Alexandri Massariae Vicentini, ... Practica medica. In qua methodus accuratissima traditur, & cognoscendi, & rectissime curandi omnes humani corporis morbos, ... Cui recenter suis inserti locis ex ipsius auctoris autographo desumpti conspiciuntur bin

발행: 1607년

분량: 603페이지

출처: archive.org

분류: 생리 & 의학

221쪽

DA INFLAMMATIONE IECORIS. I s

uelat,solucionem ventris a Delatam a possemati imcoris,esse perpetuo malam de quo quidem errore Gai .iam diu reprehendit auctorem lib. prortheticor. qui item scripserat indefinite lih. 8. Cum ardente febre si aluus pros urerit m initiosum: qui Galen. do cet huiusmodi praecepta sine aliqua tunitationeiab omni ratione , & sana doctrina esse aliena et cum enim in quovis morbo aluus profluens s ne signis eoitionis nihil proficiat, saepe etiam noxam afferat, post coeti nem vero semper iuuet, ae potissimum si noxius hu mor evacuetur, fi aeger poti vacuationem melius habeat,si vacuatio fuerit in die critica, satis potest intelligi citentia Auic ac carie toriam omnium e se falsam, quicunque sine limitatione asserum, fluentem aluum, uel iuuare,vel nocere. Itaque hoc ipsum cum Gai .n

his licet statuere de inflammatione iecoris, in qua si aluus profluat post coeticinem, ramum abest ut eiusmodi vacuatici st 0mpto maiiea, di mortalis, ut contra potius sit crit ira:&salutatis: id quod potest cotis

mari adhuc auctoritate atque exemplo Galen. q. li. metho.c. a s. in declinatione morbi probar epithymau, polypodium, rices radicum hellebori nigri, ut videbamus paulo post. Sed fortasse nimium digressi ad

institutam curationem reuertamur . Curando inflammationem iecoris ad perficiendam primam indicationem, quae perimet ad vacuationem totius corporis, duae sunt praecipue accommodatae rationes , altera per missionem tanquinis, altera per medicamenta purgantia . Sed quoniam generaliter Hippocrat.& Galen. I. aphor. 24. nec non derati victus morboiu acui. xx. deterrent medicos ab usu medicamentorum , principio morborum acut

rum,Sinflammationum: speciatim vero Gal. I a m th. cap. D. incipiente iecoris inflammatione rest tur purgationem per medicamenta purgantia esse ad modum importunam , di perniciosam, iure conuenirinter omnes, missionem unguinis esse non modo utilam, sed etiam quam maxime necissariam. Ego consentientibus tribus prIncipibus scopis,primo quoque tempore secanda est vena,& illa quidem interna dextri cubiti, quam basilicam vocant: haec enim ut dicit Gal. 4. de rat.victus 14. velocissime,& plurimum solet vacu re ex omnibus prineipibus partibus ac propterea in m I his acutissimis, qualis est iecoris inflammatio , ad eam confugiendum est: quod si dicta vena non compateat. quandoque euenia, tunc vera media secanda est quod si nee media se os edetii Gal. consito is meth. cap. 1 . tertia vena secanda est,quam cephalicam vulgo nominant, qua quidem sectione venae pra- clare potest vacuari, & auerti languis, qui coi nuit ad inflammationem. Quatenus vero pertinet ad me si ta languinis, si inflammatio fuerit vehementissima e suliore Gal. i. aptacom. a 3 expedit illum mattere viqet ad animi deliquium, se qua summa e nostro tempore insolita missione languinis, agemus loco opportuni re a at vero si non audeas tantum vacuare, de congrua quantitate sanguinis tibi lieehit discernere ex modciplenitudinis, 1 tale abitu corpor is tempore anni, re gionem ante omnia ex viribus aegrotantis. Calie unxti puer vel senex laboret in pammatione iecoris, quia bus ex decreto Hip & Gal.non licet languinem mitte rei communiter praeticantes pro sectione vendi staria ficatis cucurbi istis uti consueuerunt, de qui s multatorem dicenda . qua nos ab instituto longius auerteis rent: quare cum mihi propositum fit, hane quoque mittendi uaguix rationem accurate explieare, in generali traetatione de scopis mittendi sanguinem , illud unum dicam in prasentia , mihi hoc remedium non improhari, s cucurbitulae apponamur ad partes inhiariores, di potissimum ad crura , quorum scarificatimnem veteres solui fuerant substituere sectioni venae,admi Mienda non so: u revulsionem, sed et vacuatione vitiset si coiporis: quod fi conita cucurbitula a mnantur ad Mi sum M ad partes superiores, vi sanusi tuet solent appota,umerem ego ne pro vacum e reuulsone maior fieret attractio ad partem laboram rem a quem grauissimum errorem Galena detesta ut

maximopere a 3. metium p. II. Iam laeunda succedit indicari , ut nempe materia inflammationis retroce

dat,id quod fiet,ut videmus ex Galen. si ea fuerit, velat iram,vel impulsa, vel transmissa: haec autem periaciunt partim revulsiones ad partes contrarias, partim medicamenta repellentia applicata ad partem Iab rantem. itaque tametsi venae stetio pisclarissimam operam praestat, non modo ad vacuationem sed etiam ad reuulsonem,tamen neque sunt praetermittenda caete ra omnia genera reuulsi num, ad hanc rem accommodata, qualia sunt ligaturae extremarum paratum, descia rosae frictiones, lotiones ea qua calidi re,cucurbinitae, glandes, clysteria , qus quidem clyster a principaci auis

flammationis Gal. prohamur leuior s. me h. s. Tmulsa,addito modico sale vel nitro; quorum i m Mail ne hoc tempore utimur familiariter clystere, quod vocant commune,ex decociis ne maluatum, viola. melle rosato,&c. sit exemplum. R. L acactia iam luartim. U. - . Haritii. lib. 34

Procedente autem tempore, & iam eone a inta matione prscipue vero si reliquiς quaedam videamur indutuisse, clysteria quoque acriora, di vehementa rapto antur Gal. qualia sunt ex decocto hyssopi, otie ni,centatim minoris, pulpr colocynt lucios, & alia id genus,secundum hanc formam.

Clistis in

tiori .

origani.

Quoniam vero materia inflammationis retrocede . non lotum attracta, sed etiam impulsa, hane potissismum impellunt medicamenta repellantia , quae conia

stat esse uigida, di astringentia, horum sylua est amplissima,ex quibus linimenta .epithemata,cataplasmata,& aliae medicamentorum formς possunt componi, de quorum medicamentorum compositione, di admi r Is isti. nistratione duo mihi estis admonendi. Alterum vimi- seendis huiusmodi medieamentis haud morsus ahssiisneans a mixtione alicuius medicamenti suapte natu ra amari,vel acrisiae tenuium partium quae propterea facile possunt relicua lagida, & adstringentia ad penitiores partes deducere, 'us quidem medicamenta calida fi moderate , vel potius parre misceantur frigudis, nullum incommodum possunt asserte. Alterum ἀμν vero est, ut haec repellentia medicamenta non admo ueamur regioni iecoris actu frigida, ne facultas nat ratis aliquam noxam contrahat, natauo illius ealore numium refrigerato,quod est Gal. msceptum II. metruc ra. itaque tepida sunt admouenda. Gal. nonnulla commemorat medicamenta,qua illi fuerant famili ria, oleum in quo absinthium iverit incoctum, oleum doniorum, myrrhinum,mastichinum .cataplasma ex donio coelo in vinci ex absinthio,& aliis id genus, quorum inutatione habeatis v t aut alterum exemplum .

Exemplum Epithematis.

222쪽

ramiam. Da ahlia . quanqua stis. M o faιεaι plasma sed hoc loco notandum est. huiusmodi repelleni a medicamenta esse maxime opportuna principio inflammationis,quo tempori humores fluui adhuc: d inde se O aueto morbo . di quoquo modo tendente versus statum, ea magis medicamenta sore commoda, quae non simpliciter repellere, sed parilai repellere , partim digeret e & disbluere possint,ut tandem declinante inflammatione reiectis repeIlentibus, tantummod disterentibus utendum si taed tamen ita,ut sumis pia indicatione a natura partis laboraniis , nunquam Prstermittantur ea medicamenta, qu e robur visceris possunt seruarer quamobrem in ipso quoque vigore , de declinatione laxantibus & iugerentibus medicamentis perpetuo decet permiscere, quod possit astringere, & robur partis conseruare, alioqui illud vobis contin. eret,quod contingebat tempore Gai .methoducis, qui nullam istius praecepti rationem habentes, Oe aegrotos deducebant ad inieratum. Euenit hoc imi uni Atta lo curanti Theagenem philosophun nisu, cuius mirabilem historiam recitat Galen. II. lneth

cap. s.

