Alexandri Massariae Vicentini, ... Practica medica. In qua methodus accuratissima traditur, & cognoscendi, & rectissime curandi omnes humani corporis morbos, ... Cui recenter suis inserti locis ex ipsius auctoris autographo desumpti conspiciuntur bin

발행: 1607년

분량: 603페이지

출처: archive.org

분류: 생리 & 의학

371쪽

DE FEBRIBUS. 323

tione lateris medicus omnἰum primum inflammatio nis , tanquam causae, & sne qua febris non potest a ferri rationem habebit: praeterea in remediis quoque deligendis cautius aget,exempli gra Maiah stinebita potione aquae frigida , & aliis huiusmodi pt fidus, quae

forte in cateri, putridis post ni conuenire, in hac autem essent perniciosa Sed hac de re satis. Avicenna, tradita vetera febrium diuisione, statim aggreditur aliam ver orem, di solidiorem diuisionem, quam accepit a Gal. I. ded L feb. p.r ae propterea, ut haec res facilius intclhaatur, quae es valde dissi. ellis, de magni momenti. mihi libet omnium primum Galeni mentem inquarere, atque hune locum breuiter explicare. Fuerat Gal. propos tum, hoc loco tradereae, Crentias Rhtium, itaque probe intestigens. quod apud dialecticos vulgare est , duplici pol mmum ratione res inter se disserre, aut subitantia, sue issentia, aut accidentibus, ni optraea flatim docet, scorium dis serentias nonnullas sumi ab earum substantia , quas affrmat esse maxime proprias,& p incipales,nonnuutis a symptomatibus , quas inquit varias e se, scuti ipsorum sympto matnm non unica est natura, cum alia quidem sint propinquiora,& magis propria, alia vero remotiora, 8e magis aliena: deinde reprenendit Meim res medicos , qui inuestigandis his differentiis pluit. hus modis peccauerunt, primum quod proprias, ae maxime principales sehi tum d flerentias prater mise-mnt i deinde quod etsi has ipsas commemorarunt. la. men cum eis accidentales permiscuerint, utilesque ah

inutilibus non separarunt: tertio quod plurimi deliis querint non solum in generibus differentiarum, adeo

ut vel redundantes fuerint, qui inutilium quoque me minerin ,vel d. scieres,qui nonnullas etiam utiles praetermiserint , sed etiam in ipsa diuisione generum in proprias disserentias, quas non recte assignabant, de

quorum veterum medicorum numero fuerant Archigenes,& Ailatinus, quos Gal. nominatim reprehendit a.de difffeh. cap 3 quod neque simplicium, neq; compostarum febrium omnes classerentias scripserant,&quasdam alias superuacuas adiecerint , quae neque ad prognolliciam a neque ad curationem quidquam pertinent.

Ex veteribus medi eis qui diuidendisse, ibus precauerunt Galen. exeipit unum H ppocrat. quem solum monstrat plenam Atque optimam febrium diuisionem

tradid M,quare profero illius distinetionem, quae ha- hei hunc in modum, ex ε. epid. secL 3 19. Febres hae quidem manu lunt mordaces,dee. Quod autem Hipp. eradiderii per dictam febris diuisonem , prohat hoc modor quoniam diuidit febres per o flerentias essentes,quam constat esse longe optimam diuidendi rationem ι ouod autem Hippocrat. usus suerit distentiis essentia hilus prohat propterea, quia substantia febris

consistit in calore praeter naturam: cum enim huiusmodi Gloris disserentiae trifariam sumi possint , uno modo ex eo quod maioris minoratque inionem ha-het: secundo ad ipsa materia , in qua ille calor prater

naturam accenditur. 8e tertio a modo motus has --

dies Gal. asserit Hippocrat. simul cum dignotionis modo complicasti, Ae praecia re exposuisse : & quatenus pertinet aia primas disserentias, qua maioris minorisque ratione dicuntur , illa unico sensu tactus sunt f eas manitistae, in quo quidem genere disserentur,ut notat Galen. a.aphori commen. ι 1. mos es medicis magnam, de paruam febrem nominate, licet improprie. qui de rea qualitate quantitatis nomen pronuncant,

id quod facere consueuerum non solum in sebre, sed

etiam multis alus rebus, quas magnas,& paruas nominantatim tamen in qualitate essentiam obtinean . quς vero disterentiae sumuntur a materia, in qua calor pr ter naturam confistit, maxime propriae censendae sunt, di rara Galeno pumerantur, prima , quando II calor cordis corpus occupauit: altera cum humores in eo dis ventriculis contentos apprehendit e tertia via

sola aerea substantia . hoc est spiritus cordia incaluit,

humores autem, fle solida eorpora adhue quidem i

calescunt. se 1 nondum incaluerunt r squidem non parum dissiti, vi si lira diximus aliqitid incalesccre, de calefactum esse : pr. m. n dis eui iam hecticam, secundam putridam , tertiam ephemeram appellant , uti od posterius dissus e declatabitur. Porro quod pauialo obscurius Ga dixerat de pollericite febris di Ere tia, sumpta ex materia , id tribus exemplis planius f mi , quae satis aperte demonii rani trex librium uisserentias m do postas , de quomodo unaquaeque pars calorem pri ter naturam contineat. 8e variae febrium dissilentiae constituantur . Primum est exemplnm: finge caliciam aquam infundi in vas stigidum, adeo, ut vas ab aqua calefiat, nondum tamen totum sit emquis te caletallum, haec fuerit bris putridar calida

enim aqua humoribus, vas autem corpora cordis comtari iur . quippe in febre putrida humores iam incauerunt , & habeni calorem in facto esse , corpus vero eordis calorem quidem recipit ab insis humori titis, sed hceator est innem, de noxi dum fatius es. Alterum est exemplum: finge in calidum atque ignitum vas filiseidam aquam infundi, quae usu dea vale recipiat calo tem , sed tamen nondum in uetit s hccellam plumhleticam febrem reora lentat , in qua cord:s corpus incaluit S calorem habet in faeto esIe humores autem

qui in corde continemur, incalescunt quidem , nondum tamen incaluerunt a maniscue enun ea lidum, de ianitum vas cordis corpus aqua item frigida humoles in eorde contentos refert.

Tertium est exemplum, fingamus sollem fabrilem ad se retrahere aei e admodum calidum, ac sellem ah dis aere calefieri, nondum tamen calefactum esse: hoc exemplo monili atur fatis ephemera , in qua spari ius vehementer incaluit, corpus vero cordis, de humores in eo contenti adhuc fiunt, nondum tamen sunt cateia facti: fossas enim cordis corpus,& in eo contentos huis mores,aer autem ainacius spiritum fgnificati Quoniavero hoc postremu exemplum non laevi ebatur omiani ea parte quadrare,GAclarioris docilinae gratia ad

dit unum figmentum, quod praesare videtur cum humano corpore analogiam habere , N ad librem eph meram explicandam praesare ai commodatum: finge, ille inquit, follem in se continere humores, praeterea soli11 foramina,per quae attrahitur atque emittitur aer uaria,& plurima es ac tam angus a, vi soli aeri ingredienti. de egredienti, minime humori , sat aperta, in qua re natura opera ab iis quae arae fiunt, xime dinferunt, squidcm in corpore humano per potos cutis aer,& spvit assi due permaneant, retentis,& seruatis humoribus, etsi,N humotes,& spiritus fimul mixti in

corde,& arteriis continentur, atque hoc quidem meisplosaeue m est intelligi steneratio atque e sientia fe-hi is ephemers, iii qua, ut d Flinus, spiritus ramum mo do sunt ealefactiAalescentibus une,sed nondum cale

saetis humoribus, & substantia cordis. Post haec Gal. eum hactenus sebrium species distiniaxisset, potiremo earum successionem ,& permutatimnem docti, qui asserit, omnes fibres ea alias accendi posse; ealiditatemque praeter naturam , quae in unci subiecto existeias, unum iacit genus Ahis , reliqua etiam subiecta inficere, & temporis progressione alio rum quoque generum febres cssitate poste e leo ta meo huiusmodi transtus, di alterat lo seu mutatis de genere ad genus febris, non est in omnibus aeque fiat lis aut dissicilis, fi quidem spiritus iacillime accenta duntur , corpus 1Obduis d. ficillime , humores medio modo se hae ni t deest ratio propterea quia omnis substantia tenuium partium facilius quam crassa alte raturAEst autem tenui lima aeris sue spiritus substan va,erassisma sola tu corpolum in medio viri usque

humorum itaque calor praeter naturam quandcque ineipit a spiritu, nonnunquam ex humore, interdum ex parte solida, no permanet aut m in eo genere quod

ptimum assectum est, sed ad reliqua duo progreditur, ius prius iciuatur , processu temporis illa quoque si I a millia

372쪽

muliter assicit. Quorum verborum sensus apud Gar.

licet obscurus , mea sententia talis est, calorem praeter

naturam in facio esse, exempli gratia , in spiritibus, communicati, S humoribus Se membris lolidis , dua

rarat in fieri, sed ni fi hic calor prius tauatur, di longiore tempore Perseueret, illa quoque similiter asic re,nimirum ut humo es,& partes solidae eatorem qu que concipiant in calefacio esse, scuti ipsi spiritus esse coeperunt. Hanc vero triplicem febrium diuisionem,qus respondei tribus partibus corporis, spiritabus,h motibus, solidis confirmat Gal. celebri sententia Hi p.

ten Ae impetum facientia, continentia quidem ipsas lalidas corporis paries appellans Hontenta vero humores , impetum autem iacientia spiritus, cuius senteniariae meminit Ith. quoque de tremore, palpit.&c.cap. . eum enim in eorpore humano isthaec tria tantummo

do sint,spiritus, humores, partes solidae, quae proxime illud coni ituunt,omnibus perspicuum esse debet, pri. ma genera febrium non esse nisi tria, vi calor et ter naturam aliquam ex iis tribus partibus poteu OG cupate. Exposuimus hactenus inter ratera primum caput primi libri Gal. different leb.ex qua interpretatione cum multa otiantur dissicultates , mihi libet unam vel

alteram tantummodo examinare, qu e sunt maioris momenti, R ad totam tractationem de febribus plurimam utilitatem possunt asserre. Cum igitur scribat Gal. digerentias seruium sumi dupliciter,alteras m iri me pioprias,& principales ab earum essentia, altera, a symptomatibus asseratque Hippocra .la colore praeiater naturam , in quo certum est essentiam febris coni,neri , simulque ab ipsa dignotione, optimam diuis nem fecisse, di deinde doceat ab huiusmodi calore uesdisserentias suma, ah intenso de remisso, a materia in

qua calor accetiditur,& a modo motu prima est dubitatio quomodo Mc Gal. diuiso,& interpretatio conis ueniat, R quadret luerat Hi p. siquidem res vadetur ad modum obscura,nec forte Metenus ah aliquo satu exisplicata: ego vero praetermissis aliorum opinionibus breuiter proferam,quam puto istius loci esse veriorem in

terpretationem.

