장음표시 사용
171쪽
pestilenti , nullum prorsus alicui medicins locum su-mic sie: unde Aristiteles quoque scriptum reliquit.3. de partibus animalium, capite . p rei s verbis, &4. de quibus 1 ad filem, cor solum inter vi laeta,& omne, paries nostri corporis nullum pati vitium graue; idque recta ratione reum eni molle inqui . D incipium LG Iumpli ut tulisi e si quod caeteris,quae in e pendet, praebere auxilium possit,flec. De tertio genere morbi in mala copositione v necue morbo in numerci,neqiae in stu, neq: in res quis vivitur laborare, siquidem,ui dicit Aristoteles 3.de partibus an imulum 6. .de generationem ani mal .nonnulla animalia non solum terrestria. sed etia aquatica .reperista tum habereduo hepata, suos lienes, uoca pira, no nulla sine liene, sine iecore, at vero nutam Nn qua nanimal tepertum est sine corde, ves quod duo corda habuerit , vel quod non unum perpetuo locum odiis nuerit . Ceterum iis praetermissis, inter reliquos morbos cordis pspitatio reperitur, de qua mihi propositumeli in praesentia verba facete . Pleiique omnes hunc morbum tremorem eordis appellant,sed, ut exopulo , minus proprie , si velimus exquisitam niaminis proprietatem Obleruare: namque tremor, ut Galenus do. t et de syrapiom ea uss a. lib. de tremore t eli m tus deprauatus sursum deorsum , compositus ex motu vo uniatio, facultare animali partem sursum at ollente, atque exmcitu inuoluntarao, propter strauitatem membro deorsum tracto: unde cum tremor ,
eodem Galeno auctore , fieri non possiti sine hominis voluntate , atque opera mulauiorum , quos con sat motus voluntaria inurumenta esse , cor autem non sit musculus, neque ea voluntate moueatur, id concludendum videtur, eor nullo modo tremore pol- se laborare: itaque alteri inlcribentes de mi piratione cordis, id magis apposie mihi videntur facere t e enim ta meis neque tortasse in hoc motu cordis . nia quadrans,quaecunque in vera palpitatione necessarac concurrunt, tam en satis cuique e se debei GaIen auctoritas,qui titier celeras partes, ventriculum, vesicam,vlerum, lucurbieiaem,S c a. illo de sy in p. caussa ipsas quoque arterias, fle cor enumeiati verum sue h.ὶe siue uis immine utatur aliquis modo rem intest gainus,admiael reserti nos perpetuo palpitationis no .
Quid sit coras palpitatio, ex communi hominum
notione p. et, nimirum motus in quo illud orditer natura in limitum os latatur, de constringitur,sue eleu turin is pr.mittit: ex quo id quoque potest satis crin-u ιie,nuius nodi motum cord s symptoma esse acti ne in alam facultatis animalis, non a latam, non imis
minutam, sed depraua am:quae doctrina est Galen. de sympl. d. 3. D: siet alia huius symptomatis variae sunt, ac pii- una a quantitate,& magnitudine. Palpitatio alia est insignis, adeo vi cor saltate videatur 2 inc nonnulli t leni motum latium cordis nominant, qui non solum manibus Deicipitur . sed etiam oeulis manifestissime perspicitat: alius est Min paruus, diremulus,vi vix adtatiunt sentiatur. Secundo sutit uigrentiae a qualitate motus: nam palpitatio aut sola, di s mplicito euenit, aut cum quaiadam fgnificatione, quod eor ipsum in humore moueatur:qu e disserentia est Gal. s. de locis as ii , Tertio sunt di Crentia a tempore r palpitativi alia amen alia antiqua elii tameis icribit Galen. & co firmat experientia, neminem hoc morbo laborantem, longiorem vitam viuete,di ad sene utem peruenire. Praeterea alia est periodica, ut suas quasdam accessimnes habeat, alia elicontinua, quae nunquam intermitistit,sed continenter affligit. Quarto sunt disseremiae a coniunctis: cordis palpitatio vel eit eum sebre,vel sine febre: quo item de a ta re, tempore anni e reliquis dicendum ea, de qua s
quibus sunt maxime contiouersiae, ae variae auctorum opiniones , quas ore nes propier angustias temporis mihi libet in praeientia piis termittere, atque eam tantummodo leotentiam proferre , quam censeo magis Galeno consentientem, fleveriorem esse ; quoniam Cansepia Gal. 2. de symp.causs x. generaliter inquirens causas remm M .
palpitationis. ab iis qus manifestissime apparent, nimirum palpitationibus que in palpebris, superciliis stante euentu minae methodo progreditur: etenim cuin iis partibus externis cutis videatur attolli & dilata- i,ad eum modum quo attolluntur fle dilatantur arteis Nae, certum est hum modi partes non a se ipsis& propter insitam earum saevitatem attolli & di latari, si qui dem illud perpetuo facerent, &eo potissimum rem pore quotan e essent, seu i videmus arterias facere, quae perpetuo attolluntur de dilatantur. Cum igitur palpebrae,supercilia, & similes extern aepartes neque temper,neque dum sans permanent, s leant dilatari, perspicuum esse potest, quod a seipsis non dilatantur Ruod si a seipsis non dilatantur,ut omnino ab aliqua substantia ius in ipsas partes infitiae dilatentur, necesse est: est ratem uero eonsentaneum talem subflantiam duplicem esse posse, vel humorem, vel aeream substantiamr led illam noti esse humorem celeritas tum generationis , tum lolutionis,quq in palpitatione contingit, satis superque demonstrat: nam , que palpitatio celeratois,N statim desinit mullus au- tem humor potest ita celeriter influere, ae multo mi mas recedere otissimum in partibus iacies, ubi nudis propemodum ossibus cutis lupertenditur, in quibus . pariata verisimile est humore es sole trasitum habere, neq; ita facile influere aut tecedere; unde Gai concludit necessarto,quς palpitati rem eiu et i ii 5 esse humoete ea aeream quanda substantiam, qua ci'rtum est facile de expedire omnes Oatres corporis permeare., Et si qu SIuriumqustat , mulis nam sit huiusmodi aerea iubilamaa nuic responcret Galao eam non aliam esse, quam vanor lain, crassam de quantitate multam, pro ratione imisi in quo continet uir namque s hac maioria tenuium partium de pauca foret, illico ex corpore det Liere,neque po lut partem attollere,dilatare, de palpitationem efficere.
Ex iis tandem colligit Galea. palpitationes in iralis fieri , in quibus particula quomodocunque est
refraeerata a di ratio in manifesta r nam quodania mali secundum naturam se habenti, rutoupore sani- raras, per cui dum innatum, attenuatum, & exacte elaboratum , quotidie ex corpore defluebat . ianune ca:ore per nigus reddito debiliore non ira po- 'i est attenuari, sed crassius euadit, unde non ita faciale N prompte, ut a mea, transpirat, sed sub cute vita. nenii,& in transtu acta constipatione a frigore, moinratur, impeditur & non egredituri ex quo sit,uti micti hia Galen. in lib. de tremore, pal. &c. capri. s. ut ad palpitationem eiaciendum maxime concurrant stas frigidior, natura corporis seigida, regio Digida, tempus anna hybernum,uita otiosa, satietati, Rediri ti dedita , alimenta nigida, & lutulenta, & uno verbo, quicunque corpus refrigerant . crassumque, si tuosum , di ne lolum spiritum postunt generare a iis autem contraria, palpitationes ita tim anserant: nam ea ous calafaciunt,spiritum attenuli, fle corpora rara , mollia , de transpirabilia esiciunt: qus autem refrigeis
rast, densant, cogunt, meatus corporis occludunt,
pirmamque turbidiam . de crassum reddunt. Quod si de Calen. sevientia vere ualuium est, palpatari nem peneraliter a sigidiore causa perpetuo ortum habere, ego quidem nescio quomodo non idem liceat speciattin de palpitatione cordis statuete. Si quis v ro est qui iis non acquiescatos rursum Galen. audia .s .de locis assa. qui primum ea proposito traetans caulas paloitationis cordis, non alias quam causas fiigidas affert, copiam humoris conterii an peri cardio, &alia id genu de quibus statim sermonem lubebunus:
172쪽
deinde summam totIus curationis constituit in victus
ratione nec non medicamentis, qua calefaciendi, &extenuanda vim nibeant e quae item Omnia huiuia
modi alamenta, di medica nenia ceritissimum est non aliis, quain morbis & causis morborum frigidia cunia
N.ε.εων Neque vero ab hae opinione me potest dimouereT,-Maia argumentum Trancauelli, Ialiorum, qui putant palpitationem cor tis ex causa calida ortum ducere, propter eam praecipue rationem,quoniam Galafli1 mai, nissi nem Dosui uls omnibus hi,c morbo laborantibus semper prosisse, q si vero indocatio huius mssidia non a magnitudine in orbi,sed ac pia, & quantitate hum Tum , nec noua qualitate petenda sit. neque i ceat in
morbis nigidis, & copia sigidorum humorum sanguinem mi itere de qua absui da opinioue alias dicium est satis. Verum ad proprias causis palpitationis reueriamur, quae ex Galen. colligi possunt 3 de locis ais cti
L. & sunt huiusmodi. Primum nimius humor urina similis, contentus in membrana cor ambiente, quam pericardium vocant. secundo tumor pr tet naturam , humorem in se continens , similem ei quisnn.ah;. hydati de reperitur . Hydatis autem eii pinguis qua . V dam substantia superioris palpchra: Oculorum, sic eam
S suo pondete grauans , ut vir permittat oculum altotilere , adeo vi palpebrae in hoc malo quandam veluti speciem hydropis repraesentent. Tertio in crassus, nebulosus , ita iuviusque spuitus , qui patiteris p racardio , di in corde detinetur, quos qnidem hum res,di tumores Galen.obser auit in simia, e gasio,v hementer emaciatis . Sasserit hominibus quoque ad
posse euenite r ha enim sunt impedimenivi quia minus cor secundum naturam attollatur,o latitur,di moueaturax quo contingit palpitationem fieri. Sed praeterea sciendum est,cor in palpitatione aut primar O labo , rare, nimirum intemperie frigida ; propto quam humor,tumor . natus prχ ter naturam generemui: aut per conlinium aliarum paratum, potissmum vero ventri cui 3M uteri, ex quibus partιbus experientia confit matis numero eleuari vapores crudos, & crasos, qui petentes cor,neque faede exitum inuenientes,solent hu, ius modi malum aiscere.
