장음표시 사용
141쪽
his .cum huius, noli assin oram admodum contineat,
neu ue sine inflammaticine mulculorum gutturis fieri possit hine si ut talis differen ta minus propria censendi sti&comisae ad p iores differentias possit referri. I 1. Seeunda est diffeientia anginae ex natura humor is nox i lenurionis, s pn: est i sed a plexa altera ex glutinoia & irigida materia, quam priuii Olam licet appellare: altera ex calida & icri materia, quam si biliolam appes es; inqim Gai non peccabis: de quibus humo i bus,& quomodo utraque fluxio contingat,diffuse tra-etat Gal. . aph. 1 A. de ratione 3 o. Et si quis qua rat, an angina ex utroque humoredam calido, languine,&sauatile, quam frigido, pituita& melancholia fietivosi: Resp et si Galen. videtur lolius flauro Ira,& pia ruits metirionem facere, tamen nihil prohibet,inea sententia quin illa u uoque ex utroque humore, calido &1ristido seri privitiae sane de sauguine,flaua bile & piatuita nullum dubium esse debet. sed Arabes dubitant
de melanchoria, cuius nullus Graecorum ude uir meminisse. Auic.inquit id raro contingere, sed tamen is tetur anginam ex melancholia quoque fieri aliquando ει--- posse. Itaque habendum est, anginam quidem ea n
iam istia . . xione cuiuscunque humoris fieri posse,eam tamen, ut
scribu Gahi. aphor. I a magna ex parte biliosam esse, adeo ut erysipetis, aut insammationem erys pelati si milem commitate aliquando etiam sanni iura est & pituitosa,ratissime autem melancholica:qua aquam so te id .erius possit affirmari, frequentius conlingere,ut huius modi fluxio ex variis humoribus, vel aliquibus , vel omnibus inter se mutis constet, qu quidem ntixtionis ratici non solum ad humores, sed etiam ad sum riorem differentiam ex loco desumptam, debet accommodati, siquidem nulli dubium esse debet, quin sicuti
varii humores inter se miscetur,illi pariter uarias quo que partes faucium, & gutturis possunt occupare. Tertia est differentia angins a magnitud ne,aliale uis,& illa est qus uul o dicitur ii gagio m tia grauissi. rea, in qua inflammatio est insignis, S maximum imminet periculum insammationis,med a medio modo se habet.
1 V Quarto sunt digerent a tempore,principio, audimento,ssalis,declinatione: quς varia tempora sunt animaduertenda cum variam curandi rationem & praesidia requirant.
Quinio sunt dis tentis amodo generationis,namque angina alia succedit nonnullis morbis, veluti de stillationi, pleuriti di,pempneumonia , fit similibus: alia primo, & sae at is praece dentibus morbis generatur, quod praecipue ac maiori ex parte transmissa materia ex cap te fieri consueuit, scuti aperte,& diffuse demosrani lii p. di Gal. de ratione victus 3 o. N pluribus sequentibus. ν I. Post reno sunt d staemia aeoniuociis, quae possuto δ .i, esse res o n nes naturales, non naturales, & mater naturam r sed inter e 1 tera angina,aut est cum febre , ---. aut sue febre . Neque aliquis miretur dari anili nam sine fetae,siquidem,ut Gal. docet, E. de diis siti.
a. de constitutione artis med. is .ad hoc .ut febris fiat, duo necessario requiruntur,vnum,ut Irsa pars stpr pecor; alterum, ut morbus pendeat ex materia eas
diore e quorum si alierum desit, inquit Gal. tunc non exl necessitate febris consequitur . Itaque s angina pendeat ex humore frigidiore,tune nulla febris potest
excitari: di inter caeteros Caelius Aurelianus lib. I. demothis acutis cap. I. Incap en tractare de angina ,haee habet : Hattenus expositis morbis acutis cum febre , nune de iis tractabunus qui sine febre esse noscuntur.
riis. sed veniamus ad fgna, quν quidem a Paulo, Aui-renna , &reliquis , plurima afferuntur, & sunt huiusmodi r difficilis tespiratio , dissicilis aliment rum, & potionum deglutit O , ut pocula quandoque
per nares resiliant, dolor acuius, tumor, ruhor, calor fibrilis, frigidi aeris cupita attractio: quotum omianium signorum facile est cuique rationem reddere, sed Galen. de locis et g. I. unum tantummodo pro
prium, immun ,& Iuleparabile signum videtur po tu uti, nempe diis cultatem res parationis, nihil labo rante thorace, vel pulmones cum caetera omnia sena non sint perpetua,lia modo unum,mudo alterum inodo omnia desint.
Sisi ad Gentiarum, scuti etiam fgna pallio M.
moni ea sunt satis incerta: utru in irammatio internas a thuria a
vel externa ,hane,vel illam partem saucium Occupet, potest intelligi ex tuinore, dolore, calore, colore, sed marismum ex periculo suocationisi namque s laiaborent putes externae, aliquis tumor, aliquis dolor,
item c. lcir, re color mutatus apparebit, neque tantum
urgebit periculum si fricationis e contra si laborent pii tes 'etern&,externa nihil apnarebit, ςgerque omnino majori si quationis periculo preme ivr. lanis redundamiae figulorum humorum iam sam dirimus. Si et a magnitudinis ves paruitatis sumuntur ex sympio natibus, de quibus diximus in prognostico. S:gna ex tempore,ex symptomatibus delum untur, fleprscapue ex ii Hua expuuntur: squidem in principio Uer aut nihil,aut parum expuli, idq; crudum & aquosvina augmento copiosus di crassius, in statu tu declia natione concocta solent expui. Signa demum ex modo generationis S a coniunctis sunt manifestissima:
itaque venio ad curationem. Cum angina st morbus ex Duxione humor sm,quatuor communes illae indieationes nobis sese offerunt , 'vacuatio uniueis corpo i is,repulso, reuulfio te solutior quibus postremo,quoniam aliqua do inflammatio de
uenit ad suppurationem,&illa addenda est,qus ad puris purgationem pertinet.
Sed itatim occurrit dubitatio, utrum repellentia in Wisa ....i
angina conuemant necne. Si quidem noxia materia
non nis ad partes principales videtur posse repelli ,
quales sunt pulmones,& cor-alias diximus de se tentia GaIε.de med. secundum locos initio sinionem repellendam esse, praeterquam si humores ad partem aliquam principem sunt recursori, & aliud maius i, riculum possint afferre: unde etiam est aphor. Hi p. I lib. s. Quicunque ab angina liberantur, iis ad pulmo nem vertitur,ti in septem diebus pereunt: itaque repe lentia non videntur conuenire. Altera autem ex parte nemo est qui nesciat, & Galenu, & omnes ration res medicos in angina repellentibus uti medicame tis r immo vero Galen. non solum principio, sed etiapost principium,& usque ad finem docet , nullo m do a repellentibus esse abstinendum. Ad hanc dissicia talem nonnulli respondem, maius periculum imminere ex prissenti morbo,& ex periculo su Grationis auaer repulsione materim. Sed forte haec responsio non est gentraliter vera, neque satis di scultatem dissoluit equotiescunque enim haec materia axempli gratia, misteret pulmones vel cor, tunc aeger mani reuissimum Zeceriissinum viis periculum incurreret:quare aliter re spondendum est, nimirum post communem corporis vacuationem tuto repellentia posse adminis rari rhoe enim tempore materia iam minorata paulatim deponitur ad partes prorimas, ac melius regitur a natura,va ab ea materia nullum proximis partibus periculum immineatritaque in anginap Opolitis indicationibus in
s s endum est. Sed primum videamus de prognosticis:
summa autem prognostici illa est inflammationem e deteriorem & periculosorem esse, quo magis internax partes Occupat,eo leuiorem di secutiorem,quo magis extera usa Dparet. unde est Pi p. 3. prog. s. Angina grauissima est ac celerrime interimit,quscunque neque in
ceruice, neque in faucibus conspieuum aliquid escit, plurimum vero doloris infert, & discultatem respia rationis,hςc enim & eadem die,& secunda & tertia &quarta strangulat. Tunc enim inquit Galen. incom. existimandum est in Ruture latescere innammatione, ex sua aegri stranstulantur. Quam sere eandem sententiam habetis x.
pror. s se est apho.3 4.lib. . si febrem habenti susto.