Iam vero tertia sequitur proposita indicatio, nimi

tum sensibiliter vacuandi materiam eon eniam in te. coterin qua illud imprimis distinguendum est, utrum pars caua,an gibba laboretisqu1dere,vi dirim i uia isca ira per medicamenta aliau mouentia, pars gibba per ea quae prouocant lotium, facilius S commodius ex purgatur . Sed antequam vobis oplico particulatim ,

qualia nam conueniant medicamenta, id velim vos in relligere, luod nos monet Galen. I 3. metho. cap. is. S V ad G auconrna cap. I. viraque medicamenta, tam quae mouent aluum, qua ri quς pr uocant lotium,ca

te admodum esse admini illamia: ua quidem vi principio inorbi leuioribus di debitoribus utamur,cotia autem inflammatiae ad valentiora deuenia inus: coeta coim medicari oportet, non cruda . neque in princi piis ex sente ista Hipp.quam Galen. 8. de medic sec. locos, cap. 7. speciatim interpretatur & accommodat ad internas inflammationes in quibus hieram Themistitis,eiii leui illinum est medicamentum,non probat,

nisi in earum declinatione. Itaque laborante parte 1 coris concaua, principio aut prorsus abstinendum est ab omni medicamento aut danda sunt non nisi i Hestia & leuissima inter que numerat Galen. carthamum, urticam, mercurialem, epithymum, polypodium.&quaecunque moderate aluum mouent, quorum usum videtur concedere ante concoctionem . Inter valeniatiora autem , qus dum arat conueniunt in ea uista declinarione , memivit corticis radicum hellebo D nigu . Quo loco digna est maxima annotatione ratio dan di huiusmodi medice menta,quam tenebat Gal.qui. I litus suerat illa permiscere alimentis idque dupliciter. uno modo stinui coquendo alimenta Κ medicameniata altero contusA med camentis eorumque puluerem tenuissimum pei misce itas clim ptisana, vel aliis alimetis. Qus sane utraque ratio,cum in aliis motbis,tum maxime in inflammatione iecoris videtur prsitantissurna: nam cum cibus descendit i a ventriculo, non tantum ille , sed medicamentim quoque una attrahitur ad recur uuae verati mile est aucile ad inodum,& minora cum labore er pu statione succedere . Ac sorte illud ipsum venit in mente auctori lib. . de rat. victus moria

horum acutorum, cum dicit ira. I 8. . rhationes alit

et Nas dandas esse, iameis Gas. hanc imuentiam una quam Oh: citram,& uihil docentem videtur neglexisse.

Qua ui obrem rara qua dem sententia opimum solet , hinc medendi, & purgandi rationem, hoe tempore inustata iri, suscitare,& ad usum referre: cuius profero

exemplum.

Hoeesset medicamentum leuissimum, valentius solet sequens. R C. iitum stati m heltilari 9 3.

F.Λietiti ina 9 s. Misis D p. misc.aιών ut supra sic licebit lise ipsa vel similia medicamenta eoque te simul cum pii lana es aliis accommodatis messimis

mentis .

Demum vero neque id mihi videtur pret termittendum lenientia nostra vulgaria medicamenta ac maas 1 et maris dos, qui non carent aliqua astrictione, nec non cassam, hac in re non scire importuna poli sitiamumque si parce exhibeamuriad quinque vel sex drachmas,cum possint,& moderate aluum ducere, divu

Ita decet vacuare materiam inflammationis,s iecoris pars caua laboret:at vero s pars gibba fuerit innatamata, iam diximus commodiorem fieri vacuationem per medicamenta lotium prouocantia , quae itidem principio debent esse leuia . qualia sunt semina mel nas cucurbitae,rapillus veneris,& similia. Post conco et ionem autem valentiora, qualia numerantur Galen. a 3. mel .c is . alarum, nardus celtica, petrosesinum . mirmum, di alia ad genustam exempla

--ιιιa ana 3 i. β. Radicumpurojannι. i. btilitarit in M. Atque hoc erit medicamentum quod moderate adis modum potest lotium prouocare, Nprincipio mortaeonuenite . Nonnulli hoc tempore vium t syrupis Oiscinarum, ted Gal. a. de alimen. lacu l. cap. 8. de ficubiis asserit generaliter,ex dulcibus sue alimentis,sue

medicamentis,& iecur,& lienem maxime intumest ree quare a 3.mCihoc. l .in inflammati ne iecoris prohibet,& mul iam, S caetera id genus Onansa,vno excepto oxymelle mirio ea aqua: quo qu idem, caeteris omnibus piae: et M sis syrupis & rebus dulcibus,tuto v tii, licebit ves. Sed inedicamentorum,quae sortiterimitum prouocant, exempla proferamus, quorum usus tantummodo est Opportunus in morbi declinataone. a μνι.

Da ea narc. 9. s. Mis. Item: Samsaia a G.

Si quis plura cupit, is Galen adeat s. de compos. med. apud quem huiusmodi medicamentorum in gens eli lysua. Relial demum quarta,& vltima indicatio, quae perintinet ad insensbilem vacuationem ι pro qua videatis diligenter totum caput is .l:b. a 3.metho. in quo aduersus Attalum copiose habemur, quaecunque ad hane pelliciendam indicatio rem sunt opportuna , ut pluribus non si opus . Quod s quis velit horum quo. que medicamentorum aliquod exemplum habere, sit Mutinovi. Nianam

223쪽

Quatenus pertinet ad rationem victus,s iecur, inquit Gai cap. i3.meih.rapit. 13. inflammatione laborat, eaquisitissimo victu Opus est, atque piosecto ac si ventriculus laboraret, quippe munus eorum toti c*pori est commune, acceditque omnibus aliis partibus maximum incommodum, sue non probe alimentum fuerit concoctum, sue non probe in sanguinem conuersum. Neque vero est ut de hac re longiorem sermonem faciamus, quando Gal. duobus verbis se explicat Io. meth. p. s. etenim s vires fuerint validae, ille si

ruit ante diem septimam praeter mullam nihil exhibe dum esse r at si uires fuerint imbecilliores, usque ad praescriptam diem soro succci ves cremote hordei contentus es . sed tamen equidem censeo hane Gai. de terminationem non ita absolute recipiendam esse , quin praeterea habeatur ratio,& naturae aegrotantis, Ratatis, & consuetudinis, S temporis anni, & rerum smilium,adeo ut perpetuo ac sedulo illud unum prospiciatur, ut vires bene conseruentur,vsque ad statum morbi. Αique hacterus de inflammatione.

De sciri ho Nepatis.

rus sine dolore;aliquando vero additur,sine sensu, i meth.cap. 9. . de tuenda valetudine cap. i 3. Nec ulla est in Galeno repugnatia,ut statueti videbimus. agentes de disseremus. Cum ergo si tumol praeter naturam, di morbus in intemperie cum materia: sic statuente Galenolde morb.disscap. s.demor hor. u. p. 6. Nec vos ab hae sententia deterreat a quod Gal. asserat alia quando,& scyri luim, di reliquos tu moles esse morbos

partium instrumentalium l. de sympi .caus .cap s a. de ιν m. aucta p. I.3. de temperam, cap. 3 . nam reuera, diicirrhus, S euneti tumoles sunt moi hi in intemperie

cum materia tque adeo partium smilarium: sed in men ita habendum est, tumores prater naturam quandoque esse morbos, non solum partium similarium , sed etiam instrumentalium, nimirum quotiescunque

sua magnitudine laedunt actiones: quod manifeste de

clarat Galen. de morbor. diis cap. a. . Etenim si tumor fuerit adeo exiguus, ut magnitudine non laedat actioia res,tune his morbus in intemper te: tumor autem, vel sympioma,vel pat nema, ut dolor censeri debet: at umro fi sua magnitudine laedat actiones, tunc erit movibus partium instrumentalium in magnitudine r ad quem modum celtum est Galen .locis citatis appellare ipsos tumores partium illi tumentalium. Hanc temvolui breui er explicare, quod Altimarus,& pleraque omnes praetici in ea decipiantur, statuentes simplici ter sciti hum esse mothum in magnitudine. Sed redeo ad rem . Scribit Galen. 3. meit, cap. 6. substantiam ieeotis seirthis quam maxime Opportunam esse, ut qua nat raliter crassum quiddam, di lutosum contineat: nam que, ut ille docet a. ad Glauconem cap. 4. scirrhus fit perpetuo ex humore lento, & crasso, qui partibus quae indurantur, tenaciter infigitur: quem quidem hum rem adhuc planius explicat tantummodo esse dupli cem, nempe atram hi te in , & super exsecatam pituitam,qui proinde asserit s.de smp.med. facult. cap. s. tumores scirrholos esse omnino , aut piniitosae se stantiae , aut atrabitatis, aut ex utraque milios . D euamus aulem nos alias, ex laccitat. s. de pl. me. dic. cap. 4. duritiem prouenire in membris tribus de causis, ob siccita telo,ob concretionem, S ob repletio nem et quas quidem puto, Omnes concuirere in tem hi generatione: quandoquidem humores illum e scie ies sunt multi: deinde possunt propter frigiditatem concrescere, ac tertio per halitum uissolutis partibus qui huidam tenuibus, di sero iis, exsiccari. Itaque icimthus iecoris est morbus in intempetie frigida, & seca, cum a Muru pituitae,ves melancholiae,vel , triusque, mor durus sne dolore . Diffetentiat huius affectus sunt duae pracipue,namque i carthus iecoris alius est exquisitus, in quo nullus plane est sensus,nullusq; dolor: alsus non exquisius, in quo eis non est dolor, nihilominus non est omnino sentia dest itutusa, ex quo factum est, ut Gal. respiciens modo ad unam,modo ad alteram disserentiam,scirrho quandoque tribuat sensum exiguum, .andoque nullum: quod verum est,quatenus ille vel longitis recedit, vel propius accedit ad integrum, di exquisitum sci rhum,ut paulo a me diximus. Sed, & illud addamus ea Gal. 1 4. meth cap.ε. & 9.lcirrhum duntaxat ex quia stum ac plane sne sensu a medicis proprie donari nomine sciri hi, caeteros autem tumores vocari, vel sci Gihos, propterea quod sunt omnino ex genere iciti h rum, vel icirrhosos tumores 'de qua tamen varia nominis ratione Galen. est parum solici uis, dummodo in

