no- nulli qui contendut nolitum vulgare,& art. ficiosum uitrum,quo pass; ia utuntur in conficiendo pumere tot mentario, pro vero, & legitimo miro posse adminiis strari , cum reuera negandum non si,quis virumque iisdem prope qualitatibus conueniat. Praeter nitrum ex hoe genere sunt uterque helle rus amygdalae amarae, aristolochia,& caetera quamplurima, quae diffuse a al. numerantur,& examinantuI: R Aνi Holdiai . Giati una. ana. s. i. R Zei, hiat Mia nigri. risi. ana. 3. p. oviri amradaiarim amara νum. 3 i. s. horimi. 3 p. m.
Inter caetera fel omnium animalium est probatiss-nritin quod cum aceto debet permisteri:
Atque ut concludam,& si si migia,& sementa,&ouaecunque de dolore aurium ex intemperie frigida dixi, ad hunc locum debent referri , ut pluribus non si Opus . . C-asiada Itaque postremo loco restat dolor aurium ex infla--- matione, in cuius curatione sunt memoria repetendae communes illae indicationes, vacuandi uniuersi corpo c. ris, repellendi, reuellendi, & dissoluendi materiam ,
qui in inflammatione continetur. ..
Sed statim oritur disseultas de medicamentis re M v I pcllectibus,qus nulla ratione videntur conuenire,pro 'ς piet vicinitatem cerebri, ad quod periculum est ne ma rei ia deferatur: ad quem modum Gai iii cura parotidunon solum caueta stipellentibus, sed etiam medicametis attrahentibus vi tui: quod si laborante parte auriu terna repellentia aOn conueniunt,ealem multo minus laborante parte interna videntur conuenire. Contra vero Gal. 3. de med. seeundum loeos, nec non Ir. de sympl. med.areptilentibus non ablirnet,qui ad in flammatione aurium utitur non solum candido is laetu,oleo rotato, Ne . sed ei iam simul cum oleo,&lmete non veretur optum admini sitare,cui Rhalas,Auic.
Aetius, Alexander, di omnes contentium. Sunt qui respoudem distin euies inter inflammationem, &lia statuunt;si ea si erit maior, doloresque vehemen. tissimi, tunc repe te. tia posse adminis tari at vero si inflammatio fuerit minor,& dolores remissioret,iunca repellentibus esse abii inendum . Quae responsone g. - scio quanti iti facienda, siquidem Galen.ia moderatia quoque infammationib., 1 talia con .edit medica. ' ρ gmenta: illaus verba sunt rate: Moderatae inflammatio r nes, te non pullantes, per huiusmodi pharmata cu-- tantur, qualia sunt oleu in iolatum iacetum , dic. Qua- η te mea stia tentia potius contrario modo eli respon- UAI dendum,m maximis inflammationibus, &vehementissi:nis doloribus a repellentibus esse abllinendum: in moderatis autem alla posse administrari: quod vera fi mile st,in moderatis inflammationibus , di doloribus f 3- materiam pauciorem esse, adeo ut nullum per ieulum g τε Φη . ab ea videatur imminere,ac maxime si leuiori hus vina ι mur, sed ut diati, res mihi videtur dissicilis, quoniam reuera in inflammatione aurium proposita rationesset e. demonstrant , meditamenta repellentia num p . quam conuenire . Iam sngulas indicationes quam breuissime perpendamus . Pro vacuatione totius corporis, si dolores sint vehementissimi sine ulla dii tio te ad sectionem venae eli veniendum, quae sit c phalica eiusdem lateris eum aure dolente , & sanguis copiose mittatur, cum reuera experientia confiti met, in vehementissmis doloribus nullum sectione' I 'vendi magis tutum, & prs sentaneum reperiri Ieme . dium . Secta vena leniatur aluus cum syrupo rosum, di vita .sblut uis,cum cassia, thamarandis, praeparetur materia cum syrupis quos capitales vocant, rosacto recenti, de enus uia, de nenuptiare, cum decocto en
diuis, cichorei, &c. Apparente eo tione ad purgantia i s ' licet deuenire, qualia sunt rhahatharu in cum syrum ros. sol. coiisectio hamech, pilius cochis , piluis sine' 'quibus . , a
132쪽
De medicamentis repellentibus dixi iam , qua , vel
Gmnino praetermitienda , vel nonnis levioribus est utendum, quale sinet, exempli gratia,oleum rosa tum cum aceto:cum auris sit pars frigida,& proxima eertahlo , ut no. siluin vis, sed etiam substantia medic menti possit ad it ud peruenire Si doloris vehementianos cogat , Galam auctore non modo licet ed etiam est necessari uni ad stupef.cientia deuenire, scuti s ,... m. mendum ubinunque ager vel colli, vel renum , vel ΠεφMMDAE alterius parte vehemente dolore esse tantur. Ouo loco Galen, utensi opio rationem docet,scilicet ut illud vel mw- latii mulieris, vel eandido sui. quae etiam sola , sine
opto aurium inflammatronibus prosunt , vel castoreo permisceatur; verum hac Gales. monet multo tempore ante usum esti permiscenda, quoniam,vt puto, hac ratione facta mutua actione, & reactione, fit quaedam veluti sermentatio , in qua vis virtusque remittitur , adeo, ut non amplius castoreum calefaciat , neque Opium refrigeret,sed ex iis tertia forma resultet, scuti contingit in theraaca,qus recens tempore,& calefacit, di stupe acit, acta autem fermentatione, tantum cal faciendi vi praedita est. Sed quoniam potest euenire, ut in praelantia remedio indigeamus, neque licet ex iactare tempus hvms xtionis, philomum smul cum sapa dulat, vel lacte arulieris poterit eius vicem sup
, mentibus no :a est negligendum praceptum Pauli, RAlexand. qui docent non saepius ac frequenter, sed se mel dura laaat atque iterum illa opportune administrari, eum hinc non leue peticulum videatur imminere cerebro,quod auditor, o meatui proximum est p. mia . Hos tempore Omnium revulsionum genera conue niunt,cucurbitula scarificatae, & non scarificat ε , si cirones,ligaturae, lyltem actis,in quibus oportet peris petuo rationem habere febris, adeo vi s ea veheme tam ma fuerit, a sylieribus actioribus abstinendum ridem statuendum est de omni hus altis praesidias, quae x stiria possunt adhuc magis calefacere di sitirem augere Post 'iure omnium postrema res at indicatio , dissoluendi
reliquias materiae eontentae in inflammatione , pro
quo antiqui habent pretiosa illa unguenta, spicatum, Oliatum , &c. quorum descriptionem habetis apud Aetium: nos hoc tempore habemus nonnulla fere smilia , qualia sunt oleum de caryophylis, balsamin. despica , quibus cinnamomum, e alia aromata possunt imponi i demum sunt folia, &baccae lauri, lamen. thum , satura, helonica , Sci ex quibus, & sementa, di emplastra, di aliae medicamentorum sermat possunt parari.
De surditate. Ust dolores aurium de surditate est agendum ,
quod item iacit Galen.3.de med. secundum locos Iad finem, qui ame omnia scribit, eos homines qui grauiter,& disiculter audiunt,quos proptet ea subsurdos vocat, vim te qui exiguas voces penitus non audiunt , magnas autem vix percipiunt, versari in maxumo di terimine, ne lymptoma paulatim augescens, in persectam surditatem deueniai,cuius nullam tradit cu. rationem, quasi insnuet eam prorsus esse insanabia v Qjo loco est memoria repetendum,quod saepe D- diximu1,actionem quoque auditus, scut caeteris om- ρο - . ni factionibus contingi tiladi tripliciter: si quidem aures audiu n t vel deprauate, sicuti cum stillium, vel
alium stepitum temere sentium 1 vel imm Inute, mavi inquit Galen. Ῥgra paruas voces non aud uni, magnas via percipium: ves abolite,quoniam nihil prorisius sentiunta ex quihus mihi statutum es de solo im minuto ae debili auditu umba facere, cum fere una
atque eadem ratione imbecillum deprauatumque a diium liceat curare: Gloluta autem surdatas nullam curationem accapit.