142쪽
eatio repente sum ruenerit, nullo in Lucibus tum feanuare meae thale. Contra uero, sicut idem aptior. 3 . Iib g Anstina correpiti s tumor erit in uotonuiti; - - α et apho 49. Ah ans ina&c. am doctrinam Galen. non solum ad angina, sed etiam generabi et ad Omnes mortiris accommodat qua scribit ε. aphra. 13. queml Meaffectuit, ex prolacidis & principibus p/rtibus ad cutem traduci,& honum senum & bonam causam Oxistimandu m esse conria autem ad internas prancia, pes partes Uansietes,malum. ti sed praeterea alia quoque symptomata anginat salubritatem,vel pernitiem dem nutant,& inier caetera
duo sunt quς anginam Naue lethalem esse significant. Vnum eii si vehementis afuerit seb is, de qua Gal. hae habet .apho. 34. truncineuitabilis ,&ω rtima succedit mors vi ne quidem salus possit sperari: quotiescunque enim vehemens febris detinet set rota tem , tune ille indipet copiosa inspiratione, qu . fieri non potest . Alierum est dehilaias vitium , de qua item scibi: Gal. IO. metho. s. in pleuritide, mperipneumonia, in anuisa, di omnibus anternis infra. mationibus vincam salutis spem superesse in robore
c., iiii, Cum has igitur ita se habeant, si liceat per .ires, Ae
per cstera , ad curationem aggrediamur, di quatenus ad primam indicationem pertinet, nonnullial nitione alui initium iaciunt, sed prς postere, & unporis rose per tune, quoniam morbus ei tacuis minus, neque 4 lG- tum mssidiorum usum per inittit, quemadmodum ν Mara. oeneraliter docet Galen. s. metho. Is qua illos me dicos prauiter arguit . quicunque opinantur a paruis auxiliis perpetuo incipaendum esse , quae s nihiltroficia ut aggredienda esse maiora . Nam in moria is in quibus periculum non impendet, vera ea opinio est, in t eliquis autem alienissimum a ratione es leuioribus inenoare. Quare cum angina si morbus magnus , ea decreto Hipp. magnis quoque prς lidiis inigei , & statim , vel ad seetionem venet, vel ad purgationem accedendum est: quod virumque prς- sdium maximas continet dissicultates , ac primum diffetiliatem iacit sententia Gal. qui s. de med. s
eo culi Simos ad principium scribit . Medicos uti sae-ctione venae, & purgatione , ubi totum corpus ap-Mi patuerit ut multitudine humorum refertum,aut e rundem malitia vitiatum: s vero neutrum ausi, statim ad curationem per localia meditamenta illos de uenire t itaque illeucietur ex sola copea,& qualitate humorum, minune ex maani tui ne morbi a re se- ei sonis venς & purgationis indicationem elicere , cum tamen non solum propter copiam . & propter vitium humorum,led etiam propter m rhi magnitudinem Galenus utrumque pi . sdium probet. q. m tho. o. Ego vero qua alias hunc locum tractaui di L se, id unum dico in praesentia, Gai.hoc loco eam ta-rummodo indicationem considerasse,quae ab humoribus desinititur: quod ex eo manifeste licet intelligere, quoniam sermonem habet non de angina,vt multi filialo opinamur,sed de affectionibus oris, cum quibus ac festionibus via morbi magnitudo potest coniungi a Quod s quis etiam velit ris pondere,neque anginam, neque alium morbum cui cacochmia, vel plenitudo non muneatur, in se magnitudinem continere, non aberrabit,inea sententia. Ita une si angina fuerit magna, S immiueat periculum ti 1 caiionis, potinus au i etionem venae vena eum est,ut docet H. p. qui haechabcl. 4. deralioue victus. 3o. Eam ob causam cito aduersus eam pugnaueris; ungularem igitur ex brachiis v detrahes. Sed quaenam vena lacanda est; Caelius Aureia secan . hanus lib.3.de morbis acutis . . reprehendit Hippocr. quod secet venas brachiorum, B ex tam copiola vacuatione sanguinis rimet, ne subsequatur animi des eius: sed reptehensio est nulla , quoniam Hip .non deqnani ita te languinis , sed de loco unde eum mittere oportet,loquitur:sc perpetuo cieti anpina secat umnas in cubito. a 3. incilio. a. de lang. uurg I s. quibu5 Paulus,Rhas . e alii lubsci ibunt. Aule. 8 Alexander,s menses fuerim retenti,vel hsmorrh. ides ecant xeianas in letiores, verum si morbus, & suffoca tonas peticulum v:steat, cum Hi p. S' Gal. perpetuo vena hipe. Hores oportet secare. Sed H pp. prae: er venas brachio eo rum, venarum quoque lub lingua letiionem proba, . ι' quem pariter C esius Aurelianus reprene dii laqυ ἰ, 4 hoc remedium non solum inutile ea noditum esse, si qitidem ex locis lahorauribus Ianguinis detractio in congruaeli. quod fi it maior ad illos attraeti io.' verum Caelius secta methodicu on potuit Hipp. methodum inteli pete e namque sectio venarum sub lingua principio, fluentibus adhuc humoribus, mi ni me conuenit, quo tempore sine dubro res xio at geretur, sed tantummo flo conuenit transacto prin cipio , di quando ex parte laborante licet detitia te, quod aperte explicat & confirmat Galen locis pro xime cita iis , nimirum primo venas in cubito, εν posterius venas sub lingua secandas esse: quod ia AE men piaeceptum non intelligentes vulgares in d ci, princip o inflammationi Arequenter hasce veniit ssecant ita fluxiones auraui, & agros iu certiis napericula deducunt. De quantitate sanguinisti modo euacuarionis, Aialexand. mulus, Aelius contiei sunt, non conic ut , sed pluribus interpositis vicibus vacuandum i seiadio μ' --δvt per hos auctores, S secundo, de tertio do qL . o i M- erat unguitiem mittete,qua ratione de viles minus la, rant, di i inge efficacior fili evulso verun amo si per fuerat boni habitus dirobulli Λ, t go idem i ε .piolani venae sectionem quamprimum probarum, tu . rem ad T xii. deinde neque 4 reperita Letione,vel O .is. dem vel alterius venae, pro rei opportunitate, abitidi
Nescio quid hac in parte sibi velit Avicenna, qui .
sanguinis missionem modo nullam, modo parcam, modo usinite ad animi citat quium videtur probare. Ex duabus vacuandi totius corpori, larioti,hti,,re 'HU stat altera, quae fit per medicamvirium pulgatis, tibi u- 'lud imprimis dubium est virum medicamenta purga tia princ pio conueniant nee ne λ Alexander vespere exhibet scaniinonium cum ptisana: Aetius elaturium eum sero lactis,htera diacolocynthidos: sc Avicen iu-quit, oportet ut evacuetur in principloma iam cum phlebotomia,& ctim tolutione ventris: sed quod in gis viget,est auctoritas Hipp. de ratione victus 3 qui praeter lectionem venarum ex brachiis & sub lingua, nonnulla quoque medicamenta attractoria plaruat: vnde Trinouxilius in morbo acuto est pracipiti, scu ii in materia iiii gente, pro varietate humoris noxu , ut tur electuatiode succo ros tum M. Lae,electuario drapha incone,& smal bus. Sic pla. que omnes communiter praei aules,vel quod velint mater a sietur gen
tem, es 'opierati asciuus,quandoque diei ei οἱ e
venae suis purgantibus in dicameniis utuntur. Altera autem ex parte o imo hac re harai ur non solum ex communi uecreto Hip Gal. S Omnium 1aramnat uim medicorum, nunquam videt. purgandum ιssem si h imores vel turgeant,rui l sulcon coera, sed etiam refutatur proprio quodam decreto, ubi H p.& Galen principio inflammationum purgantia mederamenta prohiberat,& detectantiit:& locu: i st 4. de ra tione uictus dii. sed quoniam hunc roram dii ficultatem alias tracta utinus climase. de speciatim ex placauimus locum Hippocr. se med .atiraetortis, illud unum dico tu p Gisiuia, omnes huius loci interpretes latinos fuisse si lia lucinato ,quicnnque vertunt, medicamenia attractoria aut quid sinite. si quidem II p. utitur voce quae uon aliud signifieat quam ecthginara,a verbo ec Lis a quod leugere significat; vulgo lambitiua dicun tir , qtis ad leniendas di purgandas partes Ductu Si pecto.
iis paulatim accipiuntur, &quae,ut dicit Galati. 7. de med. secutidum loco, initio, nonnulli veteto arteriaca vocabant,quod ad inu. ndosa scius alpera arteriae
sini admodum actommedaraadeo ut cetiissimum si Hippoc
143쪽
Mip. hoe loeo minime de meditamentis purgantibus loqui. in id autem smitiant Alexander, Aetius & simi res , non ego mulium laboro. Itaque medicamenta purgantia non hi si apparente humorum coctione, & indeclinatione morbi possunt eonuenire. Post eommunem torporiseuacuationem ex secumcla id catione, mniare uestenti ac ueniuιM, ligaturae fraetiones ea tremarum paritum,cucurbitulat & scari ficata, & nos sacrificatae,qua non solum remotis partibus,sed etiam proximis,scuti in parte posteriore ceruicis, atque, ut placet nonnullis, in parte anteriore sub mento. apponendae sunt. sunt demum glandes ia ely setia; de quibus dubium est, utrum acriora an leuiora esse debeant: quam dubitationem soluit Auleaena clyseria conuenire censens . quae non solum ad infignem revulsionem, sed ad corporis inanitionem pertinent, tus vehementia febris illorum usum prohibeat. Iam veto tertia succedit indicatio, repellendi quae, vi supra vi damus, non solum principio , sed etiam posiprincipium, di usque ad finem ino ibi, eis diuersatatione o liquam utilitatem possunt aferre. de huiuIm
di autem medicamentis atque eorum natura, eo in P
fitione At usu, i im diu diximus quod est satis, tradianiates de assectibus oris: sed illud hoc loco mihi lihel ad
dere, medicamenta repellentia modo leuiora , modo essicacis ira,niodo mediocria,paranda est .pro varia natura inflammationibpro varia natura fluxionis,pro varia aetate habitu corporis.&similibus. Vsus obtinuit ut medici hoc tempore in angina ac carieris morbis Lucium,fiue repellare sue aliud agere velint, no at is medicamentis quam lotionibus & eargarismatibus utantur, quod alia medicamenta dissiculter ad eas partes possint accommodari. inarenus igitur pertinet ad medicamenta repellentia, familiarater parantur det via ex rebus qua adstringendi de refrigerandi vim ha hent,qualia sunt exempli gratia satis letua, rosa folia rubi, plantaginis. portulaca. iis valentiora oliati seu cius myrti , cor tu es granatorum tonia acrrha, pyrasrluesina: v item imma galissumach,acacia, alumen, ω Binilia,qus omnia vel separatim,ves plura tirier se commissa, ex aqua decoquuntur: alii autem potius a quin Billai ii iis solent delectam sed G alen.ut supra diximus,
duorum praecipue medicamentorum mentionem s eii, unius quod leuius est, &ex succo mororum eo ficitur, iam oron dictum: alterius quod valentius est , atque ex succo corticum viridium nucum praeparatur, qu a diali iacum vel diacaryujndicitur e quorum c5ptistione plane varia, & Galenus& Omnes Mediet a gunt: haec eadem medieamenta, quamuis diuersa r tione nunc praeparamur, quorum usus est vi aquis stii
Ialitiis , aut decoetis permiscean uir a & habeatis
exemplum . R. Agua tim plantagintal a νι Λι cae anci lib. I.
