장음표시 사용
361쪽
Sed antequam ad reliquos colores venio, nolo id silentici praeterire, albas uranas,quandoque morbos capitis speciatim phrenitim demonstrare , n n quidem pri
mo, & per se, sed secundo & per accidens. Nanc ue exempli gratia)in febri ardentes urinae albae conspiciuntur, vera simile, uel potius necessarium est, succos biliosos qui in vass continentur. ad superiores partes conuerti,& cerebri inflammationem excitare. De qira etiam Aphor. Hippocr. 4. Aphor a. Quibus urinae alia hae sunt,& perspicuae,mals, maxime uel O cibi in plareniticis apparuerint,adeo ut Galenus in Com.assim et
se nullum phreniticum saluatum uidisse in quo talis urina apparuisset. Ad quem modum scribunt Hipp. Se Galenus albas quoque deiectiones per aluum in phremticas malas eue, primo in primum Prorit. II. quod tunc bilis non amplius in uentrem confluat, sed una cum sanaui ne,qui per uniuersum corpus distribuitur, furtum feratur. Cetteri demum Mores, qui a coloribus
naturalibus ad alterum extremum, nempe colorem nigrum accedunt, non es iunde, quam ex nimio colore originem habent,ita quidem,ut ex maiore, uel minois Te, magi sque,vel manus exurente caliditate uarii omnino urinarum colores nascantur,ut tandem color nigera filmmo calore,& qui penitus utendi facultatem obtinet,originem habeat. Et si ille a summo quoque fri eore fieri potes ,ut supra diximus cum Galeno. De quihus vrinis nigris,nec illud silendum est, neque illas fi-euti dirimus de Winis perturbatis, perpetuo exitiosas esseac mortem portendere,immo veth s pos cocti nem excernantur, futuram salutem praesagire, Quod Hipp. N Gai docent, qui in muliere morosa 3. Epid.
Met 3 aegro. a I. necno in uxore Epicratis,primo Epid. MEL 3. aegro. s. uuae ambae nigras minxerunt urinas ,
nos mouent,ex illis nullum periculum pomisse immi nereequod in utroque melancholici humores utilitet purgarentur. Sed ad postremam praedictionem ex citentis urinarum progrediamur. Caeteris autem omni-hus eontentis prςtermissis,quae alias tractabimus,nue
de solis contentis nubecula, suspensione, laedimento, breuiter dicamus. Ac primo, non licet solum mirari, sed & ridere Aetuarium, qui primo libro de praeuideria ex urinis, cap. s. scribit, huiusmodi contenta pro uario situ,quarum In vase eontinent quadam propo
tione varias corporis partes male sanas indicare,adeo,
ut quς medium locum obtinent, demonstrant medias corporis partes,thoracem , pochondtia, viscera labo rare, quae ut nubes sit petiorem locum tenent,sem Mare caput este male affectuina Ex quo sorte illa stoliditas apud multos ortum habet,qui pio fitentur se ex urinis posse intelligere, di praedicere, caput, pedes, uterum. S singulas corporis partes laborare,quae mihi vide tur tam a ratione esse aliena atque ablurda,quam quae alienassima, atque absurdissima vi neque ulla refutatione indigeant. Certissi num est,illud omnia contentatum in agrotis, tum in sanis potissimum, coetionem,
vel cruditatem praesagire . Ac primo quidem hypostasis, si vera,ac proha fuerit, hoc es definitore H ppocrate a. Progn. 26. quae si candida, leuis, & aequalis, Optims concoctionis nota est adeoque securitatem,ae morbum fore breuem significat. Suspenso vero, aemulto magis nubecula Milonem debilem,ac ut fici ciatem deoque morbum non carere periculo ac fore l5giorem perpetuo indicant, quandoquidem, qu e sunt Omni ex parte coeta,nullos flatus retinent,& ad imum locum feruntur . sed tamen memoria tenendum est, quod supra diximus cum Galeno, in corporibus, quae tenui victu utuntur, atque ea tenuibus suis laborant, nullum quandoque sedimentum apparere, sed solam suspensionein, ac nubeculam ad morbi solutionem satis es e, inan A vero, si moi bus celeriter moueat, S ut idem notat Gaia. Aphor.Com.ri .sne suspensione,&nubecula nonnunquam solae urinae mulationem in cratore, &lubstantia ad inoibi iudicationem, S salutem
susscere; sicuti contra,contenta C pisci pu e sedi me tum,iolet esse copiosum, quoties moi bus ex crasis, &crudis humoriti. originem habeat. De coloribus,& r liquis digerentiis comeniorum , asque eorum praeductionibus nolo quicquam dicere, cum haec omnia a curate tradita sint a Galeno tum alias in locis,tum m xime primo de Cristius 1 11. Prognoll. 16 praeterquaquod ex dietis facile omnia possunt in .eLigi . Quaretractationi de urinis finem imponemus , quae sicuti principio diximus, vobis in praesentia ad propositum
satis sint, breui contenta oratione per compendiumvohis explicata . Quae omnia sortasse in maiore ocio
conabimur melioraiauctiora.& illustriora reddere .