Qui sit huivismodi affectus,est manifestum, uideli
cet lympioma,& acii laesa sensus auditus,in quo h mines non nisi dissicultes,& grauiter audiunt. Deseremiae sunt plurimae, ted sunt principales quae . sumuntur a causis: pro quo sciendum est ex Galen. a. de sym. causis 1 omnes Omnium sensuum actione, dis triplici ratione misse laedi, prima cum primum se sus mututnen tam laborat: altera cum sentiendi saccis rares . tertia cum aliquid eorum quae primo sensus i strumento ministram male assieitur, quam dintinam Galen. exemplo Oculi demonsitat luculentissim, . Hae methodum inueniendi causas laesonis omnium sensi is uarum acitonum vi iuniores probe intelligam, υ sua sciendum in ex Gden. de dossi morborum O. a
meth.ε. in unoquoq; initIumento unam tantum modo esse principalem partem, atq; eam quidem simila Iem,per quam singulae actiones perficiuntur,qualis in oculo est numoi crines linus e res quas autem partes viam afferre, quales in eodem milia 1 uni tumc . h mores,musculi,&c. Deinde iden, Gai. n lib. de consiliartitione artis med. s . docet,aciloties pi imo,& per se e se partium similatium, iucundiato,di per accidens partium inii tumentariatum. Itaque s quis hanc metho dum adhibeat, is facile poterat causas inuenire, prinpier quas auditus debilis,& imminutus reddatur. Ni que vi scribit Gil. a. de ιy.noi .causis.3 huiusmodi ιν mplomata palato possum contingere propter issionem vel principalis partis totius instrumenti , quae apud Galen. non est alia,quam internus snus meatus auditorii,vbi dilatarum neruum attingit: etfinon ignoro Arist. L. de anima aliter senta. e . ves propter laesionem alienus pν iis ex I, quae aliquem usum audiendo prae ianir vel demum proptet laesionem cerebri, ea parte unde neruus auditonus origineis habet. At primum surditas potest contingere propter vitium principalis P -- instrumenti,quia quolibet genere morbi potest labo rare , primum intemperie, quae potissimum frigida esse eonsueuit,ac semper, etsi non est negandum , ex teras quoque intemperies posse actionem labefacta re, deinde solutione continui,vulnere,ulcere ut smiali ratione: postremo per obstructionem,qua fieri potest, vel propter tumorem aliquem praeter naturam, utpote abscessum,phlegmone, ic Irrhum, Sardema, vel propter eallosum quoddam, & carnosum tu hercu tum huic parti ad natum: vel demum propter copiam sordium qus in auribus gigni solent. Secundo loco I I. surditas potest prouenire propter vitium facultatis, quae cum in cerebro consitati neces ario malam illius ais citonem indieatmc autem potissimum es intem potes ac maiori ex parte frigida, ut demeatu audito rio dirimus. Sed praeterea id quoque potest cout in. gere ratione spirituum , qui vel deficiant, vel praua qualitate sat affecti, scuti in supei suis euacua ιio uia
hus,m summa vinum imbecillitate, de morituris contingii,seeundum Hi p. N Galen.qui lcribunt A. apho. 49 I. prog. 31. in morbis acutis auditum perdituni le-
inale esse. Tertio surditas potest ficti propter lassie- Πι. nem alterius partis quς principali instrumento seria
uiat,quae sunt interna cauitas aut is, foramen illud an
fractuosum, & alis, de quibus Gales. 8. de via pariatium , qus partes pariter isti possunt , ves intemperie , ves Obstructione ex tumoribus mster naturam,rui meatum auditorium es struunt, Itaque hs sunt gerentis ex causa.
Vetum neq; alis desum disserentiqe se, alia re- mg., I r.
cens, alia antiqua eli surditas, ra modo generationis i . Lalia febribus, &cς tens morbis ac mussimu malignis i succedit, cu 8penumero c5ualesceres surdestri rema neat,alis sine piscedetib. morbis,cosertim, vel paulatim generant.ex modo assectus, alia fit primu labotate F a capi.
133쪽
rapite, Mauribus,alia per eonsensum,exempli gratia,
vent culi vel alterius partis.s; vii Indicia surditatis sunt manifestissima , neque est dissicile sena inuenire, qua unam, vel alteram illaus caulam possint indicare 1e quibus Galen. 4. de locis aff. h. etenim quaecunque symptomata fiunt in cauit tibus aurium quae apparent , rationali inuestigatione non indagent: si vero iraeso apparente aurium meatu, audiendi sacultas laditur, simili ratione potest intelia ligi: namque ubi prater audatum nulla in caeteris se sibus laesio apparet , tunc licet comicere propriumnetuum esse a Sctum. ubi autem reliqua: faciet particula simul eum ipsa laeduntur, tunc existimandum es in eoebio esse affectum prYter naturam, ipso vel, ut sinitati, vel ut instrumentali parie laborante. Male. Ad curam venio , & quoniam nimis seret longum
ac inutile, de omni larimve, & singulis causis peritas
lare,mihi libet,exemplo,& imitatione Galeni, unius tantum surditatis curam tradere,quae ex frigidis,cratisa , di viscidis humoribus meatum auditorium o struentibus habet originem, quae surditas ex dicta raula frequentissime solet contingere , siquidem terae disserentiae ves sunt leuiores, ae facile curantur, vel aduri hiati, hunc locum non pertinent. Hinc totam curam Gaiacialisti. llanus paucis indicationibus,& remediis absoluit, qui primo purgationem instituit per hieram ac pitulas ex colocynthide: deinde propriam capitis adhinet rati
nem, per apophlegmatis mala; tum ad exiccandum, &Io tandum caput accedit ac eostreino ad usum l vilium medicamentorum deuenit quae classos, & vi scidos humores at tenuent,& dissoluante quibus omnibus atrenuatomam vietiis rationem adiungit. Sed qu*rat aliquis , cum hie quoque sit fluxio materis , D'ur ia vitum plincipio surditatis conueniant repellentia λ cui respondeatis , nullo modo repellentia conuenires ηις t. nam prς terquam quod hete materia est crassa, di i nax, iam extra vala in ciuitatem auris est itansposita , ut nullo modo possi retrocedere; itaque posts indicationes a Galen. sunt satis,quas duobus vobis ah 1oL
Lmientia. Et eo prim I lenienda est aluus per hieram simpli
E, . la ganda est. N inivrcstera dira diacolocynthidos est pisitantus ma, trochisci alhandat sunt optimu
siaci auos. q. f. M. LM alia. Et quoniam materia alte adhsret parti, neque ita sacile cedii medicamentis,unica purgatio non susciuinietea ad omnia genera revulsionuni ; posthςc de inum ad caput purgantia est deuen lenduin, unoe , &tnaliaci orta. Nerthina optima sunt. Demum hoe tempore tuto licet ad localia descendere , de quibus Galen. & veteres, ac recentiores latissime , ex quibus sequemia mihi videntur faciliora ae essicaciora. cast reum vel helleborum aceto dissolutum , di mixtum oleo amygdalatum amararum: pulpa colocynthidos cum caricis,& malo cocto permis as Oleum petroles, nardinum,baccarum latiri,vel separatim,vel permixta
sis adlicitia conferunt, Sulfumigia sint ex decocto heL. . c. labori, gani, mutnelii hi, si hados. Postremo loco ι. ..... ad corroborantia caput est deueniendum per medica.. . . mema exterila pulveres,sacculos,loiiones, si illicidia, ε ' eae absinthio saluta lachadeogarico, aquis cali fluuia
bus thermarum,nec non per interna medicementa, ut
sunt dia minum,diacat mens hiani o uerua betonios dianth Μ , ac postremo qus cς eris omnibus sunt efficaciora,theriaca,mithridalium.