re nulla st ambiguitas. Secunda est distentia ex modo generationis,nan que scin hus in iecore, scuti aliis in partibus,conli euit generari dupliciter: uno modo fluentibus humor bus crassis, pitui insis,vel melanchi licis vel virisque, ex quibus primum fit scarthus, & pelleuerante fluxione

augetur: altero ea permutatione aliorum tumorum in naturam scit rhosam, quem utrunque sciri hi xenerandi modum clare explicat Gal.de tumoribus pra ter tiai Iam,cap.s.ad finem. Priore modo generatur sciti Dis ex GaI1. prognosticorum com . 46 propter copiam, α luxionem pituitae melancholam adeoque propter illas caulas, sue internas siue externas, qua generaliter huiusmodi humores possunt generare, de quibus alias diximus. Ahero,& polleri iri modo, inquit G lenus generatur scirrhus ex lapsu aut inflammationis, aut erys peditis, aut cedematis, cum refrigerata sunt immoderate, quod nonnunquam euenit propici imperitiam medicorum,qui importuno, & immoderato usu medicamentorum repellentium , quae dirimus f i-pida esse, & astringentia, humores cogunt, conde Iani, & in duritiem conuertunt, de quorum ignorantia Gal. meminit no semel, pr cipue vero x de coae med. secundum genera cap s. Atque haec sane ratio generandi scit rhos ex permutatione aliorum humorum

nonnulli dubium esse potest, quin seueri possit a priori quoque ratione,vhi agri ves sponte,vel consito me dici vium ur alimentis crassis, lentis,glutinos s. sciiti dicit Galenus de Attalo, qui Theageni quotidie ali-

eam exhibere consuetui.

Signa sciit hi in edi tremis partibus sunt admodnmmam festa, non solum generis, sed etiam disserentiaria inamque ut dicit Gai de tumoribus praeter naturam , c.s & aliis in locis, fgnum quod generaliter sciri humdemonstrat, & maior tumor quam csnueniat pro ratione naturae,isque durus ae sne dolore, quod si fuerit exquisius,etiam sne sensu

signa vero quae alteram disserentiam demonstrant, utrum ex melancholia, vel pituita Orrum habeat, procipue sumuntur ex colore retenim in seirrhoea pitui ta cutis quodammodo fit alba, &patida, ex atra autem bile sere liuescit,& quandoque morescit verum in patribus internis,ac p tissimum in iecore longe aliter se res habet, cum his signa fini admodum incerta , adeo ut potius coniecturis , quam certis indic isaeendum sit: nam quatenus pertinet ad tactum , si fuerit scirrhus in concaua parie iecoris, ille nullo nam do deprehendi potest: tin autem hiemi in parte g talia,poteta quidem inambus di:cerni,1 d non ita certo,

224쪽

nisi tumor fuerit insignis. 8e mus liabdominis ext vitiati : idque Deciatilia dissicile potest tutellitian scit

rhus sit exquis tus, vel non exquisitu propterea quia manibus comprimendo, una comprimuntur musculi membrana abdominis, ventriculus. M testina , Saliae Pal te q irae consentu in ligni prωuae sunt, ad compresso ne mi dolent,ea quo nonnulli opinantur . partem scirrholam dolere r quare alia signa sunt perpendenda, inter quae pulsus tortasse plincipem locum ob inerrtiamque pulsus,vi dicit Gat 4. de praesae. ex pulsibus,

cap. s. in scit rho iecoris est vehementer durus, & longe durior quam sit i ninflammationersed& febris potest ad hoe iudicium conferre aliquid , scu t enim illa

perpetuo comitatur inflammationem , ita scirrhum non tequitur necissario, ut Gal. ess auctor 3. de rati ne uictus mothorum acutorum coma ra. quippe ut iisdem docet de constitutione artis medicu cap. I s. duae requiruntur conditiones in tumoribus, is essetant se

hrim: prima vi sint calidiores, veluti inflammatio uel Erysipelas:altera ut occupent partem nobilem, & eordi proximam: quarum si altera desit, non ex necessiare fetiris consequetur: exempli gratia: s quis habeat inflammationem vel erysipelas in digito, vel altera ex

patie scitet hum aut indema in succingenti membrana, vel in iecore, viaque is non febrica labii necessarior quamobrem si fuerit durities in pulsu , neque adsit imbris, accedente potissimum sensu grauitatis in dextro hymeliondri ac carieris indiciis, quae generaliter supra diximus iudicare iecur esse male affectum, tune licebit colligere scirrhum adeste. Sed ex his alia quaedam licet addere: namque apparebunt figna iecoris frigidioras. de quibus iam diximus nonnullis aluus liquida fluida est, quando alimentum per ipium imcui attrahi &distribui non poteIl: praeterea laborante viscere pri no instrumento generandi sanguinis, coriapus male nutriri & contabescere necesse eis: pariter color uniuersi corporis eli deprauatus, nuntium palli. dint di quandoque nigrior, piovi ves pirima vel in tioch uia eli copiosor: demum praecestire obli ructio nes,in flaminati Arysipelas, S alia qua possunt generare huiusmodi humores. Post vilentiain serentias, te lana sequitur ut tr etemus de curatione scirrhi: i ii qua prtinum nobis sese offeriand ita illa, vacuanda materiam prςter naturam contentam in iecore e quoniam vero haet non potest vaciliari,cum sit dura , mu primum molliatur, idcirco secunda succedit indieatio,illius molliendi e sed quia

materia ex qira scirrhus constat, tuiti nee molliri. que vacuari pol est,continue fluentibus humoribus ad locum allacium, propterea tertia succedit indicatio, vacuandi uniuersi correrisi quae quidem tres indicationes hoc ordine debent disponi , ut omnium prumum habeatur prouidentia istius corporis i deinde vi materia scit rhi molliatur: tertio ut illa vacuetur Ndissoluatur .

utrum vero his indicationibus liceat satisfacere,audiatis iudiciu in Ie prognosticum Gal. 1adGlauconem

cap. q. Scirrhiis,ille inquit, insens hilis eurationem noreeipit,qui vero dii se ulta sentit, non in rabilis quidem est inon tamen facile curationem admittit. Et at

rum eodem lib.cap. s. Scirrhum iecoris ab initio sanauimus sapius, ubi uero ad plures dies fuerit extensus, neque ipse potui sanare, neque alium vidi qui posset omnibus igitur quHia affecti sunt,ea necessitate sequitur aqua inter cutem, pereunt autem quam plurimi in tempore longo, sed quosdam noui etiam breui peiareuntes quibus aluus multa desi fiebat Itaque si uob: sse se offerat scui hus exquisitus, non est ut illius curam suscipiatis,quae sullo modo sperati potes . Quaerunt hoc loco nonnulli uter sciri hus si dete rior, in gibba ne an caua parte Iecoris: quibus res m deatis, sicut diutum est de inflammatione,propter diagnitatem partis, omnino deteriorem esse morbum in parte superiote quam inferiore sed tamen illud adda tisaarius ac difficili vicinati stantium in parte conca

ua,quam in tibba, idque propter dual po: iis num ra.

tiones : alteram quia scii rhus pio fundus de latens tar dius & diis ei trus deprehenditur, quam alter, qui vi-cunque manibus deprchendi potest; quo autem morbus maRi, inueterascit,certum est eo tardius,& di scialius curationem admittere: altera vero est ratio, quo niam medicamenta ad hanc rem nec saraa non ita possunt appi:cari ad partes internas,sicut ad externasi lea concludendum , in utraque parte morbum esse plane

lethalem,& qui vel nullam et difficillinam curatione

recipere consueuit.

Csterum esto scirrhus in principio qui non fit e qui si ius, & quem speremus posse aliquam sanatione susciperead persciendam primam indicationem,qus

pertinet ad vacuationem corporis uniuersi, ante omnia lenienda est aluus leuiori aliquo medicamento,itis ter qiis hiera smplo cum cassia , & terebinthina , vel co abietino , mihi maxime pior aretur ἐν di sit exemplum: κόI. I

Lenita aluo quam tur virum liceat in scinho iecoris πιω- venam incidere a Multi non probant hoc remedium, sata eam cum abundent humores si isti di,& cram,qui nullo inci .entiti. do videntur lecta vena poste educi: praeterea cum si tus necessario futurus sit longior . videtur periculum imminere, ne vires hoe administrato praesidio usque ad illud tempus possint perdurare. Ego vero,quod petpetuo facere soleo , quotiescunque habendum est consitu in de mittendo, vel non mittendo sanguine ,

protinus me confer ad cons derandos tres principes

scopos, propostos ab Hipp. N Gal. & s illi mihi via

deantur simul conuenire, prisidium amplector, quods unus,vel plures videantur deficere, tunc illud omitato, id quod in praesentia quoque faciendum est. Cum igitur nulli dubium si, quin primarius adsit scopus morbi magni tutio,accede te vigore statis, illud unum reliquum est, ut diligenter considerentur vires,neque vero solum prae semes, sed etiam se iure, de quoniam intercstera decernimus de robore, vel debilitate vi- Num,ea qua nutate,&qualitate humorum qui redundant in corpore, si sanguis fuerit paucus, Rieri autem humores multi,& illi quidem frigidi,crassi,& a natura boni sanguinis aliens adeo vi coniiciamus vires t te remedium serie non posse,auctore Gal. 4 de tuenda valet. p. 4. expedit illud praetermittere: so autem res aliter se habeat,aut speremus huiusmodi humores crudos posse utcunque corrigi,& i n meliorem statum de duci, nullo modo remedium praetermis tendu est,quod di vacuando 1ςculentum humorem contentum in v

nis,qui polesi lciri ho fomentum suhministrire,& r uellendo fluxionem a loco assecto, & aliis modis p test non leti iter prodesse. Quod si speciatim schthus esset genitus ex humore

melancholico, ger autem habuisset super ore rem p renuentes hemorrhoidas,qirae in prssentia retenis esissent,ills admodum commode,& utiliter postent aperiri, ves cum hirndinibus, ut vuleo fieri solet, vel etiam

cum ferro,ut nonnullis doctissimis viris placet de quare alias truciabamus. Poli hac prsparada 1unt humores noxii,aptii en lique meatus,ad commodiorem purgationem, id quod e sciunt medicamenta moderate cati . da c tenuium partium,simul eum medicamentis mollientibus, quocum sylvaeli amplissma. Habeatis vos exemplum: Ag, minia M. i.