362쪽
xpositurus hoc anno que hic ratione Deila nobis licebit cognoscere, & in ex isti uiolium; scho telligere, quae situ Galeno dissentientia , vel consen
ti priniam sen. quar ti Dentia quae recipienda, vel reiicienda esse merean inean nrs Avicen. quae tur . Quod vero pertinet ad caeter os interpretes, Pau- tractat de febribus , lus, Aetius,& Alixander admodum pauca habent, de decreui illa omnia omnia transcribunt ex Galeno : recentiores sunt praetermittere, quae a quamplurimi, ex quibus duo mihi sunt nominandi, ceteris solent diis, se Ahimatus,& i rancauellius, qui praecaeteris diffuse,&erplicarii a principio ad mentem Galeni mihi videntur versari , ex quibus librottam,&adtpla in nec nos graiiebimur ea eolligere, quae lectione, Aerem ita tim aggredi, si imitatione digna videri poterunt. Sed Aurceoliam prius pauca quaedain audiamus . uobis d:xeto dein illium, ac iusicio meo, quod Da tota hac interpretatione 1 em per tenebo. Avicen. quem su- Febras H3 -ον extruam,
scipimu, inietpretandum, in primi docis .cap-3se Ga D. finis. a leni interpretem facit, sed cum anterpres debeat esse Cum Avicenna propositum habui lat,tradere in , --.
maois perspicuus.& fac itis,quam auctor , qu cm inter- tio item moi tum, vi colligere ex suo generali proe- meiatiit, A cen. autem siue propter malam ex lingua mi ,ex Galent pracepto I .mei di capit. 3. Omnium Arabica .elsouem,sue proprio qiloda insito vitio, sit primum tractauit na. uram ipsius morbi,inuenit illius mulio ohscurior, di sellior Galeno, propterea mihi genera, At uniuscuiuique ranci is vatias differentias et statutum est, herpetuo ipsum consul cre Galenum, qui deinde generalem ira didit mothorum curati nem , ubique pei spicuam habet orationem,adcra vi longe ta- quae sit pet contraria: sed quoniam hoc non satis iue cilius sit,mea lenientia, Avicennam pcr C squam Ga ra' propterea,quia in uicationes curanda sumuntur nolentim per Avicennam intelligero solum a motho, qui contraria postulat, sed e nam a n
Praiora fictili docet Galesus 3. epidem .secto. i. tuta aegri naruta pariis laborantis, quae osssmiliae x- groto, . N . prorahel. comment. I. lea. commen I, poscunt, ut nequenter docet Galenus in l1bro metho. initio, cum ad honum interpretem Pertineat non im S uos etiam uocebimus: idcirco deiceiadendum lue- Ium inuenite semen tiam ariet citis,sed etiam indicare, Iat ad magis particularia r quare poli explicationemo us bene &qiuae male in eo doceantur, ne is qua fal- sin p.rneo in a.lib docet in a curationem morborum, Io dicuntur patrocinatus, pinionem,uel ignorantiae, qui sunt proprii uniuscuiusque partis, a capite usque vel coli tentionis reportet, nos sicquia dcc teta Aulcen ad pedes: in hoc autem quarto intendii tres ere rataOna diligenter examinabinans, di ad Galeni doctri- nem curanda allos m rhos,qui non iunt proprii alicunam, tanquam ad lysium lapidum pcimtuo cona Di- ' ius membri .antet quos febris principem locum Oh: Lmurriserte. Ouamobrem vos moueo .imh vcm hor- nui: itaque Auicen. p. opositum eli m nac prania fetiator vi libris Galen omni adhibita dii uentia,& studio iratiare de febribus,quae quidem traciatio interesseias u dea i ,, pracipue ver 8. s. o. N ii sib de mei hodo ras Omnes artis medic2 ceu tenda est maxime utilis &medendi, duobus primis de dissetentiis febriu, retii- necessaria: m nullus sit morbusn,agis ire abeus, ma-hus de crisbus rex quibus Avicenna q-aecunq; de hoc ills d is citis cognitione L euiatione , N qui medicis argvinenio utibat, omnia videtur desum ille: nam inius negotium faciat, aemul vulgu, huiuiuum op
363쪽
