Alexandri Massariae Vicentini, ... Practica medica. In qua methodus accuratissima traditur, & cognoscendi, & rectissime curandi omnes humani corporis morbos, ... Cui recenter suis inserti locis ex ipsius auctoris autographo desumpti conspiciuntur bin

발행: 1607년

분량: 603페이지

출처: archive.org

분류: 생리 & 의학

351쪽

seri, modusque dignoscendi huiusmndi medium pullam , totus ex ipso taesu pendet. Si quando enim tactus patitur, euertitur a pulsu, hunc pulsum uehemeItem vocamus. Contra uerb si pulsus patitur , atque eum itura tactu, hunc debilem pulsum dicimus, finautem neutrum accidat, ut neque tactus euertatur a pulsu, neque pulsus a tactu superetur, hune pulsum ducimus inter vehementem, ac debilem medium locum

sortitum esse. Quod si quis demum id quoq; cupit intelligere, quaenam causae sacultatem,vel robustam, uel debilem effetant, nec non quae arteriam reol lorem, vel duriorem reddant, hute satisficit Galenus pra mode Prasagiis ea pulsibus postremas capitibus, di non qui primum docet,causas praecedentes, qua robur si cultatis augent, esse duplices, nonnullas, quae in spissu nr corpore, nonnullas, quae extrinsecus adueniunt Priores internae sunt,gratia exempli, humores quidam semie i, & erudi, qui eum concoquuntur, narum impetu ad Crism,ita,& similia. Poneriore externη

sunt, ut vinum, alimenta, moderatae effercitationes, necnon quaecumque intemperiem e rdis, a tenariam .& corporis eortunt, sue alimenta,sue potiores,stre medicamenta fuerint. Contra uetis facultatem dis, soluun redia vigiliae, liri nidines,maerores, im S. dicae vacirationes per aluum, vel per urinas, ves messitum et per vidium, vel pronauium sanguinis iv he mentes dolores, uel sinstulares,ut quae medici stoma chicum asta tremuoeant, quae sinopem solent indu tere. Quibus pariter licet adiungere 'mnia quaecundeue cordis.vel arteriarum intemperiem essiciunt, sue ica in corpore eontineantur , visunt succi , di partes solidae. sue soris adueniant, quippe haec omnia robur saeuitatis di luunt mmodice humectando,desiccando,calefaciendo,restigerando,digerendo. Caeterum, causae prscedentes,& externae, qudi pulsum duriorem e ciunt, saepe exHicantur a Galeno sed loeo tiot bili primo de disserentiis Febrium,cap. 7. ad finem,qui in summa ita statuit, pulsus fieri duros propter tres ea fas aut constelationem , aut tensonem,aut siccitatem. Congelationem ex insgni frigiditate ortum habete . Tentionem fieri ex inflammationibus a & tumoribus duris,& neruorum dispostionibus, qua inflammati nibus respondeant. Siccitatem oriri ex iis omnibus, uuaecunque solidas animalis partes uni iter Milet exasceant, qualia sunt diuturnae uacuationes, qur vel ex ventras prcfluuio,vel intestinorum leuitate, ves dilaniatena,vel diuturnis vomitionibus, vel tali aliqua alia causa proueniant. Pςterea fames longi temporis, Febres ardentes diuturiis, Febres Hectici, di catera omnia,qus habent eandem rationem. Ex quibus quia dem tribus causs congelatione , tensione, sceitate, idem Galenus docet . non solum pulsus, sed etiam in uniuersum omnem duritiem prouenire in qu uiro de smplicibus med. 4. Altera autem parte mollem arte tiam reddunt alimenta humida, balnea frequentiora, somni multi, ac diuturni, uits ratio moli ior , & v Iuptuola , quς nature terminos non egrediuntur. prpur naturam vero mollitiem asserunt contra,lethargus, aqua inter cutem, & s quς alia sunt, quς tunicas arteriarum imbuant longa humiditate, ac pisteriim pituitosa, de quibus Galentis copiose verba facit toto 4. lubro de prelagus ea pulsibus. Atque Mede praelagio ex quisque y II mis gentII hus

pulsuum pro instiruti r

tione in pis lenita fiatiatis

Exercitati is passuum modus. AB soluta tractatione de pulsbus statui demum pau

eis verbis qusdam colligere, & verbis explicare, quo Manceps positis in tangendis, di dignoscendispulfibus ipsi uos exercere,& ad usum reuocare quscunque hactenus a nobis tradita sunt. si quidem eertim. mum est . sine huiusmodi exercitatione ex sola Iibi

rem, aut prςceptorum institimone, neminem posse hanc non minus prς laram , quam di mellem discipli. nam sibi comparare. In qua quidem exercitatione non paucos dies, menses, Ze annos, sed toto viis tempore oportet vos diligenter versari, si modo velitis in veros,&Wsclaros mediens euadere. Nam si figuli, di piactores qu sunt Galeni exempla principio libri dedit noseendis pulsibus P tametsi artis materiam in

f omptu habeant, plurimos annos laboran , M cc raia artem Ham calleant , quantum teri poris, Ae- ,horas m litana impendere creesse et , cui non licuti Mulo sola fietura, aui sicut pictori soli colores, sed unuqempore trit arte assectus attendendi,& obseruandis λ,quot iam sunt expositi sed est, ut unusquisque serips m eon soletur exemplo G aleni, qui eis quam ph-

Irum coepit meditas operam dare, une intermissione huicarii depulsibus omne studium adhibuit, tamente titur se no,. nisi post plurimosa minoique labores, ac senem , exactam, atque absolutam pulsuum eoru lonem consequi potuisse a qui propterea concludit sulibros suos de pulsibus non illis scripssse, qui stolido sunt ingheso,vel immensa diuinarum, & voluptatum sit remantur, sed somnioci,&studinci, qui non aliud, quam veritatis cognitionem c veram sapientram appetunt,& inquirunt. Camerum, eui pluribus sensibus pulsuum notitia potest haberi: si quidem, ut rescit Galenus ex Archigene primo dedio noscendis pulsbus capit. a. nem est, qui in corporibus gracilibus, & partibus minime earnosa non possit apertissime oculis videre arterias moueri , distendi, & eontrahi, nihilominus propter plurimas euidentissimas rationes tam certum , quam certissim lim esse debet, totam huiusmodi cognitionemum poti sipatim sensui tactus tribuendam esse. Quamobrem prater m si a uisione, de iis tantummodono strum propositum est apud uos sermonem habere,quae maiore notatione , & ohsmatione digna videntur, quo possitis eum ratione pulsuum tactu versari. Hane porio totam tractationem eommode mihi videor in duas partes posse distribuere , alteram, qua ad aristerias tangendas, alteram, quae ad medicum tangenia tem pertinet. Ae ptimci quidem sciendum est, motum arteriarum minime aequaliter in omnibus corporis partibus sed iniri,quae carnae priuatae sunt,manifes ius,in carnriss auiatem scurius persentiri. Quare, pri termissis priori bus, ut quae nullum usum possent asserreonter eas, quae facilius,&ciarius tangi, atque obseruari possunt, primo loco numerantur arteriae temporum, ac pedum se cundum plantas, tu manuum in carpo,quae omnes illustres plane motus habent.

Secundo autem loco sunt arteris capitis postaures, R qυς internam brachii regionem Occupant,qus quia

de meis minus quam priores , tamen non obscure pulsant. At vero inter omnes arterias humani cor- noris ita nabendum est,eas,qus in carpo manuum sussant,principem certe loeum obtinere: adeo ut nulla alia arteria, nulla in parte neque promptius, neque hon sirus, neque eommodius tangi a medico possit. Si quiadem huiusmodi arteriae primum nobis sese OErunt apertissime , quod locus omni propemodum tarde

vacat.

Deinde honestati conuentu ni, quod earum gratia nullam corporis partem detegere necesse si . Postremo insgnem ms ceteris commoditat , di utilitatem asserunta

352쪽

allarunt , quod ills in rectum ductς sint,ni inime oblia credemus homines sanos dormientes manum,& di

quς , id quod non parum ad exactam pulsuum noti- tos continere. Caeterum appositiones , vel applicat iam conseri. Etenim si arteriae obliquς fuerini,hac lin tiones manus medicae ad tangendos pulsus quasta ratione, quod inaequalem isdem obtineam, pulsum επι Βοληρ λειθοὶ uocant, sunt in triplici differentia i quoque inaequalem reddere possunt. Haec a Galeno primo deu gnoicendis pulsibus capit. 7. Compruine . tradita sunt principio libri de Pullib.ad Tyrones. ita- suspensa,media. Applicatio manus comprimens, Qua ue arteriae in carpo maxime omnium medico tangen nonnulli violentam nominant, fit, cum digitis nos risae sunt. Quod si aeger uobis sese offerat cui vel deficie arteria premitur. Suspensa ea dicitur cum superficiemie,ves aliter laborante manuiues quod ita compara um tantum arteriae ueluti suspensis digitis, ac leuiterta sit, ut hoc loco nullus arteriarum pulsus sentiatur, gimus, nihil deprimimus. Media uero ea est, quae quo quod nonnunquam contingit vel in temporibus, i quomodo a rictaam deprimit, sed non ita ualide, yt in post aures vel quae in primis uidetur Galeni sententia prima fieri diximus. Quae quidem Kes differentur, aetertio de administrationibus Anatomicis capit. vltimo uariae rationes tangendi arteriam in tota hac discipli- in tarso uobis licebit arteriam tangere; sic enim ille scri na de pulsibus, varios, & utilissimos praestant usus, dabit; Carnosis nusqua in in crure pulsus apparet, nisi in quibus nos quidem supra nonnulla diximus, sed mutario directe ad secundum digitum poli maximum . to plura a Galeno tradita sunt, de quibus non licet in Tangimus itaque subinde arteriam inibis tam , cum praesentia Iongius agere.Postremo autem loco mihi I eam, qu e brachiali subest, attingere non postumus . het id repetere , quod principio diximus , neminem