INieta Metiis aurium enumerantur parotides , quς
secundum Galen. 3. de meduecun locos c proprio. sub penete inflammationum continentur, ac fiunt gli. dulis circa aures affectis,id quod nomen demonstrat. Differentie parotidum,ut inquit Alexander,sunt pluia Plex. LIlmς, ac primum qu sdam sunt ratione crisis, post a parentem homorum coetionem,qus ut Galen. ait, etitra capitis affectionem oriuntur, natura ad eam ea tem superfluos humores deponciue tantumque abest vi hs parotides sint mess,ut potius sint euratu faciles, ς ros a multis periculis libere uti quςdam vero ex cruda materia contingunt, uenatuis maenum negoti si faciunt, eum sint admodum rebelles, & mali moris, adeo ut medicis multa in stantibus, neque ad sap rationem, neque ad coctionem perueniant, freque terque smos in maxima pericula deducant. secundo I Lsunt differentis a materia; namque alis ex copioso humore calido, & bilios alas ex crassiore, & frigidiore generantur,& Auic.c. x 3. scribit, heca postemata omnino fieri a materia sanguinea aut cholerica, & quaniadoque melancholica aut phlagmatica, & quandoque ex materia ex iis mu ia. Tertio sunt differen tie a modo II 1- generationis. etenim vi lcmbri Cornet Celsus lib. s. e. I s. parotides solent otiri modo in secunda valetudine ibi inflammatione aborta, modo poli longas febres , addo ego ex Galen. apho. I. per febres malignas ac pestilentes ad aures impetu morbi conuerso. inario sunt disserentiae a te mundi is, parotides alis sunt cum
dolore, aliae sine dolore: alis sunt cum sebre, alis fine febre: aliae eum vigiliis, delira , & aliis quis sy npi matibus, aliae sine huiusmodi symptoniatibus quod
item de state, lexu,ta statuendunt est. Polli emo sunt differentis ex tempose: princapio, augmeuto, statu declinatione. Parotides ex riimore post aures, ex colore mutata frequenter ex dolore,cuique patent. De fignis titutae parotidis , si quis ea quoque Opit intelligere, i ractat alen. 3. in .protthel. 61. Neque vero signa disserentiarum habent difficilem cognitionem, sceriticae ex praecedente coetione, ra facili aegri tolerantia: sympto matica ex contrariis dignoscuntur. De senis quae sin gulo tum litimorum redundantiam demonstrant, is pius diximus,ac de iis hoc loco Alex. R Auic agunt diligentissilite. Signa pariter caeterat una differentiarum ves ςgris te retibus, vel aliter facile sunt manifestati iaque ad curationem ven amus. In cuta parotidum ante Omnia est maxime aduer- ei. A tendum praeceptum Galen. videlicet nullum locum m. - es habere primam indicationem, quaru ea teris inflammationibus Medici uti consueuerunt,in quibus vipi rimum repellentibus utuntur , atque id maxime cum nec malignum si , nec multum quod influit, nec corpus juribus humotibus si resetium t in parotide enim tantum abest ut repellentibus si viendum , ut magis medicamenta attrahentia sint ad hi henda , & si occaso serat, ad fomenta calidiora,& adcucurbitulam licet deue iure, quod piaceptum non solum ita palotidibus, sed etiam in cunctis inflamma tionibus adenarum, quae vulgo emunciolia appellanis tur, memoria est tenendum, cum is partes sol tDies a natura institutae,ut iacile possint excrementa prinopum partium recipere , di purgare. Sunt autem tres, ut tres sunc principes paries nostri corporis; au 'res ad quas cerebrum, axilla, aes quas cor, ingnina ad quae iecur, solent, quidquid illis molestum est, deponere,& transmittere. Causa autem propter quam non licet in emunitoriis uti remisentibus medicamentis, manifesta est, Ad colligitur ex Hip. R Galen. 6. πόα 4. In p capso,qui scribunt, inflamiuationes is
134쪽
sis parisbam exereiuras, s sponte retrocesserint.&e
uescant reas diuas,&multa pericula secum aflene , quod tune praui humores partibus extremis, & ignobilibus ad interna viscera, ct membra praecipua deserantur: unde Medici quoque hoe naturae exemplo in instituti, debent in omnibus praesidiis abit inere , qua cunque poliunt hinusmodi humores ad intimas'artes repellere, atque iis vii quae magis valent eosdem ab inicinis ad externas paries euocare: itaque in c. ratione parotidum perpetun est cauendum a te petilentibus . Vetum circa Galen. pra ceptum illud quoque in nolatione dignum, quod isse scribit in caeteris pari bus inflammatis, medicos pias dia repellenia ita administiare, sed non smpliciter ac perpetuo: &tres casus videtur ponere . in quibus non ita lacet ad illorum usum deuenire: primum fi materia suens suerit maligna: secundo s materia suerit multa; ieitio si
totum corpus aequaliter humoribus redundet: quo rum singulorum ratio est manifesta: nam neque comite it malignum ad partes nobiliores deponere,& r pellares neque multum facile potest repelli, medica mentis humorum multitudine impeditis a nec de mum in corpore omni ex parte pleno vacat locus ad quem medicamenta possent numores propellere: denuibus praeceptis longe maximi momenti multa s rent dicenda , cum vulgares medici in hac parte mulatos comitiant errores, sed non licet omnia explicare, S satis mihi sit locum vobis indicasse: redeo ad par eides. Primum Galen. praeeptum in cura sarmi dum continet duas partes: primam, nunquam repel-Ientibus utendum esse, de qua satis: secundam , esse administranda medicamenta attrahentia , Ae some
ta calidiora,& s hac nihil proficiant d cucurbitulam
deueniendum, ut noxius num rex profundo corpore ad cutem trahatur, de qua dicendum est, ut probe in ligatis , quod pauci hoc tempore intelligunt . Quomodo, & quando in parotide licet trahentibus vii medicamentis GaIen. ita statuat. s humores vehementi impetu suant- nobis nihil plane agendum,sed naturae omnia permittenda esse, quandoquidem sue cucurbitniam , sue aliud trahens pharmacum vel iamus adhibere, vehemens dolor hominem apprehendit , unde,& vigiliae sunt, di febres succedunt, di via. res exolvunturr itaque minime licet Me tempore hummorum fluxionem iuuare,sed tantummodo uni miti gitioni doloris est attendendum , per cataplasma rum maxime lenientium viam, qualia sunt quae ex uia a frumenti, aut hordei, aut seminis lini, cum aqua multa,aut decocto ianu graeci. aut altheae aut cham mali, praeparantur, & quaecunque praeter mitigati nem dolotis valent euoque influentes humores c quere.& suppurate. Quod si etiam sanguis redundare videatur,per sectionem venae conuenit illum vacuare, si vires consentiant, ex quibus postrenus verbis licet illos arguere, qui in huiusmodi naturae expulso nibus ad cutem nunquam audent venam serare, timentes ne materia ad partes internas retrocedat . Atque hae devenementi humorum fluxione. Sed qurrat aliquis, s humores ad aures non vehementer, & impetuose, sed , vel moderate , vel parce suam, quod ptςiermist Galen. quidnam agendum Ego puto,& moderatam, di parcam humorum extulissionem satiam a narura ad loea commoda, ex Gad. &Hip I .apho. 1 I. posse a Medico iuuari medicamentis vel leuiora bus,vel vehementioribus,& tandem eucu hitula,prout magis opportunum videbitur, dum m do id semper prolpiciamus, ne inflammatio, & dolor augeantur quihus deinde, ut inquit Galea. x vigiliae, di maiora pericula succedant : interea diligenter est animaduertendum quid moliatur natura , & virum parotides ad suppurationem,uel magis ad solutionem tendam,siquidem alterutrum sequitur necessario: d het autem medicus naturat hae vel illa ratione opem ferre. Itaque ad dissolutionem tendunt chamoinaeisium,faenugraecum astoreumaec. sin vera natura namgis attendat suppurationi, quod pra ripue ad tactum Iicet disternere, medicus ad suppurantia debet acce dere , ad quam facit emplastrum ex farina frumenti, axungia porcina, ecenti oleo, decocto caricatum,&c. sFaeta luppuratione Medici statim vel eum ferro, vel aliter abscessum aperiunt: antiqui autem prius conabantur ipsam samem dissoluere, & mentas, de emia plastris,qua disturiendi viis habent, de quibus Gal. .demedae iaclum locos. Et si quis ob ieiat haec importuns, fieri, nam facio abscessu fruiita illius diis lutione in qu*rimus , respondeatis illud in magnis abseeffhus verum esse . in parans secus se habere a Quod si demum parotides induretur, ad eorum emollitionem,& dissolutionem deuenieadum est.