netur,aia medicos selam sere se, um curationem pertinere et ut propterea vos deceat in hoe studio esse ad modum attentos, &omnem diligentiam adhibere , quibus altera ea parte equidem polliceor omnem operam atque industriam, qui spero tam aererate & petias me hoe Meumentum tractare, ae Deci fauente, perficere,ut et a nouitat faeile polsnt illud intelligere. &Omnibus compertum esse queat, cum caetera mihi facile possint deesti, nam certe voluntatem & officium non defuisse. Itaque Auleenna tractaturus de febribus initium sacita definitione . Quo primum loco licet dubitare , quamobrem a d finitione statim auspicatus fuerit, s- quidem Galenus 4. de d. ρ r. puls 1. reprehendit i nos medicos S philosophos , quicunque initium faciunt docendae alicuius disciplinae ab essentialibus des uition ν - . . mbus ac Praeta est tyrones sint instituendi quoniam
magna est in definiendis rebus controuersa δε d isti te est te tam definitionem tradere, ex quo factum est. vi ille recusaret tradere definitionem pulsus r quod somnino velis primum definire, cum sint duo teneta
definitionum Alterum notionis alterum essentiae, decet prius definitionem nouonis, tanquam notiorem
proponere: deinde ab illa ad essentialem transte, ad
quam alterationis nos veluti manu ducere consueuit ratque hune sane morem sere semper tenet Gul. quemadmodum loco citato volens pulsum di finire, in lib. de differentiis morbolum tap. I volens dc finire mor bum,& huiusmodi locis quamobrem male Auicti cotta leges, bona mei hodi videtur uatim a definitione Principium duxisse. Ego vero ad hane di scultatem censeo responden dum , pro Avicenna quod qui intendunt constituere principia alicuius artis vel scientiae, in qua multω sncontrouersis, non debent incapere a definitione, sed potius, ut placet Galeno , longa oratione rei, de qua agitur, naturam aperire, quo illa cognita iam &perspecta, breui hos tandem verbis accipi & definiri possit a quod institutum videtis perpetuo obseruare Avicennam: leeus autem statuendum est de iis, quibus non est propostum artem vel sententiam primum constituere. Quare cum Avicenna velet artem medicam trade. re, iam ab aliis confli tutam,qui, ut diximus, se Galeni facit interpretem, iure praetermisi loneas disputati
nes, statim attulit definitionem febris, non sane ut illa quidquam probet atque demonstret, sed potius ut ex ea genera, &d, serenias febrium inueniat, de quihus posterius acturus fuerat, docente Galeno l. meis rhod. cap. s. & s. species ac disserentias rerum potisscolligi eae definitionibus rid ouod legimus ipsum qumque Galenum secuti, qui eo lib. de disserentiis morborum, morbum definiuit, ut ex ea defiuitione omnes morborum dasserentias inuestigaret cimmo vero idem
Ges .in primath.de d ff.lebrium primum inuem tessetiam sed ris, ut deinceps ex ea species, ti disserentias aperiret,& explicaret. Quod s quis demum quarat,
cur Aule. praetermiterit defiuitionem notionis , &nomini se responderi facile potest , illam suisse ab eo
prs termissam gratia breuitatis , forte etia in tanta quam manifestam , & ab aliis explicatam . Namque ut Galenus docet I. de diebus criticis 6. ex communi notione , & consensu omnium hominum, qua adohomines ingenti calvi e corripiuntur, dicunt se fehneitare, sebrisque neque medicum neque idiotam potest
Dicitur autem Gradice πυρετο, ἀποτιυππου, hoe Dε et rara est ab igne, vino ai Gai 3 de tractviis commen 8.etsi κ. Hipp. ex Guem obsQuatione I .epid. seel. 3. aegrotoas .epid.seel. Ic m. s. I. de ratione vetus in aeutis m. 18.etfianquam, Hipp. non omnem librem , sed rantummodo vehemen issimam solet ignem appellare, qua tunc tantummodo, cum est vehementissima,
non al)am habeat naturam, quam ignis, Seiusdem si cum igni 1ubstantia. Latanis autem febris a feruore
ci videtur, quasi sit calor feruidus,&qui natura terminos excediti sic Aristo n a probi. 8. alium praeter naturam in corpore febrem nominat.