ana M. β. Srumaeo S i . IH f. Losia ex aqua. . Hatera maria. Is i. Diat visum g ι i. M rsa uaris . Apud veteres, ut narrat Galea. alia quoque medica. menia con sueuerant pis parari, ut ea cacco trium grais natorum,ex succo clioniorum, pyrorum sylvestrium,m pilorum ; sed Me tempore ea sucius horum fluctuum parantur symps,quibus pariter licet etiam uti. Quoniam vero iam supra statutu m est, pro vano tem pore morbi varia quoque medicamenta conuenire, principio quidem sola repellentia, deinde uero & re pellentia, Aec ε coquentia,&discutientia simul mixta. Gal. variis modis & dia moron,& dla nucum,& cstera medicamenta praeparabat, qui illis permiscebat a
eum yrrham,sulphur, di fimilia, quibus postea uti
τ t. solebat, pro ut magis ve' repellendum, vel discutiem
dum suerat: nostro autem tempore aromataria non aliis ter conficiunt diamo On aut dia nucum.quam ex thccisti melle,neque pinterea qumquam addunt i undedi celle eit medictim ex tempore conscere medicamenta,quς, ut Oceasio postulat, varias hibeant vires: itaq; tram acti priai pio m QN quandri non solum Tenelialendum , sed et am eoneoque dum Ze discutiendum eli, licet quoque mirtum medicamen uin compone te addendo passulas, cae icas, crocum,de fimalia. R. Ru artim is Iaartim M. i.
Diam rea I ι . M pra galgari male. Hoc tempore neque extra localia quaedam medica menta sunt praetermittenda, que S concoquendi Rdiscutiendi vim habeant, qualia sunt oleum amyedaia latum dulcium, cham m linum, anethinum, adipes anseris ilina, lanae sordidaea que illotae, Aesimilia rnonnulli maxime probant lini mentum ex flore rassae smul eum oleo amygdalaru in dulcium, aut violato. In statu,s moibus urgeat & dolor, ad ea qu e dot rem leniunt veniendum est , qualia sunt lac tepidum, Din osuecus piisana, decoctum liquiriti r , passularum m. sin autem neque morbus neque dolor si tam vehemens, tunc licet paulatim ac veluti per quosdam tradus ad valentiora medicamenta discutientia a see dere, ae postrem in ultima declinatione ad valentissma deuenire . Exemplum gargarismatis moderate discutientis. R. origa,
hwννha ana 3 i. N. ρνε gargarismata. Verum inter caetera medicamenta discutientia &anginam iuuantia, de quibus Galen. partam ea pro pria. partim aliorum sententia sermonem habet, quo videntur esse praecipua, ac maxime notatione di- Ena , siue manifesta , siue oeculta proprietate id faciant.
Vnum est cinis hirundinum ustarem, de quihus Galan. haec habet a. de simpl. med. facult. Hirundinibus usi sunt multi, comburantes,& ad cinerem mel addentes,quo dei neeps Ruinanticos inungebant,& ad caeteia ros gutturis affectus accommodabam: Sed cum vel res fuerint huius medicamenti inuentores, ut Galen. inqim ,ε. de med .secundum locos, p. I. ad finem, non satis illi videntur eius praeparationem do sile, estnalii nidum hirundinum,alii ipsas hirundines, alii e rum pullos velim comburenda esse: verum Galen. paulo post ex Asclepiade hanc rem clare explicat,per haec verba: Pullos sale conspersos una cum pennis is fictule vas coniicimus,&c.
Ex quo Asesepiadi gratiae sunt habendae, quod tam
diligenter docueri r modum urendi pullos hirundi naceos . di quod ipsa animalia, minime eorum excrementa in medicamenti compostionem sint recipien. da. Variae autem huius medicamenta mixtiones simul eum aliis a Galeno recensentur, quae ab omnibus
144쪽
Alterum est stet eua eaninum ubi ossa comederint, ieriti, ea de quo apud Gal. Musa antiquus medicus tradie habet. κα-. Ad angiuam liercus caninum album accipito, & resecato, tritumque cribro medico cribrato, di in Dotu traheto, usus tempore melle diluito , &c. N GaI addit rΗrecti selibat Musa, merito ei astipulamur: hoe enim pharmaco nullum fortius nouimus , neque in magna tonsillarum inflaminatione,aut iis quibus ex glandu- iis suffocarionis periculum imminet. Sed praeter canuvium stercus nonnulli humano quoque utuntur, quod fimul cum Galeno liuiles homines debent tanqua abominandum detesta rutameis Gal. io . de simp. med. fatetur . de hoc quoque remedio se operimentum habuisse, qui narrat longam historiam de quoda qui inflammatione gutturis assidue vexabatur,adeo, ut cogeretur singitinem mittere, qui sine missione languinis Me remedio facile sanabatur: ubi huius stercoris praeparandi,& corrigendi rationem docet. Dis ι-- Postremo autem ad dissoluendas reliquias materi
Na. eontentat in faucibus, nonnulli vitantur suffumigio ex decocto herbarum calidarum, hyssopo, calamen tho. Sc. cum modico aceto, cuius decocta vapor,vel can-hula, vel esto instrumento ori imposito tacite recipiatur. Verum de quatuor primis indicationibus hie sat salis. Stinis . Quod si demum angina ad supturationem veniat, via , M. quod ex eo potissimum licet intelligere, quoniam er aph. Hip. a lin. a febres, di dolores augentur, neque - auxilia quidquam videntur prodesse, tunc omni indu stria procurandum estivi pus quantum fieri potest,ce latuer generetis tuod fiet naturς inclinatione iuua
do interius cum decocto passi lammai quiritis,si hec exterius satina hordei eum sermento , cum decocio
cariearum altheae & similibus. Confecio autem pure, quo tempore,& febres,& dolores tolent minui,abscessus suamprimum rumpendus, 3e aperiendus est,quod fieri solet, vel medicamenti sacrioribus , vel manibus, vel caere.i nn posita ea dela in faucibus,ves erusta panis, aut alia re duriote deuorata: ac demum rupio abscelluad abstergentia,mundificantia,& cicatricem inducet tia veniendum. Veruntamen id sciendum est,anetinam suppuratam Pra Pran. esse quam maxime periculosam,ae frequenter in pleurit idem, oeripneumon iam, phre ivi idem,& alios morbos transmutari,ut colligitur ex Gal. .epicta. 3. & I.
Atque hse generaliter de angina dicta se siciant, ne
que enim est,ut particulatim de angina tradiemus quatenus illa ex uno, vel altero humore originem habeat,
cum ex iis quaesspe diximusaeacile si curationis varietatem intelligere. Exempli gratia, redundante sanaui ne,ille lecta vena copiosus educendus est,redundante hile,conuenit illium pareius mittere;hie medicamera repellentia sqt stigidiora, elysteria minus acria: re dundante pituita ut melancholia, parce omnino sanis suis detrahatur, meditamenta repellentia snt minus Digida,clysteria acriora,& vno verbo,in rebus omniabus perpetuo noxii humoris ratione oportet habere, Victus sit tenuissimus,& tres,aut quatuor primos dies di usque ad statum, aper sola mulsa, aut aqua hordei contentus si, donec tandem liceat ad magis nutrienistia deuenire.