Quatenus autem ad alterum caput,nempe ad medium posse oactam pulsuum cognitionem consequi, nisi di pertinet,primum,ut illiu manus sit temperata,mollis, Iigenter, ac longissimo tempore in eorum contrectatio minime dura, & callosa, uno uerbo,ut eximio, atque ne, atque obseruatione se exerceat. Qua quidem exer- optimo tensu praedita sit,necesse est. Deinde tribu su citatione urendum est tangendis arteriis non solummis digitis arteria attingenda,& contrectanda est,no aegrorum hominum, sed etiam sanorum, quae ut dixi quidem extrema digi torum parte,quae unguibus pro- mus,tanquam norma,& regula ad cognoscendos pul-xima eli, sed ipsa postrema digitorum pulpa, cui quia sus prς ter naturam constitutae sunt. Quandoquidem parti inter caeteras omnςs humani corporis PM- dem si ex una parte memoria teneatis quaecunque detes sensus exquisitissimus a natura tributus est. hoc argumento a nobis laminatim , a Galeno dissu-Preterea manus ςgroti nec sublata,nec depressa res se tradita sunt , ex altera ii uos ipsos commode Inona inuolam, nec relupim , sed omni motuum uelitis exercere , nihil dubito , quia sicuti Gai untario libera sit,& soluta , atque naturalem situm re- nus de se ipso testatur, vos quoque tandem uesir tineat, qui quidem talis est, ut digiti manus, neque in rum laborum amplissimum Euctum sitis per . unum nimis contrahantur, nec in palmam nimis di pluri.

353쪽

ALEXANDRI

EDI cINAE FROFESSORIS EXCELLERTISSIMI

LIBER SEXTUS.

repetere. Cum hominibus propter innatum eorum eaiorem quadam substantie portio assidue, & quot ad se

effluat, ad eorum Iustentationem necesD hait naturae huiusmodi iacturam reparare , quod alia nulla ratione fieri potuit,quam opera cibi,&potionis, ut eleganter scribit Galenus lihr. de tuenda valetudine in primo . Caeterum,quod singulis particulis nostri corporis defluit,tale natura est qualis ipsa es particula, nihil aute eorum,quae comeduntur, di quae bibuntur illi prorsus est simile. hine necessarium fuit naturae fingula alimenta,& potiones,alterare, mutare.& quam maxime fieri potest corpori nutriendo, & tessiiuendo fimilia redocte. Huiusmodi autem cibi,& polus alteratio, & c mutatio,quam uariam, S multiplicem esse oportuit, a medicis conmetio dicitur,ita definiente Galeno 3. dena fac.e. 4.& I. concoctionem esse alterationem alteratorum in propriam,& conuenientem qualitatem eius quod nutritur sed quia neque id fieri potuit, ut alimeta, & potiones omni ex parte coquerentur, & torpori assinitarentur, hine necessariis excrementorum gen ratio secuta est, quae quidem excrementa, ta nouam inutilia,& Dineruacanea, ni erearent in corporea aqua molestiam , uel periculum adserant, natura quaedam instrumenta instituit . illisu ue facultates quasdam inisseruit,quibus incitata, quaedam ad se traherent, quaedam altis transmuterent, & quaedam demum expelle rem. Res autem ita se habet. Alimenta postquam inuenitieulum ingesta sunt, a proprio allius calore ait ramurn mutantur in quandam substantiam liquida. N eandidam, eremoti ptisanae hordeaceae quodammodo similem, quam Graeci χυλεν appellant, quae prima est eoncoctio. Facta hac aueiatione,uentriculus congruam huius succi partem retinet ibaips apponit,& asi; milat,atque eo vel e nutritur, ut apertissi ne d cet Galenus 3. denat. saccr.&i3. Et si nonnulli aliter sentiant,quos in praetentia nil moror. Reliquam tan- qua onus inutile, ac nullius ulus sbi futuram ad intestina deponit i In quo quidem loco cum omnia adhue in t eonfusa. pars inutilis, & quae nullam concoctiore potest recipere,discernitur, di segregatur, quae sunt in primis crassiora excrementa, quae quotidie per aluum deiiciuntur. Allera autem pars utilis per quasdam uenulas, quς mel erat dicuntur, ad ipsum iecur de se runtur,in quo tanquam propria sede saevitatis natur iis illa postremum quendam ot natum ad formam lan guinis afliquiua,quae secunda concoctio dicitur. Hae

N T p R omnes M dici ς Tractatus, , qui de Urina agit esse nob hismum,& prpshiniissimum, vel execi coit gere licet , quod nemo propomodum fit vel ex ve

teribus, ves ex recen

tioribus Medicis, qui non voluerit in hoe

argumento versari . Propositum aute timetiitie. i conficere huiusmodi tra

m ionem non accurate.&intere, quia non uis lon-sissimi, tempore seri posset. sed su inmatim, & quamhreuissime , qui in tanto Amitarum numero id sabem mendam, ut iosa res traetata quantum per me fieri potest, Milior claricitatque illustrior reddatur, 3e vos accidentes ad praEim, possitis quandam urinatum cognitionem habere . atque a i medicos usus, de quibus posterius sermonem habeti mus,accommodare,donec prouestiores in arte facti poss is demum verito Ma te omnia exactius intelligere Iraque ncin longe recedeae ab ea methodo, quam publice explieandis snstulis morbis consumimus obstinate. hanc totam tractatio nem diuidimus in quatuor parres , in quarum prima de ceneratione, & e sient a urinae, in secunda de Laius dissilenti Ain tertia de Causa fingularum disserentiarum, in postiema depradictionibus sermonem habe.

AT quantum attinet ad primam, eis de natura, &generauone urina, varia sint Mediorum opinio

nea, tamen videntur omnes in eo conuenire, urinam

inter exerementa reponendam esses id quod eo potissimum argumento fit man festum , quod tanquam tesinutilis, & inepta ad nutritionem ex nostro corpore quotidie,& frequenter excerna ur. At vero Culusnam parcis, & coctionis sit exerementum, non itidem conis sat inter omnes. Quamobrem ut iunimesis: Ilusa

di melius intelligani, hi liceat nonnulla paulo aditus

354쪽

3o 6 LIBER S

porro sanguis in iecore in ratus , ad gibbosas illius

partes ascendit, ac per venam longe maximam quam Cauam vocant, veluti per quendam aqu i duetum indextium ae sinistrum cordis ventriculum dese tur. Ac postremo per venas inopemodum infinitas ad singua Ias corporis Dartes distribuitur, tu quod in ipso singualis pamibus familiare , di accommodatum est, illud sbia trahunt, assimilant, apponunt, quae tertia concoctiori .citur. Quoniam vero, neque alimenta in ventriculo , neque chilus in iecore, neque languis in singulis partibus ita possunt a natura concoqui, & superati , quin alioua temper remaneant, quae ad huius-rnodi coctiones inepta sunt f hine fit , ut si neulae conet ones var. i non ea reant excrementis, de quibus quidem, atque instrumentis ad illa accommodatis siquis plura cupit intelligere, is videat Galenum in omnibus libris de sac. naitii de tuen.val. cap. I x. 4 de usu artium a primo cap. usque ad sept.& t lib. s .in quius tractantur accuratissime quacunque ad omnem coetionem. & ad Omnia corporis excrementa pertunent. Quo loco obiter Actuarius notandus eli inconstantiae, &erroris, qui lib. de different. Vrin. cap. s. docet quattuor esse generales concoctiones; prima in ventriculo, secundat in uenis mesaraicis, & iecores arte caua; tertia in gibba parte hepatis, & uenis quae ne proficiscunturi quarta in postremis corporis pamicius . In primo autem lib. de eausis Urinarum eap. et tres tantum commemorat, prima uentriculi, secun da in eauis hepatis partihus , tertia, qt s in uenarum , cenere perficitur, in qua re ille recedit a destrioa G leni , qui apertissine ires tantum coctiones agno scit , si quidem certum est , quam praeterea Actu rius excogitauit coctionem venarum , ad communem iecoris coctionem plane reserendam esse. Cum istitur apud Galenum ires tantummodo gener las coctiones sint, atque in singulis uaria generentur excrementa , utina a consensu omnium quodam si nostri corporis excrementum, dubium est, quom do illud fiat, & cuiusnam coetionis excrementum statuendum sit. Montanus velonense lib. de tinnis