225쪽

Prat parata materia. quod tamen non ita Deile , Nelio ficta sole decet illam purea re accommoda o mT dicamento : redundate pituita, cum turbith, agat ico, hiera,electuario diaphsnicon: redundante melanch

xi senae,polypodii, heis bori nigri, sinul cum alimentis,ex more Gal. de quo diximus paulo antea Pro hae indicatione neque praetermittenda sunt c)ysteria, primum quidem molliora: deinde,N .alemicira, quae peculiarem vim habeant ditatuendi fatus, quata forent ex beta, mere uriali, chamomilia, lemmelim, anisorum, secundum hane formam: R. ti besac k,maman ana M. i. sam intim tinis hilονω Fantiam rei ana 3 i.

Hvitii Manionis tib. i. N.lha ν.satioti arandatiτam amararem ana g ιν. Mil. ερνο ia era. Procedente autem morbo poterunt addi, & valentiora,centaurea in inor,colocynthis. & alia id genus. succedunt alia indicationes,quae spectant ad molliendam , S uacuandam materiam quae continetur in iecore, quibus medici satisfaciunt medicamentis pariatim in lintra S, pari m e ternis,de quorum natura & viribus scribuni auctores , sed praeclarissime omnium G a . de med. secundum locos, ea s. Sciendum igi- reii ad curandos sciri hos ina nauersum illa medicamenta esse aceo miro data, qu e uim habeant calefaci diae attenuandi,cum noxia materia si frigida,& eratior quoniam uero huiuimodi medicamenta valenter secensi&dissoluant paries tenuiores , ea quo fir , ut corpora quidem manifellam habeant imminutionem, sed qua temanent partes deinceps duriores, S si telo res,adeoque immedicabiles reddantur, propterea timcet Galen. neci sti esse, ut huic generi medicamentor umollientia quoque permisceantur, quae e fiiciant ne rei quae partes duriores evadant, di prorsus in epix ad eam dissolut ionem, di exientiationem, sine qua sei rhus sanari non poteli. Π rc porro medicamenia sussiani accommodata ad onme inscirrhum, eadem sunt eongrua ad cura nisum quoque scirethum iecoris,dum. modo illis praeterea craniungantur, quae sumpta inducatione a natura partis, nullo modo sunt praeterm menda. Eienam cum iecur ex una parte habeat Officium c Mmune, di necessarium tota corpora. ex altera autem constet ea humida quadam sub liantia , a calore con creta , unde facile a medicamentas mollientibus laxa tur di quas dissoluitur: idcirco valde moderate opus habet mollientibus,imo vero necesse es AEt assis admisceamur perpetuo medicamenta astringentia , &Ioborantia. Haec doctrina est Galen. ex qua colligi mus, medicamenta ad scin hum iecoris accommooata, ad si mam illa esse, quae maiori ea patre snt tale siclentia ac tenuium partium, pro parie autem mollientia nec non astringentia,& viscus roborantia . Et

u qua huIusmodi medicamenta plurima apud plu

rimos numerantur: tamen GaI.cum aliis locis, tum maxime a. ad Glauconem,cap. s. ea mihi videtur recense re, pariam si nplicia, pariam composita, quae mea lenia temta caeteris omnibus sunt anteponenda : ex quibus ad vel iram exercitationem mihi libet nonnulla seli gere,& interna & externa, qux hoc tempore sunt m gis , stata,&quibus ego familiariter uti consueui. Itaque primum ex gummatibus an intoniaco,bdes-lio, styrace,& smilibus conficiuntur patulae, quas de cet plurimosotes exh bere, uel solas, vel sit nul cum aliquo decocio quod ilatim deinceps accipiatur. I s0r eis

Nis. Iam parti a Das. optimus item eii vius terebinthinae cypris,uel olei abietini, quae vel sola , ves simul cum aliis administrantur:

Quo loco nolo flentio praeterire, Gas. a. ad Glauc. curando icirrho uxoris ea quoque probare ni edicamera, quae sunt accommodata ad frangendum lapadem, Ialia sunt sanguis hircinus,vitrum combustum lapies qui reperiuntur in spongiis, & alia quamplurima, quς vel sola, et simul cum alus diu reticis medicam eis stas opportune posvitit exhiberi. Celebria sunt & valde esicaei a confectio Cyptios des,mithridatum theriaca: apud Arabes uias acca,dia urcuma, S similia, de quo tu usu diximus alias. Nonnulli maxime probam v Ium vini ehalybeati,quod propinat singulis, de multis diebus suinitio mane ad quo enere presidii sera monem habebimus t iactantes deas i bus lienis. Me-d icamenta autem exterius administranda possunt esse multipliciar R Fadι timariMae Διο Aarnm .g ii.

aris. Mi Gallinaeia Otia Manichmi Deatam thia aruia vanitim sumis. F. eryasem I r m. Est in communi viti estini aurum de meliloto,descriptum a Mesue , quod ostinae seruant pis paratum sneque est praetermittendum, se licebit uti cerato dia-ehrion sinplici , dummodo illis permidinaui ur adstringentia ... , si

I Otii de is imbri Asa Dona avia quantam stis M. fas hni . . Demum vero his omnibus .,an conserenissitis, Aetius uus iam pro hat raterna remedia,quae non debent flentici praeterni tis,tameis videbuntur nolis, 3 cforte etiam absurda . Memini olim Venetiis quendam medicum ea summis laudibus extollere , atque

226쪽

r 8 LIBER TERTIUS.

a ad eadem patiem applicatae r plurimum enim in

te inquit, momenti habet ad curationem sangim hirudinum luetione extractus tertium est ustio per sequetia interualla adhibita , adeo, ut per ferrum, vel per pharmacum crustae excitentur,& post earum usum ulcera multo tempore fluete permittantur: quod quiderertium prasidium sunt cauteria. quae tam sequenter hoc tempore magna ex parte in brachiis , & eruribus solent adminili rati. Utru in vero h ic praesidia snt rationabilia, & debeant in viam reuocari,nolo in praesentia meum iudicium interponere: interea vos quoque

de illis cogitabitis , & aliorum dociorum hominum

sententias explorabitis. Itaque illud unum reliquum est, ut agamus de victus ratione, de qua ramen cum superiori eap. de Obstructionibus nonnulla tradita fuerint , quae t ure ad hunc loeum debent transferri, nolumus longius age re: quamobrem illud vohis satis suetit,curando scit rhoiecoris eam vietus rationem congruen tem esse, quam Gal. attenuantem vocat, cui quidem principio allius libelli, quem scripsi de hoc argumento, tantas tribuli dotes ,& laudes, ut generaliter affrmet plerosq; di turnos morbos ea sola ahique viso medicamento,su latos fuisse,ae speciatim lestetur, magnos lienis atque hepatis sciri hos colli quarti a

Do Iaero. Multa, & varia sunt nomina,quibus medici hune

mothum solent significare , Gracis laetas,ς ,

oicii tir ab illa aue,quae apud illos hoc ipso no ne ,

apud Latinos gal la dictur , haec enim si spectetur

an aegroto lsci ibit Plindib. 3. cap. q. cap. tr. malum sanati,& auem mori sibulantiare vel ut aliis placet , ab altera aue,quae isti mos Graece, Lai ne miluus vocatur,

siquidem hoc vitio laborantes habent oculos auri cmlare, similes oculis miluinis: nonnulli haut denominat irinem reserunt ad mustelam sylvestrem , quae itidem

habet oculos aureos, fle Graecis ictis , Latinis viverra dicitur Latini mitium regium appellant, ut inquit se tenus poeta. Moili ιν hie v Ham eupa einelin m aulae apud Varo emiquoniam mulsa,quod genus notionis in restum delitiis fuerat,curabatur. Cornel. Celsus alia profert rationem lib.3.cap 14. quod scilicet aegris per

utile si illi lecto,& conclau i delicat udis asciuia, flealiis oblectamentis, per qus fgrototu mens possis e

hilarari calii morbum arquatum,vel arcuatum dicunt ,

a s militudine iridis,vel arcus cslassis, s color eius re

spiciatur. Sunt qui demum ab auri colore morbum auriginosum, vel auriginem, vel serte aliter nominent rvulgares uteritiam appellant, nos Grvum nomen retinctamus,& icterum appellabimus.