De 'mor agia Varium. G Aleniis lib. 3. de med. secundum locos, postam
tet tractat assectibus natium non tamen de omnibus aed tantummodo de tribu nempe o II ni ,
polypo , & sanguinis fluxetone . Quod si quis qu
rat,cum certum sit hanc partem laborare omni genere morborum, quamobrem Galen. in pis dicto libro non omnia suerit persecutus/nuic respondeatis, non fuisse illi propositum docendi in hisce libris rationem curandi omnes morbos de quibus agit, sed tantum modo rationem componendi medicamenta ad si aulas partes accommodata . si quis tursum ob iri illum saltem debuisse t tactare de lς odoratu, nute res,ondeatis,ea symptomata non pertinere ad nares, feci ad partes naribus superiores, vides cet anteriores uentricula cerebri,qui a Galen. g. de usu partium. &albi , piscipuum murumentum odoratus sunt cons Lluti. Itaque nobis quoque Galeni imitatione de iis tribus ea p. tabus agendum fuerat,sed cum duo prima, orae nς, qus non aliud sunt quam profunda,&putri da narium vicera,ra quibus plane futidus odor eah
la polypus, qui non est aliud quam tumor insternaturam in natibus genitus, cum inquam ii duo assetius raro eueniant,ac potius ad chirurgiam pertineant
illis praetermissis statui tantummodo defluxu sanguianis verba sacere. Ex tribus generibus symptomatum,unum est quod in excretorum, & retentorum immoderatione n- tineit, quod rursum intres prςCpius differentias diuidit ut, quscunque enim immoderate excernuntur, aut retinentur, vel tota substantia , vel qualitate , vel quantitate a naturali habitu tecedunt, itaque nuxio anguinis e naribus est symptoma exiens mutatum, S quidem toto excretorum substantis genere prς ternaturam , squidem id ereonitur quod corpori est maxime familiare a & naturs multos potest usus
De nomine id est notandum, apud Nip. cum sim .plieiteth; moti hagia seu fluxio laneu in is dicitur,non addito nomine partis quς sanguinem sundit exempli
gratia. γre,ventriculo, n testinis insmorrhoidib.vnum sanguinis profluuiu significara, Maod ex naribus emanai, scut norat Gal. I. epid.secio. I. 6. 6. epid.3.2 3. 3. pror.com. ε. sed ad rem aggrediamur. sanguis ex vena, aut arteria triplici ratione fluere potest, aut aperto illarum Ore, aut tunica diuisa, aut Drguine quodammodo transcolato, & ludoris modo transmisso. Aperiuntur hς vasa tripliciter , primum propter imbecillitatem partis, quae a mediocri copia grauatur; secundo propter multitudinem lan guinis,quotiescunque ad ora vasorum impetu fertur: tertio propter aliquam acrem qualitatem, quam iis , vel ab alimentis,uel a medicemantis, quandoque sinlent contrahere. Tunics vas rum diuiduntur, quatuor modisiaut vulnere ut contuso ae,aut ruptione,
aut erosione , de quibus videatis Galen. secundo
135쪽
de fracturis. o. qudi vulnerant ea sunt aeuta, atque ad incidendum accommodata: quae contundunt, ea grauia duraque sunt, quae rumpunt, omnia tensonis interuentu id faeiunt, hoc idem in stat succorum re dundantia, rasus ab alio, Ralia, &c. erodunt succi T- oti acres, caustica medicamenta,&c Demum sanguinis uasa unia transeolatio ea tunica rarefacta anguine reddito ten- M. inore Originem habet. Haec doctrina est Galen. s. metho. . se locasta 3.r aphor 'sed tamen sciendum et , tertiam rationem fluxioius sanguinis tunica rarefactaa Galen. ex numero hsmorrhagiat quodam . modo delatam fuisse tertio de sympici. eauss s. siquia dein languis hoe modo emens reuera in alteram superiorem rationem , scilicet apertionem exiguorum vasorum , videtur posse referri, vel certe inter cruen- stas excreti nes non ectet enumerati, etenim tune
languis exit minime verus. & legitimus, sed qui seri cuiusdam speciem repra sentat, quale potissimum in iecoris, di renum imbecillitate apparet: ad quem modum philosophus scribit tertio de histor. anima
hum s. teri io de partibus animalium quinto nonnulis iis sanguinem tam fieri serosum, ut cruentum quemdam sudorem ludent. Itaque languinis profluuium ex naribus ut propter aliquam ea tribus xaus f procedat si necesse, videlicti vel aperto ore,vel diuisis, vel rarentiis tu lucis eorum vas rum , in quibus conlin tur: quoniam vero vel dissicile, vel nulla ratione fieri potest , ut venae narium rarefiant , vel diuia dantur adeo , ut sanguis immoderate prosint , id reliquum est ut huiusmodi symplomata aut perpetuo,
aut frequentissime ex apertione venarum originem habeat
De fgnis autem quaε vel imbecillitatem partis, vel copiam, vel malam qualitatem sanguinis possunt indicare,saepius dixi, aque ex habitu corporis,colore,ac potissimum faeiei,& smilibus,possunt facile intelligintaque ad curanda indicationes venio,de quibus Gal. diffuse s .meth. a cap. 1.vsque ad 7. eis, i,. Quicunque ex corpore fluit sangui s, cohibetur ne amplius stat, vel quoniam non sertur ad locum aperiatum , vel quia diuisio vasorum o luditur, vel propter virumque simul , quae retinendi sanguinis rutissmaratio est. Prohibetur sanguis ne confluat ad parialem aperiam,inducto animi deliquio, reuulsone facta ad c ni ratia, derivatione ad partes proximas, refrigerando corpus uniuersum, ae maxime partem asse etam r clauditur diuiso , s quod diuisum es conis iungatur ves obstruatur: contrahitur pars diuisa restigeratione, vinculo vel aliis praefidias qui diuisum corpus solent e niungere: Obstruitur pars vel intra vel extra : intra quidem, ut sanguine concreto, qui graece, divuleo thronabus dicitur,extra autem tum hoc ipso sanguine tum lini mentis,spongiis, atque iis demum medicamentis,quae proprio lentore, & crassilie meatus ob struunt.& claudunt,si ad ea corpora qus circumiacent
Caeterum quae de profundo corpore sanguinis profluuia fiunt, quale est de quo agimus, quae nec vi culo, neque alia simili ratione possunt sanari , perr uulsionem ac detiuationem , nec non alimenta quae emplas iram vim habent, & rinigerant, sanari debent . Haec generalis es doctrina ae methodus cuiarandi quamlibet sanguinis fluxionem , quam mihi libuit paulo longius explicare, quod ea non solum ad hune loeum, sed ad alios quoque possunt accommodati . sanguis ex naribus potest retineri, si ad suprascriptam methodum respiciamus: etenim in hoe
sympto te duo sunt, locus apertus, venae narium, re locus ex quo sanguis profuit, qudi ut plurimum sunt venae circa cerebrum,& membranas: tamets non est negandum, hane fluxionem per consensum ali rum paratum, & totius corporis posse excitari. Ita que duae sunt praecipuae indicationes r altera, ut san-xuis non seratur ad locum assectum a altera ut lacus apertus claudatur. Ad primam pertinent prasidia primum quae reuellant. a. quae detiuento. quae animi deli-xium inducant; ae potiremo quae rebigerent, & a Lringant. Ad secundam sunt accommodata xemedia, nae obstruendi,& adstringendi vina habeant,quae nonum ad locum laboraniem, sed ad partes etiam isIi
proximas debent imponi. Primum omnia reuulsonu genera conueniunt: lotiones extremarinu partium ex aqua catadiori non ita videmur eonuenis cum Peἔic Ium immineat,ne elatis ex aqua vaporibus calidis mcaetera partes, tum maxime eaput cales at, & sanguis copiosius consuat. Conueniunt etiam clylteria,sed leuiora, di quae simul possint humorem calidum, Nactimoniam remittere, qualia serent ex decocto malauarum actu carum,hordei ex cassa MIeo violaceo, &c. Imo vero cum succi calidiores snt tanquam vehiculusanguinis, si ner propter nimiam copiam talis , & iulius aerimoniam hoc symptomate laboret, neque mea sententia solet importunus usus leuioris medieme ii , quale est cassa cum thamarindis, quod posset D morem noxium partim purgare,partim alterare, di mlius vitium remittere . Pisterea sunt cucurbitulae,quae hae in re praeclaram operam praestant,ut Auic di omnes fatemur,& variis partibus corporis possunt ad munistrari. Namque primum assiguntur hypochondriis, de quibus ita Galen. scribit de sang.masL. Is .s meth. . Cum e naribus erumpit, eum retinent magnae cucurbitulae in hypochondriis affixae, Atticen autem probat cucurbitulas non solum appostas hypochondriis. sed etiam mammae respondenti nari profluenti : neque forte forent importunae s amgerentur ad crura, vel scarificatae,vel non scarisca is, qus euendi ratio est deorsum. Amplius ut placet Auic fons cap. proprio,&Paulo lib. I. cap. a 4.licet illas opponere partihus post tionbusaeum leui scarificatione, s i principio ceruicis, dispatulis: quem modum reuellendi conliat ad partes anteriores,& posteriores pertinere: quam reuulfonis rationem neque Gal.praetermisi s .meth.med. Inter extera meditamenta reuellentia in fluxu sanis minia natium, consensu omnium Metio venet princi pem locum obtinet , ae propterea si profluuium vino mens fuerit, primo i cmpore ad hoc praesdium in v Nniendum,de quo Gathachab, I s. meth. . Si retolutus Ner adhue non sit, lecta vena ex cubito qui respondet