cap. I. censui turmam renum racrementum esse, qui

scrihil renes subtiliorem partem sanguinis, quam suciacositatem vocat attrahere, concoquere, ac demum, quod superest ad vesicam deponere. In qua eadem opinione G denus x. de nat fac. c. .f. de usu paratum. s. scribit luisse Lycum Macedonem veterem mm

dicum

Qua quidem opinio est perspicue falsa , R resutata immo irridetur a Galeno. Et si vero id verisimile est,

omnes pararculas nostris corporis, quae nutriuntur, aliquod excrementum creare, tamen solos renes, compota tam exigua tantam excrementi copiam habere, nee cotis quin est , nec rationi consentaneu in. Quod quidem Gas. explieat exemplo pulmonum; atque alimrum maiorum viscerum, quae longe minorem excre menti copiam ggnunt , aliisque euidentibus rationi bus ita aperte confirmat, ut superuacaneum si ea lo gius referre. Mercurialis lib. I. cap. 1. de eacreia mentis,docet urinam n hil aliud esse, quam materiam potulentam, quae in. iecore aut vasis a talore naturali aut praeter naturali alteratur , arenibus attrahitur , demumque in vescam reponitur. Quam sententiamias propemodum rationibus conatur confirmare, quod animalia quscunque vel nihil vel parum bibant e reari vescae Secundo quod animalia, quς multum hi-hum,multam quoque urinam reddant. Tertio, quod ex prsceptis medicorum, quantitas urin* potioni assumpis debeat respondere Quarto quod in supple Lsione vi ins Medici potum interdicunt, idque ne urinaequantitas augeatur, Quinto, quod aquae thermales ta-ies mingantur, quales assumuntur , quod argumento esse potest, huiusmodi polum in iecore, & venis nutilam mutationem suscipere. Sexto quibus demum nonnullas aucioritates attangit H ppocrat. Gal. Platonis in quibus tesciendis nolo tempus mdere cum liceat

omni apud ipsum videre. Ceterum quia mihi no est propositum multas alsorum hae de re opiniones re ferre,& consultare,illitis unum dic rationes,di auctoritates Mercuriale, id pia .e demon lirare . urinam ma gna ex parte ex materia poculenta suppedi Iam . eas vero i sentio,non iidem concludere ex sola atque uni ea materia potulenta urinas ulla e . Namque foetus in utero nahil potat mingit tamen Der vrachum. 2.nonnulla animalia n hil bitiunt , nihilominus mHagunt,ut cuniculi. s. sc homines multo copiosus inii Eunt hyeme, quam si late , eum tamen tunc minus s

leant potate , 4. Ceseb eiae certiam est iam circiter annos 3 o. in hic Academia fuisse Tullum Chri g num Dalinaliam, iuris studiolum, qui nihil prorsus bibebat, neque vini, neque aqυς , neque alicuius rei humidioris , nihilominus mitigebat, di satis

copiose , s. Sit altera ex parte multa runt animantia exempli gratia aves qus b: bunt , se nihil miniagunt .

Quamobrem hac in re ego sentio ita habendum es.se, urinam non solum ex materia potui tria, sed etiam in uniuersum ex omni materia fieri quscumque potes liquescere, atque urinae sotmam tecipe e. Ea vetemultiplex isse notest. Ac primo serum quattuor humorum,qui continuntur in venis, a deo vi Ga cacis diaxerit quartiὸ aphor.2.vmnas purgare totius co poris surosam humid iratem. Immo vero I.epidae t. r. volo. a.definierat de sen entia Hippocrat urinam nihil aliud esse, quam letum humorum in venis contentorum. secundo,s mis guli humores, quos medici docent, &exempla confirmant,& reparatim , & coniuncitin pervi inas purgari saepenumero. Postremo est cato adeps, S si qua sunt aliae nostri corporis partes, quae possunt liquari , N in urinam conuerit. Unde Iuni utinae Melanchoha,putiit.biliosae,sanguineae 1litosa,pingues, rulentae , ut posterius videbitis , pro varia materia , qtis illis permiscetur , S per hanc viam puragatur a

Cum igitur urina ex varia,& multiplici stet maiateria, id restit, vi paucis verbis intelligatis illius generationem, quae apud Hippocrat. N Gal. est eiusmodi. Nam quod attinet ad potionem,ex qua certum est maiora ex parte fieri urinam , cum, sicuti eliganter sciabit

Galenus 4. de usu par t. cap. s. vel disicit e,vel nulla ratione fieri potuisset,vi ch lus ex alimento in ventriculo latius commode deduce et ur, & petie iraret ad umna ecoris.quae &mni la humiduas, tamquam veniaculum illi fuisset permixta. POllo hunc tam praeciarum, di necessarium usum pristat,ut proptoea H p. postre mis verbis libri de alimentis huiusmodi humidum vocavetit Maria rhaos , idest vehiculum nutrimenti, qui ita smul eum appellatione usum quoque illius voluit ostendere. At vero postquam haec humiditas , Aea quea materia suo ossicio perfuncta eli, ut chilus adactur, & usque ad venam cauam penetrauerit, nec prsterea alium ulum possit pi .illare , ta inquam onus inutile venis futura, non debuit amplius man re in corpore, quandoquidem chilus in iecore elabo. ratus benescio vesiculae fellis ac lienis duplici bile e purgatus, atque in vena ea ua formam sanguinis conis secutus non amplius huiusmodi vehiculo indiget, partim quod per ampliores vias deinceps deducendus sit, pallim quod a calore pruno iecoris , deinde cordis, qui multo est vehementior, magis fluxilis natura sit redditus, Quam ob rem renes a natura sunt instituti umque ips venae cauae adiaceates, quae quidem per quasdam

venas,quas emulgentes vocant, illud aqueum, & sermsum excrementum attraherent , ac demum per alia vasa , qus uret eres dicuntur, in uesicam urinariam deponerent. Quatenus autem ad reliquas urina ma tersas pcrtinet, oe quibus paulo ante diximus , equi. dem puto ex iis quoque urinam fieri . N augmri , quotiescunque, vel una, ves altera, vel omnes possunt in corpore liquescere, di seros a natura acquirere, quae

355쪽

nudi dei sis eadem ratione a renibus attrahuntur,

di in vesicam deiiciuntur. Α tque hae de materia,& generatione urina pro instituto nostro uobis in praesen vitat satia.

π Αe eum propemodum infinitae soleant a variis XI Auctoribus adferri, nobis statutum est nonnulistas tantum colligere, quae uidentur maioris momenti, ae magis ad institutum nos tum accommodatae Cum

igitur differentidi rerum maxime proprie a substantiae rei diuisae accipiantur , aliae ver ab accidenti aliquo, quam mei dum Auctores passim , & inter caeteros Hippocrat.& Gal. diligenter secuti sunt, colligendis

disserenitis febrium, & rerum omnium,quae ad usum artis Medicae pertinent, mihi libet hae ipsa methodo utinarum differentias inquirere. Itaque citra eas dis feremias potissimum versabimur hoc tempore, quaeptimo ex substantia, deinde ex accidentibus possunt taberi. Et quoniam digerentiat sumptis ab accidentibus

sunt propemodum innumerabiles, quatenus nonnulla sunt substantiae prosim ora,& magis propria nonnulia

Ia vero magis remota, atque extranea,nm paucis ciuiis

husdam volumus esse contenti , quae ex accidentibus substantiae proximioribus,& magis propriis accipiunetur di omnino utiliores videntur Huiusmodi autem di fletentiae mea sententia partim ex colore, partim ex contentis colligi possunt, cum cetera: Omnes lone ius a substantia videantur abesse, que ad materiam in stullinam tractandam pertinere. Quam ob rem vos cirra illas disserentias urine piscipue ver labimur , quae in

his tribus veluti sontibus eliciuntur. Quod quidem eo libentius facimus, quoniam Galenus in huiusmodi eontemplatione haec ipsa tria capita sbi ipsi eum pri mis videtur proposui ne, qui hete hahet 4. de tuen. val.

cap. 4. aestimare prstereamine tum consisteni iam,tu in colorem oportebit, sed nec ea, 'us in ea pendent, aut resident praetermittere conuenit , sed omnia perpendere. Quod igitur ad urins substantiam pertinet,

hine tres principales aecipiuntur dissereniis, ut colla-gitur ex Galeno I de Cribus cap. I x. circa principium.

Namque alis sunt tenues, alis ciassς , alis inter utrum- ue extremum medis & moderats. Tenues quidemunt urine, quς a mediocri recedunt crassitudine, ae nondum liquoris,hoc est concocis.& absoluis ut inssubitamiam sunt adeptae. Crassis autem sunt iusto crassiores, & que supra modum in liqvorem , & eon. gruam minς substantiam conuersae , & semper sunt perturbatς . Mediς uero, ac modera is sunt, quς n que crasst,neque tenues mediocrem quandam,& conis uenientem urinς formam, & substantiam sunt asse ars,ac secundum naturam se habent. Quo loco notam dura ess,ad hane differentiam tenuitatis,ac crassitudaianis alteram disserentiam posse teferri, qus apud complurimos ad perspicuas , di pertustatas urinas peristinet.