Itaque primum notanda est series verborum Hipp. quam censeo ita legendam di diuidendam esse, ut illa

quatuor contineat partes: primam , febres aliae mord cis sunt in anui liae mites liae non mordaces quidem,

sed post insurgentes, aliae acuta, sed quae a manu vinia cuntur e secundam aliae statim ardentes, aliae in totum

deb4Jes: tertiam ar sccae, salsi, alia perim aspeetu terribiles, aliae tactu humi r quatiam, aliae valde rubra,&c sta hae lectione S diuisone puto in prima parte H ppocrat, contineri membrum diuisonis Galeni, quod pertinet ad odum telum febres aligiant perpetuo mordaces, alis sunt perpetuo mites, alis principio quidem non videntur mordaces ed p 1 ea surgunt, di mordaces apparent, scuti, alia contra ab initio quidem uidentur acuis, sed deinceps paul, tim acrimoniam perdunt: in secunda censeo contineri membrum quod attinet ad intensum, di remissum: namque febres alis sunt ardentes,& vehementis ealoiaris alis sunt debiles in remissioris caliditatis: quam quidem eroositionem Gai .c ii firmat apertissime, qui haeipsam Hippociat. dici Onem interpretatus , lothit ad hunc modum,ε.epid. secio. I. a Cum Hippocrati dixit febres alis mordaces,al ς mi ies , liba fgnificat,ab ipso de febribus in istum mordacibus ut mitibus appare tihus let monem fietu subis ciens igitur inquit, alis non

mordaces, sed post in turgentes: per hγ verba significans ι febres ab initio mordaces non visas diutius ina dia manu mordacitatis tensum Inferentes Dira vero a

que ists 1ssse habent de quibus dicit, alis inires, alis

acutae quideuaued a manu vicis: ab initio enim acuis cum apparuem ut, paulatim Iemittuntur, eam namque dictio .iem acuts, de caliditate celeriter manui occurat tute, suumque apsua μὰ rem minum ostendeme im

tellistere te oportet Ae deinceps febris In maan, gidine

disserentias demonstrans,inu Di, abae fiatim valde ar. dentes,alis in totum debiles. H aeti nus Gu. in te tia parte sine ullae libriatio nec O. uinetur disserentia ex subiecia materia. s birs stacs,saliς, sistit hecti cs, id rati uni humids,sunt eph meis,aspeetu terribiles sunt pestilentes,quo nomine per excellentiam putrids, omnes intelliguntur,in ultima palle continemur disse

rentis sumpis ab accident ibus,ac potissimum a calore. non nulls valde rubicunds di c. Quod s quis miretur, uomodo Hippocrat.deeluet

disserenitas sumptas ea materia per quasdam voces, quales sunt salsum videri, graue, aut loci it humidum,qus nullo modo mauriam videntur fg i scaret is me moria repetat quod notat Gal. M opocrataebrium diuisionem fecisse in proprias differentias, non solum ab ipsus rei essentia, sed etiam abiosa dignotio ter quamobrem referens huiusmodi classeremias,uti voluit a minibus qua significarent modum dignotionis: namque finiis his ira in qua talor lactus est in partibus smlidis, dicitur ficta di salsa, per quandam metaphoram propterea,quia calor corporis sectoris facit insuauita rem quandam intactu, sin: lem ei quam salsa faciunt ingusu: scephemera, ius calor est in spirini,diemit humida ad tactum, quoniam veluti ab humida substantia tactus assicitur, sic putrida cuiu ealor est factus in hu

moribus,explicatur nominibus quae insgnem putredianem possunt fgnificare. Hoc igitur modo nos existimamus Gal.doctrinam probe consti uere. A' accommodatam esse ad mentem Hipp quoci unusquisque facile a telliget, qui haec nostra commode voluerit conferre cum Gal. interpreta tone, cu us supra mentionem fecimus,eis non ignoro, Fochsum,Christophotu a Uega,& alios celeberrimos viros, aliter sentire, di hunc imcum interpretari.

Altera sequatur quaestio de subiecto febris,de qua eurecentiores iaciam longissi vas digressiones mihi pro positum est quam hreuissime agere ter o qnaeritur , an calor accensus in spira rhus vel humor hia, febrem ephemeram, di putridam ccinstituat, an necessario calor in omni febre debeat sutiliantiam cordis oectipare Qui primam quaestionis partem defendunt, pro se habent testimonium H ppocr. Gal. Avicen.&omn um vel rum medicorum. apud quos celthratissima est febrium diuiso in eph meiam, putridam, &hectieam , quae alioqui vana & nulla solet r qui autem posteriorem partem tuentur, hoc potissimum nituntur fundamennto, quod morbus sit perpetuo in corpore vivente, de sententia Aristotel. in libello de sensu &sensti cap. 1. qui seribit in carentibus vita neque . infirmitatem, neque sanitatem fieri posse: quare cum spiritus & hum res nou vivant, siquidem non habent vitalas opera limnes , ex quarum integritate sanitas, & Issone morbus cognoscitur, nec liceat spiritus, & humores aut sanos aut aegrotos appellarerconcludunt nec spiritus,nee humores, testinam iubi an tiain cordis uere febris subie eium esse, neque aliquam febris speciem reperiri, in qua eator praeter naturam non in substantia cordis a census fuerit.

Doctissimi quidam viri breui hus se ex hae discutitate explicant, qui ex una parte satentur, s uere, &exaete haeetes cons dei eiur, spiritus, & humores munime subiecta , sed potius causas febris statuendas

esse, cum reuera nec lpiritus, nec humores vivant, ex altera autem a firmant, Galenum, di exteros mediacos in tradenda ea triplici febrium diuisione, non

ita proprie N exquisite ueram rerum naturam conssiderare aed communi quadam ratione Omnia reserie ad finem & omelum mediet, ad quem prxcipue pertinet, accommodatis praesidiis morbos curare: qnare cum medatus a tribus partibus, spiritabus, humoribus, &substantia cordis, uarias eurandi indicationes eliciat,

tales di cerentiae debent illi satis esse, ac s propriae, &esentiales fuissent. Evi autem hae responso Artasse nobia medicis posset laus in veriuramen ego puto noque

373쪽

qua aliam rat Ionem deesse , qua magis aecommodate, item potest demonstrari , neque hane sub aliquo ex