pius experti sumus seetio vens immo hiatum san uinis nurum perspicue. sistere, &e. Ex quibus locisicet vobis totam huius praesidii vim, & administrationem intelligere. seeundo loco post revulsionem sanguis quoque ad partes proxiinas est derivanduriac primum occurrit sectio venarum sublinst . a; deinde missio sanguinis ex auribus,vel illis scarificatis, vel a postis hirudinibus. Τertio cucurbitula nariter scatificata , quae vi placet nonnullis, in eapite supra erantum est apponenda, sed mea sententia longe sonet opportunius ad pariem po steriorem,nimitum principio spins eam applicare, ut Aule.& Paulus docent. Tettia fuerat proposita ratio, ne sanguis apertas nais res petere tunducere animi deliquium: etenim cum illud non aliter eueniat,quam patiente corde,vel primario,vel aliis partibus consentientibus, hinc fit, ut lamgusseon lettim ad partes internas recurrat, ex quo sui pa lidi fiunt,& exterius refrigeranturi unde summa curatione sanguis ad alias partes conuersus non ampliust eum assectum, di apertum petere potest. sed quonamodo animi deliquium inducituNMinime immoderata euacuat ione, ut placet Auicennae, sed potius indueto vehementi dolore,ex magna aliqua animi pertumiatione,ex timore Sci stremo autem prohibetur sanguis ne fera tui advenas narium , medicamentis quς partim sangu nem fluentem , partim locum asceium , partim locos proximos refrigerem: ita enim sanguis firmatur, di quodammodo redditur immobilis , ut neque
136쪽
ille lauat, neque nares eum recipiant: unde est apho. Hi p. in s. particula Σ3. In iis frigida est utendum, unde fluit sanguis aut est fluxurus, non ad ipsa ted circa ipsa unde influit, &c. Huiusmodi medicamenta sunt
quamplurima,partim interna, pariam externa: intc
na, leo tumendi uix, portulacae,plantaginis, hepatica , nen.I 'haris,ly upi de ea diura, Ouinis de agrella, de portulaca, de tabis: conserua rosarum violarum, ne nuptiaris: ae postremo si res urgeat, ad medicamenta stupefacie nos licet deuenire. Exierna autem medicamenta sunt repellentia , id est, refrigerantia, & altringentia, quae ad varias partes imponuntur, ac Primum est maximus vlus aquae
frigidissimae, vel simplicis, vel permixta port iuncula ceti, ad penetrationem : haec in ore contineatur perquet ares attrahatur, atque eadem frons, & tota facies irrigetur. Alii magis probant aquas desii Eata si rigidiores , portulacς , plantarinis. Avicen. probat bruchas,&perfusiones capitis, nec non insessi ues corporis in aqua, non solum frigida,*d etiam niuere frigerata:er quo communiter practicantes soleat in vehementi fluxu sanguinis,st crura,& brachia,potissimum autem testes aqua frigida fouere, q Ud remedia . puto per an ii peristasim iuuare. Verum hoc loco non est praetermittendum praeceptum Galen. maxima dignum obseruatione,qui scribit, ad huiusmodi refrigerantia medicamenta non sine iudicio esse veniendum, cum saepenumero importune adhibita, soleant multa ac grauissima pericula. afferre: de qua re ita Galen. scribit ir. metho. 6. Eorum quibus sanguis ex naribus profluit, aliqui ex capitis refrigeratione deterius habuerunt , E c..ex uo loco certum est ad haec frigida remedia non esse . deueniendum,nisi, primum administratis omnibus ge. neribus revulsiosum, de derivationum, de quibus spmd ximus. Hactenus de prima indicatione, ne sanguis ad locutia, ctob- a sectum feratur, ad alteram indicationem, scilicet, ut
Hr--ca. nares claudanturiunt accommodata ea medicamenta
quaecunque suo lentore , Si crassitie possum illas o struere,vel aliter occludere, quae sunt plurima, ac sere omnibus manifesta aloe,thus,manichegois,acati a stypo sthis, hala ultia, cortices granatorum, plantago, portulaca,consolida,& ex quibus succi,aquaslea, Sc. allae medicamentorum formae possunt raris: dest
quod parit m,ad nares, partim ad cetteras partes pro ximas debei apponi. Item
Sed intercstera medicamenta apud Gal. admodu si in celebre est,quod conficitur ex myrrha,thure,aloe, tarii A. booui, Screnuissimis pilis leporis, quod ad retinendum sanguinem creditu r esse adeo efficax,ut nonnulli existiment ungninem fluentem non modo ex x nis, sed etiam ex arteriis illius opera posse retineri; de quo medicamento, atque illius compositione, di usu videatis Gal. s. metho 3. ii remo ad retineudum sanguinem sunt multa qus occulta quadam proprietate creduntur posse iuuare, neqi solum remedia externa, vel interna, sed etiam verba, di incantamenta. Atque
GAlenus primis quatuor libris de comptu es sec.
locos ea omia i a complestitur, quae nos his enus tractauimus de morbis capitis , in quinio autem lib. Φagit de morbis facies, S dentium. Dentes possunt omni morbo laborarer intere perie cum materia, desine materia,unde inflammationes, & dolores oriuniatur: mala compo lutone,vnde redduntur minores, molliores ac deficiunt: soluta unitate; dum corioduntur ac pei solantur: sed primum nos de dolore dentium tractabimus . Hictoriam dentium scribu Philosophus.1. de histor. animalium. a. i. 3. N . de usu partium s. s. Plinius lib. D. cap. 37. Cornelius Celsus lib L cap. I. . Gal. primum dubium mouet, vitum dentes sentiat necne; qui inquit nonnulles asseruisse, demes cum Mistiis da sint ossa ,sine dolore male ait ei: quod illo argumen O - δειλι. videtur posse confirmati, quomam prominentiores , vel longiores fatii, aliquando per simulam alterun- ut sire dolore e quam dubitationem Galen. praeis' termissa tatione, proprio experimento ,& tuiti mo- ii oujsi. 4it eum enim ille aliquando dentibu des ret,qui inas audierat de hac re dubitare,diligeniem supellei sum animaduersionem habuit, qui percepit manifeste dentem non modo dolentem,sed etiam pulsantem, quemadmodum carros ς partes inflammatim ne laborantes,ncere soleni: verum cum illi mirum, ac via fieri posse videretur,ut in dent qui duram,& lapadeam substantiam habet, inflammatio posset initi , cum rursus abo tempore dentibus dolet ei, diligentius mentem adhibuit, ac ni itis ste percepit, doloremini ammationis, pullationem non ad dentes, sed ad gingiuas pertinere unde concludit per hac verba. l. Quapropter vir usque doloris sensim expertus , aliuin si in tua, alium in iubilantia dentis esse clare scio, ct id isterentibus testimonium pt ibeo, quod ips allia liando dentes doleant. De neruo autem qui ad radice entis ortus est,an doleat nec ne, emo dubitat, ipseq; Gal. pariter fatetur se aliquando in semetipso huiui modi dolorem percepisse: itaque denies non solum ratione nilauarum, aut neruorum , sed etiam ratione
propriae substantiae dolent. Causs doloris dentium sunt plurimae , sed tamen
omnes ad proximam, & immediatam causam utriusque doloris, solutionem continui, sunt referrendupις cipue vero dolor dentium poleti excitati a qualibet intemperie, tum simplici, tum ciam posita, cu malitia, .ci sine materia. sed quoniam ex sola in imperie non valde insignes dolores solent oriri, nos de eo lanium dolore tractabimus, qui prouenit antem petie cum ma 3 Iteria , quae potes esse cuiuscunque humoris istinguinis pituitat, bilis, melanchaliae, ac postremo ita ius, de quibus omnibus s piissime diximus Norandum veto, scuti diximus,dolorem,vel neruum denti annexum, . vel substantiam dentis, vel guae tuas occupare, quod maxime facit ad curationem, alia remedia uni pari ,
alia aliis conuenire, qui dolores cum admodum diis- culter 'cssint distingui,ut de se ipso testatur Gos. hine toritae fiuvi medici in curatione dolor is dentium parum proficiant sed curam aggrediamur. Omnis dolor, ut alias dixi, triplaca ratione tollitur, vel per anodyna, vel per stupefacientia, vel per praes- cinatu da habent rationem causae. Med: camenta anodyna Matrina sunt moderare calida , & sne aliqua acredine , ut m dici. adecoctum chamona ςli , faenugraeci, lassularum , hin iacquiritiae,&c quibus in quocunque dolore licet viti sinautem dolor inelit ambissimus, adeo ut aeger prope 'ad desperationem accedat, neque a stirpefacientibus .