Nam quς sunt uriis tenues hs sunt necessario peruspicuς, qu autem sum crasis, hs necessario sunt per turbat , ut manifeste coli igitur ex Galeno loco proxume citato. i. de Crisib. a. quς quidem urins perturba is apud Galenum sunt duplices 4.apho. m. To. qu ly- nonnulls redduntur perturbats , di tales longiore tempore manent , non nulls vero deinceps sedimencrassum deponunt , Nelarescunt. Ets enim tres alia

quando turbidarum urinatum differentis ab eodem

Galeno tradits sinis sciendum est , illum uinc tenues quoque utinis , qus purae minguntur quadam conseiacutione doetrinae simul,& per uitatis consedisse, quς revera ad perturbatas non videntur pertinere . A

que hactenus de differentiis urinarum , quga primo

fonte nempe substantia earum generaliter constitui possunt . His secundo loeo succedunt disserenii qus summuntur ex colore ; Qus quidem eis apud Actuarium,& est eros Auctores plurims sunt, & pr pemodum infiniis, mihi videntur satis commode ad

certum quendam ordinem,& numerum posse res ri. Ne quis putei me in prςsentia naturam coloris esse ex aete traefaturum , quod a meo instituto longissi me abest, squidem mihi statutum est nullam colorum historiam,&qusdam tum malim vobis reserre, qu

tenus positus huiusmodi utinatum d: fitentias intes ligere Itaque selendum est quod alioqui Aristoteli,& omnibus Philosophis in consesso est, inter omnes colores duos thum,& nigrum, piscipuum obtinere loc si,

atque ex ias tanquam duobus ea tremis inter se commixtis csteras omnes colorum disseremias originem

habere. Qur quidem tot, & tam variae existunt, ut Plato dixerit in Timso solum Deum illas eaquis te co gnosce tei distinetuere posse. Ceterum ex tot, & tam variis colorum dis remus, nos Galeni exemplo , at rue imitatione, primo de Crisibus t a. paucis qui iaam contenti erimus, ut omnem coli fusionem fugi mus. qnas quidem putamus instituis nostro, satisfacere posse. Ilis vero sunt sex numero, quas totidem preeipui eolores eonstituunt,arius nam trum, pallidus,

retiis lauus, ruber, & niger, de quibus fgillatim quidem , sed breuissime dicendum est. Sed ante om nia illud est ieiendum, huiusmodi colores magis , aut minus, vel ut vulgo dicitur, intense , aut rei se t

les esse. Quos quidem ex Galeni obseruatione , ac sententia ita licet distinguere , ut qui intense tales sunt, simplicitet proserantur , urina alba . urina pallida , qui remisti autem , non simpliciter , sed adiecta partieula seu prs si ione, quae nonnunquam immanuendi vim habet, qus Graeci ti a Latinis sub , dieitur, urina sub alba, subpallida. Itaque urina alta illa est, quae aquae , Crissalla, mus, vel alteri id genus albo colori similis est. Unde apud Actuarium,&alios seriptores huiusmodi urinae a ques, niveae, atque et istallina dicuntur. Vrana autem subalba es, quae abnae intensa, de exqui sta albedine parum recedit qua

Ies utinas idem Λctuarius lacteas, glaucas, & caropas

vocat

Quat quidem nora ina ego nihil moror, modo rem intelligamus, nempe urinas subalbas dici. quae ad ne scio quem pallorem declinant,de quibus,&eorum natura & duserentiis Galenus distae sermonem habet

Epidem .seel. 3. comment. Io. Galenusura subalbae

colorem una vel altera similitudine nobis demonstrat, qui inquit huiusmodi colorem smilem esse, uel vinis abunde tenuibus, & albis , uel aquae, in quam parum

oui, terrae cuiusdam luteae, vel halis in iaciatur. Siquidem talis vina tenuia,& alba, & aqua ea ratione permixta sis intensa,& exqui sta albedine nihil discedunt, &leianissimum quendam colorem pallidum praeseserunt. si pauca grana hordei decoquantur,& parum bulliani in aqua, illa admodum apte eiusmodi album colorem videtur repraesentare. Secundo sequitur urina pallida

cuius imaginem refert aqua , in qua terra aliqua lutea , uel halis copiosus permiseratur super pallida autem remise talis in , magisque ad album colorem vergit , qualem colorem pina , triticumque quodammodo ad album declinant , uidentur referre, unde nonnulli hane urinam palearem uocant. Teriatio succedit urina rufa quam Graeci tori vocant, for tam , quod ignis flammam repraesemet a quam nonnulli auream appellam, quae auri colorem prsia se erat. subrufa autem eundem fere colorem , sed remissiorem obtinet. Vnde quidem inter utramque hane dissereni iam , qim urina rufa colorem a N puri , subrufa autem colorem auri non pu ri videatur repraesentare. Dicio succedat uri v a na

356쪽

na flava, quem colorem aqua prae caeletis uidetur indi.

care,in qua flores croci sunt dissoluti, unde a nonnullis croceus dicitur. Sic vi tira ivlulaua,& sub crocea est,qus non ita inten Se hunc eundem colorem sortita est; Neisue veto velim hic hi quem vestrum perturbati, quia i scite,aut non nisi cingiore tempore. N seruatione,aut potius nulla ratione huiuhr Odi urinatum disse rentiae a coloribus sumpta ita exacte cognosci, & di

stingui possunt. Quod sane verissmum est, si quidem illud vobis satis esse debet, si a colore albo ad alios progrediamur, pro maiori ab ipso, sed minori accessu ut recessu,reliquos colores, pallidum, inquam rusum . &flauum,nec non subpallidum, sub rusum,& subflauum posse constitui . Quandoquidem cuique licet,hoc veluti eatena a colore ibo ad pallidum, & subpalliduni,

a subpallido ad rufum , di stiti rufum a subruso ad

sauurn, & subitauum colorem pertinere. In qua qui dem urinarum cognitione, tametsi non ita exquisia,exonanthus numeris absoluta, unusquisque uelirum iure debet in praesentia aco uiescere,donec longiore usu, ac bonorum Auctorum lectione pleniorem detis quo que cognitionem consequi possitis . Sed secundo,quae testant, colorum differentias persequamur. Utinarusa, quam Graeci/--, uocant, illa est , qua colorem rubeum piaeleseri, qualis in malis quibusdam classis,

S aliis id genus fructibus repetitur. Qui quidem

coloricum sit multiplex,uarias quoque huiusmodi uri. natum differentias constituit. Avicenna hunc colo is rem triplicem iacit; primo, rubeum clarum , qualis est color Rosarum vulgarium , quibus atomatarii utuntur conficiendo oleo rosaceo. secundo, rubeum vividum , qualis Corallorum esse videtur a Tertia rubeum Obscurum, qualis est color Rosarum , quae Damascenae dicuntur ex quibus Zuccharum Rosatum

fieri consueuit. Quam sortasse diuinetionem Aut

cenna accepit a Galeno Comment. a. in a. proreti c. Commentas qui tres itidem urinarum rubeorum disserentias ponit,tubras, mpen Ierubras, S suburbas.

quae quidem ita ab illo disponuntur, ut utinae impense rubrae, di subrubrae sot veluti duo extrema, rubrae auiatem inter illa medium locum obtineam. De quibus longius agendum non est , quod exempla indicantia priores differentias : rubri coloris apua Avicennam, posteriores quoque apud Galenum satis possint in

dicare .

Potirem restat color niger, quia: nonnullis colore extincti Gihonis solet circumscribi . sed equidem

puto hunc quoque colorem pro maiori,vel minori nuertite varias quoque driserentias continere, scuti deptioribus coloribus diximus. Hactenus dedissereniatiis. Vrinarum, quae a secundo sonte nimirum acolore desumuntur. Itaque remanent differentiae,qus accipiuntur a tertio sente, nimirum, Contentis, quae Dusa amana. Graecis dicuntur, quo quidem nomine comprehendimus omnia quaecumque vrinis per

miscentur, atque in illis conspiciuntur. De huius modi contentis, ae potissimum de ea parte, quae resi det in fundo vasis, & vomsa, sedimentum dicitur, medici cum aba multa , tum in primis duo disputant. Alierum utrum hypoliass in urinis sanorum eademst , quae in urinis aegrotorum. De quibus plerique praeca pue, ut Tuli sanus Olim, & proximo hoc tempore Altimarus peculiares , N longissimas disputatim nes fecerunt,quas ususquisque suo arbitratu uidere potest. Ego vero cum nolim, ves istas, vel alaas id genus quaestiones agitare,qus a proposito nostro sunt aliena, illud unum dico,quatenus ad primam partem,me sem ire cum Galeno, hypostasin, quae re vera' sit hypostas si non in qua crudi humores deponantur, cuius

pseudo hypolla sis meminit Galenus primo de Elementia, capitulo a. primo de Crisbus, cap. a. excrementum esse tertiae coctionis ex illa sanguinis parte genitam, quae in substantiam, & nuit itionem mem. brorum conuerti non potuit. Quae taetrina maniae.