re ad mentem GaI possin vis hanc quastionem dssolue tribus generibus posse contineri. Itaque praeter tria gere,& antiquam sebrium diuisionem tueri . Itaque vos nera necesse est quartum, forte etiam plura addid)sse, scire velim,ex Gal. l . de usu partium s.de disserent mor Verum huiusmodi rationes haud quidquam valent,&horum s. de g. . meth. a.& A. Ae aliis loci iactiones no- ad primam respondeatis,uno verbo, neque alimenta ,stri eorporis proprie ad instrumenta pertinere, sed cum neque vermes, neque aliud quiduis posse unquam fe sngula instrumenta ex pluribus patrihus sint compo. hrem excitare,nis calor praeter naturam vel in spiritia sita, in unoquoque instrumemo unam tantum do hus,vel in humoribus, vel in substantia eordis acce partem esse,& eam quidem similarem,quam vel , t sus fuerat. Ad secundam respondet Gai s. mei ho .cap. actionis auctorem appellare. reliquas vero huic princi I. febres synocris sne putredine reuera ephemeras ii paru aliquem usum agendi qua res cum ita se ha- esse, eis klures dies quam unum durantaeum habeantat, sue pars actionis auctor in ingrumento laedatur, calorem accensum in spiritibus e s quidem nomen, sue aliqua pars ex iis quae usum praebent, aetio plane ephemera, minime est de substantia huiusmodi tediis, potest vitiam ex quo Gai. scriptum reliquit de disser. sed dificiente nomine accommodato, clarioris doctrianor h. 4. morbum non solum actionis, sed ei iam usus im nae gratiae ab eo quod lapsus euenit,epne mera nomea Pedimentum esse: aique hinc fit,vi non solum isso par illi impositum esse quare natura labiis synoeta eademtis principalis, sed etiam alterius usum praebentis mor est, quae ephemeris, nomen tamen non idem est . Adtius censendus sit, cum laeso virtusque partis actioni ultimum respondeatis, calida atem remanentem post Domi noxam inserin sed tamen hoc es discrimen inter euacuationem humoris putrescentis febrem putriis nutusmodi partes,ut Gai Meet de different. motbm eam ese, cum Orta fuerit ex putredine, di tune esse rem 6. S8. quod laeso partis principalis semper est febrem sne causa: cuius Gal. mentionem iacit is peiam Ihus,isso vero reliquarum partium usum praehenis numero , sed illud addo, si haec febris diutius perseum itum non temper morbus, sed quandoque morbus,qua rat. lam dcgenerare in praι in speciem febris hicitia que morbi causa exassit, etenim quotiescunque Im cae,ut posterius de larahitur. Itaque simul eum Gal. dit actionem, nullo illato detrimen o parti pracipuae, Ruic di reliquis pIMaus medicis, prima generare . morbus est: est autem causa morbi quando non per se, hrium tria tantummodo, nec plura , neque pauciora di primo, sed illata noxa parii principali i duactim 1 a tuenda sunt. m. oculus, vethi gratia, compestus es ex multis Post hae,dictum est, omnem substantiam tenuium Partibus,tunicis,humoribus, venis orae s &c. inter partium iacilius alterari, quam erasiam , sparitus esse quas auctor & princeps pals visonis , qua propria est tenuissimos, solida corpora crassili ma, humores m oeuli actioodin humor clystallinus, reliquae paries huic dio modo inter spinius , de solida se habere: quod si solum usum afforent: itaque s contingat,ut principalis istud verum eu , colligunt hinc nonnulli , labiem pars vitietur, videndique actio laedatur, hic perpetuo ephemeram perpetuo putridam, ac putridam perpe est morbos,s vero aliqua ex catem partibus imatur, ut luo hecticam prace uete debuisse: quod , di res ipsa humor albust neus, qus isdat actionem non communi demol.strai, di Gal. teuatur esse perspicue tallum,cum cata noxa humori crystallino, utique hic morbus fuerit, unaquaque Rhris, non solum ephemera, sed etiam pufin autem non plox me, sed eon municata noxa parti trida, fit ipsa quoque rictica, possit primum hominem prseipus,lsdat actionem,tunc non morhus, sed nothi inuadere, neque perpetuo spiritus sed quandoque huis causa cmilenda est. i moles , quandoque. & sola vi corpora omnium pria Ex his quς dirimus facile est , ni fallor, propos tam reum calchant. Ad hanc Olficultatem, quam puto amdificultatem dissoluete . Cum enim spiritus, S - duam esse , respondent nonnulli interpretes, Gal. in mores sint partes cordis, qus praneipi illius parti usum telligere tenuiorem substantiam facilius caliditatem afferunt, neque enim sne spintus, & hureos ibus calor conciperem fieri, sed non in o esse, ex quo eatote per uniuersum corpus dissim di posset, s vel inspitia in facio esse constituuntur varia genera febrium e vibus, vel in humoribus ealor prater naturam accensus sensus sit, primum quidem Spiritus, deinde humores, luem , ut propterea actio cordis isdatur , equidem ac postremo solida corpora facilius incalescete, mini non video , quamobrem huiusnodi calor, di te hin,& ma autem poni in calefacto esse, quo quidem tem p momus diei non debeat. Neque vero hine colligem re dum huiusmodi substantia incalescunt ramum modum est , spiritum N humorem sprotare, di fetiria do, nondum autem sunt calefaciae, nulla se sconsu citare, squidem me laborat & febricitat vitiatis proia sit, etiams ealor valde insgnis fuerit. Eis vero haepriis spiritibus , & humoribus, scuti neque dicem responso est clarissimorum hominum, tamen ego nodum est , humorem athtigineum,sed Oculum laborare, que satis illam probare: namque fi facillimus est tran- cum reuera sanitas S mothus iribus debeat parti vi- sius caloris ah hure orthus, S pariabus solidis ad 1 piatienti, ut docet Aristo . Itaque febrium diuisio iam diu litus,non adeo facitis aspiritibus ad humores, Sparia gradita & recepta, in ephemeram , putridam heditem, res solidas, propterea quia tenuior substantia facilius Ut calor prster naturam vel spiritus, vel tarentes, vel quam crassior alteratur, non satis intelligo, quam o substantiam eo dis occupat, abissis nouato thus nihil rem istud non debeat, di possit assirmari tam decal dehi l iratur, eo debet suam firmitatem retinere. te in fieri, quam de altero in facio esse, cum virtusque Naee quanto aliam mihi in mentem reuocat, uti, eadem fit ratio, neque aliter differant quam tempore rtelligamus humans mentis imbecillitatem e nam scuti id quod clare instuavit Gal. cum inquit in fine captia altera omnia genera febrium, resutatis e hemeris, Ee tis , non permanet In eo, genere q uod primum a fle putridis ad usum genus, nempe ad hinicaseon aham ctum est , sed ad res qua duo progreditur , at ni fitur redigere, ita altera contendunt tria posita genera prius soluatur, processu tem iis ilia quoque simili ron satis esse,& asietunt alias quasdam febres reperiri, ter asscit, adeo ut calor qui pria. um fuerat in fieri, &qus sub nullo ex tribus generitas possunt tontineri, erat uis positio , demum permutetur in facto esse, &M AM. quod ita conamur demon lirare. Si febris generetur ea transeat in tablium ι itaque centeo aliter responden alimentis putrescentibus in ventriculo, ex utimibus, dum esse, qui fateor suhstantias tenuiores generaliterhse febris non erit putrida, quia nullus humor putre. ac perpetuo facillus alterari quam ciassiores, qua te scito on ephemera, non hectica,quod patetr e , S e. nus perimet ad illarum tenuitatem vel cIassitiem, quae

secundo Iehies synochs si e putredine i posterius vi perspicua est sententia Galeni, neque ullo modo po-dehimus, non sunt ephemerat, quaa durant plures dies, test negaras seu illud addo fieri posse , ut aliqua pars non putrads, cum nulla adsit putredo, aemulto minus crassor, exempli gratia, humores, di tu hi antia cordis hectic . facilius incalescant, quam spiritus qui sunt enuiores, Tertio s fiat febris putrida ex putrescεie hsse totusq; propterea quod illa aliis nominibus snt magis apta prorsus humore evacuetur, ac remaneat febris, facile ad recipienda caditate.Socratra, verbi gratia, ex una

374쪽

parte habeat natura cor calidum. & siccum, ex altera parte sue propter malam victus rationem, sue propter alias causas, habeat humores nec non spiritus qui

continentur in corde,fragidiores a Socrates vehemen- Io Irascatur, adeo ut Incidat in setirem , nulli dubium

esse debet,quin pars magis apta,substantia cordis, laceterassior, facilius quam i nepti humores, di spiritus, liticet tenuiores,calorem concipiat: quemadmdum si ponantur ad ignem ligna ex una parte tenuia, sed humuda .R virida,ex altera lagna crasa,sed admodum scra, veris mile est illum prius accendere crassa , tanquam passum bene disponium; quam tenuia, tanquam pas

sum minus disposium, di quod agenti igni magis p test res stere. Postremo diximus cum Hipp. & Gal. tres esse prae

ei puas partes nostri corporis,quas Hippocrat. appellat continentia, contenta, & impetum facientia nimirumpa cies solidas,humores, spiritus, de hisce es breuis

rea duhitatiΟ,quoniam Gal. I. meth. cap. i aliam iacit

diuisonere,in membra solida, in membra carnosa ,&spiritus,nulla faeta humorum mentione, in qua diu iasione videtur, neque Hippocrat. neque sibi ips conum nare. Hanc duli stationem nonnulli dissbluunt, diceti res, quando Hipp.& Gal. faciunt diuisonem in solida, humores,& spiritus,eos voluisse demonstrare, partes quae proxime constituunt corpus hominis a quando autem Gal. praetermissis humoribus diuisit in solata, carnosa,& spiritus, voluisse indicare partes in quihus virtus e n lilll tri sus eniatur; ex quo iure flatium est, ut ex diuerso proposito diuersa quoque druiso tradi ta fuerit. Vetum equidem nescio quanti haec te sponsost facienda: itaque puto, ego respondendum esse, Galenum sub membro illo quod continet subi antiam carnosam , humores comprehendere voluisse, si qui

dem constat, earnes potissimum ex humoribus stentarari,inquit enim Gala i .de semine ad finem,s. de sim p. med. 4. scuti solidat partes ex semine, ita carnosae exsanguine, & humorrhus, iam genelationem, quam nutritionem habent. Caeterum iam tempus est vi ad Auic. reueriamur,

in cuius explicatione lacιle antelligetis, quantum haec quae hactenus declaramus ex Gal. ad illius intelligemtiam sine accommodata . Itaque Auicen. aggreditur diuisionem labiis ea subiecta materia, & primum ac cipit diuisonem partium nostri eorporis, traditam ab Hippocrat. N Gal. in solida humores, spiritus,quae iliale accommodat ad halneum artificiosum,quod est me-plum snule exemplo Galent,nam sicuti in illo tria fuerant,vas, aqua, aer, ira in balneo tria sunt parietes haunei qua, di aer, quae proportione responden t, & fere sunt eadem eum partibus Gempli posti a Galeno , squidem trarietes membris solidis, aqua humoribus, aer spirativus comparantur. Ergo si intra calidos bal nea parietes est undantur aqua,& aer,quaestit frigida, ita ut deinceps a calida rate parietum, & aqua, & aer

calefiam, hoc est exemplum febris hectio: s parietiabusin aeri nigidis infundatur aqua calida, a qua postea, de aer , di parietea incalescant, is exemplum s hris humoralis,ira enim Auscemappellat librem putricam. s demum parietibus, & aqua frigidis superummat aer calidus, unde parietes, &.aqua calefiant , est exemplum febris ephemersi in quo quidem pol remo exemplo Auic. mihi videtur non omni ex parte Galeiani mentem assecutus suisse, squidem Galenus in suo exemplo follis fabrilis,non intelligit aerem qui in solis te continetur, Sinclusus permanet, sed aerem illum intelligit, quia solle intus suscipitur, & foras expellitur , quod altero posteriore exemplo clarius demon. stat: Avicen. autem videtur intelligere aetem balnei, non qui assiisve recipitur,& emittitur, sed qui semper moratur in balneo,qua uuadem ratione, di similitudine nunquam possent calefieri humores ves substantia cordis, quin prius calefierent ipsi spiritus: quod patet Propterea, quia parietes, di aciua balnei nullo modo

laficii possem, quin pruis calefiat aer qua in balneo

continetur,& assidue moratur: quod si aer recipiare , de euciatur adeoque renovetur, sicuti recipitur, eliciatur,ti renoua tir spiritus, tunc δε' parietes & aqua balianei, non calefacto aere poterunt calefieri,scuti mani sese demonstrat exemplum Galeni,quod propterea e senisum est longe magis accommodatum aci rem praesentem,quantum si exemplum Auscenna. Sed nonnulli praeterea hac in parte arguunt Auiaeet uod enumerando spiritus recenseat sparuum natu em distinctum a spiritu vitali, qui existimant spiaritum naturalem inutilem , de superuacaneum esse , Omniaque opera naturae perfici mediante spiritu vitali, qui continetur in corde , adeo ut pluribus non sit opus: de qua controuersaeum nolim in pra sentaa longius agere,quoniam eam multi tractarunt, illud unum

dicam Gal. de huiusmodi spiritu naturali admodum raro,& timide locutum esse,qui sciitat inaneth cap. s. si naturalis ahquis est spiritus, illum in iecore.& ve nis contineri. Quod si quis de hae re longiorem di

sputationem desderat, is videat Manadrum Ferrariensem lib. I s .epist. Inec non Franc. Vales. Hispanum lib. a. controuersarum 1 r. qui cumulate In hoc argumento versati sunt. Post hsc Auie. tradit alias quasdam febrium diuisones,quae non sunt illis proprias , sed