Icterus apud Gal.de sympt. disserent .cap. 4.ε. nihil aliud est quam color cutis,& uniuersi torporis immutatus. Apud Aetium est bilios humoris eireum eo useffuso propter fecernentis facultatis debilitatem, quae eum segregare, & ad proprios excretionis locos dimittere non Valet Avicen. magis communem tradit definitionem, inquiens quod ieieritia est alterario coloris corporis saeda ad curinitatem tendens,aut nigredine, propter cursum humoris biliosi, aut nigri ad cutem, qua sequitur ipsum sne putrefaction quae si ei associaretur aceret accedere tertianam febrem in bile eittina,& quartanam in nigra . Sed illi potius teteri causas,&disseientias,quam tetervin describunt: quare Gal. ma gis appositam tradit definitionem,luh qua omnes teteri disserentia comprehenduntur: hine licet colligere teterum proprie morbum notae ed symptoma, quod ad mutatam corporis qualitatem,vel colorem refere dum est, euius quidem sy mptomatu causaniti moria hum posterius inues agahimus.

Dissereniti ieieri iuni plurimae , prima ab intense,

& remisso: alius est imguus alius paruus. Secundo a D in .eualitate coloris, namque alius es cattinus, alius niis alis. ger. addunt nonnulli, alius viridis, euius coloris Gai quoque videtur meminisse s. det . assiciis cap. 7. qui narrat historiam' illius serui imperialis , cui cum morsus sui sei a vipera totius corporis coicit adeo mutatus est,ut eo tri colorem referret, nee non asserit pro pier iecoris intemperiem totum corpus apparere n

nunquam herbis quibusdam smile, aut habere ces rem plumbeum, aut magis sulcum, anterdum etiam alias quasdam colorum ptoprietates . quae via possunterplicari. Sed fortasse,&color viridis ,& eaeteri omnes, sub duobus, flavo, At nigro comprehendi possunt. Tertio sunt differentiae a tempore, alius antia quus . alius nouus. Quarto a coniunctis, icterus aut cum febre, aut sine fetite, aut cum morbis, aut sne eatis . morbis iecoris, lienis, S e terarum partium est , de

quibus sunt aphor. 4.aphor. 61.ε4.s aphor. 4 a. quibus licet addere statem, serum , corporis habitum, S tera quae habent eandem rarionem. Postremo sunt

differentis a causis, & modo generationis, de quibus

accurate agendum et . ut autem probe, N Ordinate hane rem intelligatis, ad nollium Gai .confugiendum, qui 3. de sympto. caussήap. 4. generaliter nos docens causas symptomatum qui pertinent ad separationem excrementorum, haec habet . Excrementa nosti corporis pro institulo naturae non secram propter tres cauias: unam propter imbecillitatem partium; cuius non est alia causa quam intemperies: secundam propter anguillam viarum per quas excrementa solem deduci , quae anguli ia fieri eontingit propter obstruetionem vel

tumorem praeter naturam in lirumentorum , tertiam propter prauitatem excrementorum , quae non eli nisi illorum multitudo,crassities,& lenior. Cum igitur tria snt in venarum coctione excrementa, unum flaudi bilis

quod vesca expurgat qus iecori subest ealierum mel ancholis, quod lien ad se attrahat,& teri u sero lum,quod renes ad se alliciunt, parum commode singula horum expurgabuntur, vel oh imbecillitatem piopriorum instrumentor uni, vel viis quomodocunque factis angustioribus, quae quidem viae cum snt duplices, alis per

quas trahitur excrementum . At alις per quas excernitur

in utrisque angustia secretioi em laedit, aliquando vesci neque istum e Ii instrementum , neque viae angussae

sunt reddit i sed multitudo excrementa ubi immodi ea fuerit, adeo ut tota expurgari non possit, una cum sanguine per uniuersum corpus desertur. Huius ver immoderationis duplex est caula, nempe alteratrix facultas male asseeta . propter intemperiem : S ci hci rum prauitas , quorum alii suapte natura magis m

lancholici , alii bilios, alis aquosi , vel aliter existum.

Haec generalis doctrina est Gal. de seraetione om nium ercrementorum, quam si speciatim velimus accommodare ad secretionem sauae bilis, vel meis lancholiae, ea quibus si ieierus, ita habendum est, non secerna bilem , eamque transmitti per una uersum

corpus, aut propter malam a sectionem iecoris, aut

propter obstruet lonem vescae sellis, aut propier humoris prauitatem, ad quae quidear tria capita omnes lateri disserentiae , quacunque sumuntur a causis, tametsi multiplices proponantur, tum ab altis, tum a Gal. commode mihi videntur posse reserti. Primum igitur fieri potest, ut iecur labore timem iaperie, hi ructione,inflammatione, scarrho eχ quibus

morbis vel separatis, vel coniunctis,facile potest intelligi , quomodo multa bilios humores generemur, nec separari possint a reliquo sanguine, adeo ut totumgorpus eo turpi colores inficiatur. Secundo potest fieri icterus laborante vesca, quae cum habeat duos

meatus, alterum per quem bilis trahitur ex tecore, alia

terum per quem expellitur ad intestina, utraque parte obsitui potest . N impediri, quanquam neque est negandum mea sententia,quin prς terra vesica possit laborare aliqua intemperie propter quam minus valeat hi-

227쪽

lam trahere ea ieeore,ves deponere ad intestina: tertio potest fieri teterus propter prauitatem humoris hi-lios, quotiescunque ille fuerit immoderatus, vel aliqua praua qualitate infectus , ut propterea a exteris humoribus nequeat separari, sed per uniuersum cor Iius transmutatur di ad quem modum dieit Gal. s. de otis affeci. eap. . Saliis locis, iecore nequaquam la horanie , flavam hilem per cii sim saepenumero ad euia rem effunda, nec non languinem quandoque ab extranea quadam qualitate corruptum,in bilem conueris m,id quod fieri docet , vel sum pio venenci, vel morsu viperae,aut alterius venenatae serae. vel tandem interna humorum corruptione, & putredine,quam couuenit inter praeciaros meditas , ut idem tellatur Gal. S l cocitato de is . de locis affeci. cap. s. talem, S laniam fieri posse, ut veneno aequalem tum qualitatem, tum facultatem habeat. Itaque Dropter has causas stene ratur icterus , transmissa flava bile per uniuersum

corpus.

Quod s effundatur humor melancholicus adeo, ut color corporis succedat , non luteus ves auriginosus, sed qui ponus ad obseurum,& atrum versat, quae altera est differentia icteri,quem nigrum vocant, hac ipsa methodo is ius quoque sympio ma is generationem lirabit inuenire. Cum enim lien sit imprimis a natu

ra constitiatus , ut ex recore trahat humorem metam cholicum,sanguinemque expurgei ab ea vi luti fere, si ita fiat ut propter ala quam ex tribus causis modo ν - siis , Hulentus hie sanguis probe nequeat expia stari, tune per venas delatus neci stimo cutem n ero co ore solet inficere. Sed neque illud est praeter mi, tendum, quod notauit Galen. ε de iccis affa .c. I. neri re salam gante quandoque vreoque viscere ieco e , Ni e te . inerum quo tu emistum fieri ea colo 4 si uo, re ni imita ut flauam bilem fuligini mistam esse putares,axque

hiet enos de differentias.

Antequam ad sigiis aecedamus, si quaerat aliquis. uamobrem agemus deiciem inier morbos iecols, quidem consat hoc synploma poperuoad hoc me Num non pertinere, neque tem p r illius morbos i quir Respondeatis, id nos fecisse imprimis exemplo Gal. qui lib. g. de medicameniis iecundum locos initia post morbos iecoris protinus tractat de ille or nequesne ratione, eum maxima ex parte ille originem di Mai ex tecoris affeci ione. a1 ra. Signa teteri lunt man filia , bilis simae vel atra insomnium corpus effusa, suo id colore it fibi , qui maxime in albo oculorum, L circum tempora apparet: si fuerit hilis flaua, cutis color itidem iuuiis ell, & auriginosus, iecur plerumqι est male a steti. m: si vero fuerat melancholia, lor obscurroi eth, u nigrior,henque laborat,praecessere victus ratio, di alia, quae poluerinthilem vel flavam vel atram generate. si fuerit icteius Iaborante iecore intemperie obstrudito ne insanam cone , scirrho , fgna apparebunt quae hosce morbos possunt demonstrare, & iam superius lunt ea sin, mee sunt iuutiliter repetenda. Sin autem vesica fellea laborer ac primum s illa reddatur imbecillior, quo minus possit bilem trahere ex tecore, vel transmittere ad intestina, qu d diximus usu venire propter ulnas in te periem, hane indicabunt ea iem fgna, quae intemperiem iecoris solent demonstrare, siquidem veris milees ac prope necessarium, utramque partem una atque eadem intemperie laborare: deinde vero si vesca fumrit obstrecta, vel uno vel altero,vel vir s meatu,PIPter eaetera hac Oh structionem excremetita potissimum solent iudieare r namque ex una parte nulla iransmissa tale ad intestina,excrementa alui solent esse discolor ra, mea,&alhicantia, qualia fere sunt excrementara num: ex altera autem,eadem bile regurgitante per v mas, At corpus uniuersum,loria excirnuntur usq; adeo collarata, phanicea,& quandoqι nigra, Ze perturbata, ut ignaris summum timorem imiciant. Si icierus fuerit per modum erisis, hile a natura ad cutem transmis scuti humorum quoque decubitus in aliquam par-