Cum igitur Aese non sine ratione principium s ciat suae traeiaticinis a definitione , aequum in illam es--M
perpendere, atque examinare bene,vel male tradiista fuerit: quoniam vero scribit Arist. in a. post ter. 38. - 3. tres conditiones requiri in bonis definitionibus primam fi conueni ex pr i dicatis essentialibus, quae explicent naturam definitar secundam s haec praedicata snt ordine disposita, & ita collocata, vi priore loco snt, qua laaius, posteriore quς straetius praedican in i teristiam si adsint omnia, nec quiduuam destr consderemus fgillatim omnia. videamulque an his Aule. defianitio habeat has omnes conditiones nec ne,& ad summam , an hene vel male tradita fuerit. Primum praedicatum in defia itione est calor, quod est genus febris,illiusque naturam,& essentiam continet: Nam,& Gal. r. ded is febrium eap. a. saluit dubias antiam febris esse in genere caloris . Cum autem duo hoe noinen significet,ut dicit Gal. I. aphor. com. 4. I. de temp. nimirum, & corpus calidum, & nudam qualitatem , quod ille ostendit ex eommuis io quendi usu, de ex lib. Theophrasti,qui de ealido, di fri- gido inscribitur,quaerunt hoc loco plerique omnes imterpretes, quidna .n per calorem, an corpus calidum, an simplicem qualitatem oporteat intelligere: quae s ne dubitatio mihi videtur tam vana, & Inepta, ut non ind ierat longiore consutatione: nam talor, & calidi tas, ficuti albedo,& nigredo, & alia huiusmodi nomina,si accipiantur in abstractoaemper qualitatem,significant: s vero accipiantur in concreto, posIunt spmmeare non solum qualitatem, sed etiam corpus,vel tu stantiam illi qualitati subiectam: quare apud Graecos
sunt duo nomana separata, quorum alterurn damaria,
vel dismasa, nudam qualitatem significat, alteruit Udomin interdum qualitatem , interdum corpus solet significaret ad quem modum Hippocr. hae voce τtitur inquiens ι .aphcit . a calidum innatum,quod si Hipp. dixisset,ealor innatus ut caliditas innata, locum non
habuisset distinctio tradita a Gal. squidem calor, dicaliditas de eorpore sislaeto nequeunt praedicari, ut docet Arist. in praedicamento substantia,N GaI. a. de temp. et lia nunquam licet inuenire, nee apud Arist. nec apud Gai nomina abstracta qualitatum. sumi pro corporibus eiusmodi qualitate a nectis r id fortasse liceat inuentie in libris Stoicorum, qui contende hant, qualitates esse corpota, quorum absurdam opini nem Aler. coactus fuit refutare. a. de anima. cap. as. Cum igitur Auic.dixerit, febris est caIor,tninime vero 1ehris est calidum,iure mihi videor dixisse,interpretes inepte quaerere, utrum h c vox qualitatem, an corpus
fgnificet, cum sne ulla dubitauone figuiscet solam
qualitatem. Caeterum eum qualitates snt varia, & multiplices , . quaedam primae, quaedam secunda, & teritae,ut docet
Gad. s. de s p. med iacus. I.&ante Gai. Aris o . . me teororum 29. l. de generatione Io. Iursum quatitur,
utrum talor de prima, an de secunda qualitate debeat intelligi λ Arculanus a istinat de prima qualita te intelligendum esse, idoue multis rationibus con tur probare: alii contra talorem intelligunt de secun da qualitate, id est, de intemperie , quae resultat, exactione quatuor primarum quali ratum. Sed nolo in re euidentissima tempus perdere,quare prater mi ssa omni longiore disputatione, dico in praesentia salotem intelligendum esse de ptima Oualitate:
namque Arist. loco proxime malo, S. Gal. I . de naturalibus facult.6 Oliditatem,stigiditatem,humiditatem,sccitarem , vocant primas qualitates, secundas vero