altis morbis communes, quarum illa prima ess, febres quaedam acu triquidam non acutae. Pro quo sciendum est, morbos acu los generaster illos esse apud Gal. qua habent duas condi tiones alteram,ut chleti ier moueantur, alteram vi sint cum periculor qui quidem soniti

sunt varias dis hientias, etenim primum quidam acuti, mi Marismplici tex, hoc est , fine aliqua adiectione

acuti dicuntur,qui audime Ilipp. i. aph. as intra 14. dies iudicantur: quidam non timpliciter acuti e sed qui ad EoARι diem progrediuntur,vel intra xo. finiutur. alti vero sunt qui acuti nominantur cum hae aditaeta conditione quod o. diebus Iudicantur,de quibus speciatim Hipp. menta onem facit a. pregn. 26. Atque hi quidem mothi Gal. alio nomine ra degeneratione, di mutatione in alia speciem, nonnullas interpretibus acuti ex decidentia dicuntur,quod nimii u per imperfectas indicationes ab una specie ad alia degenerem, de

transmutentur, ut si pleuritis in suppuratione traseat . Mothi autem peracuti rursum adii simpliciter, veloquis te acuti nominantur, qui ultra diem quartam non extenduntur, quos aliter barbari perperacutos appetant: alii non smpliciter , vel non exquisite sunt peracuti, qui quartam diem excedunt, Ee ad septimam

non raro pioducuntur. Hae de mor his acutis docili. na est Galeni,quam nos collegimus ea Eiaph r. 19. a. de diebus criticis ra. 3.de diebus criticis vlum O . I que febres aliae sunt acut i , id est aeteris motus, & p ri colosat, aliae sunt non acuta,quae rarem,& celera iniciti peticulo sequitur Auic. V D de asina δενεnnain da aia μει non essent . Sive

haec sit secunda diuisio, seu potius si subdunsio labri unona rarus non mistu laborori bres ergo aliae sunt

chronicς,vel longae liae sunt nO crumiacar,vel breues, longae sunt quae morborum acutoru terminum tra

scendunt,qualis est febris quartana: hreues quae citius terminantur, alia est febria ephemera. Ex quo loco id colligatis,niade nec per Opposta n cora medicos diis uidere in acutos, di chronicos: in que errorem mulsi hoc tempore incurritis, cu reutra illos diuidere oporteat in acutositi no aculos, sicuti lebres diuiduntur ah MLque er Diem arguit Gal. .de diebus criticis,civiti Terita est diuiso Auicen.1thres aliae sunt diuturn ς, alia nocturna aquae diuiso fuit Hipp. r.eps d. festo. i. texa.& 6.Galatius vero interpreta ivr fehrem diurna,qur habet accessimam in die, nocturnam quae babet accessionem is noete , ea quibus placet Hippociatu, febrem diurnam esse nocturna deteriorem, cuius semientis Gai duplicem affera rationem, prima, quod a ces o in die ut difficilior, & malignior, cum hoc tem

pore corpus conminatur, & denietur, quando digeri, di rate fieri magia consueuit: siquidim oracibus, age

375쪽

asse et ionibus alcidit esse grauioribus eo tempore, se- rigidς hoe est, inuaduat eum frigore vel horripilati

cundum quod non congruunt, quam illo secundum ne,altera est interpretatio,vi ego puto, verior,& magis quod congrinantivi est aphor. Hipp. aph. 3 4. Altera eli ad me utem Galena,qus est talis liquς se bies sunt caiia ratio, quod febris diurna minus quam nocturna sit ad ds .in quibus per totam febrem persentitur sola calid curationem accommodata, propterea quia paro1ysmi ras: aliquς sunt frigide, in quihus per totam accessione Oeeupant tempus diurnum,unde solum tempus noctur non modo calor , ted etiam milus persentitur. Namnum sueost cibis,&medicamentia, quare inquit Gal. GA. explicans sententiam quandam Ilippo scribentis, cum nullus quaeia somnoque derela aquatur locus, hu- nonnullos fgros inses ara febribus uri sicis i .epid. lecto. iusmodi a proti vespertilionis more vitam coguntur a. 1 . inquit minime illas intelligendas esse,qus a prinis agere,non nominis. cipio in uadunt cum horrore, sed eas potius,in quibus arta est diuisoaebres aliae sunt salubres alia sunt per totam sele accessionem horrores producuntur per habentes horribilia accidentia,qua diuisione ego pu- leuerantque,quales sunt febres epials , de quibus aliasto Auicen. diflinguere voluisse lebrem benignam, & tractabimus.

malignam: benigna est febris ephemera,maligna est se- Vltima est diuisoralis sunt simplicis,ali; compositethris pestilens, di fotie hanc diuisonem accipit ab Hip febris smplex illa utitur, qu s cum alia non iungitur apocra t. I. prognost. 1. qui ex una parte ponit febres sm sue eiusdem,sue diuersi geneti, & specten composita plicissimas,ae signis firmatas securissimis,quas Gai in autem,in qua vel diuersa genera, vel diuersae species λcomment . interpretatur benignas: ex altera febres dein mul coniunguntur, de qua compolitione, & mixtione terrimas,& cum sigmsgrauissimis,quas idem Gal. mali tractat Gas. L. de crisibus,cap. r. ac multis iii locas, dignas appellai: ficuti homines quoque simpi ces ac beni nos alias quoque tractabimus. g tu dicuntur, qui honestos proholque habent mores ,

contra maligui qua vitiosis improbisque molibur im- C A Ρ v T ILButi sunt. - .

Quinta sequitur diuiso, febres aliae sunt continuat,

allae intermittentes. Continuae quadam habent intemsionemri remissionem,quxdam luat sui similes: quae diuiso tradita est a Gai 1.de do is sebr. 1.qui longe ma- A Uicenna data definitione & diuisione sebtis,por gis perspicue & accurate diuitionem facta hunc in m a1 ro agit de corpuribus pisparatis ad febrem , &dum: febres aliae sunt interinitteates,aliae continuae, O qu .nuis videaIur loqua de sententia alioιum, quam ruis intermittens illa est, qua ad tensibilem integrita. neque probat, neque te plobat, ut forte neseias quid iptem, vel ut vulgo aiunt,mfebricitationem peruenit,atin se hac de re si, velit, uicunque sit, mihi uideor posseque haec febris generatur ex hum rite qui extra vasa eoo cottigere summam huius doctrinae quinque conclusio Estit δε per uniuersum cor pus desertula continua conis rubus,quae iunt huiusmodi. ra est, quae ad integritatem vel iniebricitationem non Pi ,)m,corpora magis praeparata ad febrem sunt e Peruenit,ti procreatur ea humore,qui an vassincludi lida & humida, & proprie eum humiditas est vehetur di continetur . mentior caltis late , elemm l a corpora habent foetiis Porro febrium intermittentium tres sunt unierse dos sudores, urina saxoemenia,&Omnatam lapI differenti λ,quotidiana, tertiana, & quartana: quotidia xime accedunt ad putredinem. na ex pituita putrida, et tiana ea flauab le,quati acta ex secund i, corpora calida S scea seeundo loco sunt melaneh ala a generatur. Conti uuarum autem dupletae praeparata ad letires acutas, in quiti. primum incipiundis genus , unum earum quae Graece sytiochi , L febres ephemerae, ieinde sequuntur putrida,&quanistine dicuntur continentes , quarum tiaium tempus doque hecticae. mca est acces O , quae a principio usque ad ficiem Tertia, poli hic sequuntur eorpora calida tantum perdurat: atque harum tres existunt differentiis, quaeis sne excessu humiditatis di MCtatis, in quibus incidam omni tpe a principio usque ad finem aequales per pu primum febris ephemera, qus postea permutatur manent, Grici M Una aequas Derasitigentes de vigenis ad putridam. es nominant, quaeciam paulatim decrescunt a princi inarta. iis succedunt corpora humida sne excessua pio usque ad finem,quas Graece μυι astra inclinan caloris S frigoris, quibus maiori ex parte accidunt f es , nominanis nonnulle conira paulatim augentur, hi es putridae incipientes. Quas epacmasum increscentes, Dualentes appellam, ininta, corpora frigida & humida, nec non frigida de qu bus late scribit Gata de crisbus cap. 6.9. mei. 4. S sicca, sunt minus praeparata ad febrem, & potiss- Alterum est genus euum febrium, quae nomine gene- mum ad ephemeram. Haec Aut quae quidem continetris continue dictae multis particularibus circuitibus arduas difficultates, quas quidem ut recte posI nus continentur, atque earum quoque duae sunt primae intestiger edidissoluere, nostro insitivis,mihi liceat differentia: namque aliae tertia solum die accessonem ex Gal. non nulla paulo altius repetere. habent,tertianae naturam referentes,vulgo proporticiis Iraque scribit Gal. s. dedis febr . . lib. de causis pronales vel proportioliata tertianae nominantur: alis veis catareticis,& aliis ocis,nullam caulam corpus assieetero etiam die inter media alteram accessionem inferunt, aliquo modo poste , nas illud ad patiendum palatumqus nullum proprium & peculiare nomen obtinent, di disposi tum fuerit: quod apud philosophos quoque

quarum qu sdam sub forma procedunt febris quotidia vulgareti certum ess a deinde medico, admonet , n duas quotidie similes accessiones facientes, alis veri ut velint diligenter animum adhibere, & scrutari s n-ro informa duarum tertianarum, alis demum, raro gulas causassquae Prscipue solent moi hos committere, ramen euenientes , quς nequaquam ad integritatem nee non aliaetus corporas qui ipsis caussconsenti utit deuenientes, in forma circuitus procedunt. Haec fe- aut repugnant,ut ille Imminentia mala possit praecaue brium diuiso est Galeni,quam non ignoto multas, & re: aci quem modum cum Gal. didicisset iam Uiu ex illas quidem arduas disseultates commere, sed omula Hipp S latione Midam & humidam aeris constitutio non possunt in omnibus Iocis accurate explicari: de nem pestem minari,ac satis Intelligeret,corpora reser hac igitur re planius, & plenius tractabimus loco odi in excrementis & male uani parabilia facile in hanc la portuniore. bem incurrere, quam primum mala illa constitutio su Apud Aulaen. duae res ant febris diuisones, altera peruem is et , corpora humida exsiccabat , repleta est , Ahres non nulls sunt ealidae,noimulla fragidae,haia vacuabai,impura expurgabat, obuiueta aperiebat, flehentes rigores aut horripilationem, quae pars auplicem ita ab imminente peste immunia reddebat . Ex quo potest habere interpretationem , unam huiusmodi: licet colligere, hanc tractationem esse quam inari me aliquae febres sunt ea lids, hoe est , inuadunt. N haia utilem, atque Aulcen. merito de corporibus praepara

De corporibus ad Febrem dispositis.