Mummodo , verum hoc locci nonnulli quaerunt primum quomo iv ε 3η do palpitat o cordis ex flatibus fieri possiit Eienim cum visam. salus ex si igiditate generentur,non videtur fieri posse, ut cor membrum princ pale, & fons caloris innati,tanta frigiditate laboret, ut in eo flatus generari post Sed ius deci responderessamoia excrementa in animantibus generari, neque in sutiam calcitis imbecillitate, neque quando calor vehementer valet,sed cum ille medium locum obtinet, quod item de internis flatibus contingit, quos neque frigidissimis neque calidissimis constitutionibus generati certum est, sed potius inconstitutionibus meatis: quae doctrinaeli Gai s. de tym p. causis a. Sed illud quoque licet addere, non esse adeo absurdum cor frigida intemperie laborare, cum in hydrope, sine consensu cordis frigiditas ad istum corpus non pollet dilandi.
a hu-, Secundo dubium est utrum aqueus ille humor natuis i. i. . I term mi icardio contineatur e necne r namque ilia .-ι si ille est in causa ut cin palpitatione laboret , non nisi praeier naturam videtur in ea parte contine. ra: contra autem docent anatomici, iatem humorem naturaliter in perscardio coma neri, de cuius multiplici generatione de usu plurima disputant. Ego autem re Londerem , humorem quidem naturaliter in perica dio contineri propter eum praecipue viuin,ut probabile est, ne cor nimio calore, &assiduo motu torre fiat, sed illum humorem esse admodum exiguum; tune heiam praeter naturam esse, palpitationem, S asia mala eLficere,quotiescunque piosior euadri,di naturae terminos excedit.
Signa qua palpitationem eordis signifieant,vel silmtis ictaeuiatius, hia manu adhibita; vel quandoque ipsis oeulis sunt manifestus mat siquidem cuique satis
est euidens cor praeter tuum naturalem motum,cte pillsati nem,alsum motum pr iter nati, am habere, quem
palpitationem dicimus. Sic signa differentiarum pluribus iis rataonibus, de quibus f pe dixi, facile possuntcnenosci, ut pluribus non sit opus In curanda palpitatione cordis nobis sese offerunt C. .jucommunes Indicationes, vacuat o uniuersicorporis,
teuulsio, dissolutio siue humoris, siue tumoris, si e fla-
quacunque in peri card O,N in corde contine latur,
ac demum rodoratio partis laborantis quae potissmsi consilii i n ablatione mothorum,ne deinceps et D smodi materia noxia generetur. Utruna liceat iis in dic p,ο--β Nonibus satisfacere, nec ne,id sciendum est em Gal. de locis ais hunc morbum plane d ficilem, & peracti l suin esse: etenim quamuis nonnulli per sectionem v
nae, per alimenta, 'e medicamenta extenuantia ncinnu-
quam liberentur, nihilominus qui post annum vel plures menses eodem malo rursus corripiuntur, omnino iabreuiori vita fruuntur, neque ad senectutem peiu niunt,quorum alia, ut inquit Gai per febres acutas alii vero, cum sani forent, syncope correpta extineti sunt. Itaque s hoc malum longiore tempore hominem asialligat in cerebro repetat, certum periculum Nevioris
vllae, ac repentin s mortis 1 et impendere. Sed nos stipulastin dicationes,& singula remedia breuiter perpendamus,& quatenus ad communem vacuationem pertinet,illud in primis notandum eli ex Gis. 7. me h vltriamo,sumpta indicatione a natura partis, quae proteris omnibus partibus necessatiam NHi animali ope iaprae flat, scilicet corde laborante, nullam insgnem v cuationem conuenire, deest ratio ne illius ioburdis. soluatur,cuius pei petuo neces e est rationem habere. Ergo cum sectio vena ,consensu omnium,quam ma-xime conueniat .p ς cinae vero illitura testimonio Ga leni inier cstera Omnia praesidia non solum marando,ded etiam praeseruando mincipem locum Obtineat, adco ut nonnulla post in istonem languinis utentes extenuante Ucius rariose, & limitibus idoneas medieamentis, ab hocsyinplomate perfecie tuerint liberati, statim fine .lla d. latione ad sectionem venς venie dum est,uena autem si has i lita, i 3. metho. ii. qui do cet, perpetuo Iahorante ecti de hanc venam incide damesse . in atenus vero pertinet a d quantitatem sangui Quo Manis nonnulli copiose illum mutant,& usque ad animi suun is . deliquium, sed omnino prster rationem, namque scuti modo diri ex Galeno aborantibus partibus principibus,&qua omnibus partihus animalis necet amoperam praestant, quale maxime est cor, non licti s mel magna uti vacuatione, & ita illius robur d solue
eteritaque sanguis parce mittendus es, neu te mea se tentia foret inutile venae leetionem partiri. sed vel an Lm; alate vel poli sectionem venat,neque alui lenitio est pra . M . itermittenda,& inter c ciera omnia medicamenta usus
-hierae simplicis mihi maxime probaretur , qus vel simul eum cassa,vel cum melleros.lol.commode posset permiscera: habeatis exempla.
si a Post sectionem venae ex doctrina Galeni ad medi
camenta ex senuantia precedendum est, quae ualeant partim humores in toto corpore istentos extenua
re, & ad purgationem pra parare, parti, m humores di flatus In thorace contentos extenuare di di lue
173쪽
re , in quorum medicamentorum usu duo praerepta I. - sunt vobis memoria tenenda. Alterum sumpta indica γ M. None a stu partis quae in profundo, & meo in corpore . constituta est,ut reliquis accommodatis prasitas peris petuo misceantur medicamenta tenuium partium,
rudi sint tanquam vehiculum quoddam,& reliqua posvi facilius ad ipsum cor deducete. Alterum est prae-
--. ceptum, nunquam esse praetermittenda ea medicamenta,qus proprie 5 specialim cor respiciunt, proptere que a Medicis cordialia appellantur. Itaque s materia
noxia fuerit pituitosa, inteniunt mel. tos. sol fyruptis ., - . de beronic de corticibus citri,decocta tonici hys lori.origani, seminum citri. Pro purgatione praesta omnia sunt inter simplkia, agari s : inter compos raelectitarium diaphaenicon. sin autem materia fuerit melancholica conveniunt sympus de fumaria simplex, de pomis smplexide succo horastinis, decocta inelita tibvglosiae: pro pu*atione ex uinplicibus sena, eputhymus,exeompositis,electuarium diasenae,confinio C I' Ira tamech,&e. Hoe tempore omnia genera reuulso numd ς - conueniunt,& inter eat tera omnia sunt maxime Op r. m. tuna dysteria,quae discutiendi satus vim habeant.
savia parisn. M 1 ν. ia ista. Ad postremas indicationes quod attinet, ad dissol.
uendos humores,tumores.& t latus, qui in pericardio, di corde continentur, nec non ad tollendam frigidam
cordis intemperiem, atque illius cor borationem Immur. multa med tamen a partim interna, partim externa sunt maxime accommodata. Interna sunt aromaticum latum,d ambra,diamoschum, conserua heton ic t .rorismatim, flores, & cortiees curi conditi. & s lia. Apud Galen. lib. de tremore cap. s. maxime probatur castoreum . quod non solum epotum , sed etiam erimitus apposium , ab illo appellatur genet Osuin medica. mentum, utpote quod calefacere.extenua e . & sceare abunde potest. sed iis omnibus,& catem in et nis medicamentis magna antidota, theriaci, & mithridatum mihi videntur esse longe antemnenda: neque tandem This .,ia mea sententia,usus aquarum thermalium eη praetermit, .-L teodus qualessoreiasnostrς Apocmanae,Aquarian in ..., -- similes aquarum pariter menti nem facit Gal. loco ci 1 tato de tremore. qui scribi',veteres medicos inter caetera praesidia ad palpitationem accommodata , maxi me probare aquas calidas e terra nascentes, a que ex iis ira; mum nitrosas, silphurosas: hmi minoias, ex
quo loco inter reliqua id quoque licet intelligere,vsum
aquarum thermalium sume antiquiorem,neque a no sitis recentioribus inuentum,ut multi opinantur. Externa autem medicamenta conuemunt odorata, & calefacientia,exempli gratia, oleum nardinum, leu, taliorum alborum cum aromatibus,taeum anisorum stam ulcum diamhra,&c.