tem interdum euenire consueuerunt, illa signa sunmanimaduertenda,quae ponit Gal. 3. de loc. ag c. . nam isque praecessi febris acuta, di biliosa, hiliolus humor improuilo ad cutem prorumpit, deiecitones, di lotia sere secundum naturam se habent iecur omnis mali est immune febris decissit, ad summam ager bene habet: viro an tum Itiero sequentibus diebus pet mane te. Demum ver si icterum fieri contaneat,vel mordente vipera, aut alia fera venanata, vel propter aliquod venenum, vel propter infignem corrcpt: onem hum ris , qui in corpore genitus similem habeat malitiam veneno v perino, aut alterius generis, haec facile possunt intelligi ex rebus pratcedentibus, atq; ex propriis Indietis quae venena solent indicare , de quibus tum alti,tum maxime G il .sermonem habet ε de loci asse. 1 De signis aliarum differentiarum non est longius Vrndum eum illa referente agro, di altis modis satis patere possint. Quare statim curationem aggredior, in qua illud Provisi. ante omnia est dignum maxima notatione, quod no- MMusaria. iat Gal.lih s de meduetua mos initio, nempe illos medicos prodie herae, qui in describendis medicamentis icterici 1,dini ille explicant quibusnam aegrotia scipula conueniant: contra vero eos non leuiter errare, quasi illa ad omnes ieiero laborantes sint accommmuata, .m certissim uin si,varmielem di Hrenim varia prorsus medicamenta conuenire,& quae uni dissere trae prosunt,alteris obesse: itaque inquat Gal. cum plorique a me me i ter ca medicamenta indiscriminatim onscripserint, ego propria duet mina singulis spi xtim ad clam,q'lo sciat s. quihus nam citra periculum

vii possitis. Atque hine factum est,ut 3 de med. secud. cos a principio, uniuerse reprehendat Apollonium. Arch genem,& caeteros medicos,qui indefiniteo a distincte medicamenta scribere, di confundere soliti fuerant , & ex aduerso probat egrestium praeceptum Heroph li, Medicum omnino niti debere,ut intelligat quae, di qualis,di quanta si causa re Oibi ,& ubi maxime ea domineriirot curationem unicuique nuenienim i faciat. Quod quidem praceptum plane aureum, pro vos memoria tenere,non totum in praesentia aedellam in curatione omnium m rborum: sici uidem pici comperto ibendum, tu hil esse quod medicos magis illustres.& felices reddat in medicina facienda, quam si diit meta in te gentia differentiarum cuiusque morhi,& accommodata ad singulas remediorum adminia

stati : scuti contra est admodum alienum ab omnia i ta scio,& methodo, tinmo vero valde periculosv m, generaliter ac sine iudicio curandis morbis qui pluia νει habeant d. fferentias , multiplicia remedia proia

Qii amobrem id quod perpetuo eonati sumus facere

hactetius,omni adhihilo studio conabimur facere, &in ieiero,& in cunetis morbis. quorum curatione post hae sumus tradituri, ut nimi tu inrelligatis omnes ali tum d mmentias, de potissimum quae sumuntur a cau-s, d scalisque non totum communiter, ted etiam pro prie , ad sngulas cuiusque morbi digerentias c

gruentia remedia accommodare.

Indaeationes in curando ictero sunt duplices: altera habet rationem symptomatis, nempe ut materia transmissa ad cutim resoluatur, diva etur: altera speetat Caulam ,& moi hum,quae quidem eum possit esse multari x,varias quoqu4 parit indicationes. Itaque s iecur laborat intemper e,obstructione, inflammatione, sciti ho,sngui hi nicthi proprias habent Indarationes de quibus iam dicamus.s speciatim vesca fuerit obstructa,quae caula solet esse frequentior caeteris , conueniunt medicamen adeohl ruentia , Ied antea compescenda est fluxio huia morum ad partem Issam, & habenda est prouidentia uniuersi cor poets. Utrum v ro his indicationibus satis utere possis Pstuna. mus , colligendum est non solum ex morbo, & i L si .lius causa tu etiam 4x dissuten ius, a temporcia comu

228쪽

18o LIBER

ctis,& sintilibus is idem s icterus fiat a leuiori moriabo, si fuerat moderatus , Nouus, s ne febre, in corpore iobullo acile curari consueuit: scut conira si otium habeat ex inflammatione , scinis,s fuerit immoder tus, antiquus, cum febre, in corpore debiliore, nonnis diiselle, forte etiam nullo modo curari potest. apbeati a sed inter caetera uus pertinent ad prognosticum huius oph. εχ. . morbi,est sententia H ppocra .aphor 61. in qua ini-B u. hi libet paulisper versari, partim quod nonnulli tentaverint illam oppugnare, neque aliquem mihi haetenus videre contigerit, qui Hippoc me rem fuerit asse cuius , partim quod dictus aphorasmus ad hane to iam tractatronem si valde acetimmodatus Quibus: inquit Hippoer. in febribus mortius regius superumnii , ante diem septimam malum. Hanc sententiam Plinius,& Auer. inter caeteros conuellere conati sunt: Phruus enim lib. 1seap. 1. hac haheti Hipp. ante septimum diem in febre morbum regium mortiferum esse senum docuit: nos scimus vixine aliquos etiam ab hac desperatione. Quanquam in omnibus propemodum exemplaritius Pliti ianis falso legitur a septimo die, eum certum fit Hippocr. id non dixisse. Auer. item scribit ad hune modum 4 colliget. cap. 43. Dicie Hipp ieieritia veniens ante laptimum diem in acutas febribus malum est: reprobatum est experientia in omnibus nostiis terris: & s venerit in quinto die,laudabile multum est viva ratione , & max me in lempori hus, & eorporibus ealidis: & haec eth sententia collegiorum medi eorum omnium Polarum , & Indis' maioris , & possibile est, ouod istud quod diait, haheat locum in Graecia,quia illieita est frigidiot: Ego

vero eum nolim exterorum interpretum cogitati nes referre, quae multae a multis af eruntur, vi iusis modi sententiam & Hippocr. tueamur, statui illam tantummodo interpretationem proscire , qua magis mihi videtur ad mentem Hippocr. Gai S ad veritatem accedrae. Itaque puto Hipp. qui de uno mor icter L evno die septimo nominatim loquitur,maiapas communem doctra nam tradere, quae cunctos uat rae conatus fleeuntios dies criticos completiatur deo

ut hie Aphorismus si quoddam veluti exemplum s

gulare, sub quo utile praeceptum malineatur, qui mos fuit Hipp.valde familiaris,ut notavit Gal. pluridus do cis,ex qua bus 'nu nobis sus in Scribit Happ. 4. aph.

36. Sudo es t tacitantibus boni , si inceperint die e tra , quanta , iseptima , & sequentibus f hi enim sudores iudicant m rticis, qui vero non ita sunt,la borem,& moitia longitudinem, &recidiuamisivi. scant . . iVbi sane Hippocrates , ut ego puto, non partices rem , sed generalem tradit doctrinam , quae vii huiusa modi . quihus in febribus a terus, vel quaelibet natur svacuatio ficti contangit ante diem septimain, hoc est, ante diem in qua apparente coctione iudicantur se Nes , malum: speciatim v meminit diei septimae

propictea,quia ut dicit Gal. r. de diebus q1ucis initio capitis 4. haec dies inter omnes decretorios obtinet principatum , non solum numero & ordine , sed etiam potentia & dignara te. Quod vero haec interis pretatio sit ad mentem Hippoc. ex eo facile potest intelligi, quoniam si aphoraimus intelligatur simpliciiater & prout verba sonant, perspecue eit salsus: velimssmet Hipp.& Galenauci bus. Namque Hippoc.ua scriptum reliquit de ratione vicius in morbis acuus 81. In bilinia febre morbus regius eum rigore a viet septimam diem morbum soluit, si vero abique rassore praeter temporis occasionem superuenerit, pestilerum. Gal. item in m. docet , neutrum perpetuo verum esse, sed virumque poste eontingere, vitalices icterus bonus si aut malus , ante leprauam vel poli 1 primam diem;quod quidem sine dubio non potest determinari aliter, quam fgnis coetionis ,& crudat

tis honi vel mali iudici . Quaso eo mi facta hum rum coctione die icitia vel quarta bilis ad cutimessundatur, .cur eiusmoci auam dicemus esse nia.