376쪽

318 LIBER SEPTIMUS.

gnitio facit non solum Id prssemationem ed etiam peries maxime omnium omnibus morborum gran ad prognos i cum e nam sicuti docent H pp. R Gal. hus si obnoxia, quod longa oratione demonstrat Gna. apho 34 si febras respondeat temperamento, tune I .de temperamentis, a cap. 4. usque ad 8. ubi multi ex fuerit minui periculosa, si contra absta temperamenia Hi p. loci afferuntur,ea quihus apparet, constitutionesto, tune di scilior N perieulosor censenda erite qua anni calidas di humidas esse quam maxime putredinire tirem neque Gai. hanc partem praetermisi, qui actu obnoxias, grauesque & pestilentes morbos essicere . rate docet quςnam corpora mastis aut minus sint ad se H se itaque non videntur conuenire cum iis,qu ae de ilhres praeparaia: itaque scribit ad hunc modum s. me lius sen lenita iam diximus , statuentes corpora calidath 8. Cum octo sint corporis intemper es, opportune N sicca inter omnia corpora & temperamenta in pro-

ad febres est calida & seca: hute propinqua est intem- pensionem ad febrem, principem locum obtinere. Sed peties calida S humida: tertia ab iis intemperies est etiam ipse Auic. videtur in hane inconstantia incidis simpler,ealida sine ullo excessu hu nuditatis At fecita- se, qui constituens in praesentitam empora calida &tas mute proxima est intempelies item simplex,mmitu humida esse magis quam catera ad subrem msparata, sera sine excessu caloris & stigoris r post has se hur de qua sententia illi conuenit eum Galeno. Postremotus omnium media est,& in utraque oppositione me. hoc loco,paulo post, nimirum rap. s.de febre epheme diocritatem seruai: quatuor quae reliquae sunt intempe ra,aliter hanc rem determinal,qu in primo ordine paries, minus facile emeras omnibus febribus corripiun- nil eorpora calida & sera I in secundo calida di humitur. Hsc doctrina est Galeni quae maxime conuenit cu darin tertio calida tantum in quarto scra tantum: quorei natura .ut facile potest demonstrari: etenim corpora loco Avicen. videtur non solum priorem Galeni semcalida & sim facillime omni u febre corripiuntur, quo tentiam imitari, sed etiam propria illius verba transcriniam calor qui perpetuo sicrat, ut iam vidimus, illius here, praeterquam quod praetermittit corpora tempe naturs maxime congruit . rata,quae non fuerint a Gai praetermissa: quare Gal. 8e Corpora calida & humida sunt in secundo loco , Aue Stalter ab altero,& uterque a seipso videtur dis quia tametsi ex proportione ad starem potissimum de- sentire . Nonnulli interpretes ad dissoluendam hane hi issent calida tantum recenseri, tamen humiditas s. dissicultatem di repugnantia ita flatuunt,Gal.& Aula. mul eum caliditate facit ad facilem alterationem poti quando ponunt in primo loco corpora calida & ficta, smumque ad calidi latem , propter copiam sangui- ac deinceps reliqua, sermonem habere de corporihus ms, quae in hae temperatura generatur . Corpora eru praeparatis ad febrem non simplieiter,sed speciatim ad Iida tantu deinceps recensentur ante sim,quia tametsi Rhres ephemeras i quando autem primum collocant duae qualitates, casada & sic ea, habeam maximam an empora calida & humida, eos intelligere de corpori- Iogiam cum sebre, tamen calor multo plus facit ad A. hus praeparatis ad febres pum das . quae quidem responcitem passionein, & quoniam est potentissima quali. si mea sententia,non raret nouis litibus quascum notatum , & quoniam essentia febris potissimum in m- lim longius agitare, illud unum mihi esto latis in prae rore consilit , ut supra diximus . Has quatuor in- sentia,quod pertinet ad Gai .illum vere a. meth. 7. t temperies mediocris temperies statim sequitum nam re qui de cor ribus praeparatis ad febres putridas quod liquae posteriores quaiuqr, frigida & seca, frigida tam 1 ira orationis manifeste confirmat , & ideo summatum , humida tantum, frigida S humida, longius diis eum ratione teris eorporibus anteposuisse calida tis ant quam medιoeris a morbo calido di scio, quod humida , cum certum se . in iis duabus qualitatibus sne loemore expliratione facile potest intelligi & deia uniuersa putredinis seminalium consuere:capite auia monstrari. Neque debet quis vestrum mirati de Gai. tem sequemi 8. illum sermonem habere de corporibus qui asserit hominem temperatum facilius corripi febre pisparatis ad febrem generaliter, aut saltem ad plura quam hominem intemperatum : nam istud ratio fa- genera febrium, nempe ephemeras atque Meticas, &cile potest persuadere,quam ille reddit libello de opti- idcirco illum temperatorum corporum ordinem di-ma emporis constitutioneretenim tame is verum est , sposuisse,quem diximus re . naturae magis conuenien hominem temperatum & optime constitutum probe tem esse. Quod si quemadmodum fecimus ex Gal. de ad unam quamque actionem se habere , & dissolius coi potibus in uniuersum paratis ad febrem , quis vetaquam cstera corpora morbis corripi eonsueuisse, tan e strum cupiat , pariter certum Oidinem audire eorum neque ad negandum est, hunc hominem temperatum, corporum , quς spectatim sim magis parata ad lah qui generaliter, atque ut loquuntur, tolleetrue om- pumdas,cum Gai. duntaxat corporis calidi&humidinibus rausis morbi ficis masis quam caeteri homines menti nem saciat, equidem centeo hunc ordinem co- possunt rest ere,particulatim S separat miti qui L stitui posteri .calida di humida. x .ealida&scta. 3 h dam causis nonnullis hominibus inseriorem esse a nuda tantum. 4.calida tantum . . temperata. ε. frigida

adeo, vi iure statutum fit, corpora frigida S humida. S humida. .fiigida tantum. 8. sicci tantum, ultimo fridi teli qua id genus qua sine dubitatione eommuna ter gidati scra. Quorum Ommum facile poterit unusquis magis quam temperata, sunt morbis obnoxia, quateis que rationem reddere, quicunque singulas huiusmodinus ad unas febres pertinet, minus facile & prompte temperies voluerit res erre ad ipsam putredinem , &in illas inenlere , cum certum si , frigidum , & hi pei pendere, quatenus una' usque vel propius ad eammidum longius abesse a calido S scco , quam tempe- accedit, vel longius ab ea recedit, ut pluribus non seratum, id quod hoc ordine, veluti quadam tabula de- opus. Quod vero pertinet ad Avicen .ii ille quoque di scribi potest: i .ealida & sicca. x calida & humida. 3aeali uel sum habuit scribendi propos iu , scuti hahuit Gal.

da tantum. 4. sicca tantum. temperata.ε. frigida di sicin eadem ratione uelle potest conciliati di defendi: vetum . . se Mida tantum. 8. humida tantum p fragida&hu- eis negati non debet quin ille in duobus propositis Iomula . cis non idem voluerit aratiare , tamen fi hac res dili sed remanet adhuc helcio qua dimittas: nam GaL genter consideretur orie asserendum est, Avicen. non omiti ex parte hac iii re sibi ips non videtur conuenire, omni ex parte Galeni mentem atque Ordinem assequurui scribit hςe ipsa verba, 8.n eth. 7. intemperies vilia tum fuisse : namque an prasenti capite , ubi primum a & humida maxime omnium putredinis mothis ex- ponit corpora rati ea n humida,qua Gal. docet in pti posita est, propterea per i piam sanitatem proxime pu- mis parata esse ad febres putridas, ille contra videtur tredinem aceedit, veluti conticere est in m ex sudori- tractare de corporibus pra paratis ad febrem in uni

hus,qui grauiter lent, tum ex v in is se ieetione atque uersum, posterius autem rap. s. ubi primo loco ponit etiam apia expiratione: etenim qualis h rcorum, talis corpora calida & ficta, qus Gai. consiliuit principem est talium naturarum temperies a ideoque ex qualibet locum obtinere anter corpora & temper. menta gen occasione prompta e 1 tum aliis morbis , tum vero Κ- raliter ad febres pra parata certum es, illum particula. htibus eortipi Hactenus Gal. Ac reueras piam rem tim locui de corpora bus di temperamentis praeparatis

consideremus, nulla disium est,quin nurusmodi i meis ad febres ephemeras, Vsterquam quod pristi mimi, corpora

377쪽

corpora tempe ata,& in aliis quoque recedit a dociri na Gal. Ideo ut mea sententi a vix Auic stitipsi de Ges . vere possit conelliari. Atque hactenus de a cap.

C A P V T III. De temporibus Febrium.

SI eaput hoc tertium ti alterum sequens , qtaod agit

de die noscendis communibos temporibus mor- tum, di piscipue status, accurate vellem explicare, di disputare omnes qu3stiones, quas ah interpretibus solent agitari, non stificerent triginta leuiones , unde N ephemerae,& cstetae febres nos tardius expectat et: itaque in iis duobus rapitibus explicandas mihi statutum est breuiter,ac fere summati in agere, di illa latum

examinare,quae videbuntur utiliora.

Quod itaque pertinet ad pilleas caput, sciendum est,GHeuum eomposuisse ducis libellos, unum de temibus morborum,alterum de totius morbi temporiis

.eisi festasse,ut id obiter vos moneam, simul in Dianum debent coniungi, m eande rem tractet,& Gal. afirmetii. de propriis libris,nec non ε .epid. seci 1.i . sede argumento hoc unum tantum ilhrum c6 posuisse, sue igitur snt duo, sue unus, hinc omnia colligi posia

sunt,quscunqὲ ah Auic. in prs lentia propon utur, quos propterea libellos,vos hortor, ut attente legatis. vide tur autem Auic in prs lenti cap. tria facere: primu diuudete tempora febrium: secundo unumquodque eorum de larare: tertio quasdam regulas assare,quς ad huiusmodi cognitionem sunt maxime utiles: itaque incipit

hunc in modum.