se colligitur ex Galeno i proanost. Comment. vlti t. de different. Abr. cap 6. s. de Praesag.ex puishus,cap. I. Quatenus autem pcrtinet ad alietam quicquid alii sentiani)equidem puto utram qui hypossas m tam in sanis, quam in aegris , nam, eandem esse, eoque lanium differte inter se, quod hypoliass lanorum expuriore, & probiore sanguine generetur.qualis maxime ad nutrienda sana memb a necessimo requiritur. hvpolla es uero aegrotum ex impui sore, & improbi

re sanguine originem habeant, qualem verisimile est, vel magis necessarium in agrotis reperiri. Quae doctrina colligitur ex Galeno 3. Progno. Comment. 37. primo de different. febr. cap. s. ubi de Sedimento inurinis generato multa docet. Atque istud potissimum uarium esse, quod ea humoribus secundum naturam ves praeter nasutam decidat, uel Originem habeat sed ad contentorum differentias accedamus , quae quidem , etsi a plurimis variae plurimaque ad seiuniatur , illae nostro instituta erunt satis , quae credentur maioris momenti, & sunt huiusmodi. primo aloeo,seu stu, i ii quo contenta continentur, quae potissimum triplex est, ut docet Galenus a. Prognost. CO men . 16. Nam quaecumque in urina continentur,

vel in superiore, ves in inferiore , uel in media vasis

parte consistunt, qus etiam varia nomina sortita sunt. Quae vero in supeficie est Graecis maestia Lar suspensum,qus infundo Giς. 'fialis Lat. Sedime tum dieitur. Tameis Hippocrat. quod notat Galeianus x. Progn. Comment. 36.3. Epidem . se l. r. Comment. 4. nubeculae nomen non solum ad contentum superioris partis, sed etiam ad su lpensum partis medis accommodate consueuit. Secundo sui ii disse teniri a substantia, seu materia, quae in urina contianetur , squidem non solum nubecula , suspenso,& hystos ass , sed & alia multa nonnunquam inurinis solent apparere, eapillamenta sui furacea, lapii li, arenuis, pus, sanies , aerumi, sanguis, lumbrici, de forte id genus alia. Tettio a quantitate seu m

do, quςcunque enim continentur in urina, ves sunt

magna .&copiosa, vel parua ,&modica. Quarto sunt differentis a forma, seu figura, quam contenta obtinent. Namque nubecula, suspenso , hypost,ss, sunt erasis, ves tenues, d uuls , vel unitae, I tunds , oblongae , piramidales, vel alia forma pis du , demum squales,vel insquales,quod quidem squalitatis nomen, uti insqualitatis ego interpretor i quicquid alii velint ) non ratione temporis , quod ho- dis , cras , & perpetuo eadem sint , vel diue is, sed ratione ipsorum contentorum, quς inter se plena sint, &ς qualia, sicuti uiam dicimus squalem, ves inςqualem, minime habita ratione temporis, sed

suarum partium. Qii. n. uia tota plana este uesqualis dicitur , qn auther alias partes ascendentes, alias descedentes; inaequaris,ut scribit Galenus in I. Com. de offr Medici cap.

ix. Vnde contenta an utinas dicuntur aequalia,quanὸo plana sunt, nec varium partium situm, aut continua tionem Oh tinenti sicuti contra, in aquai,a, quando plana non sunt, sed variae eorum partes vario stu continentur. Quinto sunt disi rentiae a colore,qui quidem, mea sentent ia,potest esse mul ii plex,immo vero quiliabet ex iis,de quibus supra diximus, tamets experie tia demonstret, tres praecipue, album, rubrum, & ni.

grum, modo alium, modo unum in contentis appare

re , adeo ut cateri omnes facile ad illos possint te

postremo sunt differentiae a tempore t Contenta enim quaedam cito,quaedam tarde apparent, qusdam singulis d1ehus , &omni tempore subi ipss similia sunt, quadam indices aliquot mutationes faciunt . Actuarius,& alii quidam, alia inter contenta comemora at,quae ab illis coronae,bullae,spuma,& forte alus nominibus donantur, de quibus non pertinet ad meum

institutum longius agere,quod ista omnia, si diligetii er

357쪽

Gnsderentur,ex dictis facile possint intelligi. Hae de Urinarum disserentiis satis. CAPUT III. De causis Disserentiarum Vrinarum.

TErtium sequitur eaput de causs urinarum , de quibus eum multa dici possint , nos circa illa

tanture modo uersabimur , quae nobis videbuntur utilioraiae magis ad nostrum insit tutum pertinere, sicuel hactenus de duobus plioribus capitibus saetnm est. Quoniam uero Medici Vrinas contemplantur, atque eatum causas inquirunt,ut possint a Metus pra ter naturam intelligere, & curare, ex doctrina Gal. 3. de Symplom. causs. primus s quis primum intellipat,ex quibus.causs urina per sacvatem efsciantur , is facile quoque morbosarum urinarum causas potetit intelligere. Itaque tres videntur praecipue causae generationis tinae . Prima materia.. quam statuimus esse potio Mes,& humores,ti carnem,& adipem,& fi quod aliud est,quod possit liquescere,& in urinam conuertit. S cunda emciens, quae non alia est,quam facultas natut Iis,atque ea potissimum, quae concoctioni, di generarioni languinis dicata es . Tertia in stramentaria,Omnes sunt illa partes, uenae in primisaenes, urinarii meatus, di , esca, quae ad e sciendum, & purgandum huiusmodi excrementa tum a natura instituta. H lic acile est urinarum causas maeter naturam colligere. Nam quaedam, si tres propositae causa conueniunt, ac secundum naturam de habent naturalis, atque prima redditur inna ta s urina declinat a statu naturali Ar id si vel propter unam , uel propter plures ex pra diciis causis, qua propriam naturam non seruant, necessa. xium ess . sed nos singulas dissetentias confideremus,ac primum causas tenuium c crassarum urioarum inquiramus qui a substantia accipiuntur, di primum Deum sbi uendi eant. Pia termissa vero opinionibus ego quidem puto ad mentem Galeni utinas tenues reddi propter unam ues alteram, uel omnes causas, ex quibus modo diximus naturalium urinarum etenera tionem c stare. Ac primo uitio facultatis alteratri cis , quotiescumque illa a congrua coctione deficit. Cum enim coetione semper Crastiora reddantur quod in publ. leti. Cum Aristotele,& Galeno satis de monias rauimus) facile est intelli gere, quomodo ex dehili &im perseera coetione urinae tenues reddantur. Quam obrem,& quas us caulasticultas alteratrix potissimum in iecore,& uenis a proh a concoctione desciat,asio loco declaratυm est. Secundo , urinae tenues fiunt vici materiae,ut si quas exempti gratia, copiosorem aquam putauit,quod manifeste videamus usulueuenire, qui, aquas thermales accipiunt , In quibus urinae , plane tenues, & omni ex parte a ques similiter reddi consu Nerum,quod propter celerem transium minime posia sunt alterari .Tertio urins quoque tenues redduntur 'icio instrumentorum,s illa fuerim ues ohs ructa,vel aluam male a Metti, adeo, ut non nas,quod tenue est, per ea permeare possit. Ad quem modum scribit Galenus, ε. de locis ac se ei. cap. a. in nephriticis ab initio aquosas adm dum a purasque urinas reddi , quod tune renes alapide sint obstructis sequentibus autem diebus . postquam obstructio aliqua ex parte ablata est , inins

crassiores fiunt , quotiescumque huic aquos excremento alii, ae precipue crudi humores permiscentur.

Quod quidem multis rationibus fieri potest de quibus Iongius agendum non eli. Quoniam vero diximus ad iras dissilentias tenuitatis, de crassi rudum alteram manifestum turbationis obscuritatis , & per spicuitas, posse reserti. Sciendum est, ex Galenci 4. Aphos . Comment. 7o. urinas perturbatas redda,quod multi crassi humores in venis a calore agitantur squia

dem hine fit ut multi secti,& eras; humores,per urins substantiam misceantur, di dispergantur, ea quu alia

peruthaia reddatur.