137쪽
riscr. hy, si mi,mandraetor r,n pautris, &c. quorum mulata exempla habentur apti l Gal. N veteres, qui multos equentius. quam nos siciamus, hisce medicari ut is delectabamur: sed vera,' lenitima curatio est, ius re spicit c tulam idolori quamobrem s quis uelit probe dentium datores curare, is primum debet ill tum causis exui dissi, rn .sed antequam ad parti cularia praesidia ve a 'us, duo communia praec pia sunt an iniaduertcnda, su a Galen sunt tradita: alterum . si contingat , ut caput', aut corpus umuertum
Y-ntes quoque aliter male assiciuntur,& finnt mobiles quod vitium masticationi maxime obest . H ec mobil itas ut Galen .docet, duplici ratione potest contingerer aut propter defectum alimenti, se uti in multis humoribus sit resertum, adeo, vi periculum senibus fit s quae eo solo remedio quoquo modo m. st, ne maiori facta eorum fluxione, dolor augeatur , testiuuati si gingiuae aliquo adlfringente medica-
ante omnia ad prouidentiam totius, & capitis deus Pr eviri niendum esse. Alterum est praceptum quod rationea rurum . partis dolentis diuersa quoque medicamenta sint administranda : namque ex una parte substantia dentis , quae est durissima, vehementissima,&acet rima requit it medicamenta, siue repellere sue digerere velimus , utina que eorum vis ad internas demtium paries possit penetrare: ex altera autem parte pinstruae longe magis remissa,& moderata medica menia imitulant, ni sint molliores. statim medicamentis iij biiciantur quibus licet adderealiud non solii m pro ratione unius ives alterius pariis, sed etia pro
ratione Erratum, ita tu, se Iu.tem periri die. medicameta modo leuiora, modo vehementiora col uenire, ut
alias diatinus in omnibus moibis esse faciendum: sed
Itaque si dolor proueniat ex humoribus Alidis, a
mine aut ita labile, si primum sunt repellendi , pro quo Rhales utitur lotione cum aceto, & oleo tot ceo, aut solo rosaceo, quod bonum est, sed admodum ingratum : huius loco licet decoquere rosas, plura tapinem, Portulaca in aceto,&e. Deinde repellentibus discutientia per nuceda sunt origanum, polygonum, hyssopum.&e. Pol remo pretermissis repeste cibus ad sola discutientia est veniendum. si dolor fuerit ex humoribus frigidis, tune praesidia Fasii, ἔν contraria oportet adhibere, qualia foretii deco tu ca- humarab. lamen i,ouleg i hyssopi, pyrethri corticum cappa tu, Re. Rhates ordinai quod iam medicamentum quod propter illius pnrstantiam appellat theriacum, ex ca-iliueo, pipere,quagabere. Si dolor fuerit ei flatibus, sunt decocta ex semini.
hus anisoru in faeni cui clam in unonnulli ex massicatione pyrethri, inalberis, & smilium, facile sanantur: mqualicunque autem dolore, si opus fuerit, reuulsones Omnes non sunt pr.etermittendae. postremo sunt nonnulla qui Occulta quadam proprietate creduntur dolores dentium auferre decoctio ranarum in aqua, vel aceto spolium serpentis, vel decoctum , ut placet Galeno, ves combustum cum oleo ex melle,ut placet Archigeni. sunt alia multa, hic suf- seiant Dentes, quatenuet potui obseruare, maiori ea parier siso propter erosionem.& perforationem dolent,nam ea
mento densentur , ut possiis tenacius denses conti. nere: in quem usum familiare utimur aceto scillatico , in qiso permiscentur ros , alumen, mastiche,&c.
Ai.ti. si biiciet. sus M.f.Lnimmium. Ex hisce possunt quoque parari decocta: idem prae stant aquae uae arum alia inlians'. Arteia aure ratione mouentur, quotiescunque nerui. qui eorum radicibus inseruntur , nimio humore imbuit relaxantur , qui maiori ex parte ex capite letd fili Iare, quod vitium mei camentis localibus sconlibus corrigendum est: prius tamen, si occasio serat,habita rationere capitis & corporis totius.
. De ingredine Dentium. IN ter caeteras a sectiones dentium, illi etiam deni
grantur, a 'od sympa sua non ai: unde prouenit, quam ex vitiosis di moribus & vaporibus, qui ex pluribus partibus, sed portissimum ventriculo & capite solentad iplos deserti :qM: Fidem clarities partim quia turpitudinem affert, parum quod progressione tempor I cat etia, lolorem,&al a Diala a si is, non dobet prpeti iun. Ergo prς omissa ratione eurandi curatio. huius sy pio in iis , qui circa illius causas consi- 1lli,sciendum est medicanWn ta qua ψbos dentes mi seruant,& nigros dealbant, conitare ex materra eoru . teri Omanes dolores sunt leuiores vi plurimum ,& sne . ne preseruati.
ralli rum iridis marmoris, porcςllaua Uiss sepiae,& smilium , qui us perpetuo Moma , Iosae, sandali, cinamomum, lignum aloes smilia sunt permiscenda. Interdiu ma apud Galen. s. te med. secundum locos ad finem,unum est me di mentum, quo iliale tectatur dentes albos,& odoratose di,ti ab eioso stulta diis cultate sanantur: pro sanandis itaque perim ratis dentibus acetosis, multi multa praesidia administrant otiones,sus sum igia, mallicatoria, &c. nonnullicaustica quoq; medicamenta,oleum sulphuris, oleum vitrio i. multi quoque ianitum stylum solent praebere: sed ego in me ipso & altis longiori e perientia didici,nullum tutius &eisc cius esse remedium, quam si dens petiolatus euellatur: nam laeis medicamenta aliquid auunt, di ali
Paulum si quis velit habere magis es cara quo ullo utor.' Mims f κ .
138쪽
Alenus post assectius dentium, digingiuarum,de quibus agit in s.lib. de colo p. med. sexti lib. incipit ira tare de medicamentis accommodatis ad affectus, qui ino te σontingunt de uitibus nos quoque iam dicemus. Priocipio libri generalem tradit curationem curandi init in mationes oris, ubi nos docet praecipuas indicationes, vecnon medicamenta , qua singulis morbi temporibus conueniunt: in qua re a propria sua methodo non discedit, etenim cum indicatio remediosum praecipue accipiatur ex natura morbi, ante omnia nobis io ment; in reuocat,quod alias demonstrauer c flammati nem ex calidi sangui nisi lux oue fieri ἰ unde statim lucra colligere, huiusmodi fluxionem reprimendam fiase,praeterquam inquit Gal. si ad partem aliquam principalem recursura sit, atque aliud quoddam etauius malum allatura .Sed cum non semel nos docui itit, la. borante qualibet corporis parte, ad locatiὴ spissidia: leueniendum non est ei sine opportuna totam, corpo- in purgatio sed praeceptiam repetit,nempe utendum esse di sectione vena,& purgatione,& ci, si utibus , di i ira, ubi totum coit usa; .pesuerit , aut multitudine humorum aut eorundem in alii a tescitum: s vero ne
que pleni uido,neque cochymia adst, itatim ad O rationem per i alia remedia poste perueniri. Ei iis Galen. primum nos deducit ira tognitionem communis scopi,qui ab affectus indicati ne inuentus est, nimirum prohibendi insipientem inflet mmatione, quod repellentia prεllant hi edidimenta. Deio de ahe
rum quoque addat scopum, a natura partis qua curantur, cum certum sit, superficiem tuni oris esse inutio ratiorem ac molliorena, quam iit cutis qustorum pus ambit.