Fiaritim rura suas femὲ νεύρ-- αν- - . 9 Ante Omma iciendum est tempus morbi non esse . nisi illius partem aut statem, quς varia quadam successi ne di progressione in alium atque alium morem re tantur, sicuti animantia facere solent: nam quemadmodum hςc primum genita augenturiusque ad vigorem, in Me aliquamdiu consitum , ac deanceps incipiunt

contabescere , & ad extremam usque eorruptionem declinare, dummodo omnes aetates per irati seant; ita

quoque snguli morbi in prima eorum constitutione ad vigorem usque increscunt , in hoc aliquantum petis manent, ac demum decrescunt ae dissoluuntur. sunt autem huiusmodi tempora morborum duplicia, non nulla uniuersalia cuiusque morbi, nonnulla particulaia is ria singularum accessionum, quorum quidem ultor uisque temporum cognitio medico est maxime utilis de necessaria partim ad pro osticum,partim ad curationem. Namque primum ti quis ignorauolt tepora morν,d M, his hi, si nullo pacto potest intelligere & prsdicere,quo teias eum. Pore Gel herlatur In pei lculo , vel steticulum effuge-timis. rit nor que aut sanari possit, si quide non in quolibet morbi tempore agri possunt aut sanari ut interire,ut statim vi edimus: neq; item is poterit de honitate vel malitia crisis iudicium iacere, quandoquidem ut Gal. docet 3 . de eri si baap s. status morbi omnium olfumeti regula di norina,quod in eo non nisi optimum iu dicium soleat fieri deo ut quanto iudicium vigori est proxima us,tanto melius, quanto magis ab illo uastat , tanto deterius censendum est. Deinde certum est, pro varietate temporum morbi variam quoque & vilius,& csterorum piaesidiorum rationem competere , quod praeclare monstrataphor. I .lib. 8 9. Ia ea v. lib. as. Sed redeo ad Auic cuius sententia praesenti capite, quadam veluti nostra par phras, talis est. Tempora febrium. scuti caterorum morborum ι sunt quatuor, principium,augmentum , status, di in clinatio. Sunt autem huiusmodi tempora duplicia,qusdam uniuersalia,qus pertinent ad viuuersum morbum, quoam particularia,qus tantummodo In par xylmis conspiciuntur , in quibus quidem temporibus

maximum ea peruulum maxime tamen dum a prin

eipio usque ad statum. si quidem in declinatione,qua

tenus attinet ad ipsam schrem,fieri non potest,ut siler moriatur. Avicen. hanc totam partem accepit a Gai I. de eri sibus,cap. 1. quoniam vero non satis est, hse tempora consule de generaliter nouisse,idcirco de singulis ordine agendum est.

Itaque principium est pars morbi, in qua calor - ν, .isu rivus fere prasocatur a materia, neu ue illi domin tur, neque ulla apparent vestigia concociionis: de quo ou -- dem principio ita habendum est, illud in omni sane Vmomo reperiri sed quandoque ita obscurum Noctui. tum esse,ut via da sternatur, sicuti contingit in libre sy

piet duas rationes, alteram quod, tunc pauca compareant tympi maia r alteram quod in prima die appareant in urina nonnulla indicia coctionis. Hane parte

hi liceat addere ex Gal. i. aphon adi. a. oe crisb. ι9. I. progn. s. principium morbi apud medicos iri sariam usurpat s. uno modo pro primo insultu,vel prima moris

hi tiruasione,qus simpLκcit,& omni latitudine caretrsecundo pro cci quod latitudinem continet, & vsque ad tertiam uti quartam diem prorogaturr tertio pro ea parte totius morbi,qus iaci dierum numero, sed signis concoetiolus determinatur. Ex quibus cum dus prinis

fgitificationes a vulgari Opinione desumpis sint, solateri iam Auic. Gal. ac medici intelligere ae tractare solent.

Alterum tempus quod principium stitim sequitur, A

augmentum ves incrementum dicitur, illudque est, in iis, quo calor nativus manifeste mouetur ad superandam materiam noxiam,&apparent signa concoctionis,aut

signa contraria coctioni . Hanc iplam augmenti descriptionem h abeiis apud Gal. de totius morbi temporibus 3. I.de ei ista a . qni lcribit illud esse, in quo a parent manifesta signa concoetionis. Pro quo scaedum est,haec tria reperiri,coctionem persectam, coctionem manifestam, coetionem Obscuram. Petieeta conco.

etio est Gal. quando in urinis subsidet aliquid album,

leue,aequales, de continuum. Obscura est, quando ex

aquosa urina fit medioci iter sub pallida, etsi turbida

fuerit,ialisque perimeret. Manifesta vero sgna conco et ionis vocantur, Quae sunt in medio inter ea quae h-

se uia, di perfecta dicuntur. Exempli gratia, eum in urina apparer nebula sola, aut qusdam bona sublimamenta . Itaque signa concoctionis minime, quae fiat debilia, Nobscura, sed quae sint manifesta , indicant morbi principium praeteriisse, di augmentum demonstrant. Quod autem addit Avicen. de fignis contrariis coe ioni, explicatur a Gal. de totius morbi temporiabus ε. qui docet in morbo lethali augmentum consilia tui non coctione,ut fit in morbo salutari aed signis contrariis coctioni, veluti si utina fuerat non solum omni ex parte cruda , sed etiam habeat nebulam nigram , tunc dicimus principium morbi lethalis praeteriisse,&augmentum secutum esse, cuius eiusmocli nigrities si signum plane contrarium concoctioni. Tertium tempus est vehementissima pars morbi, quae vigor vel status appellatur, in quo est vehemeus pugna, di duellum inter naturam a & noxiam mate riam: etenim hoc tempore agitur de summa rerum, adeo ut necesse fit, uel naturam de materia, vel maioriam de natura victoriam consequi atque hoc sane impus in morbis acutis uno tantum constat paroxysmo, sui non cognoscitiar,nisi per posteriores paro xysmos: in morbis autem non acutis ex pluribus palovisis potest conliare. Haec paritet apud Gal. I .de crisib. p. I.&8.S 3. de crisius. qui scribat, Corem esse velim mentistimani patiem totius morbi, atque hoc tempo re exquisitam coetionem fieri,id quod antea rraditum fuerat ab Hippoer. 1.aphorso circa initia,& fines omnia imbecilliora, tu ilam autem for ima. Qiod vero dicitur ah Auicenna de differentia vigoris is pro bis vis, S uouacuus, paulo aliter ac verius rapiacatur

378쪽

a Gal. r. de erim. ro. qui seribit usu venire in morbis

acutis,ut nonnunquam dur aceessiones, quae aliarum maximae sint, tum inter se aequales, non nunquam unica tantum, quae omnium tum praecedentium, tum se

quentium maior existat, vigoris tempus circumscritant,adeo ut nullo modo in huiusmodi morbis ad tres attemones vigoris tempus protrahi possit:contra aut econtingere in morbis diuturnis, ut non modo ad tres accessiones, sed ad longe plurimas vigor extendatur rquod omnibus in consesso est,& experientia co firmat

saepenumero.

D.HἱM1M Quarta & ultima est pars morbi,quae declinatio dicitur, in qua calor natiuus iam dominatur mater ei, εliamque pei se te superauit , quare illius partem pos partem expellit, de quaecunque est in tetna caliditasad partes externas,& ignobiliores diffunditur. Hunc ego puto esse verum senium verborum Aule quaecum snt apud illum satis obscura, a nonnullis interpretibus aliter suerunt exposita,nempe quod natura in declinatione in eo potissimum versatur,ut expellat ac separet ho- nam a mala materia,& illam critice expellat: quae sententia & expositio manifeste te pugnat Galeno. 3. deerisb. 1 . qui scriptum reliquit,fieri non posse ut morbi qui in vigore non iudieati fuerint, deinceps in declinatione iudicentur , squidem quicunque semel vigoris tempus transgressi suerint, ii paulatim minime te meln pereri sim soluuti ut rex quo Galeni loco nihil do huto, quin Auic. hane partem transcripserit Quod si natura in declinatione nequii crisim e Ecere, ut neque illa

hoe tempore occupetur in separatione congregationis materii necesse est: namque is naee omnia sunt ante declinationem, cente Galeno .aphor. com. Q. ad honam erism necesse est, ut praecedat conco ito,deinde separatio, ae demu vacuatio subsequatur quod speciatim notan dum est propter nonnullos,vel luperstitiosos,vel ignaros medicos,qui in declinatione non audet

dare medicamenta in die critica, limentes, ne ipsa quoque natura tunc temporis aliquam crism aggrediatur; quod fieri nullo modo potest. Hactenus Auic. de quatuor morbi temporibus.

In polirema parte huius capit. Auic. ponit quaismor canones siue regulas, quae sunt accommodatae ad cognoscenda tempora mothorum, quatum prima est huiusmodi vigor in mothis varius est , etenim quandoque ille eit propinquus , v in die quarta, vel septima,quandoque esilogior, ut 44 1 o. qui propterea facit diuisionem morborum,quam fere ad verum transeribit ex Gal. i. de diebus criticis ra. & libro 3. vlimmode qua diuisione nos supra diximus,tractantes primam diuisonem ex illis quae sunt communes cat ris morbis, ut in praesentia non oporteat eadem re

petere .

Secunda est regula: Cognirio morborum acutoru,&non acutorum maxime confert ad proham instituenda victus rationem. Quae regula est manifestissima,s qui dem alius victus eo uuenit iis morbis,qui finiunt in die quarta vel septima,alius illis qui terminantur in i 4. velao.quod iamdiu ab us quoque & Gal. traditum est x. aph. pluridia pho. Tertia est: plures sebres habent unam accessionem , quae conflat ea trahus temporibus principio, augmento, & vigore ,& alteram quae perficit declinationem . Quae pariter fuit sententia Gal. I. de cri-

Qualia & vltima est regula: Febres habent sua temapora inter se admodum varia, etenim quaedam habent

augmentum diuturnum, quaedam diuturnam declina tionem,reliqua tempora breuia,& se de eateras quod manifeste apparet in febribus synochis, quarum aliae semper crescunt, aliae permanent in eodem staria, &aliae semper declinant,ut Gal. docet s. metho. 3. & nos quoque supra diramus. Ex tertio capite iam exposito multae emergunt disi evitates, ea quihus mihi lihel tres tantummodo selistere digniores di vir liores : I. est, utrum Omnia mothus

habeat quatuor tempora, prines pium, incrementum, statum, S declinatiotiem. II. Vtrum aeger mori possit in declinatione .sii. Virum morbus si maior in vistoc is. l. re,quam caeteris temporibiis. Quatenus pertinet ad pri εὐ- is ninam . mutia solem in medium proferri, quae videntur sta bati . demonstrates quosdam mothos non habere quatuor tempta a, in quidus referendis nolo tempus consume re , siquidem cognita veritate fac, te omnes fa frates evanescunt. Itaque ad mentem Aule & Galeni ita ha hendum eli , Omnes morbos salutares necessario quaiatuor tempora continere , eis nonnulla aliquando funa adeo breuia, obscura, & momentanea, ut vir discerna

possit: q as quidem doctrina apud Gai .est adeo certa,ut

illa in iis quoque qui violenta morte pereunt, quatuor haec tempori videatur agnoscere: quod decretu ducibia Gai .locis ex lib. de totius mor, temporibus omni luce clarioribus ter quam plurimis mihi liceat eonfirmate .