lam ψ Contra vero diebus nona, undecima, de res

quis poli septimam, nulla apparente coetione, eadem bitas deuoluatur ad cutem, quam rem hune naturae conatum auribimus bonum appellare tem meis haec plane demonstranti hanc fine vibio iuula

mentem Hippocr. tamen non est praeter tendus imcus Gal. admodum nrita dilas, in quo hunc aphora Lmum exponit hac ipsa Ialaiane , tam perspicue, ut m

nem prorsus ambiguitalcm possit euelloe, mirumquest quomodo interpretes fere omnes illum non Ohle

ba iaciens de Dam rate, qui serta die factus est auriginosus , haec habet. Disiunditur nonnunquam per totum eorpus flaua hi sis, quod deeretorium est, viasaphor. quoque est declinatum, ubi ait, morbus dictus regius ad diem septimam malum i sed meminisse te oportet eius quod saepius audisti, antequam morbus

concoquatur, neque ullum alium abicesum , neque

auriginosum recie seri, is enim impediri sensitat hialem, quo minus ex viscere expureetur, di perven- Iem vacuetur, vel propter obli ructionem , vel propter inflammationem a morbo autem concocto, Imterdum natura critice ad eas paries quae sunt iuxta cutem, excremenium flauae bilis & aliorum humorum deponit. Haec Gil qui eandem fere doti linam h

bet 4. aphor. 39. Sut videtis, neque solum i terum, neque solam viem septimam, neque aliud tandem quam coctionem, & cluditatem considerat. Haec autem plane conueniunt cum iis, quae generaliter tradita sunt ab Hippoct.& GaL a. Epidenticium se

a. 43. 8e 46. qui asseuerat concinio nasceseritatem imdicii, di salutis securiiatem portendere . uda autem aut dolorcs, aut diuturnitatem, aut recidivas i aut mortem. Avicen. tandem lib. 4. fen. E. t laetatua. cap. 3 9.' hanc ipsam confirmat interpretationem, qui

vel ba faciens de iudicias, di significationibus icieritiae, omnia te fel t ad coetionem , es ciuili ratem , ad Moam vel malam cri6m , . cunque die hoc fieri conti t. quippe s icieri ia fiat ante signa coctionis , m , sin autem post il a , Dona censenda est . Ex hisce ficile est unicuique Hippocr. a calumniis Plii illa Aue

Iois, Scaetro sum O . una vindicare, vi non sit pus

de hac re longius agere: s 1Dodo illud addatur, Plinium certe Deque mei lem Hini crati neque verba ac

secutum fu:sse,squidem Hippoc. non auetia cierum ante diem septimam signum i sse te: hue , sed mesum,

qui utitur voce ti . malum, non ιhana --- id est, lethale, qua snter se valde disserti 1M: utiate manu recie

Plinius sagmina malum, ubi nati l obliai quin mulli possnt euade te,desperationem est interpretatus, ubi nuulus a motho videtur posse liberati sed leueamus ad curationem.

Si fiat ictetus laborante iecore itii emper e, obstru- Cωναι etione, inllammatione, sciri ho, omnium primum instituenda est ratio curandi huiusmodi. motbos, de qua iam satis ducimus, ut non sit necesse eadem repe tere. Sin autem fiat ictetus propter Glti uetionem

vesicae, aut v naus, aut alteritis, aut viri usque meatus,

quam sympio reatis disseremiam diximus c. letis Omnibus frequentius coni Hagere, conueniunt alimenta, potiones, inedicamenta, quae possim alicuitare, inc iadere, abii erecte, &Obsit uetiones aperire: quoniam vero .vt s.t diximus,non licet is hac aggredi,nisi ptimum P Olpiciatur cos N vi, iuerso, ideo prima nobis sese eri indicatici , euacuandi totius cormiis. Ergo

primum lenienda est aeuus cum cassia , qua est Oppor

iustissima, caueatis a thamaritidis, di omnibus aurit gentibus, caueatis a mannal, quae s.cile conuertitur in

Dilem,cum si species inellis. Lenita aluo deinde secanda est vena ea dextro cini rina s.

to,etsi nonnulli, vs refert Paulus , in his aegrotis, &illis Γιε. qui propter iecoris Ini lammatione morbo regio tali ratuerate consueuet si vena iuxta paritu digitu dextrae manus,quam vena taluatet a vocat, de qua tone mutedi languinis titigant Ieceuuorcsti ego quoque alias uicim

229쪽

dicam quod sentio. sanguis porto detrahendus est non

unica vice copiose,sed per vices parce, ut notat Aetius: cum enim redundet bilis, sorte periculum immineret ne ex unica copiosa euacuatione vires aliquam iactura saetant. Nec vos ab hoc remedio deterrear vulgaris qu edam opinio, quae in biliosu mothis vesae sectionu horret: namque nullus eii morhus, a quocunque landem humore originem habeat , in quo non liceat san quinem mittere dummodo e nueniant principis scopi, id quod speramus non solum vobis eonfirmare, sedis iam persuadere in nostra aenerali tractatione, quam

Deo dante aliquando perficiemus. Inter lihros spurios Galen. reperitur libellus de cuia ratione iet i,quem puto fuisse Russi quoniam Aetius, qui omnia fere accipis ex eo lib. ea fatetur se accepi sieex Russor porro ille auctor, quicunque laetit, vetari faciens de sectione venae reprehendit Praxagoram qui sina ulla flistinctione omnibus icieticis solitus fuerat sanguinem mittere, di statuit hoc remedium tantummodo conuenire, quando sinul cum cholera abundat sanguis,& quando hepar vel splem ab inflammatione lenti: tur,& dolet: quae quidem determinatios probet intelligatur, adeo ut te feratur ad ipsas vires, non in ptorius abiicienda. Sed hae de re ut diximus alias pluribus. Lenita aluo, secta vena,mox praeparandi sunt humores & ductus per quos illos ducere Uportet, Itaque imsituantur medicamenta quae moderate possini resis gellare,aperire,& quoqun modo roborare partes debili res: quoniam praestantissima sunt omnia cichoracea,&inter omnia aemosa,& Omniaqiis parantur ex acetosa sunt admodum opportuna. Apparente concocti ne sunt exhibenda purgantia medicamenta, in uum tum admini liratione maxime probandum videtur unum vel alterum praeceptum,quae ex Russo ponuntur ab Aetio. Primum quidem est,& maxima dignum observatione, ne purgantia med camenta exhibeantur in princia io,antequam bilis praeparetur,&quod amodo ad inteina deducatur,qui asserit pureationes principio datas maximi mali causam praebuisse. Secundum est purgationes ictericis dandas esse foristissimas, siquidem quae sunt imbecilliores,propter sciacitatem ventris parum ess caces cognoscuntur. Sed illud pr cierea pro causa mihi libet addere, quoniam ex una parte huisores ducendi longe distant a vias du edium , per quos illos trahere oportet, di ex altera hahemus naturam parum adminiculantem, cum veris mih st , eam non nasi debiliter posse trahet e R expellere qua eunque trahenda S expurganda sunt: cet autem Gal. t .aph com xa. opera & naturae expellentis.& meis dicamenti trahentis, noxios humores commode e purgari. Tertium praeceptum Aetii,s purgante medicamelo primum exhibito nihil proficias, statim ad valentiora, cum de struenti tum soluentia deueniendum esse,ut tandem hi Iis quoquo modo detrahatur. Medicamenta pro pureandis a clericis, hin: tempore magis usitata,illa sunt: Rha barbarum,Αgaricus & praec pue scammonium,& qias scammonium recipiuntκle tua tuam de succo rosarum, electuarium rotatum Me suae,de psyllio,pitulae aggregati ias,de rha barbaro,aures di alia id genus.

C--- cie ea fas muti xv is aurentur. Ad hunc modum testatur Gal. in libello de pureantium medicamemorum sucus .cap a. postquam per ass- quot dies tetericos praeparasset illitque medicatuemubilem pureatis promnasset, saepius ad naturalem habitum reuocasse,etsi nihil exterius admouisset. Facia vita,ves si ita res fera Altera purgatione, tunc accommodatus eii usus med ea inen toruiniquq efiic ciorem vim h ibuni de obstruetidi, qualia iuui syrupas de duabus & de quinque radicibus byr intinus,du cl- choria sine At cuiri rha barbaro, a ymel com post ita , decocta adriinoitiae, irach,pi mi, i aut cisalpatagi,4 suculi, apia,N alia id ratius. Hactenus purgauit ius hominem laborantem icteto ex flaua bile: at vero si q iis labolet ictero ex humorem lanchol co quem nigium vocant, eadem prope ratione expedit hunc purgite, sed me licamentis accommodatis ad noxium h Diiorem,cum purgationis io mam pro 'tet notiatios explico quam breuisti me. Ergo primum leviatur alvu cuin electuat sole mitio,& portiuncula hierat si lupi cis: deianie instituantur γ rupi delumo tetri ii tiplicis e bortagine,ue buglosia, aceloia sus simple x, decocta cichorei,cetrah, botiauinis, S s- milia Post v iam , et alteram diem secanda est vena, Nilla quidem labo tale lixiae,interita cubiti sim sim,quod remedium ut dicit Gal. in libello de languinis missone cap a 6 hυc meni brum male affectum perpetuo ac multum iuuare uueuit. Concocta materia expurgetur e medicamento.

ι porta. Quo loco notandum est ex Gal a 3. meth. cap. I Dutrumque viscus, ecur S lienem,silia alia genere medicamenta postulat eue lienem ianio valentiora, quanto crassJOra utatur alimento : sed de ratione purgandire curandi lieni traetahimus posterius. Postremo s fiat aeteres ab aliqua vel interna vel ex terna causa venenia, huiusmodi agroti sanandi sunt proprais remediis 3e antidotis quae venenis resilunt, quorum tractatio non pertinet ad hunc locum Gabs.cle locis as ct . caii. I. testatur se lanasse seruunt illum imperialem, qui a vipera morsus fuerat, sola theriacae

potione.