si quis eupit habere exemplum epithematis, illud
Demum lieet praeparare emplastra, menta, & aga id gentis medicamenta ex rebus calidioribus, odoratis, Scordialitius, melissa & orae ano spica nardi, seminibus anisorum,cuit,& srnilibus. Ipsa quoque magna antiaoia , theriaca , di thridatum , exterius a posita,quihus multi sis taliariter utuntur optima sunt. Victus ravo , sevia de medicamentis diximus, ex- Uinis . tenuandi vinialia, at, de qua habetis integrum Galeiani eommentirium de attenuante victus ratione, ut plurihus non sit opus. Atque hactenus de palpitatione cordis primario laborantis r quod fi cor laboret per
consensim ventriculi, uteri, vel alterius partis, satis constat totam curationem in curatione partis laborautis consuere, quae tractatio ad pia sentem locum noctpertinet.
vivi pantur, sed reuera tria priora apud Galen. unam atque eandem rem fgnificant, nempe animi defectum, vel defeetionem , vel deliquium, vel quom do noue velimus appellare, sicuti manifeste eoli gitur pudiri lum i .ad calaue. 14 2 apho. g. 8e almi: pol remuautem nomen syncope aliam rem significat, ut statim videbimus.ad Oviemum siῆ Aetium lib. s. c. Io . Nec non mulios recentiores medicos, qui docent lipoth
miam a syncope nihil olfferre in manifesto.& perniticiso errore uersari:de qua propria nominum fgnificatione si quis pluta cupit intelligere, is videat ncistram di sputationem in principio mothorum, ubi late hse res
Syncope est prseeps virium lapsus, quod ante GaI S e.
N an altis medicis traduum est, fit ab ipso con firmatut w d. 1. metho. . Caeterum cum auctores,& veteres,& moderni, de hoc tam pernitioso lymptomateiatque illius causis admodum coissule tractent, experiamur nos a ICum Gai. Ordine ,& peri pleue de illo possimus ageret itaque videatis Gal. Ia .mei . nec ron et .ad Glauc. 'ea quibus locis mihi videor istu hac de syncope disciplina posse colligere, & in certa quida capita relene. I n syncope vires labuntur: itaque s quis .elit scire causam huius symptomaus, di quomodo vires labam ia ur, is ante onma sciat oportet unomodo per sanita. 'D ' Lem vires valeam, Ze 1 n quo earum robur, de vis con sistat, Me enim fuerat apud Galem. 3. de sympl.
causis l. piςcipuum monuentioni se ausarum,qus facultati noram inserum , ut cognoscamus quomodo
illa per unitatem suas e siciant operationes: Galenus ergo nos docet, essentiam virium quibus corpus regi tur , tum in spiritu , tum in solidorum temper mento consistere , illasque perpetura fore robustas adisubilantia spirituum , una cum solidis corporibus, . tum qualitate , tum quantitate naturaliter is habeat. Ex quo facile est intelligere cum Galeno, quaecun 'ue ι piritus, S membra solida valent prster naturam imis minuere vel alterare , nse Omnia posse noxam viribus inferre, & syncopen, inducere . spiritus autem, S patiesiolids nostri corpo tis, si quis iunior id quo-cue cupiat intelligere, sunt huiusmodi: spiritus, quia dem primum est animalis , qua in celthro tanquam proprio sonte continetur, secundo spiritus vlialis, e probabile est in corde,& artem is continet ir tertio seu ratus naturalis , eis Galen. de hoe dubitanter 1 quitur , quem veri sim ite est , s datur a I ecore, di venis reperiri. Patres autem solidssunt potissimum
caput,coreecur,ventriculus,uterus,refles . pulmones,
di reliqus id genus,qus facile, & frequ e ter solent mici 'ribus partihus consentire. Itaque syncope prouenit, 'n' aut ratione membrotum solidorum, aut latione spira MI tuum s ac primum rauoue membrorum solidorum duph-
174쪽
du'ieiter eon Inrit syncopem seri, uno modo s illa
. ω minia nimium minuantur , quod in longissimis morbis brarum. frequυter euenit , homine ex desinu alimenti ve hementer extenuato a vel praeterea in febribus , aut aliis morbis acutis,& malignis,ex quibus eorpora muli quantur,&eonsumuntur: altero autem modo,si m&hra solida propriam, L naturalem mutent temperiem, quae pote It esse non solum ετ plex,cilida, rigida, R . DM . H. Ied etiam ex iis composita, & cum marenam sne ma.. Dijῆmia teria. Deinde ouantum ad spiritus, contingit sync
A I is iis copem fieri cluplica item ratione, si u de solidi, diru
νimia 1 mus, nempe si spiritus praeter naturae institutum vel Atimo,ibui alteremur, vel minuantur. Ae primum quidem spiri--. i. cus alteramur a vitiosis humoribus: etenim eum spi
ritus non aliud siit quam tenuissima pars sanguinis,
atque eandem naturam cum humoribus retineant ,
ut quales sint humores , tales sint spiritia , & alimratis humoribus, ut spiritus quoque alterentur, iam δι amis cesse est. Secundo spiritus alteramor ex malitia aer fimatium ambientis, siue manites is qualitatibus simplicibus,di compostis, sue tota substantia, sue aliter contingat illum vitiosum,& improbum fieri: eura enim maius sum sit spiritus ipsos ea inspirato aere continue nutriari,facile est intelligere quomodo ex altera torti imP- aere spiritus quoque alteremur, & improbi redeau
vemma rur. Tettio spiratus alterantur a venenis,qua vela Pe
nitiosis animalibus iniecta snt, vel aliter corpus ingrediantur. ad quem modum multi vel mors a vipera,vel alia exitio silara,vel utcunque venenati frequenter syncope corripiantiar. secundo autem modo spiritus minuuntur mul λθω si ax piscitet . ac primum ex qualibet insigni maeuatione,
rasi . etiamsi prata hum res atque excrementa toto genere praeter naturam vacuentur.Galen.& Hippoc. ε apho.
ατ. quoniam simul cum exerementis plurimi quoque spiritus necessario euacuantur, unde vites redduntur imbecilliores , quae debilitas , ut inquit Galen. mcona. postea remedium non habet . sic igitur ex ch leris , ex fluxione alui , ex superfluo vomitia , exsuxione sanguinis per nates , per vulnera , per hς
morrhoiitis, per vietum Mer omni immoderata variia
a diserta tione contingit syncopen fieri. Deinde spiritus mi-
alam ema. nuuntur ex defeetu alimen ii , quotiescunque enim
alimenta deficiunt,ut euenit in bustmo,in quo prorsustiolluente ventriculo, ae plane illius ealore extiticto, agri nihil appetunt, & omni nutrimento desiit uunia uat, tune necessario primum quidem spii itus, deinde membra solida minuuntur . & syncope succeditigi νεμlis. Tertio quia spuitus resoluuntur e di si quisquaerat,mne. in quonam dis crat resolutio ab euacuatione dicedum
hanc subito, illam lensim fieri; retoluuntur primo in magnis perturbationibus, vigiliis,studiis, cogitationis bus, immoderatis exercitiis, & laboribu in sumnia meatus,& corporis raritate, & humorum, L spiritus
tenuitate, vi ex ven is,& toto corpore effluantiscuti illas contingit,qui obtinent tenuissimos succos, & facileti Gg. . e halantes,de quorum curatione Galen. ra. metho. 6.M Postremo minuuntur ex nimia suffocationeretenim cuparticipent naturam igneam, nequeant vero per co pus libere moueri,corrumpuntur,& minuunt ut, ut in
timoribus ti angustiis cordis , in quibus spiritus ad cor refugiunt & su canturr ad quem modum in Otas ruetione circa cor proximus spiritus sui oratur,sicuti evenat in illis sebribus, ubi lumma humorum cruditas reperitur, quas syncopales humorosas appellant, de quibus Gal. a meth H. a Ams- Hic currit ardua dis cultas,utrum vitio membro--ri infrum solidorum, sue illa minuantur, siue alterentur,
Fauni. m/ 0ae e fieri possit Namque s syncope in praeceps
ιν n. virium lapsus, ut causa quoque syncopem essicientes sint praecisites, di pracspiranter agant, necesti est.