Primus est ea p. a di incipit hune in modum: Qualis res est animalibus differentia secundum aetates, tales sunt temptira morbis. Et finis est: dum pro augmenti portione decrescente in totum dissoluuntur. Quam partem Gal. fore accepit ex Platone, qui scribit in Timaeo adfiiem, simulos morbos, seu D si nauta animalia suas iates & fatalia temporum curricula continere. Alter est locus eam 4. huius est principium t Quidam morbi statim simul atque vigent , inuadere videntur. Fianis r veluti fi chirurgus partem aliquam incidat. Ex

iis duobos loeis puto esse neminem , qui non faeire

possit responde e ad illa omnia, quae contra solena afferri,cum in rei veritate pro comperio habendum sit , omnes morbos salubres quatuor tempora , siue hrmura, siue lovga , sue obscura, siue manifesta contru

nere .

Quare statim venio ad alteram quastionem, utrum Anaeger possit interire in morbi dedi natione, quam seu ti mori se de altera taetram est, mihi libeat paucis verbis di lue in da

re. Ergo scuti non omnia animantia perueniunt usque tia . ad extremam senectutem , omnesque aetates perira

seunt,ita nee morbi omnes,vel propter tuam malit a , vel propter ςgri imbecillitatem, vel propter alias m sas, singula sua tempo a possunt attingere; quare sunt morbi qui unum tantummodo tempus, nempe pom .pium,sunt qui duo principium, & augmentum, sunt

qui tria, principium, augmentum.& vigorem habent rNamque ut strahit Gal. .cle cris h. cap.ε. A v. mors ita tribus temporibus accidat, principio augmento,&vi gor et itaque ex mothis lethalihus nullus quatuor tempora potest habere deo,ut concludendum fit,post vi- L .gorem neminem posse mori in morbi declinatione. verum sunt nonnulli,qui contrariam sententiam conamtur defendere, multa asserentes qus videntur demo strare, mortem non solum tribus primis temporibus

morbi, sed etiam postremo, nem pe ipsa decii natione

posse nonnunquam succedere: aduersus quos disputat Gai usque adeo solide S perspicue,ut non sperem,me posse hanc rem planius explicare, quam posita illius verborum serie, quae ita incipit 3. de cris h. s. Nullum sine est vigore elapso e quidem iudice,morti spem

luna. Fιn . vhi vero ipsa natura dominaturae sup rauit,hominem seruari necesse est. Quam eandem semientiam ille repetit cap. s. quo loco arguit nonnullos, qui videntes plurimos mora in particularibus declina tionibus accessionum arbitrabamur idem quoque in generali declinationis tempore posse contingere, asseiamique id salsum esse,monstrans variam rationem, propter quam aure homines in declinationibus mi Oxyia morum, minime in declinatione totius morbi possunt intraire: quocirca uno verbo licet respondere ad omnes rationes,omniaque exempla, quae contra hanc voraritem solent proferri, propterea quia aduertarii no his proponunt potius fictam quandam N apparem lem, quam veram declinationem . Qiiod si qui seu piat demum intelligere,quomodo vera tu legitima declinatio a falsa & spuria possit discerni , huic primum satisfacit Hippocqui suo mors dimi oratione uidetur

Omnia

379쪽

omnia reministi,quae hoe iudieium facere possunte ea

vero es ε .epid se us.1.tex. xo Suis imus relicta,& stacitas oris, D insuauitas,& nappeterrita. eadem ratio.

ne , quando enim Galeno interprete, finita febre hu iusmodi symptomata remanem, qu rum exempli graria, an citiam principalium Hippoc. neminit, tunc ali

quid reliquiarum morbi intus relinqui necessarium est. Sed & Galen. cum alia quaedani, tum duo potissimum signa bonae, atque integiae declinationis consiliatuit, qua fallere nunquam possunte alierum est pelle ela di omnibus numeris absoluta concoctio, sine qua nulla vera potest esse declinatio: aliou est pullus, qui tunc pro vietoria natutae semper fit mastis vehemens, ordinatus S aequalis: quae duo indicia si simul concurrant, te timam declinationem vobis perpetuo domonii labunt, in qua impossibile est aegrum mori. Sed

propeio ad tertiam dubi tauonem , qus disicilior ess.& magis accurato indiget examine. νjνν -- Cum ergo iam statutum fuerit,quatuor esse rem p iam 3 1sa ra morborum, quorum dii incia cognitio medico est mam. ιν- maxime utilis ti necessaria, mnanci oportet intelligori pars. re certam rationem,qua ille inter se distinguantur,cum seu ii scribu Gal. i. ecti lib. 8. nullo certo dierum nu mero circumsci ibi possint: inter cstera autem fgna , quς ad hunc distinetionem sunt accommodata. PII ncipem locum obtinet concoetio, cum sensibus subiici Maur, ea quo G alenus hsc habet de temporibus morti Ium cap a . ullus morborum qui soluuntur est,qui noquatuor tempora pereurrat , non tamen ex quodam

adio . quam crudita iis & coctionis signis , quς sunt in excremestri,cognostuum et sic uxo Mib.de cris h. non aliter Gal.docet,distinguere tempora morbi quam in

elione, statuens principium illud este, in quo aut nul- Iu aut obscurum apparet indicium concoctionis incremenium,in quo manifestun, vigorem, in quo festa concoctionis fgna cons piciun iure id quod Gal.

quam maxime declarat cap. I mea vatiis mutat Ionibus,

quae apparent in vii narac sane equidem censeo huiusmodi sententiam ac determinationem cum rei naturae, tum diseiplinoe Hippocr.& Gal. contentientem esse .

Quod si ita hse se res habet,utique satendum est, vigorem,quo tempore apud Galenum 3. deerisibus cap. sum qui ita fit concoctio e maxime natura laborat caeleiaris omnibus morbi tempotibus maiorem ess : quod pariter Galenus fatetur,qui perspicue scribit I .de cri sibus a. de g. vagorem totius morbi vehementissimam partem esse, vi iam supra diximus.

C sterum hane se tuentiam non recipiunt plerique

omnes nostrorum temporum messici, qui varia com

i ta miniscuntur morbi tempora, prater ea qus ponuntur ab Hippocrat. & Galen. quotum alia uocati empo ra eslemiae moibi, alia symptomatum, alia coetionis di cruditatis: quae quidem ita dassirguuna & accom-

nodana , ut contendant ea saepenumero Inter se non

conuetare,cum per illos fieri possit,ut tempus essentis si diuersum a tempore symptomatum , Neoctionis,

di inter se, &a temptite ipsus esseniis, adeo ut hine colligant, nee perpetuo finia cum essentia morbi cre scire , N symptomata , & coetionem, neque pet petuo vigorem cis e partim morbi vehementiorem. Sed quod maiu1 1acu negotium,sunt duo Galeni loci: primus es in a. aph. com. 3 o. scuti ipsas disposit ones,in quibus symplomata fiunt,ubi morbi conustunt, cesse est, mei oles este in iis,qui debent ianitati restatua. Alter est locus an s. de rat. vre . vlt. saepius a Metio ipsa qua lati rant,mitior quidem existit, ted symptomata augentur, ut in phlegmone obsellis particulis,dum pus conficitur

de a. aph. 41.Rplus autetia mutuis incrementas deere mentas exultant sympioinatum magnitudines: & eaque Eetionis est. Hi sunt duo Galeni loci admodum

damciles . Aduertus autem dictam opinionem recentiolum ego puto quatuor duntaxat esse states, vel tempora morborum,eaque nulla ratione melius distingui,quam

cruditate, & coctione. Nam quatenus pertinet ad

sympio mata, eum illa a morbis otiamur, & mor bos sequantur veluti umbra corpus,ut simul cum moriabo crescant, & minuantur necisse est. Itaque vis plicis ima ita verissima est sententia Hippoci. . aph. 3. Omnia eum ineipiunt, & finiunt mollis, leuiora, in Baiatu autem fortiora,qui ope in prinei pio morbi nondum vires acquisuit, nec sacultas est debilitata, in declina tione , di morbus iam imminutus est, di facultas, favicta est iobustior cum hostem superauit: quare utrobique iure symptomata sunt leuiora , in vigore autem sunt omnia vehementis; ma, propterea quia hoc temiapore natura admodum laborat, & ima in eo est , ut concoquat noxios humores, S uictoriam consequa

tui. Sed quid ad Gal. locos respondendum ess ὸ F cile tollitur omnis repugnantia, & difficultas, s bene

Hippocrat. N Gal. uerba intelliganturr namque illi docent, ut disca litera manifeste demonstrat, mor humprancipio esse minorem, hoc est, remissiorem,quod uerum est eum usque ad tempus uigoris perpetuo crescat sed non inquiunt illum esse meliorem 1 quod itidem uerum ess , quia nondum in principio constat , quem finem sit habiturusi in uigore autem asserunt moriabum esse quidem uehementiorem, hoc est, intensi rem , cum ad summum peruenerit, sed altera ex parte meliorem, cum iam si facta concoctio. Quare quia cunque intelligit aliud fgnificaret moriam esse me liorem,& deteriorem,& aliud remissionem,& imeniasorem, is facile omnem de hae re dubitationem min

AVicenna intendit in prasenti eap. nos docere, quomodo cognoscantur tempora morborum,cum vis

niuersalia, tum particularia, quod suo more facit, de et arando fingulas partes, & ponendo quasdam tu las ad huiusmodi intelligentiam accommodatas: qu niam vero ille hanc rem traei it valde confule,& pr

lixe, ego quantum fieri potest, conabor perspicue, di breuiter vobiscum assere; nam si velim singula exaeie

ex placare,sculi a multis explicantur, nunquam finem faciam. Tempora morborum uniuersalia ci gnoscun- I. sinam.

tur multi, modis, primum ex species quid autem per speciem morbi intelligat, ipse interpretatur,nempe utrum morbus st aeutus, vel non acutus, qui illos tria pliciter diu Idit , in valde acutos, quales sunt spasmus sceus,epilepsia,amplexia,anga nar in acutos non uaude,quales sunt tertiana pura, S causent & in diutur nos,quales/unt quartana, 8e paralyss. Hunc primum

locum Auie.videtur accepi se ab Hi p. qui I. Ephor. 1. speciem morbi constitutionem appellat: nam Gal. imuit in com si morbus fit acutus,vel peracutus,& quaiso maxime in vigore consitat,nil allud est,quam morbi constitutionem consderate. Sed exempla Aule. multas afferunt diiscui ales,& primum spasmus siccus novidetur esse moibus valde acutus, imo neq; simpliciter acutus, quod auctoritate Hi p. probat Gal. 3. de diis. t spirat.cap.M.quare nonnulli spasmum sucum interpretamur Teianum inoeest,dissensol e,de quo is apho. lib. .apho. Qui a te ranci corripiuntur,in quatuor diebus pereunt, si vero hoc e Hugerintuani fiunt ι quae in terpretatio conuenit interpretationi Gal. qui I. apho. Ir. prstermissa conuulsone, tetanu reponit intct moria hos valde acutos ex quo loco puto A c. totum hunc locum transci ipsisse.