145쪽
oris S laucium, sequ tur tractatio morborum thoracis, ac primum tu vis, cuius ex
nolim ordine videbimus essentiam, disse rentias,signa,& cur tionem. Tussis definitore Gal. f. de symp. causis 4. nihil aliud -- est quam vehementissima ex iussa io,qua plurimus simul celerrimeque 1 Tas latus spiritus, suo impetu extrudit atque explodit quacunque vias spiritus obstruunt,& impediunt. Ets quis quaerat quidna Gal. pereatu Marionem intelligat; lle declarat. ι . de locis assis. se hae voce nihil aliud intelligere, quam conferiam, & vehementem respirationern , quae fit cum plurimus spiritus consertim per guttur animalis foras d-fertur. Et s uuis rursum qum rat,quo modo huiusmodi ex lus alio fiati huic respondet Gai 4. de locis ass6. illud fieri intercos alium musculorum actione interueniente. Ex iis licet colligere, tussim non esse motbb. um , non causam morbi, sed
symptoma, non exiens immoderatum,non qualitatem mutatam, sed actionem laesam, non vitalem, non naturalem sed animalem,non senstiuam, non principem, sed motiuam . eamque actionem non esse ab litam, non imminutam sed deprauatam. Itaque tussis sub genere motus deprauati reponenda est, quod speciatim docei Galen.1. de symp. causis i. postremis verbis,inruiens,conuulsionem, tremorem palpitationem, tus-m, commune genus deprauatum motum obtinere. Cum autem motus deprauati s ni triplices , ut dissue diximus tractantes conuulsonem,tussis iure inter eos denet numerari, qui fiunt a sola natura quae a mor ho. sa causa violenter cogitur moueri. Quamobrem de
ratione Ressentia tussis ita habendum est, tussim fieri,fas. quotieleunque natura in thorace S pulmone aliquid noxium timolessum percipit, unde plurimo spiritu magna vi sursum ti soras elato, conatur illud expelle re,quod si primo impetu, sue prima ex paratione, quae ei molesta sunt, nequit ea pellere,iunt his,ter,& lapius non des ait idem tentare, ae maena ex parte i ntentum finem consequitur, ubi spiritus vehementer fertur, &ea quae molestant ad propellendum idonea inu
ae Sed hoe loco quaerunt nonnulli, quinam pars in
. censet inter proprios affectus pulmonis, cui videtur ut ure Rinccn. I i. traci.3. I. inquiens. Tussis est ex motibus quibus natura expellit nocumentum ex membro aliquo, & hoe membrum in tussi est pulmo. Neq; pro hac sententia desunt rationes , ac primum tuaῖς
propria passio illius partis censenda est, qus est primcipium spiritus, qui in ea sursum & sorat propellitura sed pulmones sunt initum spiritus: ergo. Deinde,gratia exempli, si fuerit ulcus in thorace,
neque pus communicetur pulmonibus,nulla sequi iurtum smaque pulmones in tusi; necessario videntur la-
are. Alii vero aliter sentiunt, qui ex Galen. & rei euidentia manifeste demonstrant, sine ullo pulmonis vitio quandoque tussim fieri: namque Galenus docet
a. de simpl.causis 4.& 1 ex sola refrigeratione muscia-Iorum thoracis tussim fieri, quae a sola spiritus rete
tione quandoque non solum prohibetur, sed etiam
plane ranatur. Praeterea stribit Galenus 7. desim p. med. 7. &res
ipsa confirmat, s parua mica panis aut alterius edulat, veI quidpiam po Iionis nodis inuitis in spiritias mea tum cadat,nos protinus irritare,adeo ut nulli dubium S. quin sine assinis pulmonibus contingat aliquando
ulli mercitari. Quamobrem reuera concludendum
est, tussim nod esse propriam passionem pulmonum, neque eos in tussi perpetuo laborare. Neque difficile in ad obiectas rationes respondere, ac primum Auici non solum pulmonem is sum esse ait,sed addit di m hra qus ei communicantur di continuantur. Auernaut idem sentit cum Auic.aut male sentit. Neque posiis rationes quidquam valent i etsi enim in tussi spiriatus copiose di cum impetu foras propellitur, tamen non hinc sequitur pulmones perpetuo laborare, quoviniam natura non intendit primum huiusmodi eapirationem sacere, sed intendit,quodcunque illi molestum est, expellere, unde secundario & per accidens fit illa spiritus propulso,per quam noxia & molesta reiiciun
tur. Pariter falsum est, in ulcere thoracis non commu
nicato pure pulmonibus nullam tussim excitari, quod manifeste confirmantem pyici vel suppurati,in quihus
pus in ciuitate thoracis continetur, qui nihilominus valida tu sit torquentur. Itaque Italuendum est eum Galeno tussim ad omnes partes & Omnia instrumeuta respirationis pertinere odo unum, modo alterv n m do plura,videlicet pulm res,asperant arteriam, musculos thoracas,septum transuersum & reliqua,de quibus posterius,tractantes deas hmate te a mus. Disserentiae tussis sunt plures, ac primum a causis, de quibus uideatis Galen. a. de sympl. causis 4. & P dig. r. 4. ue locis aff. s. ex uuibus locis nobis iacet colligere causas tussis . qi ς ab omnibus admodum confuse
ttaciantur. Cum ergo iam statutum fuerit, quacum
que iustrumentis respirauonu molestiam di impedia
146쪽
mentum possunt afferre, generaliter tussim esscere, Caisse ιU Galen. haec omnia in duo rapita videtur retulisti , D. unum quod pertinet ad intemperiem , alterum quod materiam complectitur. Primum genus tussis,
ortum ex intemperie instrumentorum seruientium respirationi, cognouerunt omnes medici pneumatiei,
quasi spirituales dicti, quod omnia spiritibus trabit rent , quales fuerunt Atheneus , Archigines , &c. Me ι de qua medicorum secta Galen. tum aliis locis . tum' a musa maxime liti a. de different. puis saepius agit rueruntamen illi eausam non satis intellexerunt, propter quam russis ex huiusmodi intemperie posmi fieri: quam tamen Galen. praeclare explicat docens intemperiem esse duplicem, alteram aequalem , quae veluti qu damacquisiitia natura esl, neque ullum dolorem aut m Iestiam infert qualis est febris l. ctieat alteram tiriqualem, quotietcunque in corpore sentiendi vi praedito
introducitur tanta pariter molestia, qua ii a magnit dini in temperaturae respondei. Ex quo faeile est intelligere,quomodo huiusmodi inaequalis intemperies o eupans paries rei piraticini inseruientes, atque earum
natiuum temperamentum corrumpens , molet iam
inducat ex qtia deinceps natura ad ea pulsionem irrit ra tussim excitat. H te porro intemperies est, vel simplex, calida, frigida, sicci, humida r vel ex iis composita, sic is iatur refrigeratis instru mentis respirationis generatur
tussis, quae tamen plerumque est exigua, di sola spiritus cohibitione sanatur, siquidem hae ratione calor augetur ac simul cum spiritu partes intemperatas per-nadit, atque eas ad naturale temperamentum deducit: se eadem instrumenta reddita calidiora . ut per casia dissimac sebres contingit, molestia assctuntur, ex qua tussis excitatur: quod item de humida, & sicca , nec non de composita in temperie licet assii mare, ut manifeste colligitur ex Galen ε .epid. 2. 14. Secundum caput ii emam comprehendit, quotiescunque illa inis frume irm respirationis mola si iam affert, quae quidem materra vel externa,vel interna,vtraque multiplex esse
potest. Externa, sicuti sumus, puluis, & similia, sicuti qua cunque inter edendum & bibendum in asperat i arte
riam a sitim is abuntur,ea quibus omnibus certum est
naturam ad expulsionem uitari.&tusa n fieri: Inie
ria materia est eorum, quae nitra corpus generantur veluti sunt non solum omnes humores, lus etiam quodcunque toto genere praeter naturam eis,ut sanies, lapi LDFrtus si rue. de quibus Alexand. speciatim scribit lib. s.cap. 4.r Nur. sibi visum Disse aliquando lapidem non asperum . sed
admodum leuem , duro in ac renuentem , ut re iectus sn terram sonum ederet, quem homo quidam tussieniado eiecerat e & Galen. 4. de locis assedi. ad finem narrat historiam cuiusdam aegrota , qui mul O tempore tum vexatus grandinem eiiciebat , quae erui magnitudinem aequabati sic nonnulli asserunt, vermes
aliquando per tussim fuisse eiectos i si e mares sitis mum est , in pleuriti de , peripneumonia , 8e reliquis eordis , S thoracis affectibus tussim excitari, Sed neque illud demum praetermittendum est, instru-m-nta respirationis in tussi non solum per se laborare, sed etiam per consensum aliarum partium t ad quem modum ventriculus vel flatibus,vel aliter,nim sum di-T.α, .., stemus, comprimens septum transuetium , gibba parsis ias . lacotis inflammatione laborani, atque vi nonnullisi i ' placet, etiam lien , possunt partes spirationi delimatas
in consensum trahere: sed prs csteris , di ante Ceteras omnes corporis partes,cerebrum solet id maxime prs
stare, ex quo humores in moracem destillam frequentissme,neque vero solum a singulis partibus, sed qu andoque etiam a toto corpore huiusmodi nox sat materi ad te spirationis instruinem a transmittuntur, ouod in
febribus contingit sh penumero. Hae ergo sunt digerentia tussis ex causs. . secundo sunt d: serentiae a modo tussis , namque
II. Diso. Mia sicca est , alia humida. Sicca est , in qua aegri
nihil expuunt humida in qua al;quid excernitur. Cai
fas vero propter quas tusses aridi sunt' tractat G .l n. a.de sympt.causis. 4 4.aphor. 34. 4. de locis affeci. s. 8e loco nota hili I epid. r. in . etenim tusses fiunt arida , quandoque exasperatis faucibus & gutture , nullo Eumore pulmonem Occupante , quandoque propter nudam intemperiem instrumeni rum seruientium
respirationi,in quibus pariter nihil est quod potae Hexpelli , interdum quia humor noxius sit ineptus ad expulsionem , quod contingit dupliciter , aut quod
ille sit crassior , aut quod si tenuior , quam comi mat,nuandoquidem hum t erassas, & lentus disse uuter es itur, utpote qui neque prompte a corporibus, quibus impactus est,abstergi, neque a qualibet spiritus violentia potest impellia tenuia autem &aquola propter tenuitatem potius dissecantur a spiritu, quam vitra serantur, itaque propter has causas tusses fiunt att-da . Contra vero si humores fuerint neque ualde liquidi,& aquos, neque admodum crassiti lenti, tunc facile esseruntur, & maxime quando virtus valet, ditune iussis humida ge te ratur.