At vero ri memoria repetamus ea qtiscunqne mem-hra solida possitnt vel minuere, vel alterare, certe hae omnia non nisi in tempore id videntur facerepose, deo ut non sine ratione videatur colligi, hane causam quae ad membra selidi reuiuet,non solum suta
per eaneam , sed etiam impossibilem esse. Eis vero ardua est disicultas , tamen ego censeo rei pondei dum esse, si hic res subtilius consideretur, veram, proximam, di immedia tam causam syncopes in stam spiritus vel deficientes vel alteratos, referendam esse, cum reuera propter hanc solam causam , desectus, vel alterationis ipso D spuatuum, contingat vires
praeeipitari,& synco nurit at vero Galen. R Me dicos duplicem causam inon solum spiritus, sed etiam membrorum solidorum statuisse, propterea quod iuli, non ut philosophi, ia sola rerum contemplatione atquiescunt, sed omnem suam disciplinam ad opera artis atqtiet sera solent referte r ad quem modum Galen. qudque docet duplicem esse causam doloris,
intemperiem, S solutionem continui .etsi reuera, si ex quis te loqui velim ux , unica si solutio continuar propterea quia mediei curantes dolorem, vi ramo uenane causam respiciunt. Quamobrem eum Me xi
curantes syncopem, non forum defeetiam vel alte ctionem spirituum, sed etiam desectum vel a laeta
mem membrorum solidorum consuerent , atque virisque conentur prospicere, hine puto factu melle, ut duplicem quoque causam syncopes nou stiterano ne videantur sta tu isse.
signa syncopes sunt manifestissima: pulsus vel sunt si
aboliti, vel certe admodum parui, Obscuri, &quo formitantes appellant, ex remae paries teisigorantur,
sudores se igidi apparent , ςgii lentu ,& motu prauaniatur , atque uno verbo, di sic te, di toto corpore imaginem mortis repraesentam. Quo loco notanda Avi, εστ νeu sententia Aetii lib. cap. io. qui ponens dileti meninter syncopem, Ee lipothymiam , inquit Iipothyiamiam de remo te ii se dere, tensu, hominem priuare, & sudoribus carerer syncopem vero, di vigilantes , 1 dormientes inuadere, di omnino cum si dori s ι qu syncopici nuncupantisti Quae sementia non est reciprenda ,sini dena res ipsa demonstrat, non solum lim thymiam , sed syncopem etiam repente i uadere, R in viraque iudines etiam apparere, praeter quam quod perspicue falsum est, aegrotos inlim thyiamia prauari sensu, δε motu, cum id potius in syncope seri soleat.Veta autem disserenita inter utrunque asse- D, σοῦν. A etuis non alia est, quam secundum magis, & minus: ,- i. . . , is quidem ex Galen .ita habendum est, utrumque a m -- otium ab iisdem causis posse prouenire, sed lypothy.
miram δε mitiores causas,& leuiora lymptomata quam syncopen habere: & unico verbo, lipo thymiam, mianino leuiorem esse assectum, di facile reparab: lem, .m.π eonira vero lyncopem pr emodum lethalem, ac si
Sed ad curationem venio. In syncope duae nobis C. ti stilae osserunti praecipus curanda indicationes , altera excitandi agroti , S reuocandi calorem naturalem ad par res ex tamas e altera nutriendi , ®enera di spiritus. Quatenus ad primam pertinet , calor I InM Loatu talis simul cum spiritu reuulsonibus , atque iis quae hominem exeliant , potissimum solet reum
viri vulgo, & est remedium Caleni, aqua frigida violenter pioiicitur in faciem , quod , di facile, &optimum est remedium, se illis qui secta vena inc dunt in limi hymiam, Galen. iubet nares constring
re r ad quem modum conueniunt vociferationes, evulsiones capillorum, fractiones, ligaturς, compressi nes,contorsiones,& quscunque solent extremis parii-bus dolorem inferre : ita enim concentratus calor naturalis , di spiritus exterius reuocari, atque homines a 'syncope liberari solent. 'secunda autem indicatione nutriantur,& regener mur spiritus, primum bonis, & rLIndis. pratis odoribus, de quibus scribit Galen. ea Hippocin lib.de aliment. a.apho. II. quod inter caetera Omnia odores celerrime nutriant: itaque naribus apponan tur flores odorati , aromata, vinum , acetum, & alia
id genus. quibus fgroti per sanitatem deletiantur. sed tamen id notandum est, si sorte syncope contin cantola. eat
175쪽
stat ex 'ra caiione uteri, quod frequenter contingit, tunc saltida naribus , odorata utero tore apponenda, quod hae ratione spiritus ad uterum tetrahantur.& iliale recreetur Secundo nutriuntur & recreantur spiritus per ea quae ore assumuntur, ubi ex Hippo. Galen. 1.aphor. I I. potissimum conuemunt liquida , tenuia &odorata: vnde inter caetera omnia vinum principem l cum obtinet, nis,inquit Gal. I. ad Glaucon. sit aliquid quod prohibeat,ut phrenitis ala capitis affectio,inia terna aliqua inflammatio, in quibus a vino abstine dum elic quamobrem si liceat, exhibeatis modicum vini aromatici eum pane eo madefacto ι pariter conu niunt oua lura optima,& quaecunque facile & cito nutrire possunt. Sed nos postremo hoc loco singulas civ tis,attamen quam breuissime di summatim perpend mus, &euiusque sgillatrin curationem afferamus.s nev v Itaque si fuerit syncope ratione membrorum solido
ea iam ira rum .quae fuerint imminuta in morbis quidem longis,
M. illa sunt instauranda commoda imprimis victu, ratio. ne, se ora videatis Galen. r. metho. s. quae in fictioni bus,balneis, inu nctionibus, idoneis alimentis N potionabus conlis fit. In febribus autem & reti quis morbis acutis & malignis , certum est summam curationis ad curationem eorum morborum pertinere , de quibus non pertinet ad hune locum longius agere. sin autem membra solida fuerint alterata,inquii Ga l. l. ad Glauc. ἡ .M . 4-ad finem a contrariis sngulas Intemperies oportet,i ..sId. curare, frigida I calefaciendo,calidas refrigerando atq; .M. in caeteris eadem ratione,de quιbus item iam saepenu. mero dictum est.
si Διί erum , si syncope proueniat ratione spirituum,
.... propterea quod Ini snt alterati, & primo ratione vi AE tiosorum humorum, nonnulli hic omne genus vacua γη tionis abhorrent, quod maximum viribus periculum videatur imminere: at vero s aegroti leuioribus qui sdam medicamentis,ueluti hiera simplici Aassi syrum rosaceo,& similibus, expurearentiar,potissimum quo tempore ab accessionibus euent immunes, ego quide crederem id non inutiliter ac tuto fieri posse, atque ea
curandi ratio marime videretur conuenire. In qua a
tri sensim&sensim pureantur, sensim,&sens m nu. muntur,& ad meliorem ianguinem deducuntur, qua Gal.voeat per epicras m.
E, - ἱ, i piruua esserentur ratione vitios aeris, aegri salu-ώ briorem aerem quaerant, uis id nequeat fieri, aer se
cundum contrarias qualitates, bus potissimum od
ratis, lotionibus, suffumigus, di omni ingenio cortia
Ex vomis si demum spiritus ex venenis fuerint alterati, tune curatis ad veneam dirigenda es metaph gratia , aD sumptum venenum, s fieri potest, quam primum ex ventriculo deducendum est: quod s ventriculum per
transerit,& veitas penetraucrit, tunc alietantia conu
niunt medicamenta, quae siue nrana seliis qualitata risue tota substimia malitiam velletii post mi emead re e quibus videatis GaIs .de fimo. uaed. 18. de cons .
artis med. is. Pro educendo autem veneno ex ventrisculo nihil vomitu praestantsu, cit, ut a, ias de hoc temedio dictum est. Pariter si quis violias sit a vipera, vel
alia exitiosa feta, primum per attrahentia medicamenista, per scatificationes, di omni ludustria venenum foras extrahendum. deinae propria antidota, theriaca ,
mulidi datum,& alia id genus ethbenda sunt,quae vel tota subitantia , vel mani seriis quaia ratibus possum prout sie .
Posti emo si fuerit syncope ratione spirituum qui
minuatur, primo quaeli Det tinmodet aiat vacuatio repti Ex ἐ-- menda est . pro quo trictiones,' gatura: . & omnis re- --. stiuellendi ratio conuenit ' in q,.ibus tamen reuulsionia it --
hus nos admonet Gal. Iad Glauc situm partium per petuo an iniaduerteiadum esse, adeo ut, exempla graiatia,ad manus, di partes superiores fi it reuulso , s pethaemorrhoidas,& vierum fluat, si adsit Luxus sui:contra vero s immoderatae vacitationes fiam superius, viper fluxum sanaum is narium, per vomitu tunc re uulsonem ad ciura, S partes inferiores faciendam es. se . secundo si spiritus minuamur propter denuum alimenti,ut contingit in hesimo.tota curatio ad fouendum, di roborandum ventriculum maxime pertinet. Tertio si minuuntur spiritus propter resolutionem, tunc ad singulas causas respiciendum est, quae ut dixi, maiori ex parte ad molestias laboresque, tum animi,
tum corporis,pertinent. Si aegrota habitu corporis r
more snt praediti, spiritusque, & humores habeant
tenuiores,ac facile euolantes,& d is uentes, ut propterea frequenter corripiantur syncope, de iis, & eorum curatione diligenter tractat Galen I a. meth 6. & nox praeterito anno,agentes de febribus, satis diximus. Polliemo s spiritus suas κantur,qui neque libere moueri, neque per corpua possim permeate , laborante ani mo , scut fit in timore, ee mcellula, medicina animo adhibeatur laborante corpore, ac potissimum ex multis magnisque Obstrudi Ortibus interiorum partium, ipse accommodatis pris diis sunt auferenda , de qui bus Gil 11 .mellius. Si quis vero est , qui magis accur tam , di distincta ii ly impes curationem de sderet, is videat Gu i ad Glaue. i in quo accuratissitne, & ecipios si me hanc rem secundum unamquamque causam tractat, N sin aula remedia affert, ut in praetcntia pluribus non si opus.