Arque de his hactenus, quatenus nimirum pertinet ad rationem eutandi motuos & causas unde rei erus originem habet: quoniam vetos .i euenit, ut bilis vel per Ois m,vel aliter ad cutem sit iransmissa, turpisque ille color perseueret, eis a istius sublati sunt, iulud unum iam i estat,ut de tollendo hoc quoque symptomate agamus quam breuissime: unica igitur eli indicatio . nempe vibilis contenta in cute deleatuΠ v tum cum haec hilis & omnea humores ad cutem pro pulsi,vi dicit Gai. pidemiorum lecto aris. dissiculis ter per medicamenta purgantia tolli possint,quod misrum revulsio ad partes internas si valde longinqua . propterea eodem Gai auctore, commodissime per ii iam curam solen t euacuam , id quod potissimum efficiunt ea medicamenta, qus vim habent laxandi cutem, & digerendi impacio, humores:quare Gal. ιλ. de med .secun d. locos, a plincipio maxime probat balnea aqua potabilis,nec non olea, qus hane ipsam utin ii heant,qualia sunt oleum anethinum halii malinum, oleum commune antiquum , amygdalarum util- Cium,amararum,d alia id genus . Sic possunt parari balnea ex medicamentis larantibus, & discrenii hua, qua sunt manifeIta: vulgarea utuntur In halneo lapo

martia ea

230쪽

ne illo nigro, qui valenter absterstit, & sortasse valem quos eonuenit inter omnes esse momos,vel in magni lius quam lea propositae quod s tandem opus fuerit tudine, ut quidam opinavim,uelut aliis placet , in in .

remedio esseaciore,Galen. s. locis a Dci. cap. 3. hac temperie cum materia.

in re prohat aquas thermarum calidiores,quales sunt Ego uero existimo hydropem , si vere & proprie rota ,sulphureat. N aliae id genus, qus sane optimae consideretur, esse morbum, nempe tum rem praetereensendr: sum Non possum hoe loeo silentio pt teria naturam: so autem confideretur illius eausa, iam in- re aliud quoddam remedium vulgare,& idiotis v si ter symptomata posse numerari. quae anc dunt in sanis tum , euius tamen , & paulus & omnes communiter guinis generatione: quod utrumque sentit Gal. Nee M Mλ practitantes mentionem faciunt est sulphurores uia puto alienum esse a doctrina eiusdem, quandoque ex pium ad gi.qubd quidem quom ocunque fuerit admu tym promatibus oriri morbos, exempla gratia .rad nistratu, in cunctis affectibus cuias maxime solet pro- lore inflammationem , ex vitiata coctione atrides eod quod agit,mea sententia, celeriter penetrata phiam, dic corpus uniuersuatq; insensibiliter discutiendo & eua Quare istis ra Altimatus eonfugit ad eam solati mando quaecunque in cute continentur, luare videbia nem, Gal. lib. de symptomatum differentiis sympi iis saepe huiusmodi remedium maximum in stabie tu ma communiter dicium accepisti; quasi vero absuriaua mentum afferre. Uti u vero sulphur in ictero debeat dum sit,ex symptomate proprie accepto, actione laesa

exhiberi, si iecur laboret intemperie ealida, s adsit se morbum oriri. Quapropiet sue mothum fine symia s,ad summam, si corpus fuerat eali usus; crederem it pio ina ne affetium quis vellit appellare,id pro uais Iud non conuenire,cum strenue calefaciat. Quoniam ria ratione fieri potest , neque ego de hac re magis autem ictetus & turpis ille color potissmum regnat Iahoro. in oculis,&est pericillo sum ad oeulos apponere medi Auic definit hydropem hune in modum: quod stramenta laxantia &discutientia,propterea medici an .gri indo materialis,gentia a causa materiali xterna, liqui excogitarunt nonnulla medicamenta,qua tracta Bigida, in qua vel totum empus, vel non nullae panes per nares,vulgo errhina vocant,valent per eam partε intumescunt . 1lexand. hoc modo: quod si aegritudo hilem derivare ab oculis, & oculos ab ea sorde liner longa,proueniens ex restigerato iecoreiadeo ut ipsum rec talia parantur ea succo is, eiciaminis, anagallidis, deinceps non amplius possiti s in sanguinem , sed elaterii,& fimilibus, quae omnia miscentur ex lacie mu in qualitatem ahenam , aut aquam , aut pituitam, aut liebrii trahuntur per nares,semper tamen incipienis satus,transmutare. Caeteri omnes haec fere eadem r meo a leuioribus. petunt, ex quibus licet pinsectam hydropis definitio

Pol remo a nonnullis proponuntur quudam medi- nem colligere,quς sit huiusmodi. Hydrops est tumor tii camenta, quae latente quadam proprietate dicuntur praeter naturam,uel totius corporis, vel abdomini faritia ictericos iuuare , & inter cettera, tanquam remedium vis propter sigidam iecoras intemperiem, quod pro mirabile, maxime probantur lumbri ei terrestres exsita pierea nequeat pro instituto natura sanguinem essem rati in surno, redini in puluetem,exhibiti ad 5j.cum re . Pro quo ante omnia id velim vos Intelligere,quod succo acetolae,cienotet,& similium: huius reme uia mea dicit Gal. 3. de locis assec ad finem, qua recitat quanda instra. . tionem iaciunt non solum Aetius. Aule. N alii ,sed opinionem Erasistrati de hydropis generatione.cuius' etiam Gal. in Ibcuo dei heriaca ad Pisonem, cap. s. etiam mentionem saeti 1.de naturalibus facultatibus, Sunt di alia quam plurima, verum cum ex una parte cap. a. quae opinio Elasti rati erat huiusmodit hydr unusquisque apud varios auctores ea sibi possit com- pem alia nulla ratione fieri posse, quam quod propter patare. & ex altera ego illis vel leuem uel nullam fide viarum anguilias ti obstructiones , vel ab inflamma toleam adhibere,ad finem properans, nolo de his Ionia tione,vel a sorrho, ves aliter facias, sanguis proh me gius agere. Neque deuictus ratione mihi statutum est tur ultra per iecur procedere: qui proinde a Urmabat, clongius agere,squidemconstat curando ictero eam ui partem languinis tenuiorem & aquosorem, per uniactus rationem competere, quae longe absia genera uersum corpus distribui, atque hinc dropem fieri , da b se uel melancholia, & quae ad summam, spectet ea quisitum & socerum sanguinem propter suam cras morbum di causam sympto malis r quam qiudem ui- studinem,in caua iecoris legione permanere,atque ilctus rationem Aule. duobus verbis praeelare complea ite causam esse morborum oui ea plenitudine oriumctiturata inquiens: Et cibus ictericorum est ille, sui est tur. Quam opinionem deinde Galen.tesellit, primum leuis & subtilis,&inquo est apertio; de ovibus specia quod nullo in iecore apparente tumore, nulla obstruis tam Aetius N plerique auctores tractant diffuse,& nos et rine, homines hydrope corripiantur, hine scilicet quoque superius nonnihil de illis diximus. vitiato vel ieiuno di tenui intellino atque me senterio,ves pulmone,ves renibus, propter immodicam Minoe XVI. rhoidum vacuationem, aut muliebre post uuium, aut mensium luppressonem ut alium ouendam uteri si

festum,in quibus quadem cutietas affectibus nullo exi De merope . sente in viscere tumore prςter naturam , corpora hydrope coria ei videntura id quod pisterea inquit Gil2 - A Ffectus quem Graeci quandoqueri, at, quam evidenter admodum illi intelligunt,qui cognouerunt doque adropa, saepius uero γώνω appellant,ra ex intempestiua aqus frigidi potione iecur consertim tinis aqua inter cutem,vel Intercus, vulgo hydrops ves fuisse refrigeratum , adeo ut hydropem statim esset hydropicus morbus dieitur,quod tamen nomen uideta rit,priusquam in durum tumorem attolleretur. miniatur sumptum fuisse ab aqua, quae Grece aias dicitur, de vero di alia ratione hane confutat opinionem ream cuius nullus sere aegrotus videtur unquam esse imis que s sanguis crassior & sncerior in venis iecoris coia munis . cluderetur , neque per totum corpus deferretur . . 'ν - q. Quid sit hydrops, non conueniunt auctores omni necesse omnino sciret , vi propter tumores , & . m. sis, .l ex parte,imo vero neque Gai. sibi ipsi plane ut etur co obstructiones iecoris ille deferretur ad intestina , his .... sentirς: namque in lib.de symptidisser.rap onstituit forte etiam ad ventriculum , quod tamen nemo fie omnes illius species inter symptomata . nempe actio ri unquam uidit i siquidem in altera specie hydro nes laesas facultatis concoliticis, sanguinis generatim pis,quae Anasarca dicitur, in omnibus partibus corpone,vel non facta,vel non rite peracta, altera autem ex ris, tam supernis, quam infernis, pituitosus sanguis parie nonnulli contendunt hydropem potius inter continetur, per aluum autem nihil cruentum excernia morbos, quam inter symplomata fore numerandum, tur,neque in hacuaeque in interis speciebus ascite aut eum quibus uidetur esse ipse quoque Gai. qui libello tympanite. de tumoribus praeternaturam,cap. 16.& a messi. ap. Porro consurata opinione Basstrati , concludit Isaeponit hydropem amat umores praeter naturam, Galen. longe magis esse vero consentaneum hydropem

SEARCH

MENU NAVIGATION