Praeterea sunt als dis reniis, tussis alia recens, alia ,
antiqua , atque hic diis cilem habet curationem. Atempore , principio , augmento , statu i decli natione , Ah aetate , unde tvlsis in senibus aut dinficulter , aut nulla ratione sanatur, a coniunctis , alia
cum sebre,alia sine stare, de quibus latis, ad signa veniamus.
Signa tussis sunt manifestissima: si ita item distarentiarunt facile possunt intelligi i namque si nuru- o a. menta respirationis calcia intemperie laticirent , ita ne fi a one humotum , ut seribit Galen. 4 de locisag ci. g. si ea vehemens erit aeris, de potionis si gius auiditatem indueit, ae progressione temporri in febrem desinit, per stigidam autem intemperiem contraria accidunt, etenim si ea mediocris fuerit, calidi aeris S cali is potionis desiderium ea citat: si vero vehementior fuerit , viscera fluxionibus replentur. In temperies scea , & humida , ut inquit Alexand. eum sint qualitates minus acii ις , non tam mani festa. habent indieia , huiusmodi autem Omnrbus intempera iuris , tam simplicibus quam compositis, commune est quod per tussim nihil retici iuri quibus demum licet addete quae pracesserunt , iuuantia, &nocentia , & alia id genns , altera autem ex paries fuerit aliqua externa materia, quae fauces, asperam
arteriam , pulmones occupet , id ex praecedentibus
atque i plo fgroto sacile intelligitur , si fuerint ii
mores, sin guli ex intemperamen O,aetate, tempore anni , ex pr cedente vatius ratione , sed ante omnia ex iis , quς per tussim eiiciuntur , facile possunt co gnosciis suerit grando,lapis, aut quid smile . hse m si postquam reiecia fuerint cognosci possunt,etsi forte extussis vehementia,ex eontumacia, ex grauitate in ili
race,& alias id genus liceret de iis quoque aliquam fa-eere coniecturam Demum si fuerit tussis per consensum capitis,pleurs, iecoris, 31 aliatu partiu, ex propriis sanis cuiusque partis laborantis licet illud intelligere. De tussas curatione pauca admodum habemus apud Galenum,cςteri quoque hanetem latis consule iraciat
nos vero sigillatim, sed breuissime singularum da Gren g, ni, is tiarum curationem explicabimus. Itaque s tussis fue- -ias i. . rater sola intempetie sine materia,hse nulla vacuatio- 2 ri
ne,reuulsone, nec cpetis indicationibus, sed sola ast ratione opus est,qus singulis intemperaturis contraria ratione opponatur. Si intemperies fuerit frigida ,ha c, sicuti dirimus , a sola spiritus retentione quandoque potest sanari,namque,ut supra vidimus ex Galen. 1. de sympt.causs,calor hac ratione austerur, spiritusque ad
thoracem violenter compulsus,ad omnes meatus peruenit , ex quo Omnes partes ad aequalitatem ierii ieramenti deuen sunt, rara snt in aere calidiore,utantur alimentis,&potionibus quae calefaciendi vim habeant, si
musculi thoracis laborent, foueantur Oleo anethinc
chamomaelin illinum alborum,& smilibus.
147쪽
sin autem tu sis ex calida intemperie generetur ,
E ἡ alia. sicut in febribus contingit, Ger contraria aeris, &viaini his . eius ratione utatur, omniaque ad f:gidum dcclinent. Ea icia. ii Her atomenta piliana est pigila missi ina, musculi thoracis foueantur oleo violato. re si in ilibus: sic intempeiatiem siccam , & humidam per conuaria alterantia oportet curare. In sccato terius exhibeatui lac ex tersus inungatur thorax oleo amygdalarum dulcium,& similibus. Ii, is veros tussis ex materia noxia, & excernendati ora. oriatur, si exterius aduenit Abstergenda est, pariesque laborantes leniends sunt: ad hanc rem optima forent
diatragacanthum,laccharum canditum,penidia, lyru- pus violaceus: de tui ubis,decoctum liquiritis: sin a tem materia fuerit interna,& intra corpus generetur, iam diximus illam esse duorum generum, aut Gal-sorem, aut tenuiorem: sed ante omnia eli animad uertendum , virum haec materia ab aliis partibus, ac potissimum a capite ad partes thoracis transinsita iur, nec ner etenim quotiescunque materia aliunde dei illat, certum est veram di legitimam curationem tus I in curatione partium laborantium consistere, ne in posterum huiusmodi materia amplius geneis retur . & ad partes subiectas transmittatur: quae tractatio poliis mum pertinet ad catarrhum, de quo satis
Praemissa consderatione adhuc fluentis materiae, id unum redhaa,ut ouae iam fluxa est materia,& in tuo
race continetur,debeat expurgari: atque aliud primum, . memoria est repetendum, quaecunque in thorace con 3 tinentur , non alia ratione quam per tussim purgari posse , unde ad hane rem sunt praecipue accommoda. ta ea medicamenta,quae Galenus 7. de med. secundu in locos inquit veteribus arteriaca fuis e appellata , &vulgo ita nitativa dicuntur, quod sens m , N paulatim
accipiantur, & omnia instrumenta iespirationis polia sint iuvare . Itaque si materia tenuis fuerit,ea conueia Ad mala- niunt medicamenta , quae possint quoquo modo eamma rentia classiorem reddere, qualia sint i uiuhae vel smploces, vel saccharo condite, lyrupus de endiuia, violatus, de papauere , decocta Iaciu ,en diuiae, pol lula x, di codon, & si nulla: s autem materia suerit crassor ,
. tunc ea conueniunt,quae attenuandi,& incidendi vim
habent, qualia sunt leuiora, multi,syrupus de farsara .
hyssopo,de piaseo,esticacissina Oxymel compositum, acetum scilliticum,olymes scilliticum,& smilia, quaeqnidem medicamenta duplici ratione solent adminias irari: una simul cum decociis, vel aquis stillatii iis pro
syrum,qui vi plurimum summo maneto et exit bera quo modo certum est materiam non solum in thorace 1ed etia in in venis,& ambitu uniuers e rporis contentam ad facitorem expurgationem praeparari. Altera autem ratione haec medicamenta eribentur,sne aquis vel decollis, & tunc sola sensim, & paula
tim accipiuntur, unde sambitiua dicuntur, quo modo sumpta tenuiores quadam partes ad proximam aspe ram arteriam resudant, atque eorum vis ad thoracem peruenit vi docet Galenus. 8.de placitis Hippocrat.&Plat. ad finem : qua quidem ratione longe maiorem utilitatem afferunt, qnam si assatum,& subito in veniatriculum deferantur, siquidem ex ventriculo non nisi per multos venarum anfractus , & viam longissi-niam medicamenta ad pulmones possunt penetraia
Ie , ut Interea fit necesse eorum vim non parum labe factari .
Quod si materia simpliciter neque tenuis neque - βυ- ci an sueti tuta quodammodo mixta, veluti s spe conri tingit, trunc varia quoque medicamenta debent inter In D 3 quae vitiusque mater a rationem habeant.. ηε βη ' si iussi, foueatur a plenitudine, aut vitio humorum ars ' nulli dubium eli, quin ante omnia si necesse, dis elione venae.& purgatione illos minuere,& purgarem pati ier si tussis proueniat per consensum cerebri,ven-
Iiculi, aut alterius partis, cratum cuique cile debet, summam negotii in curatione partis primario laborantis consistete. Hac de tu is.
Vid stasthmaide finitur a Galenor. demessis
ae 'cundum locos .63.aph. 44. huc in modum: Qui fine febre lente te spirant, scuti faciunt qui velociter currunt,ab huiusmodi accessione Gi aecis Medicis asi hamatici nominantur. Quo primo loco notandum ei quatuor esse praecipua nomina , quibus medici vitia respirationis solent significare noeam,dispnoeam , orthopnoeam , at hina: de quibus nominibus non
conuenit inter omnes. Cornelius Celsus lib. 4. eap.