nominant,quae resultante primarum actione,veluti duritiem, mollitiem,Rr ullatem, Lultatem,& suilla ar& fi quis obiiciat caliditatem corporis muti non esse se pii mam qualitatem , scuti est caliditas ignis , cum illa sit permista di refraeta suo contrario: huic respon-
364쪽
spondeatis, non esse quidem unam & simplicem ma Istatem,sed tamen primam esse & dici posse,cum ea de agat, quae prima qualitas, licet remissiue agate qua te rudi Atilior. meteororum an principio conccetionem, maturationem,elaxationem Alcithit proprio,& innato calori, anquam primae qualitati, cum tamen calor in
natus animalium,& fructuum sit refraetres , di mixtus ea contrari D: cum ei go calor sit quali tas, di prima qualuas,sed refracta S mixta suo contrario,necessarii cocludendum est , esse intemperiem , quod explesie do cet Gai. g. me. hcap. a. per hsc verba: sane unusquispia morborum est, qui per intemperiem fiunt, & fehris, virique cum adeo immodice acutus es calor, t S ho minem offendat, Dactionem laedat. Hoc loco mouetur altera quastio admodum dissacilis, sed cognitione dignissima, virum febris fit moratius simplerian compositus: utrum sit intemperies ealida tantum n smul intemperies calida & sicca. Medicii ope omnes nostrorum temporeae, & illi quidem nolliores,censent morbum esse compositim, nempe intemperiem calidam disiccam,inquam len etiam praecipue venerunt, persuasi Galeni auctoritate, qui aperte di expresse id videtur asseruisse: namque haec habet a. aptio.com. I 6 I ,hri, quoniam calida di ficta passo est, est enim conuerso natiuae caliditatis ad ignem, contulit Hip.victum humidum conuenire. Et iterum I de ratione victus in mox his acutis com . i s. si contraria contrariorum sunt remedia, sane febris peculiare remediu, vi virtute tum refiigerante,tum humectante si oportet, id namque febris natura,qudi & calida & siccaeit,contrarium erit. Quam quidem lente mam repeti O. de temp. 1 et inetho. 8. N altis locis. Sed N ratio hoc ipsuvidetur demonstrare. etenim scuti scribuni Arist. 1. de n.& cori upt. ε & 13 .& Gal. . de ratione victus mororum aeu I .cum ignis non solum ratote, sed etiam siccitate praeditus si, febris autem, vi diximus si calor quidam igneus, veris mile est, ficuti igne, ita etiam an calore igneo non solum caliditatem, ted etiam sccti rem reperita. Praeterea hoc ipsum potest confirmatia su tactus , namque inquit Gasen. Iaphoris. 14. si tangas unum qui sebriat , & alterum qui non febriat; manifeste deprehendes calorem febricitantis esse multo mordaciorem N aridiorem: eum enim effluxus
similes esse debeat subiectς subitantis, ex qua ofluit,si illa suetit humida & aerea, qualis est in corpore sano, tum quod ab hoeusmodi substantia effluit, vaporosum quoque & luaue est: sc contra, si haec substantia fuerit
terressi is 8e arida , qualis est in corpore febricitante,
tune etiam id quod eisuit suliginosum . aere N ariduam est. Demum vero hic sententia confirmatur magno Hippocr argumento, quod est sanatio: etenim victus humidus Omnibus febricitantibus conuenit, i.apho ε. de
Cal. in coin obijciens hominem febre simul atque hν diope laborantem, in quo certum ess a rebus humidis
cauendum esse . respon/et Hippocratem eo loco non meminisse illarum febrium, quae cum altis affectionib. fuerint coniunctae, sed illam tantummodo indicatione
fuisse persecutum, quae ab ipsa febre desumitur: quod si febris ex propria indicatioue,quae ab ipsa morbi essentia procedit,humida postulat , nulli duisum esse vid tur,quin febris si affectio ealida de stera: humidum. n.