Nonnulli autem distinguunt de duplici conuulsione, altera ficta, altera hun ida,aitinique siccam esse morbum acutum, humidam minime: quae videtur sis sie di .stinctio Gat.1 .aph. m. I. qui asserat,conuulsone ex repletione sanabile ex inanitione vero insanabilem esse, taq respondem Aui .expresse nominare spasmum se

380쪽

3 Iz LIBER s

ciam,Galaumn 3. de disje. respirationis intellexisse

spasmum ea repletione. Sed cum Gai. quoque apho. s. 3o.manifeste conuulsionem reponat inter morbos acutos,quo loco daci non potest,illum intelligere tetanum cum separatim utrumque nominat, ac Mia ratim videatur assimare quin loqui de una conuul sone ex reia pletione, aliter censeo Iespondendum esse, nempe contiuisonem siue humidam siue siccam,iure posse te poni quandoque inter morbos acutos, quandoque inter morbos non acutos dubita, ratione diuersarum paritu, inqiutius contingit conuulsionem fieri r namque si illa sit penetalis, aut in partibus nobilioribus, tunc Inter morbos acutos: si vero fiat in parte aliqua,& illa minus nobiliret in brachio,iam inter morbos diutut a poterit recenseri. Secundum exemplum ess epilepsia,de qua item du-hitatur, quomodo ut morbus valae acutus: squidemGal. i. deeris h. 4. illam reponit inter morbos diuturianos in Hipp. .aphol. 7. scribit,quod etiam confirmarvi petientia , hunc morbum quandoque hominem viaque ad mortem comitari: & di scultas augetur, quia non solum Avicen. sed etiam Gal. dare numerat epureasiam inter morbos acutos s .aph Io. Cornelius Celiasus respondet , epilepsam morbum acutum esse usque ad diem a 4 hoc autem elapso termino, non amplius acutum esse, ac veluti longum tractandum sore. Sed responsio est nulla,neque illud solum de epilapsa, sed etiam de exieris omnibus morbis daci potest a quare aliter respondendum est ex Gat 4. de caus pulsuum ai. qui scribi .diuturni morbi,quem ora pnaeam a inpellant acutas esse accessiones,sicuti morbi comitialis. Et quamuis Auita hic loquatur de oto morbo,non de particularibus accessionibus , tamen satis eis: debet, an hoc morbo diuturno vel propter malatiam materis, vel propter alias caulas accessionem valde ac viam posse reperiri, quae quoquomodo vice totius morbi esse mittit. Quae responso potest etiam colligi ex Paulo lib. 3.cap. s. Tettium exemplum est ampleaia , qudi pariter non videtur esse morbus acutus, cum pendeat ab humore stipido & crasso, obstruente ventriculos cerebri,docente Gai. a. de crisi, i I. ab huiusmodi humore generarimoi hos diuturnos. Sed ad Me respondeatis uno uer-ho,ex eodem Gai 1.ap .39. & alias loeis, breuitatem S longitudinem morborum otiri non solum ex humoribus,taedet iam ex par libus laborantibus quare in apoplexia cum laborei cerebrum, pars principalissima, urure numeratur inter morbos acutos, eis originem habet ex humore Diei do, sicuti euenit in lethargo & a liti morbis id genus. Postremum exemplum est an gina , quae omnium consensu inter mos hos valde acu.

tos reponitur.

Post haec Auic. ponit duo exempla mothotum acu torum non valde, tertianam putam & khtem ardentem,ac lane de febre ardente, quam constat apud G Ienum a. de cristi.cap. 3.& ε. fieri ea flava bile intra vasa putrescente, nulla eli dubitatio, quin sit reponenda inter moi bos acutos nou valde i sed discutias es de

tertiana puta : ei enim cum illa rareat omni periculo, nullo modo videtur moibus acutus dici posse. Respondent nonnulli, Intelligendam esse tertianam contiis nuam , aut saltem quam proportionatam vocant a sed male, ut puto; namque tertiana continua , non alia est quam fibris ardens, vi placet Galen. x de crisibus ε. et tiana autem proportionata maiore ex parte durat longiori tempore,quam ut possit inter morbos acutos receti eri , D: sierquam quod Auic manifeste tertiatas purae menticinem facit. Quare aliter respondendu eli, ex Galen 6.epid. seclo. Est morbos acutos esse dupluces , v nos uere & proprie, qui ccleriter mouentur, &sunt periculos: alietos minus proprie, qui duntarat celeriter mouetur, e quibus eu tertiana ex qui sta.

empla morbi diuturni sunt quartana di paralysis,qus nullam habent dubitationem. Iam secundus proponitur locus ab Auicqui tempo

ra mothiae maxime vigorem vobis potest indirare, &est motus morbi r namque fi accessiones fuerint tire.

ues, demoniliani vigorem sore proximum, seu ii euenit in tertiana exqui sta.in qua tempus unius accesso. nis est a tribus vlque ad I a. horas: in quo termino est notanduin,Avicennam dissentire a Galeno maphs s.

s. de crisbus rapit.3. .e d. secto. 3.comment. s. r. ad Glau. 8.qui tessatur, breue tempus accessionis esse 4. s. aut ε. horarum .'long .ssimum It .autis. neque viva I a.

horas produci: si vero accessones fuerit longiores , Qgnum di materiam esse crassam,& 'igorem longius distare,vi euenit in tertiana notha, cuius accessones se quenter ad 3 o. o. N plures horas solent perdurare. Porro hic locus,quem Aule vocat motum morbi,idem est,

iram sententia,cum loco Hip.quem ille vocat .aph .is. accessonum incrementa , qui explicatur a Galen. .deeris h. 3. Tertium sequitur simum. in quo expostores eum litera antiqua, quae habet. Etsi rimans is eωm μὰ di. θο - , valde laborabant, sed cum noua literaconuersa a Bellianens, quae habet; ct eas, H- , O. res fit clarior. Sumitur autem hoc signum ex facie agroti , quae si valde extenue tur , di fiat iornatilis, ut Avicen. loquii ur, signa ficit morbum ualde acutum. fine autem remanserit in suo statu naturali, sqnifieat morbum diuturniorem. Auic illud signum accepti ex duobus locis Hippocra. alterest I. prog rex. .& sequen. Considerare eonuenit huc in modum per morbos acutos principio vultum Vri . st ne sinalis bene valentium . ac potissimum sui: ita enim optimus erit: s vero quam maxime contrarius tamili est, vitiosissimus:quod deinceps loco Hip. describit eam iaciem,quam Avictornatiletra,vulga hyyy cratiram appellata nasus acutus Oculi concaui, collapsa tempora,& smilia; qua quidem horribilia sympto maia acciderunt Galeno interprete comm. .aut propter aliquam causam consumentem & corrumpentem partes carnosas, aui propter debilitatem natiui calcitu, qui nequeat ad exiremas corporis partes extendi. lea in solis visceribus conseruetur. Αliet est locus A. apho. 28. febricitantium non omnino leuiter. manere, & nihil comminui corpus, aut magis quam ratio postulat extenuari, malum; altei umenim diuturnitatem mcithi,alterum imbecillitatem fi-gnificat. Quae dux Hippocratis sementiae addita G lani interpretatione , hune Avicennae locum adeo declarant, ut pluribus non sit opus. Sequitur Au

Ea stiandaθω. est ex vi Fatiae aegν i. 9 Quia si virtus ei to redditur debilis, morbus necissario fuerit breuis; sn autem perseueret robusia,erit longior a cuius ratio eleganter redditur a Galeno x. progia. ε. qui scitabit, idem via venue in morbis,quod euenit in duellis hominum: nam cum natura, di morbus tanquam holles inter se pugnent, si reddantur quodammodo pares, adeo ut neque naturae, neque morbi insignis appareat excessita,ut pugna fit logior necessat tum est, cum plus temporis ad uictoriam alterius des dei etiar ontra a tem si alterutra parte aliquis notabilis excessus apparrat, tunc facile est iuditare, morbum fore breuiorem, cum necesse sit,uel naturam, vel moibum breui leminpote succumbere. D qminia a es extrase o tempori. De tempore anni est aphor. Hipp. 1.aph. x s. Aellius quartanae breue, Se . si quidem Galeno interprete in com . nec non I. de cri libus, 4. exemplum uuarianae de altis quoque omnibus mothis intelligendum est:& ratio est in proptu, quem reddit Gal.propterea quia aestate humores noxii funduntur, ac per totum corpus seruntur: h: sine vero intra corpus quas quibusdam latibulis delitescunt, aedi scite dissoluuntur . Avicenna hune quoque locum accipit ab Hipp. ι .aph. rL.accessiones,& constituti nes morbi,& anni tempora, Sc. De quo notanda est, ex Gal. Happ. consuetudo, qui uno exemplo exiera id genua solet nobia in memoriam revomie, quam muri

gratiis

V sistitim

SEARCH

MENU NAVIGATION