.. haec habet : Dum discultas spirandi modica est . neque ex toto strangulat, dis pneta appellatur a cunivehementior et , ut spirare aeger sine 1onitu, & anli latione respiration. non possit, ali ad cum accedit id quoque,'t nas recta ceruice 1piritus trahatur, ori h
Quam Cels doctrinam multi recentiores imitam tur lii vero aliter sentiunt,& aliter hasce voces inter 'pretantur, de quibus cum ego nolim agere, ad men. tem Galeni ita censeo habendum esse, aptasam nihil aliud fgnificare, quam abolitam respirationem, salatem quatenus aspicientibus videtur, cum reuera fieri A . a. non possit, ut animal omni exquisite respiratione priuatum in vita seruari posvit: quae interpretatio est C a, ii leni de sympl. diis tent. 3. 4. de locis in. . Dispnoea
dupliciter usurpatur: uno modo tanquam commune quoddam genus, cimncs laetas res piliationes comprehendens , siue eapropter externam causam, sue propter intersam, siue quomodocunque originem hiabeat: in qua significatioisi haec vox itequentumaccipitur a Galeno. ι . de dissiculi ie respirat cim L alibi ra licto modo dispnoea accipitur tanquam species quγdam d Uerlis reipualionis , quae retinet nomen generis, in qua silia scatione accipitur a Galeno .de med. secundum locos ad finem, ubi scribit, dispunico, pro prie a vei et thus vocatos fuisse, quibus bronchia pulmonis crassis,& viscidis humoribus sunt obstructa,&in quibus medicamenta priterquam quod in dunt,& attenuant, humectandi etiam ficultate pissitae L
se oportet. Asthua a demum,&orthopnceani unum,
di eundem affectum silii ficare , qualem principio descripstnus , mani sitissime demonstrat Galenus septimo de med. secundum locos s. vhi inquit: at hiamaticos ab alia accessione etiam orthopnaeos vocari , propterea qnou propter timorem suffocationis coguntur corpus thoracas penitus erectum habere equam eandem sententiam habetis apud eundem Ga
ss cstetis vocibus,& fgnificationibus,de uno tantumali limate agim is in prs sentia, quod sicuti diximus, non aliud est, quam densa, di crebia susdam respit tio sine febre, qualis currentibus accidit. Ex tis facile est intelligeme huiusmodi assectum inter sympio m
ta reponendum esse, noti exeuntia immoderata, non
qualitates mutatas, sed actiones istas , cum solum nomen satis de daret, actionem respuati Oais issam o eesse. - ISunt autem nonnulli, qui hoc loco qustunt, qua- . . .. . lisnam motus si respiratio , & ad quam facultatem
pertineat quippe alii contendunt eam ad natur factionem pertinere , quod nemo videatur ullo tempore 'posse respirationem cohibere: alii vero a Urmant, iulam potius ad actiones voluntatis spectare, quod huiusmodi motus pro cuiusque arbitrio, & consilio fieri, di non seti possit. Cs et uini Galen. pollenoribus consentiens,ix proposito hanc litem pi late dissoluit. 1.
de motu musculorum capit. 3. 8e 6. talemque assert
148쪽
quae non fiunt , facere, si praeterea citius aut tardius, erius. & ratius ea faciendi potestatem habet, satis mande sitim est huiusmodi actiones seruire volunt
tir Arteriat motum & cordis, neque cohibere, neque excitare, neque crebriorem, nequerisimem , neque tardi rem,neque velociorem voluntas potesse isceterideirco nemo audeat dicere, haec opera esse volunt Iis, sed naturae: motum autem crurum. & in iis omni
bus voluntas tegit i haec eadem, & in respirationis
motu contingunt , quae actio quidem est septi transuersi, & muscisorum thoracis,unde animae. non natura est opus, siquidem musculos mouere animae os ficium est. Quod autem reuera totum Opus respirationis voluntate, &sponte ab anima fiat , Galenus confirmat exemplo illius serui barbari, qui cum v hementas; ma ira correptus moriem sibi inferre de Creuas et , prostratus humi, ac respitatione cohibita, tandem mortuus esti quam eandem determinationem habetis apud Galenum I. de difficulti respirati nu T. de vis partium,utrobique cap.s. Nonnulli pulant, respirationem motum esse partim voluntarium, partim naturalem, qui falluntur, quoniam respiratio solum perficitur animalibus instrumentis, lepio transuerisso, di musculis i cum reliqui motus compositi ex naturali, di voluntatio, duplicibus quoque instrumentis vlantur. Hoc itaque symptoma ei actio laesa, non abolita, non imminuta, sed deprauata, iaculistatis animalis motricis , quae efficit ipsa in Iespirationem
4. Ps r. Disserentiae asstimatis sunt plures, sed quae sumuntur a causa sunt maxime principales: uam quovi scribit Galenus lib. de rausis respirationis et Quicunque has causas non satis intelligit, is nunquam mi , vel controuersas de hac excitatas dissoluere, vel uno e peditam respirationem curare. 3. de s m p. causs. r. VAE Gipui initium est cognoscere modum, quo illa tempore sanitatis suas perficiant operationes: propte- ' rea si velimus asthmaiis eausa intelligere , primum caulae sunt in uitendae, propter quas sani homines respirant: Galen. ait lib. de causis te spirationis, non
esse plures quam tres. a. facultatem voluntariam. a. instrumenta respirationi senilentia. s. vlum propter quem duabus prioribus causis maxime opus habe musi etenim sicut contingit animal iuxta naturae inmsi tutum respirare , quotiescunque facultas, initru menta, & vlus naturaliter se habent, ac simul conu niunt, ita contra, si aliqua ratione respiratio laedatur, ut id fiat propter aliquam causam ex iis tribus , vel una, vel altera, vel omnibus,eli necesse. In alfh materes piratio est deprauata,vaque aut facultas,aut insiIumenta aut usus,vel comunci im, vel separatim , praeter naturam se habent: verum cum neque febris, neque
alia si causa, quae maiorem inspirandi, & rapitandi
usum, & necessitatem asserat, pariter cum nullum euitatis vitium sese osserat,ea ouo respiratio deprati ruriconcludendum restat, in althmale direspirati nem, non ratione usus,non ratione faculta tu,sed dumtaxat ratione instrumentorum. At vero cum instrumenna .. a seruietilia Iespirationi sint plura, ut Galenus dicitia Afri . libiu causis respirationis, & alibi,ut pulmones impriu. , , mis cum trachaean trala,septum transuersum,multu
li tum pectoris,tum abdomin is,illud inquirendum re sat adhuc , qualia nam instrumenta respirationis masthmate offendantur e sed cum mustula omnes tam superiores,quam inferiores,nec non septum transuerusum bene valeant, ae thoracem pro instituto naturae moueant,cum pariter aspera Mimia , quae co)lo adhaeret,Omnis mali immunis videatur, hinc licet relligere eum Gai 4. de locis aget. pulmones in asthmate praecipue laborare. xj- ,. Caeteium ut iuniores haec intelligant, nonnulla at l- ,. tius sunt repetenda tetenim cum pulmones indigeante ' assiduo,& multo aere attracto, & inspirato,ad conseruandam tymmetriam, di moderationem Innati calmri Atque ad alios usu natina inter caetera instrum is
ta ad hanc rem accommodata, asperam arteriam fabrieauit,quς quam primum ex faucibus deorsum protenditur, ae mox in duos pares ramos bipartita unum
dextris pulmonis bronchiis alterum sinultis porrigit, qui demum stequenti sobole per pulmones distribu ui
parem cum pulmone sedem occupant, quos asperae arteriae ramulos fere innumera serie in pulmones
distributos, Medici bronchios avellant, sicut in viii.
uersum,ut scribit Galen princip.lib. de locis afficitum id asper arteriae coi pus cartilagineum, quod a fauci. bus incipit, di per collum ad pulmones v sque descendit,broncnum, vel bronchium dieitur. itaque aspera
arteria, praeter caeteros vias,ad aeris inspirationem,&mparationem a natura fuit imprimis instituta, atq; ex una parte aer naribus, & ore attractus a faucibus tecto tramite per eam in pulmonem deuehitur, ac per uniuersum eorpus pulmonis ita distribuitur vi hac rati ne in pulmonis substantia praeparatus,ad munera coris dis reddatur idoneus: ex altera autem parte omnibus aer cordi inutilis,& suliginosa illius excrementa inter expirandam per hanc eandem viam naribus, & Oreeiiciuntur,cum vero ita huiusmodi opera perficiantur ut omnis inspiratio sue aeris attractio dilatati pulmonis beneficio fiat , atque lixe pulmonis dilatatio nihil aliud st,quam suorum vasotum distet , non quidem simpliciter omnium, sed illarum, ii iinime asperae arteriain: opaginum, quas bronchios diximus appetilari; expilationem fiat,quoties pulmo in se colligitur, eaque tatione aerem in sua eauitate, scilicet in ramuia iis asperae arteriae contentum foras propellit , iam satis cuique potest constare , eiul modi aspers arteriae ramulos in pulmones dissenas natos praecipua esse instrumenta partim attrinionis , parii in expulsonas aeras, atque tandem omnis respirationis , di inspirationis.