176쪽
I NTE STIRORUM, ET QUIN INFERIOR ἐVentre continentur . Horum
tes, quae non solum situ, sed etiam facultatibus inter sedisserunt, eum pars superior praecipue ad appetentiam pertineat, inferior ad coctionem , omnis rati videretur pollulare , ut primo inciperemus de ast et bus partis superioris, de ita omnes propere dun ptati iei procedunt: sed cum demandatum nobis fit proficeri Rhasim qui agens dea sectibus ventiis ins rimis , primo incipit de cholera , mihi libet illius o dinem seruare a quod eo lota nisu, .eio , quoniam Que hoc,siue altero modo progrediamur, id nihil pertinet ad curat: nem Quod si quis veli t R hasis Oidinem tueri, is facile apparentem quandam rationem potes altare,quod nimirum cholera sol, at deducere lςpe homines ad syneopen, qus est a cito cordis, ae propterea poli explicationem asseetuum cordis, statim il)um agere de cholera.
uisse mothis nomina imponere variis modis, inter quos illum quoque recent et, qui deducitur a causa pu 'tata ab illis : ad quem modum Med ei omnes melancholiam appellani delirium sne febre propterea quia omnes opinantur liani non ab alia fieri causa qua ab humor. melancholico Sic. G H. inquit, Medici Lydii, hune affetium choleram nominauerunt, quod eam iulius causam fuerint arbitrati . Alexan. Trallianus eri. stimauit hunc ametum tale nomen sortitum esse propterea quod laborent intestina. Iacobus de pariatibus censuit hunc morbum dici choleram, quas Nilaeam passionem: sic alii forte aliter sent iant, ego autem puto iolam Galeni rationem veram esse,quod ne pe primi illi veteres, qui nomina rebus imposuerunt, nune morbum choleram appellarint, qu a putauerintillam ex bile unica potissimum ci ignem habere, qua
uis reuera decepti suerint. Etenim ratio Alex uidetur infirma, cum hac as ctio pertineat imprimis ad ventriculum, neque eadem intellina laborent,nis per c sensum a tarum partium superiorum. Pariter Iacob. male sentit , cum commisceat, R eonianda choletam cum cstiaca passione, quas tamen constat inter se muliatum diis ri e Itaque nominatur haec as ctio I a Grat cis, & a Latinis unieci nomine cholera, Medici vulgo cholericam passionem vocant. Hane a Letronem Paulus, Aetius,&alii omnes ita . . di finiunt, quod sommoderata ventris perturbatio. superau, pel vomitum,insemus per sedem,ex continua ciborum cruditate factam inbus videtur conuenire auctor pso TIs moibis
capitis &peetoris aestat ut naturae ordine sequem si ad inseri rem ventrem deueniamus , eiusq; morbos ea,quam Rhalas nobis monstrat, lene explicemus.Cum au tem ventriculus primum lese citerit, de
eo sermonem instituemus. Velit ilia pote it latios a re omni genere morbo. rumin primu ua motbis ex intemperie, secundo mombo in mala compositione,ad quem modum refert Gal. p. s. artis med cras floriam illius hominis, qui habebat ventriculum usque acie paruum totundum queae pronum secundum hypochondi ja,vt ina natisse, &tangentibus S videntibus apparetet qui quidem morbi in mala eompositiones opemodum sunt naturales, nee ullam recipiunt os attoneni.Tertio ventriculus pati poteti morbum in soluta unitate, unde eit aph. lii p.
18. d. vesca discissa, ut cerebro,aut corde, aut aliquo ex tenuioribus intestinis ut ventriculo,aut iecore de thale: quo loco dicit Gad. ventriculum in summa pa te vulneratum qua doque sanara, tota autem perser
ea substantia usque ad multatem, vel nullo modo sanari , vel raram mer quae quidem disseultas sanationis non prouenit ex illius substantia, sed magis propterea,quia ad eam partem nulla possunt imponi medica
menta: de quo item uentriculo dicit Gal. ε. meth. cap.
4 inlatiores illius paries,utpote crassiores,& ear nouo res e sanari nosse, superiores autem difficile admodum, S forte nullo modo,tum propier exquisitum illius se sum, uin quia nullam potest recipere utilitatem a medicam emis, nisi in transtu: si quidem ut idem Gal. l
rho. 3O. ad mentem autioris de vulneribus pernitioss, sue fuerit H pp. siue alius quispiam scribit, vulnera vetriculi sanari iamum per ea medicamenta . quae assu muntur per os . Cum igitur ventriculus possit laborare omni genere morborum, nos caeteris praetermisss in praesentia de viais tantum mcirbis in intemperie me iamus, ut qui sint mari mi momenti.&caeieris morbas lange frequentiores.
Cum autem ventriculus duas habeat principes Pa
177쪽
ctor definitionum medicarum,quet falso G at .ascribuniatur .su d cholera sit morbus acutus, cum niuitis vomitibus,&delestionibus bilios s, quam saua sequuntur sumpto mata. Apud Gall. de 'aap. causi. 3. de iiatur. facult. t 3. cholera ni it aliud est,quam vacuatio excrementorum quae quouis modo ventriculum conir .ia', Eaeti ore utramque illius partem,&suher inem,& iti- seriorem. Quam Qis des nitionem equidem censeo heri re n esse altera i quam tradit Pau. Aelius,& pl*rique omnes cum illa careat accommodato genere, proprus disseremiis, nec enim e nolera est paturbatio ventriculi, sed evacuatio, ad quam deinceps sequitur rtui hario ventriculi meque item onivis cholera fit, ex recenti cruditate,ut statim demonsi rabimus, tracti
res de illius differentiis,& causis. Ex qua Gal.discipliana debetis scire, in e leta imprimis laborare ventriculum,non solum secundum una aut alteram p4Item a sed etiam secundum totum : labor i ei iam latestina ipsa in hoc affectu, non tamen per se, & primo, sicuti falso opinantur multi auctores, sed tantum percontensum ventriculi.
Cum ergo cholera sit euacuatio, iure est sympto
exiens immutatum, non tuto genere praeter naturam a
sed vel qualitate, vel ouanti tale, vel viraque ratione. cum utem ictibat Galath. de disserentiis tympiom tum cap. 4. necesse esse, ut moibi omnem tyuiplom gum naturam praecedant, quandoquidem c altat morbos esse causas sympto marum , si quisas qui si iam sita orbus,&quaeaan. sit causa huius impiOmam: vim tibi respondebit cialen cum caeteri omnes interpruies iunctem conniventibus oculis praetereant . Prianum autem se endum est ex eodem Gal. loco cita mirmptonia alterius lymptomatis esse causam, de sape alterum ah altero originem habete, sed ita tamen ut pet pertio ad unum morbum sit perueniendum, ei quo tandem omnia symplomata dependeant et id quod evenit imprς lentia: namque hoe ivmpt ma ei alio pendet lympion aie , uirimum ex tasione facultatis expulti .cis ventriculi , qui contristatus ab siqua re, qu ae ves sui pondere, & copia, vel tua mala qualitate illi neeonum faciat cupit eam ex tax tque sic prunum i yiupio. mae si .exiens immutatam, quod pendet ex actione latia , tr isti illo in rum sensu, quem sue dolorem, suem l et iam sue anxietatem , sue, iter nomines, non mul nimia to. um autem haec tristis seu satio pe dea tam 1 Gal. vel ex se iura viniat vel ex intemperie, de quare alioquin dubia, &controueria apud mediis eos,alias tra et ahimus, satis unicuique potest constare, morbum,& causam huius symptoninis lia tui posse cuGA vel solutam uritatem, vel intemper em . partim ipsius ventriculi,parti ualiarum partium,quae ad venouieu uin i pia transnritant excrementa.
Cholcra differentis sunt plures. Di ima est sumpta
a materra quae e sotatur, i uius mentionem ficti H P. 4. de ratioue victus to ι. namque alia est in qua ducuturhumores acres quam appessam choleram humidar ait
autem eli in qua nihil humiditatis educitur, sed tam. tum satus quidam acres, Se aridi, quam choleram siccam vocant.
Alia est disserentia cuius meminii Gal. . mei hora. cum alia semel inita dat, & st coatinua lia autem tae. pius,& si mriodica Tertio iunt differentiae a ccini unetis, naque boc malum corripit vel virum,uel mulierem,vel robus um, vildebilem,iuuenetra,vel senem: vieni in scribit Galen M. aph. m. 3 o. hoc malum aggreditur Omnes states: id edicitis de anni tempore,&de caeteras,quae habent eRudem rationem.