Trs terra tertium quoque scopum addit, huius partis proprium atque hic eu duplea: unus quod suri sentiunt insuauitatem medicamenioru la : I 9 quod hete pars duos habet sub os meatus, per quos quid mei dicamenti in ventriculum & ptilin lius pinei ulluererinde ex iis quoque duplex o ut indicatu,s altera ut medicamenti insuauitatem fugiamus, qua p p . quam quod usus tempore molesta eli, curia per totam Lein petie ueret, aliquando etiam accipe .a a s medica. mentis solet maximum alitatem in m Idum alicia, ut medicameniis Artibus,& qus ventilam habent i cultatem .perpetura abstineamus, ne sone aliqua illius
portio ad subiectas partes de celidat,& aliquod petiaculum afferat. duod quidem praeceptum Gale si non solum in inuaminationibus, sede ita in in tetis Din. nibus affectibus otia obseruandum est: squiderii minime a natura motha , sed a natura. partu ti uenium fuerat . I s porro hunc in modum conit tutis,c letius citius ani particularis medicamenti mentionem saeit, quod ex sicco mororum componit ut, L dlamoron dieitur, in cuius multiplici inpositione lx usu eli Hoc loco non est praetermittenda methodus, qua M. Abdis, non solum ad inflammationei oris, de quibus agi uri erui , -- sed etiam ad caere as omnes inflammationes es acco . II mriviis modata illa velo est cuius idem meminit Galeo. r.ec n. . med. secundum locos. ad principium, nimirum pro vario tempore morbi varia quoque medicamenta conuenire: nuuidem nascentibus adhuc inflammation buri sola repellentia: iransacto autem principio usque ad finem,med camenia ex mistis repellendi,& discit . . tiendi ficultatibus suiu optima , quae quidem si ovis ratio talis esse debet, vi primo qua dem temporem dicamenta a stiringe trita , ad finem dis et emia excellant, interposito partes sint aeqv iles . Post dia moton Galen. agit de alio medicamento, cuius se inueniorem ficit exime eo nueum viridium, nec non de asis ex succo moroi u, rubi, malorum punicorum,& aID quam plui ibus sus oquo elegi possunt. Exias quae partim hoc imico,partim alias dixit ut, de ratione curandi in suam mationes, neminem esse puto qui de curauda iusta natione oris plura scire cupiat.
Is amp. Gai n. tractat decressis in ore , quae nihil 'et,id Maliud sunt quam pisti ida quaedam ulcera, quς in ca- et .lidis,&humnias corporis partibus,quale estias 's: ν .... facile generantur . At si quis quaiat quana blem haec ulcera clusiae oras dicantur , cum nullae ria hac parae crustae apparant; huic ex adhibita curatione sa-cile causam nominis licebit intelligere,cum enim siro . dicamenta ad curanda huiusnodi ulcera accommodata , facile a continua saliua eluantur , adeo , ut nullam viilitatem possini as ire , idcirco docei GI- lenus sortia quadam medicamenta illis p dimis ea.da esse,quae ciuilam,vel cicliatam inducant, unde iam men suscepit. Piscedente igitur, si opus fuerit, di totius corporis c. iii vacuatione, de reuulsiouibus, S alij, id genus inu:Otionibus, de quibus saepe diximus, ad fortia, &causi1- . cui medicamenta licet venire, qualia sunt alta ventu nisui orium, alumen, chalcitis vlla, desin ilia. noli rachi iei hoc leui .eabis medicamentis utuntur , cae pii gratia, aqua et odenie, quam vulgo vocanti acqua dea partir oleo sulphuris. ilco viatioli,& sal l buse memini ego quendam feliciter usum suuievi guemo sayptiaco dissoluto ex vino granatorum V rum circa vlum holum medicamentorum, qu i in ui cen dici charam vim habent,dubium est,quoniam iam audiuim ita Galenum,qui laborantibus internis paris-bus cris, suinpta indicatione a natura partas cu iti scunque , sortis , de venanti medicamenti usum prohibe , ne es a iubiectis partibus, pulmo ii, di ventriculo ali quam iniuitiam inferati triuitum videtur, quomodo Laetu praele tia sandaracilam,auripigmentum , ni ty', oly , se s milia medicamenta, vel potius vel, γ osse i pie taletui, di constat uriet Oinnes, caustica facultatu .ssepis sita hicar adhibeti. Ego . velo ad hoc res piat
derem, huc loco Ges . potius de aliorum Ua: n de
139쪽
propria sententia Ioqui qui satis habuit superius m priam de hac te sententiam explicasse. vel possumus etiam respondere , t e medicamentatam parce, &m erate esse a immultandaat ab illis nullum peticuluin possit imminete . .
IN p. p. o. lib. de com p. mea secundum locos, G leti. tractat de medicamentis accommodatis ad gurxuli em seu eo lumellam, qui non aliud est quam carnos, illa pars, qui in summo ore ad fauces propem i, ac manis 1 e conspicitur, si quis aperio ore lammam deprimat. Hic particula pluribus nominibus a veler bui, di pollerioribus medicis appellata est , de quibus u deatis Galen. qui etsi perspicue loquitur .
tamen a multis non solum vulgaribus hominibus , sed ei iam celeberrimis vitis non intelligitur . inter quos et latius, ou nter caetera nomina inquit hac soν. Par tem uuam iappellati, cum tamen Gal. scribat non Maia quia hanc patiem. sed huius partis morbum uuam appellam. illius vel bal crant : Nam qui vham ipsam a pellani , eorum Neque pr: istat meminisse, ncis enim non pat liculam ipsam, sed ala quam eius affectionem uuam di imus: nos pei petuo columellam nominis mus Vlus hinus in odi partis a Galen. triplex num e usu partium. v. Pliriuas, ut homine m ad se nioclem se vocem plurimum uiuet; quod illo argu- Mento porea litis confirmati: nam quicunque col mellam pia cisa in aut ali et erosam habent, non nasmate, di deprauate loquuntur. Secundus eii usu, ad aeris acirae ationem ne ille nimium selidus ua pulmones attraham r. Tettius est , ut esset ves uti quoddam operculum, di caueret ne exiguae moles cineris , dec ad asperam arteriam pollini penetrare . Sed iis praeterina uis, qua magis ad anatomen pertinent, ad
rem veniamus.. cum columella pluribus morbis possit laborata ia. nos de ustico tantum tractata mus , quando ea Ἀ- Dot fit, de elongatur , adeo , ut radiciti,agus,& sa cibus propensa tia cumbat , quod sequenter eu nit , magnamque molestiam . & multa incommo da solet ais tre, quem moibum Graeci laxatam col mellani, i bara,& vulgares calum uua,vel vulus ainpellant.
μ Columella se ipsa latim , &:lonetior redditur
propiet duas causas: una est propter inflammationem, de qua itein nihil dieendum ell,quod haec quoque sub generali tractatione de inflammatione tiris continea tui: altera est propter destillatione ea patis,ae piscipue pitu Horam, sine inflammaticine,ut placet Gal.6.de tuedas. Sti de med. citato. Neque dissicile est alteram causam ab altera das cernere: namque altera qus ex ni nato humore pirim toprove irit, nod eum calorem α rem,& dolore habet, qua inaltera ex inflammatio ne manifeste conspicit tur . . - . Curatro autem ante omnia ad originem de fontem
fluxionis, nempe ad morbum dirigenda est , qui non alius esse potest quam humida cerebri intempeties ri laque primum vacuatione totius corporis, si id fetat occasio, deinde etiam capitis, posse a scicantibus, &ro tantibus medicamentis, partim internis, partim externis agendum est:de quibus olim tractantes moria
bos celebri alis diximus. Poli hec autem ad locum tia sectum. & localia piis dia licet deuenite . de primum ad te enita, qualia sunt tess, hypocillhis cortices granatorum, gallGN smalia,quibus permiscetur di
Diamson 3 3. M Fruauim I M. Deinde au liccantia . feci scutientia progredienduel .quae plutaria sunt,pargarismata,r i tueres inimen. Vide sinitia: fi malum si, cit leuius sol aetolae ames triata, de appos, ae quandoque sunt latis: si autem malum fuerit difficilius , tunc valentiora quoque sunt,dhibenda . .
sisima sub ilia. Quod si demum pars remaneat indurata , n que potat dissolui, tune ad mollientia , & dia scutientia, qualia tu sci: tho conueniunt, deuenien . dum est .
vicialia T. immineat,ne ex nimia irruatione uasis, vigialiae, interim etiain strangulatus, & Nngrara subi quamur,tunc Galen docet,& Omnes confirmant,ea a vel serti,,uel inente medicamento rescindendam esse: de qua manus operatione videatis Paulum lib. s. 3 3. nec non Aetium s. i. veruntamen illud sciendum est,quod nos docet Hipp.N Galen 3. prog a i. 4 ID tho. is minime temere, neque sine magna necessitate
ad halic patrem rescindendam accedendum esse, d plici de causa: vna quoniam tanta aliquando ocitatur sanguinis pro susio, ut dissicili me,& quandoque nulla ratione possit cohiberi: altera quoniam abstina coli mella paries spirituales plurimum refrigerantur, destillationibusque fiunt obnoxiae,vox praecipue laeditur, de alia sequuntur incommoda, quae potissimum illi exper untur,quibus propter luem veneream columella eruditur,vel abscinditur.
que aphili apud Gal .sunt vicera quaedam orta in ia-pet fi te oris quae teneam habent caliditatem. Ex lucibus di fierenti s tres videmur dianae maiori .inotatione, prima ex aetate namque huiusmodi viceri- bus laborant, vel infantes lactentes, quod frequenter contingi t, vel adultiores, quod rarius euenit . Pueri aphthis corripiuntur propter vitium lactis,uel quia illud si improbum,ne inpe biliosum. ladii iam culpa nutricis,qua,aut calidius temperamentiana sorditast ut alimentis viatur ad talem sanguinem, S lac glaguendum accommodavi, ut aromatibus, vanis sen'
140쪽
rosis,&e. vel quia pueri imbeeilliorem habent ventri
culum, ut lac non probe possint concoquere:aut demuquia propter ineluuiem plus lactis assumunt,q iam vem ii vites possint perferre. tot enim modis potest cotingere, ut lac eorrumpatur, & acredinem quandam contrahat,ex quo deinde eleuatis humoribus .& vapoiaribus vitiosis , huiusmodi ulcera in ore generantur. Adulti autem, S qui ad perfectam aetatem deuenexu ,
a phthis corripiuntur, ut docet Aetius lib. g. 3 s. non I Ium propter acrimoniam eorum quae comeduntur, &hibuntur,sed etiam propter copiam vitiosorum humorum, qui ad os confluunt.