Cum igitur hse ira se hahea nt, ut ad musas asthm
tis deueniamus, facile est intelligere, quaecunque possunt vias respirationi, ae inspirationi destinatas O
struere , Edeste impedimento quo minus Pulmones necessario aere repleantur. h omnia difficilem respirationem asserre: repleto enim loco quem aer inspira
iiis solebat ingredi, ille paucus trahitur, & Wri huic defeetui coguntur satisfacere crebra, frequenti, iterata di scili spiratione, vi quod semel,& facile fieri non potest, pinribus vicibus ae dis scilius fiat. Et si vero ab Avie. N reeentioribus mulis alis Gust asstimatis
connum e tantur, intemperies sne materia partium reis spirationa inseruientium, tum res prorimarum paratium,ut ventriculi, iecoris, lienis, quq pulmones com primant,materia vel in cauitate thoracis, vel in pulmonibus contenta, re alia id genus ι tamen Galenus duas tantummodo althmatis causas videtur statuisse . de med. secundum locos. 6. 4 de locis as . 6 6. epid. q. q. unam multos crastos de vis dos humoi es, bronchios ulmonis Obstruentes, S impedientes quominus aer Du UL bere possit insphtarii alteram crudum aliquod tu hedi nisti, ticulum iii pulmonibus excitatum , quod item impedi- fa GaI. mentum inspirationi possit asse tre: ouos humores, di tuberculum 1ciendum est duplicem habere generationem. unam vilio ipsus pulmonis,qui propter aliquam
intemperiem alimentum non bene concoquat : alterum propter consensum allarum paIlium, nonnunquam corporis uniuers, sed frequentissime capitis , quod prs csteris omnibus partibus certum est pluriis
mas destillationes ad thoracem ae pulmones trans mittere. Quod ad cς teras causas Auleenias, dire. Variataticentiorum, ills rei naturs non conueniunt, namque 1ssunt mulis, & insignes uitem peries partium spirituatalium,in selitibus, in hydrope, se sunt multi tumoris ventriculi, iecoris lenis, sic demum sunt humores in
cauitate thoracis, ut in supputatis, in quibus fgri vero asthmate nunquam laborant, itaque habendum est cum Galen. causam ast limatis tantummodo esse dii plicem , multos crassos,&viscidos humores, brunciuos pulmonis Impedientes , aut crudum tuber-G 1 cu
149쪽
culum in pulmone excitatum, ut dixi mus . secundo
sunt d)Εrentiae althmaris a maenitudinea tem P IE amodo generationis, a coniunctis, qua . vi videbimus
paulo post, maxime faciunt ad prognossicum,& curationem Sed Avicenna inter caeteras dissirentias unius Ir. DE. . inein init, a loco ast eio qui selibri, humores contineri Eis., Aia fluandoque in bronchus asperae arteriae . quandoniae is,. in ramulis leuium arteriarum , quarum pariter multa propagines per pulmones dissenii nantur: in qua re ille manifeste fallitur, & contradicii Galeno. Etenim sin pulmone obstruantur propagines, non asperae artema ed lsurum arteriarum,tune cor laborat, pulsusque iacit inaequales, minime althma, nisi simul tironisust, ta chla quoque Obst Iuant ut , scuti eontigit Antipatro
sieulo , cuius historiam habetis apud Gal. 4. de locis
ais ad finem. Nam eum hic vir omnem in squalita tem in motu arteriae in se deprehendisset, valdeque estit perterritus, Galeno aliquando obuiam factus il la pulsum tangendum praehu t,qui cum Omnis generis inaequalitatem animaduerti siet, miratus est quomodo ille cum tali pulsu viueret; cumque Antipater Gai num interrogaret, quisnam huiusmodi a Metus illi videretur , & ouomodo citra febrim pulsum talem posset esse eri ρ ille tespondit, ves proptet obstructionem liquid iidorumque numorum,vel propter crudi tu, tdsi generationem id factum fuisset, atqui
Antipater respondit, s id verum esset , se portuistia alii natice oti hopna a laborare: at vero Galen. dixit, illum probabiliter loqui, non tamen vere, siquidem contingii huiusmodi orth pnaeum fieri,quotiescunq; non quidem in laeuibus .iud in asperas alteriis crassus, di lentus humor cumulatu a c. Anasthma Hoc loco nonnulli quaerunt,utrum althma sit mors a moνbisa bus diuturnus,eum is numero perduret multos a nos, an acutus, cum aliquando hominem protinus interficiat λ Quam dub tationem soluunt cum Cornelio Cello, ex ea nominum distinctione, quam prin cipio dedimus, qui docet dis pnaeam posse diutius perdurare, asi hura autem,& orthopnaea esse morbos aculos ego autem magis probo responsionem Galen. 4. de causis pulsuum. i. qui scribit,morbum quidem esse diutuinum , accessiones vero acutas, scuti morbum comitialem a quod experientia confirmat esti verissiamum, cum saepenumero aegroti in accessionibus sulis tacentur,& pereant.
stria. SJgna asthmias pathognomonica sint manifesta regra sine sebre sequenter respirant, quemadmodum facere sol ut qui velociori cursu, ac vehementi exercitatione sunt fatigati. pulsus pro variis mothi dis&remtis varii lunt , de quibus videatis Galen. 4. de eatis spuis. ii. Desgnis virtusque cauli tracta Ga-Dia 4UM les. . de locis ais 7. etenim si quis per bonam valetu- .. dinem, di cum uilitas adhuc operationes essicit , difficulter iucipit spirare , ipsque hoc lympioma in dies
augeatur, neduc inter respirandum aliquem licitore,ves sonitum iaciat, tunc exeitatum tuberculum fuisse
oportet exilii te: sed illud ego addo,hane disseilem
respirationem perpetuo grauem esti, ac siae intermis sone vexue, ut perpetua , & permanenti causae cianis uenit: sin autem anter respirandum aliquis sonitus vel fletior deprehendatur, iune lentorum , & cras tum humorum pulmonis bronchus impactotum c
piam adesse signum est. Qins s praeterea quis statim, & improuiso dissetiliet spirauerit, hine licet colligere huiusmodi humores minime in pulmonibus generari,sed surionem vel a cerebro vela vicinis parti bus in pulmonem decumbere. Dictis licet addere ea signa aquae sumuntur ea tempore, ex temperamento,ditate, victus ratione , & smilitius, de quibus sape diximus . Signa reliquaru in disiatentiarum facile pociunt intelligi oraque ad curationem aggrediamur. Cum diis sint cauis althmatis, ambarum curatio, inquit Galen. 7. de med. secundum locos , aliquid commune habet, aliquid priuatum, & alteri tantum proprium commune vitisque est, ut redundantia hu-
motis morbum generantis eonsumatur e proprium autem, crassorum quidem humorum , ut si per attenuantia, de extergentia pharmaca consumantur: alterius autem nimirum tuberculi, vi per attenuantia ,& tesceantia eadem fiat consumptior itaque utrique est communis euacuatio uniueis corporis r deinde reuulsio, qus necessario particularem pulmonis puragationem debet prςcedeter post quae demum illud reliquum est, ut partibus laborantibus prospiciatur,
quaecunque humores noxios vel generant, vel transa inant,vel recipiunt. Ad summam indicationes cuia r Mantandi asthmatis sunt huiusmodi: prima vacuatio vn Luers corporis e secunda revulso humoris fluentis ad
pulmones e tertia consumptio materis contents in pulmonibus : postrema in qua euratio potissimumaonsistit, ut partes primario laborantes ad suam n turalem temperiem, & constitutionem deducan rer, ne in polierum noxios humores generent, transmi tant, recipiant. et virum tis indicationibus iterat satisfacere nee ne, Avicen. paucis verbis mihi videtur comprehendere, qui scribit ad hunc modum. Io. 3. tua l. r. 38. Et haecsgritudo cum aecidit decie pilis, non forsitan sanatur, neque maturatur,cum ipsa in iuuenibus etiam disset
lis iit , &h equidem soritudo est ex ςgritudinibus
longis, habens cum ho par ,rysmos acutos , secundus milito danem parorylmorum epilepsς , di spasmi. Quas sententias Aut ceu . accepit ex Galen. prios em de sensibus, ex x. altho. 4 . posteriorem de morbo diutumno &acuto. 4 de causis pulsuum. Q. .
sed fingulas indicaniones perpendamusa de quate- risum alnus ad primam pertine i , pro lenienda aluo facit hi: ... ra smplex cum cassa , nee non mel violatum solu
quod ex Galen. 4. de ea usspulsa I. asthmatici viden ιδιο
mr hahere pulsus, & vites imbecilliore, ἐν quibus respondeatis ex Galen. non necessario in fluxionibus Rus ad pulmonem sunt, aut peripneumonia,aut astruma te virium robur prosterni, illius verba hse sunt . de locisas. r. In malis asthmaticis, crassis, de viscidis humoribus pulmoni impactis, vires sor res ac vigentes
permanent . Quod si ille diuersum docet aliquando, id sne dubio de tempore accessionis intelligendum est,in quibus accessionibus reuera silli vehementer laborant , habemque pulsus paritos, S debiles, ut aliquando intereant. Ergo si conueniant prine pes scopi, sectio vens nullo modo e si pis termittenta', secandaque est , aut media, au has lira,sanguisque est detrahendus vel parce,ves copiose, pro ratione plenitudinis, habitus corporis , lem potis anni, disimilium. Neque vero solum sectione vene , sed etiam purgantibus medicamentis hosce ςgros oportet va- 4cuare,non tantumleuioribus ac sere lenientibus, ut
multi facere solent, sed etiam 'sentioribus, agatico, turbida, colocyntide, electuario diaphaenicon, hieradiacolocynthidos, pitulis de hiera cum agarico, palutas cochus, & smilibus, qus ad purgandos humores crassos sunt accommodata. Medici hoc tempore in asstimate, & omnibus adsiet hus ihoracis familiaruter utuntur trochiscis de violis, quos propterea pectorales appessan ι , quoium deliriptionem habetis τν chisii
apud Mesuem cap. de ali mater sed quicunque umluerit huius medicamenti compositonem considera immiaam re,ia facile deprehendet inedicameni uin sine arte esse ιur.