Quod quidem nulli mirum debet videri, cum huiusui Odi humorum astitatio, di ponquam urinae muctae sumatiam perseueret, sicuti ipsa quoque urina ex nos ro corpore exiens, quandam caliditatem per al quod temporis spatium seruare consueuit. Si quis autem cupiat mag s aperie in te ligete , quidna Gai nus per huiusmodi humorum agri a ionem intest gat, is sciat, illum nihil aliud, quam conccietionem in relligere, ouod manifeste declarat 4. oe tuen. valet. 3.

hi haec habet. Qiaod si pertu ibata si urina , qu

iis iumentorum vi hiur et udis hiare oribus indicatumnas refertas esse , non tamen cestire naturam , sed eos valentia concoquere studet. Quam eandem senistentiam licet coli stete in primo P. Oret. Commen . a s nee non 3. in pliu O PIi r. Comment. 1 o. qio loco marandus en , error vulgarium medicorum , quivb.cυn queuidem utinas perturbatas,1 alim pronuntiant i hiem , vel re orbum ens malignum , cum

tamen Galerus id tantum aperte nos doceat , huius m d utinarum turbationem non allier ficti, ne que aliud quam crassorum , & uiscidorum hum rum agitationem , di conclaetionem piaten ciere r ausae autem propter quas urinae uel turbatae mi guntur , sed paulo post resdent , uel turbatae Ic go tempore aut semper maiest , quae dua turbatatum utinatum. Trentia a nobis ium ι Oiuti Iura. Praeclare ex phetatur a Galetio primo de Crishc t cap. i a qui uocet pro maloie et minore Minoturi, agnatione, ac materiae concoctione ali ruta iam contingere. Namques pugna inter naturam , Δ hon Oic, est , propeia inodum par . vi neque natura ab humor hus , n que hun ues, a natura superentur,acleo,ut partes urinae crassiores a tenuibus nequeant superar , tunc peris seueran te adhue , di vigente in humoribus huiuim di agitatione, L mI DIbatione , urina ron solum perturbari minguntur, sed etiam turbatae necessario remanent. At laeto, si natura Ita cum humoribus pugnet , ut illos incιprat ex nugnare, adeo, ui classoruma tenuitius, botrorum a in x secretionem. ac manife stam coctionem incipiat molli , tunc miti iam rem nente agitationa urinae Drhatae auidem minguntur,

sed paulo post res dent. verba Galeni sunt huiusmo da r me non urinae statim Iubii dent , parum adhue insqualis perturbationis remansisse silvificant. Quae uero temper si num manent , u gere adhue perturbationem in sanguine demonstrant. Ex quo idem docet alteram vi mam , quae turhata mingi iur, eo fetiimuero subsistentiam ostendia ceteris esse me

liorem , ac indica e m Ibuna non multo post conco ctum iri. Alteram au em , quae turbata mingitur,

ει turbata permanet, esse minus bonam , quippe quae longiore tempore, & vrrtute robusta ad concesti ne in indigeat. A que hactenus de causis differentia rum, quae a substantia urinarum accipiuntur . postruas inaedus sequuntur . quς sumuntur a coloribus, e quibus quidem catas uariorum colorum , qui in urinis apparent . cum plurimae , ae maximae sint dissicultates , uarisque Philosophorum , ac medi- eorum opiniones , mihi flatu in est , pretermissa omni disputatione, illas tantum cotisas uobis e plicare, quas equidem puto ueriores tale, ae pocim mumdoetrinae Aristotelis, S Galeni magis consentire. Itaque duae pi scipias videntur esse cauis, prinpter quas urinae varios colores acquirunt, alteram prinpter diuersam eoncoctionis rationem , alteram pro

mer vanos humores , qui illis permiscentur. Ad Ad quas duas causas ceterae omnes, s qus sint, facile

mihi videntur posse referri. Ceterum utranque huiusmodi causam prsclare mihi videntur tradidisse Hippocrat. Eu Gal. Hippocrates quidem locri singulari Epidaeti. textu 1 s. qui hecharit. utina eiu luem cum

V a cibo

358쪽

3IO LIBER s

eibrum poni eo oris est, lac veluti humorum in corpo

re colli quatio existit. Galenus vero Urina nonnun quam ei, quod potum est in colore similis apparet, ec.

Sed eatisas fin las in Urinis breuiter perpendamus. - , s urinae nihil alterantur, & concoquantur,

quod multis de cati sis fieri potet athae remanent,

quales diximus appellari aqueas, cristallinas, niveas. Si verta debiliter , atque utcunque alterantur, tunc proximi generantur colores, subalbus, pallidus, sub pallidus , & qui deinceps generantur colores . Ait ra autem es parte si alteratio , & eo octio tantum piscedat, ut supra modum, atque naturae institutum fiat, pro vario gradu sesterationis, cateri tantum e nerantur inten res e lores ad nigrum usque, quandoquidem ita generaliter habendum est, a proba, &naturali coctione iecoris potis mum , ac ven rum, colares quoque Urinarum probos , & nat

tales fieri , qualis subrufus est . & suhflauus . Ex debis toti autem coctione, & ealore naturali reddito debiliore, remissores eoloresalbum, subalbum , ML Bdum , subpallidum generari, ac demum ab eximio calore, & ni a coctione, colores intensiores ori ianemi habere . Que doctrina est Gal. i. de Cristius

cap. I 1. Sed tamen sciendum est, ex eodem Gale.

Eo loco citato,necnon a. PT n. Commen. x s. nistram

urinam fieri , non solum ea immoderato calore, ut ea lorem natiuum extinguens , pr mum liuia um , deinde nigrum colorem inducit, sed etiam ex restigeratione vehementi, scut in partibus extremis nostra corporis contingit sapenumero, quae non minus ex immodico calore, quam ex vehementi frigore, huiusmodi nigro colore afficiuntur . Eis At genteismus, Mercurialis, S alii nouatores, huc Galeni se

tentiam non omni ex parte Iecipiant, qui contendum

nullo modo fieri posse, ut vivet re homine . talas aetanta frigiditas in partibus internis possit excitari, quae valeat nigras Vtinas et Ecere . De quibus non multum laboro in praesentaa, quia ad tuendam Galeiani sententiam puto id salis esse, in partibus internis calorem natiuum usque adeo remitti ariquando . &refrigerari, vi proxime eat nil rur . adeo ut summa cum ratione dixerat Galenus , se nullum unquam seruatum vidisse, qui huiusmodi nigras urinas miniaxerit,de qua re alias . Secunda causa colorum in Urmis fuerat variorum humorum permixtio , pro quo scaendum est, quod Galenus docet s. de vis partium,eap. 4 ad finem, numirum, partes nostri colporis, quae per amplas vias accommodatum succum ad se trahunt, non posset in sum succum purum, syncerumque trahere, sed alte rius euiusdam diueis permixtioni adulteratum. Si veris eiusmodi attractio per angustas vias, ac per tenuia , ae Obscura trahentium instrumentorum Otificia fiat, tum familiarem succum syncerum, ac fine ullius alterius permixtione trahere . Ex quo satium est, ut vesica sellis succum quem natura sibi trahendum raescripserat, solum syncerum, ac omnis aliet talis expertem ad se trahat , eum angustis quibusdam, di inuisibilibus finibus vasorum, qua a se ipsa in

iecur inseruntur , contingat eiusmodi attractionem fieri. Cum altera ex parte neque lien, neque renes,

quod virumque membrum ampliora trahentia vasa sortitum est, accommodatum tantummodo sibi su cum eliciant, quandoquidem, lien non solum proprium succum melancholicum, quo nutriatur , sed etiam simul aliquod, antequam ad ipsum perueniat, sanguinis attrahit, quem venae , uuae sunt in omento trahere ad se ipsas occupant. si e renes praeter uri nam, multum quidem flauat bilis, multumque tenui ris,ti hutnrdioris sanguinis, & omnes prope modum humores, quicunque in venis , & arteriis continentur

Laapte natura trahunt.

Ex quibus alla quidem san mine n utriuntur, hilis autem, ac caeteri humores simul cum Utinis, ad vesicam

transmittuntur. Itaque renibus,ru propter amplituadinem trahe imum meatuum, & propter sal nutrit. nem,& propter alios usus natura tributi. m est, ut non

solum Utinam, sed simul quoque sanguinem , flavam

talem,& alios humores arata han , ea quorum mixtim ne fit, ut in Uranis varii colores appareani. Ad quem modum in febri quotidiana,in hydrope amurca peris mixta pituita , in febre tertiana , S icterra permista

flatia hile, in febri synocha, Se in nuri ne iecoris permixto sanuuine. In febri quartana,& iciero nigro peris mixta melancholia, latia, alba laua, rubra,re graco spiciuntur. Et quando finguli humores ex varus duis serentiis, nec non colorum gradibus constant, praeter quam quod a rebus quoque externis, exempla P alia

mentis, medicamentis, exercitatiouibus, alterantur a ae varios colores acquirunt.

Praeterea vero, quoniam non unica mensura, sed modo parcius, modo copiOfius Vrina permiscentur.

hinc facile est intelligere causas tot vari rum col rum , quos iam supra diximus in Vrinis apparere I Id quod exemplo unius flauae bilis, qus maiori ex parte Urinis permiscetur,duobus verbis mihi liceat illustriare. Cum itaque varia sint species bilis, tam natur iis, quam praeter naturatas, quae variis quoque nomianthus appellantur, de qui a non pertinet longius ad meum institutum in praesentra agere , s accipiamus bilem naturalem,qua generaliter lor quam suapte natura obtinuit apud Giacos tum flaua, tum pallida diei tui. Huiusmodi tali 1 s moderate eum urinis misceatur, colorem pallidum, di subpallidum, si verti permixtio fuerit largior, colorem rufum,& subrufumesicit. Si vero accipiamus bilem praeter naturalem vitellinam, prassinam , aeruginosam , ex iis etiam pro vario illius colore,& calore, nec non pro maiore,& minore illius permistione flavus, subflauus, & deinceps.

teri urinarum intensores colores generabuntur .