ficco, non talido contrarium est. Quam eandem se tentiam h beiis apud Galen. I. de ratione victus mor hor.acutor. 18.& 43 nec non 3. meth. s. Itaque se Hei it intemperies non calida tantum, sed simul calida
Etsi vero non ignoto,ut dixi, hane opinionem pi hari a medicis prope omnibus, qui, & proximo sum. riore tempore, di in praesentia sunt clariores, verunt
meo equidem puto illam salsam esse, & Galeni eodi
matibus non conuenire. Namque ille volens inuesii-gare causas omnium morborum , & smplicium , &composiorum,lumpto initio a simplicibus,& simili rihus v ccat s par liculis, in hunc modum suam doctii
nam orditur lib. de causis morborum cap. I. grant ut arbitror quatuor quidem smplices, & quatuor com posti, increscen te nimirum aliquando immoderate, vel calore duntaxat, vel se Lore, aut in altera cippositione et humiduate. vel saccNate, accidit vero nonnunquam, vi duabus simul qualitatibus acutis morhus
separat a composcisti aque accipiamus nos unam e liditatem, quae in toto corpo e tam si acuta, ut laedat
operationes, haec fine illa dubitatione fimples calidus moibus exitii r eis quaeras qualisnam ille fuerit,& quo nomine dit, at appellari, tibi respondet Gai.
qui scribit lib. de diis moi horum. s.citorem in uniueria socorpore ex operantem si brem nominari, & iterum docet a. trethmeap vltim ,homines inuenisse nomen febris, quoniam licin 3 a facile altis fuerat semper explicare tantum caloi em, quantus sam est ad sedendas opera lones, ni raraque asserit. haec do . hrem, S c lorem vita vers coi poris la dentem operationes, plane
idem sei istare. I aque febris est morbus simplex, intemperies calida sne suitate. Quod s istud quis au
deat nestare, is quatio nos doceat,quo nomine hac generalis calti itias l . dens operationes,deheat appellari, quod ni mohatenus excogita umquippe mea senteniatia, nisi lle schiis fuerit,ut nullus eiusmodi morbus reispe I latur, a leamur,nece se est.
Praeterea Galenus tractans uniculusque morhi in dicat1ones, haec hibet io. n.eiho. ao.initio capitis,su santiam eiusque affectus ad unguentum nouisse oportet,& propriam curationis indicationem ab unoquo que asseetus coepisse: praeterea quem primo omnium, aut magis,quent ullum minus, aut secundra vel tertio loco curare conueniat : hac igitur ratissa est , inquit Gal. cur vulgo medicorum agnotum si,& quod februa omnium qua se bies sunt, proprium remedium restia
geratio st, sue ea talis actu , siue m .estate fuerit, &quod alia multa ex accidenti refrigerantia febrium
sunt remedia . Haec Galenus , qui consentiens suis principiis, perspicue latuit naturam atque essentiam febris intera pertem inlidam esse,minime secam, eum febris,quatenus est febris, proprium remedium stre-
se gelatioralioqui nas solam caliditatem, sed smul socitatem conlaneret,vitque non solam i efrigerationem,
sed etiam humectati em inescaret: neque id a Gale ,loco tam ps Optio, & opportuno, in quo traciat ea proposito indicationes cumique mor hi, praeterna sum fuisset. Galenus igitur vocat vulgare,di plebeios mediis cos,quicunque ignorant, febri,quatenus est febris, re frigerationem tanquam proprium remedium conti nire: inter quos illi videntur posse enumerari, qui cenissest proprium fibris remedium noti minus esse humectationem,quam refrigerationem. Postremo scribit Galenus I .de difffebr. g. febrium Meticarum, qua iamdudum inceperunt, Gad maras naum perueniunt, naturam calidam di scomesse, cueor in huiusmodi febre simile aliquid patiatur, quod in lucerna elychii uicum plurimu usium fuerit. Quod si febribus hc ctaeis proprium eli,ut natura sint talidae& siccae, iam satis mitti conliareod cum cunctis febrihus non esse.