Postremo sum .ius rentiat a caufis i iam diximus ventriculum laborare non modo secundum suas partes , scd etiam secundum totum : hoc potest fi ri , ut ordine proceu mus , vel primo S per ις, vel per consensum aliarum partium, vel proptet ex te nos errores. Ventriculus laborat primo,de per se,cum usque adeu male assectus vii, vi currumpat alimenta, quantumuis sitit laudata quod potissimum euenit quά
catilio reti, & quodammodo igneus, ut conuertat aliuranta in aerum , de nidor ilentam qualitatem rLiborai veniticulu, mi consensum , t ianimissa ad il-itam materia , atque boc dupliciter , velato locorpore , vel a parte aliqua , veluti capite , iecore,&alus. I..tio at demum ventriculus eis alioqui filia nus . prop'er externos errores. quos possiimus partirib. s. rram,ut nonnulli pertineant ad alimenta,esai aciem ad ined carrv nca. Pirores cirra alimenta sunt plures, Aee mmit tur vel quantitate vel qualitate. vel nreparatione, vel tempote . vel ordine, vel studiis, S remus ea ternis, ut docet Galen. 3. de sympl. causis cap. I. Primus error est in quantitate vi ii quis assumat ccipiosiorem cibi,&potionis quani vatem quam deceat, quς quidem quantitas potest consideram vel simpliciter, & absolute, vel comparative ad vires hominis laborantis. secundus est in qualitate, multa eni in sunt quae suapte natura acria sunt , 8e facile corrumpuntur , ut eriliaca , sinapi, cucumeres, pepones, de quibus speciatim dicti Gal. 1.de aliment.saeuitie. 4.quod reddant homines obnoxios huic morbo: sunt 8e alia multa huius
Tertius error est in prs paratione a sunt etiam nonnulla alimenta tam male preparata, ut statim, des cillime corrumpantur, qualia, exempli gratia , sunt intestina suilla referta pinguedine, sanguine, di aliis huiusmodi retius. ac statasse noliri didicerunt hoc edulium conficere imitatione veterum, qui ut dixit
Galen. 4. 1e ratione victus com. ι ei eonsueuerum coismedure ventres caprarum sanguine,& pinguedine refertos: sic scribu Hi p. loco citato carnes porcorum prauas esse,cum male prs parantur ut nimirum vel sint crudiores, vel nim uim coctae.. Quartus est erior in tempore,in que errore iamiliariter incidunt quam plurimi Rui non coti cedunt tempus commodum pi ioribus aIimentis concoquendis.
Qui mus est in ordine vi s quis in prima mensa assumat inla punicati in postrema fructus qui possunt mo.
Postremo sunt studia, de res exteriiς. ad quas Gal.
refert Omnem eorporis exercitationem , venerem', venationem , studia literarum, animi perturbationes, di alia huiusmodi. Errores ei rea medicamenta con tingunt, squis assumat helleborum , colocynthida, scaminonsum, aut alia vehementiora, potissimum excedente dos, vi contigit quidem mihi videre Veia tiis ignarum quendam medicum , qui assumpsit in t gram vociam agarici,qui propterea incidit in huc ais c tum 1quissi nunt),vt vir a morbo potuerit liberari: ad hunc Eundem modum videbitis lpi claum illos qui assumunt an lino ilium in tam consulum vomitum, & alui deiectionem incidere,vi nonnulli etiam a morte euadere non possint.
Positis disterentiis choleret , quas credimus esse legitimas . di poste aliquid conferre ad cogniti item , ad prognostieum , & ad curati inem incibi,
non nulls recentiores alias duas adiungunt et alteram ab intenso , tu remisso, ut quasdam sit morbus acutus,qusdam diuturnus, leuior , di periculosior: alteram ahOtio vel malo iudicio, , t ni nutum alter sat critica,altera non clitica: ted virique mea sententia falluntur: nam tameis nugandum nun an , scuti csteros Omnes morbos, ita choleiam fieri posse, de malin em, ex min rem , maioris , et minoris periculi , tamen ta a memini legisse prohatum aliquem auriorem, qui no a velit choleram perpetuo esse morbum aculum. imo vero peramiturin, lethalem. Sic secuiada dict-remia varia est r si enim memoria repetamus quet scrutria sunt a Galen. variis in locis, prseipue vero is
ita de crisibus , into es imas condia itinei uso, sis tres prsci pus numerantur : pruna quod natura acuat per unam tantummodo partem et secunda, quod delac turAE ex Dellun tur iantu modo cococta,
178쪽
rea ora, quod aegri hae e vaeuationem facile di leuiter ferunt: ha sum pracipirat conditiones bonae ensis , quae nunquam apparent in cholerar quare proposita distilentix his sit ficiant. - sigua choletae sunt triplietae alia suturi & imminen. 'πι-- tis morbi,alia pinsentis,& alia uisierentiarum. Signa -- Latura mothi possunt desumi ex tribus,ex praeparati ne eo potis .ex causis praesentibus ,&mediis oumusiadam dispositionibus. Exempli gratia: si quis haheat ventriculum ea lidiorem-c prope igneum, admodum exquisiti sensus, desectetur alimen ras acrioribus, &quae iacile corrumpantur, eommittat errores in quaniat ita tepia qualitate, & caeteris de quibus diximus, incidat in appetentiam, in stim .habra tructus nidorule tos, in ves' ricti lo& imo venire incipiat persentire dolores punctiones, anxietares: h re prope suat sena indicantia imminentem eholeram: quihus licet ad mre di praecedentem uictos rationem , sorte etiam conis suetudinem incidenat in hoc malum.
s.f. a Tempus an ni & alia huiusmodi signa praesentis anhviti sectim sunt manifellissima ex tradita desiuitione. qum tiris. tiescunque enim quis uno de eodem tempore Λ: per vomitum,& per sedem deiicit excrementa aeria, tune vere patitur choleram: haec enim sunt signa path inomica di inseparabilia qua Indicant praesentem at rerum His nobis licet & alia addere, qui superuenientia signa nuncupantur, de quorum disserentia Galen.tum aliis in locis, tum potissimum I. aphon com. I. agit distula; sunt autem huiusmodi signa quου non per ismo succedunt, sed tantummodo aliquando, deliquia animi, sudores exigui & frigidi, quisus parui, celeres,
vermiculantes: quorum speciatim secat mentionem Cal. 3. de causis pullum eap. 1 7. a. de praesagaci ex puls-hus cap. 9. Est or aeterea aliud symptoma valde sau. in . musculorum,manuum de pedum, maxime in cruribus contractio, cuius meminit ae rationem reddit Galen. in s .aphon comm. r. Hipp. sue quisquis fuerit auctor quin n lib.epademiarum, egroto io. praeclare utraque haec figna mihi vide inexplicaret Athenis. inquit,viarum illum cholera corripuit,vomebatque &deorsum de ieiebat, & dolebat, & neque .cimi lux neque dei cito poterat silir ista tum sena demonstrant a asse cium: quae sequuntur sunt uperuenientia r Ad vox deia scietatin moueri ex lecto non poterat,& oculi erant callei titis & eaui & conuulaiones tenebant.
L . signa differentiarum i primum an sit m , isti chole a sicca,vel humida,patet ad ipsum sensum. Quo
loco illud in tetra es animaduertendum, quod Hipp. ves quisquis si auctor partis illius lib. de ratione viis eius scribit loco superius citato io . in cholera sicca aluum sili, nec quidquam deiicere: quam sententiam M. ia com . non recipit. & summa eum ratione: nisi enim uno ge eodem tempore deii elantur acria ex re menta, siue sint humida, siue aeria, per partem 5e s perior em & in seriorem, iam deficit proprium genus.1ub quo omnes illius differentiae debent eontineri: unde si in cholera sicca aluus retinetur, iam e holeradici non potest. Quod autem pertinet ad alia signa
differentiarum, cum multa vel ex relatione aegroti, vel
ad sensum, vel a his modis facile possit intelligi quae
atero sumuntur a causis, nulla eerta ratione possint de finiridulixe omnia ex natura aegro antis,ex precedente inelu,ra excrementis, & alus quas locis communis
bus,debent liuellio: in qua quidem re plurimum esu- . cet Q apparet virtus, prudentia &indultria Medici. Curandi indicationes in hoc assectu sum tres: prian u ma est excrementorum vacuatior secunda remissi , tui . aeredinis & malae eorum qualitatis. Τertia eli pari: u ια potissimum ventriculi corrobora io. Vtrum his indicationibus satisfacere possimus siquis seire desiderat, is memoria teneat, hunc morisbum esse acutum , immI vero peracutum , culus duaestini condulon et auctore Gal. in litati cliebus d. omIONis: alte a,vtau celarrimi motus,alteia ut admetum
lubeat maximum diserimelle eert; us itaque iudiciu citiei et dum est ex aetate.corporis habitil. tem De a numis; ac potissimum ex virions agrot in iis , ex ualitatet excrementorum, ex magnitudine & iis . ,ero lynaν mmatum, S ex al l l perpetuo erum in progno. iaco de het medietis contine morbum cum v.ribus res is
iis, ex qua comparatione praeciarum potest deinota re iudicium facere. Vbi itaque superest aliqua spes salutis, iam de re mediis eogitandum est: leo quoniam unaqumue morbi differentia propria quodammodo requirit curandi rationem, de Medici qui induli e solent iisdem uti temediis in qualibet differentia, lς numero niag sobsint quam prosunt: propterea de singulis agendum eli,incipiendo a cholera humida, qus certe eu ta ire quentior,& manifes tot seca. Privius scopus qui nobis lede offert in curanda chalcia numida, est, ut omnium primum detrahatur e CIementum ventriculi, ut ita commode deinceps pos snt administrari remedia eoti oborantia. Nam s quis ε' dea , cquod perpetuo alta mente teneo clum ante integram vacuationem ventriculi, illis vii pi Hliis. qus possint illum corroborare, hic quam plurima &grauissima incommoda asseret luis sirotantibu u qu
tem habetis apud Galen. cum alars in limis .ium massi me I ad Glauccap. a 4. in quem tamen errorem vide mus quam plurimos medicos, eti .im celta res AEuaniadoque incidere. Galen. Atac. Paulus, Aetius maximulaudant vomitum: alii autem contra laudant 1vacua