Ex quo egemplo idem de caeteris humoribus statuisse

licet

Itaque ad causas differentiarum, qua ex contentis

accipiuntur, ae lolae restam, veniendum est. Cum a

tem disserentiae hae plurim siti omnes ni sallor ad

duas praecipuastaulas mihi videratur posse referri . Altera ad varietatem cone in oris, altera ad varietatem materiae, quae concoetioni subiicitur. Sed singulas disserentias, atque earundem causas breuiter perpendamus . Prima disterentia fuerat a loco, in quo, veIinistiore,vel superiore, vel media contenta resident runde varia quoque nomina sortita sunt. Ergo s ex una parte eoncoctio exigua fuerit, vel nulla, ea altera si materia fuerat tenuis , conienium in superi loco, Nebula erit. Si vero concoctio pracedat, di materia quodammodo erascessit, contentum medium locum occupabit, Ssuspensionem monstrabit e si demum eoncoetio sit absoluta.& materia adhuc crassor, eo tentum infimum locum petet, &hypostas m essetet.

Ita enim in summa hahendum es, contenta quo sunt crudiora, eo magis ascendere, quo magis sunt cocta, eo magis deicendere , ut ordine ouodam in morbo crudo fiat Nubeculavitacedente e ctione,ex Nu cuiala Suspenso,ac demum cottione absoluta, ex Suspe ne Sedimentum genoetur . Pariter contenta quo sunt tenuiora o magis ascendere, quo sunt crassiora, eo magis descendere. Quod rerum naturae maxime conuenit, adeo, ut si quod coquitur admodum tenue fuerit, nulla unquam in Ul1Dlsccntenta resedeant , sed perpetuo superi rem locum retineant. Ad quem mocum scit bia G

len. I.de de Crisibus cap. 3 1. in illis corporibus , quae vel tenui victu utuntur , &iis a sitiuntur sehribus . quae ex tenuibus humoribus squalis est flaua hilis agenerationem habeant , 1eaimentum nunquam in Vrinis apparere. Meunda est d flerentia a varia re teria , quae praeter nebulam, suspensonem , &s

dunenium quandoque , in Vria is concinetur areis nutu,

359쪽

tulis, lapillis , eapillam his , fui suractis , sanguine,

pure , S reliquis, de quorum causs non est hie lo cus, ut longius agamus , quia, sauente Deo, iis c mulate sumus facturi in peculiari tractatu de assicii hus renum , & vesicae , ad quem haec Omnia pertinent. Causa istius di flarentiae manifellis snis est.

sunt autem multa, &copiosa, quando materia concoquenda plurima est, scuti in puctis euenit, & iis,

qui sunt voraces , plurimaque alimenta assumunt. Contra veni sunt pauca, quando eadem materia deficit, scuti iis contingit, qui tenui victus ratione utuntur , in quibus contenta minima , quandoque nulla conspiciuntur . Quarta est differentia a qualitate, seu forma contentorum , qudi crassa, tenura , his longa , aequalia, vel inaequaliae radunt, idque ex eisdem duobus superioribus causs fieri certum est. Cometenta enim crassa, vel tenuia sunt , quando materia adhuc eruda est, neque a natura media, & congrua qualitate inter utrunque ea iremum potuit doma xi . Sic aequalia sunt, vel ina qualia, ac variam figuram obtinent, prout materia unica, & similis, vel non unica , di dis mitis extitit , nec non prout naiarura, ves pro parte, uti ex toto illam coquit; superat, di ad naturalem forma in illam deducit. De coloribus contentorum , atque eorum causis nolo quicquam dicere , quae quinta fuerat dii rentia , .ia puro , contenta , S totas urinas ab eisdem causs varioscorores acquirere , de qui laus iam suo loco salis di

ximus .

Postremo causae propter quas contenta stipulis die hus , & omni tempore sbi ips, smilia snt , vesdiuimina , non aliae 1unt , quam firmitas , S infir mitas mobilitas , R conuantia causae astetitas , nec non si litudo, ues d si traditudo materiae, in quam causa agit, scuti in rebus prope omnibus usu videmus euenite Nam s ex una parte materia noxia , ex altera vis naturae eadem ira semper , contenta , seu hona , seu mala , semper in eodem statu permane hunt i si veto materia suerit multiplex , ae varia , natura item nec ex toto doini nata Iur , nec ex imeo domata st , vi tomenia an firma , atque in- conliantia sint , necessarium est. Ex quo Galenus colligebat primo de Crisibus ti . trottium simu iacium esti. Atque hse de tertio nobis proposito capi,

te.& cau sis utinatum, pio iustituti nosti a ratione sint

satis a

C A p V T II l I. De praedictionibus ex Vrinis

VHunque de Urinis hactenus diximus, ad hoc

postremum caput demaedictionidias tanquam ad principalem scopum reserenda sunt. Porro autem sicuti ex una parte omnes fatentur, Medicos ea urinas posse in multarum rerum cognitionem, Spra dictio nem venire: ita ex altera parie non conuenit inter ommes,quantum huiusmodi cognitio, At praedi et ira debeat dilatari, vel contrahi: quandoquidem , nonnulli sunt, qui profitentur omnes morbos omnium partium,

singula symptomata , singulas causas , non solum internas , sed etiam ea ternas , omnia deni que se ea urinis posse intelligere,ac ua icinari. Alia vero censent hoc iudicium mulis angustioribus terminis

definiendum esse

Nos uero id primum e nabimur explieare, quodnam generaliter ex urinis liceat prae nosceret Dei

de quodnam iudicium , vel quam significationem ingui vranarum dis rentiae posint adsente , in quibus quidem explicandis nobis statutum est, more nostro, unius Galeni disciplinam imitari. Cum iam

det nitratum ess urinam serum, atque excrementum esse hum rem,qui continentur in venis, quod a Gai no quoque traditum est 3. Epidem .seel. Commenl. 44.

s neola excrementa,& in sanis, & in morbosa corpo

robus sit gulatum partium, quarumcunque excrementa coctionem, re conditionem demonstrant , alui eracrementa veniris, sputa thoracis excieta per venas cerebri,ac demum urina eorum, quae in venis continen tur. De quare audiatis rursus Galenum 4. de tuen. val. . de iis,quae intra venas sunt,nullum plane,nec manifestum , nec euidens fgnum habemus praeter solam

Ceterum,dubium est,uerum cerebro, thorace, vel alia corporas parte laborante, urinς contemplatio posia si Medicis aliquem usum a fiet re, in qua quidem te apud plures controuersia est. Ego ita seu tio cum G leno, Medicos in Uriuis primum, ac per se de rei ore , renibus, vesica,tudicium facere,fecundo autem,& per accidens , neque ceteris partibuΔ laborantitas, eat umcontemplationem prorsu veste reiiciendam. quod vel ex eo po est satis confirmati , quod ut Omnibus mombis, quacunque tandem alli fuerint, ad praefig enduin maximum momentum habet, s naturalis L lias .el bene, vel male sena beat, quod ex utinis licet pol si

inum intelligeri: se i iis p ariet ea Galeni testui Otiium accedet,qui tippvisat. hali in iam iecutilens de muliere labrarante v Ouu .s admiratus , quam ob rem ille ura natum ment Onem fecerat, quamuis a Metus non in

humoribus,& venis, sed intestinis coiitineretur 3. Epl-dem. Stet a. a gio re 9. respondei,ac nos docet,lula mantibus non statim iecore,& venas,scia euam uentre, ii tace,pulmone,nerui1,atque ut ego intret pretor , interis

partibus nostra corpoiis , vranas pop tuo fore inspiciendas, qui ita litatuitatus laborantibus partibus a iecore , di venis , urinas quidem bonas . haud

magnum momentum adfera e ad salutein, prauas vero semper aegra peraculum amplificare , quod huic uriiana sint argumento , praetcI malum principale olfrumenta quoque nutritioius male se habete a verba Galeni sunt huiusmodi e Sie HippocTales consuctat, ubi aliquod i pultus instrumenium lasum fuerit, u nas inspiceie , quaes secundum naturam se habeant, in solis insitu metitis spiritus versatur dericulum, se hae quoque prauae appaream, ita fgniticam nutritamnis quoque instrumentum laborale , Daque vrinas semper memineris,ut smul inspectaa iii as ctibus ventris, thoracis pulnionis,neruorum, nam si hOtia appa ream , haud magnum prabent momentum ad salii

tem , contra s prauae amplificatur simul aegri periculum .