150쪽
timpostum , neque illud tam tutum, & e tax esse, ut vulgo putatur: menim turbith,&scammonium, quae illud ingrediuntur, sicut Omnia purgantia medi
camenta , suapte natura snt homini inimica, ae N pterea fuerit excogitata mixtio eorum medicameniatorum,qu r ill κum maletiam possunt emendare, ceditum euique esse debet, violas,isquiritiam, mannam, quae hie a Mesue tanquam correctiva permiscentur, minime posse id pretare t namque, ut sexibit Hi pociat. &Galen. a. de ratione victus. L.& Q.&in libr. quos, & quando, di alibi nos diximus , aromata sunt cum primis ad hanc rem accommodata, &prae te is praestant nonnulla semina odorata. quae ventriculum roborando . humores crassiores incidendo ,& tenuando, ac demum vias, per quas purispatio debet fieri, aperiendo , possunt medicamenti malitiam eorrigere , neque illaus operationem imis pedire. Caeterum quaerunt nonnulli tae loeo, eum noris huma ruat umores in asthmate eontineamur in pulmone a quos --maa. intum est non aliter quam per tussim , A per sputa posse purgari, dubitam inquam quomodo purgantia
medicamenta possint asthmati , di talibus affinibus
conuenire Quibus licit respondere eum Galeno primum. A. de locis a g. . pulmones,& thoracem non ivilium per tussim, sed etiam per aluum posse expurgari licet ni irro contingati Linde purgantia medicamenta in ast limate ea potissimum ratione conuenire , quod illa ea purgent humores vmutis corporis, & a parte laborante reuellant, praeterquam quod nulli dii hium esse debet,quin partes nostra corporis, ac maxime quae proxime cohaerent, ita consentiant inter se, ut latente quadam ratione fimul possint adiutini , sicuti in curanda coxendice id 'penumera experienis Maeonfirmat verissimum esse: ad quem modum scrubit Hipp. in lib. M alimento, confluxio una,conspira-νν parvis No una, consentientia omnia . Ante ureo uuam haees . purgant ia medicamenta exhibeantur, necesse est hu morum e neoetionem,nec non viatum per quas pur
ratio debet fieri apertionem attendete: ad quas inducationes sunt accommodata ea medicamenta,quςcu
que alienuandi, incidendi,abstergendi,vim habent: in quorum quidem medicamentorum usu, di administiatione, Gue n. nonnulla tradit pracepta, quae nullo modo sunt pia iermittenda.
, Primum est , eum dicta medicamenta necessario P πιε' quidem tus moueant, &abstogant, sed non saciler quod abstersum est, propter craaitudinem, persputu
reiiciatur, Obadiis perpetuo miscenda iunt quaedam medicamenta humida,& lenientia , quae facit rorem II. Ne re expurgationem reddant. Deinde haec medicamenta
ρε- . eligenda sunt calida quidem , sed quae sine vehementi caliditate attenuandi, atque incidendi facultate sint Laedria: si quidem medicamenta insgniter calida,mialutis partibus tenuioribus,ciassos,& vilaidos humores ad huc crassiores & viscidiores reddunt, ac proin-rII.Pro de magis laedunt quam prosunt. Postremo ea quoque
-- medicamenta uitanda sunt, quae vehementer refrigorantin adstringunt,cum haec omnia crassa aciant, coiarant , & augeant humores nox scis , atque id cum prias. νειέ. nus malum esciant, ut non nisi dificillime per sp
Di amo. nim expurgentur. Sed ad particularia praefidia venia
n, B mus, qu1 2lurima sunt: lymphyta, capillus veneris,
viti a ,hytiopus, marrubium, radix iridis semina Histic 'ristolochia rotunda, heronica,& similiae ex qua-hus syrupus defusata,violatus, de capill veneris, deliqui ritia, de hyssopo,de marrubio nisuae, & ab armedicamentorum torre solent parari e prae citeris autem scisti, acetum, di oxymel scilluleum, & quaiacunque ex scilla parantur, magnam hac in re habent
praerogatiuam.& cxteris omnibus medicamentis luat effracto a.
Rem in Hoe tempore ex secunda indieatione , ad omnia ι . revulsionum genera veniendum est .ad lotiones, filia unia. ctiones extremarum partium, ligaturas . Ibitulas
sineae cum statiscatione, ad clystola . & glandes
acriores,ac postremo ad cauteria, quae non solum cruribus.brachiis. 8e quandoque etiam capiti In untur,
quod multi in praesentia faciunt, sed etiam , ut placet Aetio, malo inueterato, frustraque adhibita omni . 'medicina,ad ipsum quoque thoracem possunt accom timodari,qui docet lib. 8 3 et . quod sane est maxime nitandum, plurabus imis thoracis, ante, retro, sursum , deorsum. & omni ex parte ulcera circiter qn indecim sunt inurenda, qus quidem longiore tempore aperta debent de tincti. Post hςe particulatim crass hum res in bronchiis pulmonis contenti,vel iubereulum iapulmone excitatum; dissoluenda & consumenda sunt.
humores quidem erassi per medicamenta attenuaniaeta,& extergentia, tuberculum autem pG attenuantia,
di resccantia, ut supra monuimus, de medicamentis attenuantibus , R extergentibus iam latis dicium , etenim quς faciunt a s coctionem humorum, di pis- paratione in viarum, eadem valent pulmonem quinque expurgare. Ad consumendum tuberculum exiccantia medita asiarieamenta sunt valde accommodata . qualia forent Ui-m Mammoniacum, sulphur, theriaca, initiaradatum, sales I ritis. theriaci, & si milia e neque vero solum medicamentis internis , sed etiam nonnussis externis Medici conaniatur materiam in pulmone contentam dissoluere, qu te si sumigus di odoribus agunt, ex myrrha,syrace, maluche, iunipero,cinnamomo.& similibus ad quem modum legimus Galen. iussile sgruin quendam naistibus assidue o ι ara medicamentum hedythroum, cuius oescriptionem habetis apud Aetium lib. I 3. 3s. apud Paulum I. a. vel aliud ex pretiosis unguentis. que Romsioliata , de solcata nominabant e loeus
Galeoteli 4 de locis ais vltimo. Sie ad thoracem
apponunt linimenta , tomenta, cataplasmata , ex oleo anethino, uino , tu iaceo, ex farina hordei. lo hi, ex ea floreo, euphorbio , ut tandem deueniant
ad sympumata, di cauteria, quorum supra mentio facta ex Aetio Postremo autem lore ad alterandos& roborandos flacos principes, Spotissimum pulmones,veniendum es est, in qua polirema indicatione iam dirimus reuera φρ
totam curationem consulere eis illa a vulgatibus me
dicis negligitur & pistermittitur , cui quidem indiea
tioni satisfacientia,multa supra fuerunt proposita: v tum sunt etiam alia qus idem possunt prolate, ut conserua heton ic ,hyssopi,enuis campans, conserua staechados,diacyminum aes acalamenthum,dia trion ni priteon, sed iis omnibus sunt esseae ora i hctiaca, di mi thridatum: in quorum usu necessarium est πτω loniaiore tempore perseuetare: inter cstera autem pistiata Avicen. & Arabes probam ius galli veteris pis p
raium eum carthamo, hyssopo, marrubio, enula, s minibus anisorum .hnaculi, &c. Sic recentiores timi liariter utuntur aqus thremarum calidioribus, quales
sunt nostr ς Aponitans, Aquarians, non solum in matione sed etiam pronillicidio, di thoracis, & capitis, si illud contingat laborare , di destillationem ad pulmones transmittere : se demum sunt qui utuntur decocto ligni, chans, & si missum, quς quidem dec era, si cum ratione, atque ex prςceptis a Galeno tra ditis prs parentur , mea sententia non sunt reiicienda. Sunt qusdam medicamenta demum , qus Ο cauta quadam vi , & proprietate creduntur asin ma- --uncis plodesie, intraquς unum duntaxat mihi libui pis. commemorare pulmonem vulpis ericcatum, quem scribit Galen. 1. de simplici medicamentis asthinaticos iuuare r unde hic puluis, aut Uus , aut simul cum aliis medicamentis , veluti eonserua hyssopi , conisua eorum borraginis frequento administratur r se apud aromatarios est electuarium de pulmone vulpis, auetore Melae in cap. de phthys, quo Medici in as hinate , & reliquis affectibus pul-