tionem per patrem inferiorem , undem agri probane clysteria, elandes, nonnulli etiam proditari medica meata soluentia . Ego vero ita oleo hac ita te si tuendum citi, ut datis nim Obleratus nainrs instituatum Neonatum; auod si fuit de pro rei opotiri
natareuidetur o ratiouena perficere, mne illi totum negotium esse permittenuum, ne medicus υν Duen ter aliam euacuaticinem adde i. do .iauitati P Op. ἰe agat in ruinam: Na uri enim iam moremum ' edici, ut scribit Hippo in epidemus. Qu id si, ita a parce & diminute agat, tune sane expedit auaim Ii u Dersed cum ea possi iuuari di per vomitum, & per i uein, ple. que omnes se itiunt, illam iuuendum esse iecianuum natis prope. isonem , ea regula H ppocri quo maxime natura vergito ducere oportet per vias
Sed forte melius fuerit non ita simpliciter hanc de- r. his,
ermina lonem recipere, lad prsietea nonnullas distin dii es& confiderationes ager re: namque si uis . . eramus in ventrieulo reperiri adhuc reliquias & cC- i.,
piam ciborum, ills longe commodius per vomitum, quam per intestina deiiciuntur . Secundo considera cla est tacilitas vel diis cultas ςgroti ad vomenduin: Qquidem ex sententia Hip . . apho 4. N et ticile v mentes per superiora,dissiculter per inter ora purga di sunt: itaque s intelligatis vestrum aegrum facile v mere, & fottam etiam id agere ea consuetudine, a dacter accedatis ad vomitum. Demum costarandum est utrum adsit syncope, ad quam frequenter hominea deductitur in hoe assectu e in quo casu verisimila est, materiam contineri in Ore veniti erasi Mus propterea facile ducitur per vomitum, quod facit Galan lyncope iaad Glauconem e. 14 quod si nulla adst syncope, tune
commodius excrementa deiiciuntur per aluum: nam ita generaliter habendum est. vacuationem per partes inferiores esse tutiorem, minusq; deterere di urbare ri . corpus, quam suciat illa per vomitum, quς nonnumquam molesta est,& multa incommoda aueri. In vomitu prouocando vulgare est, aut digitum aut pennam oleo tinctam iniicere in Luces et auctores vero varia propoliunt meditamenta . Galenus f Vamἱatim miliariter utitur hydrelso, id est , aqua cum oleo. ρ--Bis Alexan .exilibet multa tu, alia syrupurn acetosum uel orymel. Paulus & Aetius aquam tepidam simpliciater , qui non probant usum hydrelsi uel naulq. pr pterea quod illud laxet nimis ue utriculum , mulsai autem
179쪽
rem possi augere aereiunem & mordacitatem hu- et per vomitum, reuellendum est ad coxas crura, motum : atii v untur familiariter iure pulli tenuioris, ta partes uiatiores. ves fim ei vel fimul eum oleoἰ alii pro oleo eommu- Roboramur partes ut non recipiant excrementa, Roborata es utuntur oleo mygdalarum dulcium, quod quidem rebus adstringentibus, & intra sumptis, & extra apis paritiis. remedium ex iure pulli,ut est domesticum, ira est valia plicatus in quo quidem scopo debetis eonfiderare&de accommodatum , vi quod vel suapte natura possis naturam causarum, & qualitatem humorum peccanis humorum acrimoniam remittere,& alias etiam utilia tium . nam si ventrietilis si ealidior bitiosa oue& acria rates afferre. Ego vero in hae opinionum diuestate eenseo omnibus propostis remetis locum esse,dum. modo prudenter ad murentur,& potissimum hari,atur ratio materia quae continetur in ventriculoreas fiat reliquiae alimenta,omnia possunt exhiberi: si vero subesset aliqua portio pituitae, tunc mulsa, sympusiae ..dinis acerosus,o messarent optimar si redundet bilis, ni
. A, .sa; hil melius hydrel EO,quo Gal.& I. ad Glaucon ε ci ........ tiaris locis utitur fiequentissime, ubicunque bilis ma. . ' is afficat ventriculum. Sunt nonnulli qua audent prς erea vix medicamentis validioribus, nonnulli etiam longe audamores nantur medicamentis soluentibrarsed utrique sentinor absurdiis me r ecim enim laboret ventriculus, nunquam licet per pariem affectam eua mare,quod perpetuo memoria tenendum a perieulum enim est ne ex eiusmoda validioribus medicamentis adhue magis trahantur excrementa ad partem labrurantem, atque adeo grauissima sequantur incommo da r itaque abstineatis perpetuo, utcunque laborante ventriculoa medicamentis validioribus, tam vomitoriis,quam purgantibus per aluum . At vero si velimus naturam iuuare, aut propter iucus M. hus pro pensonem, aut propter alias Causas, per partem inferiorem, tunc elyueria iunt opportunissima, qua smul humorum acredinem remittant, qualia Diarent clysteria ex aliquo iure pineui, pulsi,vituli,aut si cuti nonnulli conlueuerunt, intestinorum pitis cum saechamad abstergendum oleo, secundum hane foemam,pro vinioribus r
Otis issem. Iara 3 ιῶν M. ρνε Chm iEgo quidem familiariter uti consueui Uyneribus eroleo puro vel communi, vel amygdalarum dulcium,
vel cira inoma lini, quae aut fimphe3ter , aut inter lac mixta imponuntur ad libram unam eum dimidia, cim
citer. Quod sconiicaam inlesina irritari di morderi ex nimia bile, tune consueui vii clysmate ex ptisanahoi deacea cuius est auctor Aetius, quod quidem non
. solum n hoc affectu,sed in se bus & ubicunqi opus
est moderate abstergere & resederare intestana, prae isoatissimam operam prauati K S-άριν missiliati .v.Ia aviaria lia. i. Otii νεμι ι-ptili, vel f nolitis tantum refiig
Vidimus hactenus quidnam agere opoi teat, si natura agat diminuterat vero s natura evacuet tam profuse & abundanter,ut vires incipiant labefaciati,quidua his hoc tempore agendum est inter omnino hanc taminaVa. qisa tam euacuationem firmare d quod fiet duplici potis ιιι Λά . timum ratione,qua quidem perpetuo utimur an e LM .ls. benda aliqua humorum fluxioneraltera pertinet ad reis , a tristia uulsones altera autem ad torroborationa partium. - . . Reuellum frictiones & ligaturae extremarum partu,
reuiuiunt cucurbitulae, tum allis partibus, tum missi iamum transmittentibus a Grae: nam,& eo dolore natuis ra ab opere expellandi avertitur, & ad eas partes iraiahatur humorum copia; revellunt balnea aqua dulcis, quorum meminit Gal. t ad Glauconem cap. 4.tii qui
bus quidem adminultandis illud perpetuo obseruam dum est, quod semper reuulfio fiat per partes oppostas, exempli gratia, s natura immoderate evacuet per altium, tunc revulsiones faciemsae sunt in manibus, brachiis.& partihus superioribus; quod ti contra illaeu
evomantur, tunc frigida conuenrunt medicamenta, quae talia snt non solum potesate, sed etiam actu. Inia terius sunt conserua rosarum, acetosa margaratae, coinrallia , sympus rosatus de iosa secis , de endi uia, de
portulaca,de agressa, succus malorum puni eorum ,&s tandem opus st medicamentis magis adstrineentubus, uantacacia,hypodiu his,lena Lemnia, bolus araeena,' alia id genus. Quod s neque his omnibus suin si, sesaxio fit inetur omnes deueniunt ad medicamenta stu- M. pefacientia,quae possunt & conciliare somnum,& sinis petum humorum cohibere. Sic Daulus exhibet diac dium sic Gat 3 de medicamentis secundum locos c3.
ea Alesepiade laudat quosdam trochiscos, quos appellai Amaronumse in lib. de steriaca ad Pisonem eap.
1s .erhibet theriacam recentem, quam seribit parum humores densando, partim s stendo, plurimum m de se se d omnino hac in re caute agendum est, nam si catinia .
vires sol imbecilliores, nunquam licet uti medicam εtis supefacientibus,quae illas possitnt adhuc magis dissoluere de sis arer se paultis exhibet diacodium fiuves constent. Si igitur ita res postulet, ut omnino utedum si stupefacientibus, illud ego costium do vobis, ut perpetuo incipiatis a levioribus . nimirum ab his quae infunduntur per clysteria, &qua exterius applicamur e se Aetius instituit clystere es decocto capiatum papauerta di amylo: di si exemplum prorum
Praeterea illinuntur tempora vi nares le violato, de nenu phare,de papaueri ,de mandragora atque utilia gare eli unguentu in dia populeum, 3e alia huius generitas. Quoci si demum vos cogit necessitas, ut ad ilia ei ideueniatis,qua extirhentur per os,sunt leniora,dia indium ,s, lupus de neou phare,de lactucae sunt valentio ra: philoninm Romanum , requies Nicolai, mithrida tum, di thei iaca reces tia, quae omnia vulgo exhibenis tur ad drachmam unam circiter: quod s non habeatis Theriacam vel Mithridatum recentia, potestis uti veteribus, illas permiscendo granum unum, sue unum cum dimidio opi . Si veto ventri ius non tantam caliditatem prae se .... Enserat, his flagidioribus medicamentis icebit addere ra lidiota,& aromatica, men tham, abs milium , helonia .i lis camaeniana Odorata a nasorum , faeniculi, cymini, quae poterunt di augeri & minui, pi aut unus scopus est rum videbitur superiore. R horamr venuiculus etiarehus exstruis,qui s habent insignem aestum, hut reis media frigida & astringentia rosae, flores labruscae,b Iau ilia; fluctus di tolla myrthi, cydonia, mala pumca, hypociit his,& alui, de quibus eorumque varia compotitione traetabimus miterius, agentes de intemperie venitieuli citidiote . Vulgate eli inedicamentum OL
scinarum,quod appellatur empla litum diaphae incor, huius meminit Paului, Alex. iniue, & sane imposis tum ventriculo,& toti ventri inferiori habet insgnem praerogatiuam infirmanda alui fluxione. sunt Eonnuulia utiquiores, ea quihus est Arch genes, qui in max mo a stu ventriculi ipsi audent apposere aquam ii iadam . imo vero nive rinigeratam, vel in linteo, ve a
vesica,de quo item genere remedii intra iam dicio uistius agemus.