Hac Galenus. Quam sere sententiam luet colli

gere ex tertio de Crisbus. Quocirca , praeiei rationem hanc cialem diligentiam nonnulli recenti res arguunt medici , quicumque non solum malo as feci is humoribus , sed etiam laborantibus rapite, thorace , ventriculo , inteli nas , atque in morbis prope omnibus utinas negligunt. Et si enim in pluribus morbis non licet ex iis primum , & per se aliquam fgnificationem accipere, nihilominus earum contemplatio multis nominibus multos usus potest

medicis astare , sicut diximus, quod quidem multa ex Galeno, di Hippocrate erempta illi iuria satis possunt

confirmare,quae a nemine possunt ignorari. Esi celebris di ram diu agitata quaestio, utrum ad pialogiendum salutem,uel mortem hominis , pulsus, an uraua certiora indicis valeat adserre. Cum autem ratro nostri instituti ab omni tantiore disputatione abhorreat , ut na tamen illud quoque praeterna uiatnt , mihi libet quam breui istine , Nsummatim eam responsionem ad tre , quam equidem censeo ad mentem Hippocrat. N Gale ni,ac plane ueriorem es e. Galenus sententiam suam io lus praesaeitionis salutis , aut mortis ad duo capita adfert, quae quidem, ei s uno tantum uerho possun explica ti, tamem re ipsa longe max imum habent momentum,

ea vero funi quantitas morbi, ac uinum. I. ad Glaucon. mp. s. ad finem . nam si uires adeo ualida fuerint

360쪽

tum euadere, si uero eontra, omnino moritur. Si quis autem quaerat utrum pulsus , an urina firmiore

ratione huiusmodi quantitatem possit ea plicare , ego responderem eum Galeno, mulis certiora iudi cia ex urina , quam ex pulsu haberi posse e Gale. nus namque hanc ipsam rem fere ex proposito tractans de Crisibus, i 3. inquit ad praesagiendum s lutem rues mortem omnia signa sere diligenter permndenda , quae nam sint frmiora, uel infirmiora . -- inde eap. I 4. docet huiusmodi signa esse triplicia, cruditatis ,& coctionis, mortis, S salutis, iudicatoria, quorum omnium naturam, ac uim accurate exponit. Τandem cap. Is . concludit necessario aliis

quod signum errare,quod certam de hoe iudicio fidem nobis facere possit,alioqui temere ab Hippoerate scrium fuisse E. hor. 17. iis quae non ex rationa cedat,

ud temere fidere oportet. Deniq; de iudieiis tracta tionem frustra a senisse institutam, nisi enim eatet aliquod signum certum , ac minime dubium , quod

nos doceat , qualia nam cum ratione subleuentara eos , & qualia praeter rationem eueniant , ut unia uersa huiusmodi tam apud Hippocratem , quam apud Galenum sit deficiens,& superuaranea fateamueneeesse est Quod vero insuit Galenus, sit hoc signum, ego libenter audirem ab illis, qui veterem medicinam contemnunt. Nos enim credimus id,quod ab Hippocrate di tum est, verum ommno esse, ncoelio celerita

rem iudicii,& salutis securitatem parta docent. Quods e, Galeni domina sola signa concoctionis,&crudura iis,inter catera omnia firma sunt,ac stabilia, haec au rem ex urina,minime, pulsu colliguntur,utrique huiusmodi ratio meam sententiam demonstrat longe certius videtur iudicium salutis , vel mortis ex urina,qua

ex pulso collisi posse; nanque finge Socratem laboraniatem,qui simMiciter pulsus robustos habet . an hine ii

crat praesagire Merarem esse conualiturum=d vero mianime , s ouidem fieri potest, ut mothus uiribus longe

maior ac sum Dor existat. Quam ob rem,oportet non fimpliciter, sed facta comparatione cum morbo ad facultatis vitalis animum attendere, quod eliganti simi Iitudine duorum athletarum demonstrat Galenus , 3.

Prognost. Commenti a. Nam sicut non licet prs sagire uter eorum sit victurus, nisi utriusq; & pugnae no pro essionem animaduertamus: ita Medicus potest de sate, vel interitu hominis iudicium facete, nisi vires utriusque,naturae inquam δε morbi tanquam duorum hostium inter se comparantur: si quidem cerium est, natura morbum superant alutem, superata autem inieritum succedere,quod a Galeno quoque traditum hin 1. Prognostic. I. 3. de Crisibus 3. 4. de Praesagit ex pulsea p. it . Sola autem coetio potest huiusmodi compar tionem declarare,& explicare,quandoquidem hae sola ratione licet intelligere naturam morbo superiorem es.se, ac de illo victoriam esse reportaturam, definiente Caleno tertio de Crisibus s. coetionem nihil aliud es.se,nis ubi natura superior euast, & resistit veheme tiori conatui morbi, di expugnauit. sed hac de re satis si, & ad praedictiones,&ad singulas urinae disserentias deueniamus. Ex ptima urinarum disserentia secundum substantiam diximus alias esse tenues. alias

crassas, alias moderatas, qua omnium consensu , Ncoetionem, & eruditatem silvificant, quandoquidem urinae, quae mediam quanaam subsantiam obtinent, proham coelionem ostendunt, quae autem ab huius modi moderatione , & medietate recedunt , tum tenues, tum crassς , concoctionis vicium indicam.

quidem potest esse multiplex , di quomodo

utinae sunt magis, di minus tenues, aut crassae, magisvue, vel minus a priore naturali mediocritate ree dunt . Tenues ouidem urinsais aliquando ab imm derato calore tales redduntur, tamen maiciti ex parteratoris imbecillitatem odiendunt, quod si tenues di lius perseuerant, vel morbi longitudanem, vel morintem, ues solutio item per abscessita pr sagiunt, ut di Liuse oocini Hippocrates, di Galanus a. prognostic. Comment. 3 i. &seq. mperea vero, reues urinae embent manifeste, uti eum ipsis excerni, quando setiam non leues subesse obstructiones, ex quibus fit,

ut retentis parathus crassiori s , tenuiores tantum fluere , S permeare possint. Urinae autem crasta. etsi illae quoque humorum eruditatem significem , tamen perpetuo debilem , minime excedentem eodb nemollendunt , atque illae potissmum , quaecraraminpurtur , neque subs dent , quando uidem alia

teri; smul subsidentes , prancipium cuiusdam ne ctionis fgnificant , ae maxime , vhi cito sub ident. Quod a Caleno traditum est tertio Epidem. SeeL priama , aegroto secundo de Hermocrate, de quo Hippocvtinae, &rubenter, deposimique non subsidetant,&rursum sub isto die reddidit utinam tenuem spens , nes habebat , nee subsdebat. Speciat1m crasti urianae in crudis , ti crassis humoribus magnam flammiam agitationem indieant,ut istat Galenus 4 Aphor. Commenta . 3. Epidem. Commen . s. & nos quoque

supra diximus. Ex quo deinceps praeterquam quod generaliter moria longitudinem , coetionis diis cultatem , Se alia pericula indieant, satihus una cum calidiori his succis ad superiora eleuatis, speciatim rapitis dolores, aliosque affectus solent demonstrare. Quod est Hippocrat. & Gal. Aphor. 1 o. Quod si Gal. scripsit

aliquando x. protet. Comm. a. nullum in urinis

fgnum esse, quod delirium, dolorem capitis, uel alias capitis assectiones portendat, quae aliis tum smis,tum. symptomatis indicantur , iam superius responso tradita est a urinas non primum , di per se , sed secundarici , di per accidens eleuatis vaporibus istu significare. Quae responso ad verbum est Galeni, DEpidem. Sech 3. aegroto axo. Quid porio sngula turbis darum utinarum disseremiae sgnificant , apertissime traditum est a Galeno r. de Crisibus cap. IM qui inquit urinas , quae tenues , ac purae minguntur . paulo aurem poli pertur hant ut , leue quidem conc etionis praeludium indicare , quandoquidem pertur

batio quadam saluo si spiritus illis permixta est,qualis

in uinas nouis adhuc tementibus apparet. Hasu

ro , qui perturbara , semper similes manent , in gentem adhue in sanguine turbationem indicare , &coctionem longius abesse. Postremo autem de trahatis vrinis illud non est priremittendum , illas non perpetua morbi eruditatem , diuturnitatem , difficilem coctionem , S alia mala , sed potius salutem , quandoque etiam morbi libetationem figni Mare , dummodo natura hae ratione , n per hane

Pariem valeat noxios humores ea purgare. Quod est Gal.4. Aphoris Commem. τε 6. Epidem Met. 4. Comment x. 3. Epidem . Me . 3. Commem. 4 . quam quidem utilem turbidarum urinarum purgationem lucet intelligere ex prscedentibus sienis conmilionia. ex insigna earum copia, & facili tolerantia, di aliis id

genus, quae molia declinationem solent demo stare. sed ad praesagitionem urinarum ex colore veniendum est, ex quibus non minus quam ea su stantia. de proha, & improba testione e licet ante omnia praesagire . Nam quidem color naturalis , itemque optimus, nempe subrufus, vel subflauus, qualis in iis conspicitur, qui integra fruuntur sanitate , probae conmetionis nota est, ita cateri omnes colo res improbam eoncoctionem , vel deficientem , vesexcedentem fgnifieant. Sic igitur urina alba sumis

mam cruditatem demonstrat. Quae apud Galenum exquisis eruditati ventriculi proportione respondet, ceteri autem albo proxime succedunt colores, suta

albus, pallidus , subpallidus , & esteri , de quibus

satis dirimus. Ex quibus quidem urinae coloribus ut uno verbo diram ) vel maiorem , vel minorem cruditatem,maiorem,vel minorem metionem praedicere , quatenus illi proximius acredunt , uel colori auho , qui summam cruditatem ostendit, vel co

lini subflauo , qui integram coctiorem fgmficit.

SEARCH

MENU NAVIGATION