Secunda est differentia quae ex causa, di humore d euente accipitur, qui uno ver qualiscunque esse potest,dummodo tam calidam, acrem,& erodentem vim acquirat,vi possit ulcera excitare. Vltima est differentia ex qualitate, & natura ulceru: nam ove alia recentia sunt & latis benigna, alia vero sunt diuturna, & quae progressione temporis quid putredinosum acquirunt, Si maligna evadunt,quae a Me
dicis Nomas, hoe est, depascentia ulcera nominantura
Ialia febribus malignis, & pestilentibus solent succeoe,ut testantur Hip.&Gal.3.epid. r. ra .ah Arabibus Alcola nominantur, qualia etiam frequenter conti
gunt in morbo gallico , ac potissimum si fuerint in extremo palatci ad fauces, sunt admodum periculosa, &di scillime sanan ur. Signa horum , leerum, & euiuslibet disserentis ex magnitudine,colore, ore, & alias id genus sympi matibus , quae sensibus subi ieiuntiir a facile possunt intelligi sitaque breuiter demtum curatione agendum est.
Laetentes pueri, qui, ut diximus, frequenter hisce viceribus obnoxii sunt, nutrici proba instituta victus ratione,& si opus fuerit,congrua purgatione, ac simul procurando vi ipsi quo ue assumptum lac probe com coquant, facilibus, & leuibus praesidiis solent curari, quae tamen pro varia natura viceris varia quoque esse
x, ωM Nam si ulcus proueniat exsanguine unde illud sti rubrum, di phlegmonosum, medicamenta moderate adstringentia,& refiigerantia eonueniunt, qualia sunt sympus de rosis seeis, misthinus, ex succo malorum punicorum,de agresta, &similia. Deinde ad ea, quae sine mordacitate & moderate discutiunt, deueniendum est, ut sympum rosa tum recentem, mel rosatum colatum,& 1 milia. Sin magis ulcus oriatur ex para hile , undecet Ea bildsia rem flauiim referat , tune adstringemia quidem , sed 3 . magis re gerantia conueniunt , ut strupus de portulaca, de plantagine, succus aut decocium solani, &similia. E.=ἰ- a ' sic ulcera pituitosa,& albicantia magis ahssergetia rara mitin melancholica, & nigritantia, magis detergentia di di- a M. gerentia postulant: sed tamen ita ut sumpta indieatio ne ab aetate, omnia perpetuo sint mitiora, & leuiora, quam illa pio maioribus natu de quihus Gal.&Omnes
7 2 r At vero s adulti aphthis eorripiantur, duae posterio
u inu . res disserentis sunt maxime ammaduertendae, a quonam:humine ulcera generentur, & utrum illa recentia 'aut antiqua, benigna an maligna existant; squidem ut videmus,pro varietate humoris noxii, variani quoque curationem oportet instituerelariter. ut scribit Gai
nus quae ulcera leuiora sunt , α nihil maligni habent, medicamenta moderatali quae autem maligna sunt, &serpendo depascunt,uehementissima requirunt media camenta. Quo primum loco id memoria tenendum est, urgente plenitudine aut cacochymia, ante omnia toti corpori vel sectione venae,vel purgatione,vel utraque ratione prospiciendum csse.Deinde quatenus pertinet ad localia,medieamenta ea talia esse debent,qualia de infantibus diximus, sed auctis eorum viribus, quae ad grandiorem aetatem sunt accommodata. In qua re etiata id nos monet Galen. non aequaliter omnibus adultis eadem medicamenta esse adhibenda,
sed corporum naturas esse animaduertendas,num sint molles,& humidae, ves uti sunt eunuchi, & mulieres, an dura,&aridae,veluti nauta, piscatores,rusticis siquidem certum est huiusmodi corporibus prae caterra v lentissima medicamenta conuenire. Quod si demum Aphthaaphi h e insignem putredinem,& malignitatem acqui- marina. rant,ut non amplius aphthae , sed nomae dici debeant, in hoc casu caeteris non conserentibus, ad fortissma medicamenta,& qui urendi vim habeant,confugie dum est,qualia sueram apud veteres misy, ory.chalcitiris,atramentum sutorium, squama aris,vel potius quae hoe nostro tempore sunt familiaria, argentum vivum sublimatum,& pracspitatuin,ut vocant, qu E nostri chirurgi vel melle rosaceo, vel suceo plantaginis, vel alias permiscent medicamentis, & non sine maxima utilitate solent administrare.
De Angina. Α Niequam descenderemus ad morbos faucium,& Maνbi imthuracis, operae pretium suisset tractate de moria aua. his linguae, quae, ut scitis,duos precipue in eorpore usus obtinet. alteium ad sermonem,al erum adgui um: qui sane morbi sunt plurimi,m intemperie,& simplici, &composta,& cum materia, di sae materia: in consormatione, & in soluta vvitater sed eum multi morbi longe maximi moinenti adhuc renent, neque liceat per angustiam temporis omma persequi, venio ad anginam,de qua prouoltro mihi tuto Ordine astemus. No misiati simen anginae duplieiter accipitiir,ut notat Galen. 4. de locis as si uno modo apud Hi p. qui hoc nomine con- d sti sueuit appellare omnia mala, quieunque vel tu saucia hus, di gutture, vel in ceruice, quo nodocunque accidant, di spirandi dissicultatem inducante altero magis
proprie definitur a Galen. I. de Iocis ass6.4.apho.34. quod si inflammatio internarum partium quilucis, viam spiritus intercludens, ut propterea dis a ioni proportione respondeat in qua quidem veluti commni notione omnes homines videntur conuenire Barbari squinantiam appellant. Differentiae sunt pluri in x. ae primum a locci assecto Diff.ν. I. in quo 14uxio tonsilii te ex quo sonte Galen. 4. de locis aff. s. q.iatu ur anginae differenitas constit . it. Primaeli, visi tauces intiam Noae laborant: sauces autem
intelligimus, sicuti apte Gu interpretatur, parte motis internam, ad quam, & g itturis, & gulae extrema con- ὸ 'tinaunt. Altera est ubi neque cate, ae Ocis partes, neque fauces , neque etiam ulla externarum partium app iret inflammatione laborare, amen Eger m gutture suffocationis sensum percipit. Tertia disserentia est quando externa faucium sedes inflammatione laborat. Quarta
ubi partes gutturis externae una cum internis aftactae lunt.
Huiusmodi autem dis rentias nonnulli Mediei r
centiores variis quoque nominibus voluerunt distin mete,qui primam synanchen, alteram cinanchen, te tiam paralynanchea, quartam paracynanchen soliti sunt appes lare, ut notat Gal. ln . ph.34. quam lamen inquistionem nominum veluti superstitiosam, &superuaranea reprehendit Gal. 4. de ratione victus. 3
3.pr .i8.4.de locis ais s. qui inquit,hoc nimis curio sum nominum studium rerum ipsarum negligentiam.& contemptum peperisse , sicuti iis euenit qui circa
nomina nimium Occupati,quae utilia sunt ρος termiserunt: itaque modo rem ipsam intelligamus de nomini-hus parum eit laborandum. Caeterum Galen. praeter has quatuor disserentias ex Hi p. quintam commem rat, quae contingit, ubi vertebrae ceruicis ad interiora distorquentur,de qua specie anginae Paulus quoque, S Aetius mentionem faciunt, atque illius signa ponuntrita ut idem scribit GaI. I. pIO..co: a. 1. Poliremi fi ver-