Satis dirimus de chesera humida, iam de sera dueendum est: huius curationem haberis apud Hippoc. sti Galen. io 4. derari. victus a text. IDI. usque ad Induas. te i. Iro. qui etiam, ni fallor, omnium primi huius affectus mentionem fecerunt. Indicationes eurandi
sunt illa: eade,quae sunt propositae in altera disteretia, solum
180쪽
solum differunt, quod in hae abundant flatus acres, &aridi , scuti in altera abundant excrementa humi Tm l . Sora. AT ' Videamus, virum liceat his indieationibus satisti
circ. omnis ratio 'idetur colligere , hanc non esse ita periculosam scuti alteram, cum humores maius ne
potium facere possint, quam natus,& spiritus: sed omia nano haec quoque molesta es , & periculosa, de cuius maiori, vel minori periculo faciendum est iudiei tim
H P νη Τora porro summa curationis in si ituta ab Hippoc. est huiusmodie primum vomitum prohibet L iubducit aluum oleo plurimo ealido. 3. probat balneum ex
aqua ,& oleo 4. somnum conciliat. s. exhibet vinum meracum,& generosum. s. perseuerante malo exhibet per Os Oleum. 7. iubet abstinere ab omni cibo, di nam ioneae postremo . his omnibus non conferen 1hLI,
G. I in. aggreditur pu gationem corporis per lae asnae. Hi ne aia, . i in rem habet is sere apud Garen.8. melli cap. ου ibi agit de curatione seruis ephemm , in qua cibi conuertuntur in ivdotulentam qualitatem : qui quidem Galeu. videtur magis determinate procedere: nam primuni ait distinguendum esse,an aluus fluat, nec ne i si non piofluat, qui sere est easus cholerat siccae, progreditur a d hunc inodum: primum inquit, eosderandum
esse, in qua parte ventris conra eantur excrementa,
quo i quidem iacile poteli intestisti. s manibus tractentui hypochondria, & totus venter, si ager interrogmi , e crumia qua part morsum, vel erauitatem persentiat,iqualesnam cit tus hib: at,& aha id genus: si exeremenita descenderim in superiora tantum intestina, exhi tidiatrion paseereoniti persundit totum ventrem: si antem excrementa descenderint ad partes inferiores,tuclilla conatur educere, vel glandibus, vel clysteribus quς. quidem contineant medicamenta temperantia de mia. tistantia: propter satus Qua, dit, quae eas m Uut dissolueter quod si neutrum ausi, tune imponit c yliere smpliciter ex aqua, melle, di oleor vacuata suo acteta arotum rari tam aliquo contemperante,& leui re,quales sunt pii lana', alica, telles pullorum gallinaceorum pisces saxatiles, & alia id Mnus: his actis ces.san tela te probat usum balnei: sia febris pelleueret, hoc ipse regimine rem peragit unam, vel alteram die, audem deducit agrum iubalneum. H e paritereti s imma curationis a Galeno institutae, quae parum
variat a curatione Hippracraris. . . sed naec omnia tam Πppocr. quam Galen. a nonis nullis reuocantur in dubium:& primum dubitant, ouamobi eua ll ppocrates prohibeat vomitum , cum verisi te sit in vcn: iiculo contineri inateriam, ex qua denerant ut flatus illi acies,qu i nulla commodiore ratione videntur posse educi, quam per vomitum. Ad e respondeatis, Hippoc non censuisse contineri inventi iculo materiam humidam, sed tantum acrem, quae non ira facile posset per vomitum educi, imo vero periculum esset, ne in transiti adhuc magis mode-
sim,hoc, Demedio in corpore cacochymo.&reserato multi, humoribus a periculum enim speciatim immineret,nc humores tiaherentur intra venas. Respondeatis ad hi . , Hippoc di Galen. qui maxime laudant hoc remedium , quod possit se ac nouaam vaporum
remittere, moderate calcfacere, consolari partes laborantes,altium mouere, de morbum iamnumei Oc A imio auferre. hi .mquam , viris tantas laudes huic r in dio non dea sutit,sex illi in sent corpus esse &cac thymum , de referium multis excrementis: unde &cal. loco citato,& Paulus illud concedunt tantumurodo in mi bi declinatione.
Diati III. Tettio non priabant somnum ι squidem , ut scribit
Cal.in somno retineatur Omnia excrementa Praeter sudorcs, quae excremenia in prat lentia potius debent
educi,quam retineri. sed dube Quoeus viola, qua
quam enim verum est in ipso somno omnῖa retineri
excrementa praeter sudores , tamen nulli dubium es , quin somnus mari me pertineat ad concoctionem, stremedium cruditatum, S: maxime pertineat ad instaurandas vires.
Quarto Obiiciunt, vinum antiquum S generosum D .lIN.
non conuenire, cum adsint satus acres & ealidiores. Haec dubitatio procedit aduersus Gai. qui exhibet di trion pipereon , quod adhuc potest mauis calefacere. Respondeatis,uinum ah Hipp exhibera ad iuuandam conccietionem, ad dissoluendos flatus. N ante omnia,
ad restaurandas vires, qui scopus caeteris omnibus perpetuo est anteponendus,& si moderate assumatur, non potest tantum incetidium asserte. Gal. vero exhibet quidem diatrion pipereon, sed illud admodum
mite, non alterum naedicamentorum, ut ipse appetilat,in lib. de tuenda valetudine. quod quidem cum stadmodum moderatum, potest dissoluete i latus,luuare concotiionem,neque insigniter calefacere . Pustremo non probant usum olei per os, quod ilia I uoiι V lud possit inter caetera ventrici, tum subuertere, & cius robur dei ieere. Gal. hoc remedium exponens, res illitas maximas affert utilitates: primam quod remittat acrimoniam humorum: secundam, quod sitatem remoueat: tertiam,quod aluum moueat, quibus nihil potest magis commodum excogitari. Huius remedia, nimirum olei per os assumpti. mentionem quoque facit Galen 1. de simplicui m medua- cultatibus, cap. to. quare etsi quoquomodo potest i rare ventriculum, tamen longe maiora sunt commovit & memoria est repetenda insignis sententia Gal.
O .meth. cap. 1 I. nullum posse reperiri usque adeo a
commodatum prasidium, quin aliqua etiam ex parte noceat. Huius imitatione lapstri mediet consueuerunt familiariter propitiare oleum amygdalarum dulcium, amaratusn,ex semine alia, ut i es pollula is quorum oleorum vius certe noti debet improbari, modo adminiit temur eum ratione & iudicio:& ego illis lar- penumero uti soleo. Alitia autem ex parte minime debet tolera. i abu- ιυμ, sus illius reinia i , cum multi soleant oleum adhibe- - .is. 're indeterminate, tu morbis prope omnibus tam cum
sebre,quam sine febre, tam in materia calida quam stigida, de quibus alias sermonem habetiimus: dantur vulgo haec olea ad j 6. vel I. circiter. Noui eruditum quendam lenem medicum , qui post ea hi hi tum oleu, exempli gratiaAmygdalariam dulcium, ita tim consu .uit propanare 2. vel 3 8 succi pomi vel aurantii, vel stra imia , quae administratio illi admodum feliciter succe debat, quod, ut puto, succus eiusmodi pcidit mitigare molestiam olia, di quoquomodo corroborare venuiculum .
Potiremo his omnibus non conferentibus Hippo: ierhibet lacas nae, quod equidem puto antea conc quendum esse,propter flatus, ut Hippoc.& G alcn.i hem, . delatione victus I. cui laeti vult Galen. serum subiti tuendum esse: pro quo si etiam velimus uti nostris medicamentis leuioribus, s limplicibus , siue
cona posuis,mea sententia non esset alienum a rationerinter quae in hac aridorum saluum copia eassia mihi videretur praestantissima, quod ea possit & rem ut eo
acrimoniam vaporum, L leniter mouere aluum i si propter ventriculum,& propter flatus adiiceretur portuitacula liter a P at alcamentum foret pratiantissimum Rcundum hanc sormam. Atium nia
tiis, quae tu in uniura cauus per consensum a parti- eia jatobus transmittemibus , sed nimis longum esset, omnia iaci tim . persequa . Dixi duplicem scopum nobis sese osset 'ter alterum ut habeatur ratio partis tr .nsnmientis, exempli graua,iccotis,a quo transmittuntur humores