Quamobrem concludendum puto, ad veritatem &ad mentem Galem, librem in sua ratione atq; essentia
caliditatem tantum,minime siccitate conlinc re,quod
quidem &auctoritate Avicen. potest consit mari, quam prςlenti parie ita dens febris definitionem lixit it Iam Morem esse,non sccitatem, quod alioqui praedicatum s necessamum foret , in prolixa , & ace rata definitione ab illo praetermissum non fuisset .
sed respondeamus adaagumenta aduersaria,qua videntur demonstrare siccitatem caliditati necessario c6 iunctam esse . Primum vero aduersus illos, qui co tendunt , calorem p1 aeter naturam nullo modo iacorpore posse cotvineti, quin illi sccatas coniung
365쪽
tur: breuiter respondeo, Galenum statuisse unam in- quam calor: cum snt multa extranea, quae talores non temperiem calidam sne siccitate: neque vero solam sunt,vesuti reliqui omnes morbi erantem petie, inc5 smplicem intemperiem calidam, sed etiam calidam positone causae morborum, Ssympio mata . Et sane sariis & humi lana, quae quidem intemperies calida & istud negari non potest r ego vero ad hoc responde huin id . nisi liceret ealiditatem sine siccitate inuenire, rem, eis; hsc differentia latius patet . illam tamen a se-yane &stullta ab illosi set inuenta. Igitur tametsi quentibus disserentiis contractim. Nangustatam esse, ianis, & per similitudinem calat febritas, qui igneus id qd paritet euenit in definitione morbi,in qua parti- est,&caliditate & siccitate est praeditus, non propie. cula prς ter raturam tametsi late patet , & conuenitrea asserendum est, febrem in propria essentia mothii non solum morbo, sed etiam caussi, & sympto mali, a calidum& sceum esse. Exempli gratia, crates labo- polietioribus diffarentiis in angustum deducitur, Rret intemperie totius corporis,aut saltem cordis,humi ad unum morbum accommodatur. 3taque calor extra diore,& propter aliquam causam ealefacientem, talo neus intelligendus es ealor prster naturam . qualesus
re maeret natui am hic di febre corripiatur , tantum distinguitur a calore naturali r Quod si velis quoque abest ut huiusmodi calor si cum siccitate, ut potius sit propriam Avicennam huius vocis significationem cum humiditate:& si quis obiiciat,procedente tempo tenere,id nihil refert, modo res intelligatur: nam, &re calori posse succedere secitatem , quod negari non Gal. ab huiusmodi vocibus quandoque non abhorret, potali,veruoramen dum perseuerat humida iniem eis qui s.epid. secto. q.co m. I .calorem prς ter naturam , mes, erates sine ulla siccitate febricita hi ir quod s sci alienum,sicuti natiuum, domesticum appellat. sequi citas seret de essentia febris , utique nullo modo , & tur Auic. nullo tempore ab ea posset separari. Quare dicendum Aec.ημι ine.M UIAM est aliud pridieatum, quod
Ul,sccitatem succedere calori, ta nouam illius effectu, continet te cundam disterentiam desinitionis, qu sadis siquidem calor desiccat perpetuo substantiam cui adia hue magis naturam febris circumscribit: possunt enim haeret,quae tamen sciitas non perpetuo tanta est vi lae 4n corpore esse multi calores eat tanei,qui tame febres dat operationes,ac propterea essentia febris colinuat, non sunt, veluti si iecur, vel alia parsi ii calescat, s aliis sicuti contingit in febre hectica,quae ut diximuri vere qua externa pars crarripiatur inflammatione , erunt est intemperies calida & sicca. Extis non dissicile est quidem huiusmodi calores extranes,ac pr.i ter natura, respondere ad singulas obieetas rationes e namque veruntamen non erunt febris,nisi in eorde calor acce Hipp.& Gal.vocant saepenumero febrem morbum c datur,id quod est maxime consentaneum rationi: cumlidum, de ficcum, ut ab illa sumam indicationem reta enim Gal. auetores f. de locis ais I . eor sit principium Tum humidarum , propterea quia reuera omnis febris caloris natiui,iure ac merito febris, quae nihil aliud est. rasceat: quamobrem huiusmodi nominatio, & indi- quam natiui caloris alteratio, in corde tanquam pi
ratio siccitatis es potius ab effectu, quam ab assectu: pilo subiecto debet collocari. Dixit autem Auic accena deo vi in summa, dum mndo intelligas, cicitatem ad Ius, non qui accenditur, ut plane denotaret cal constituendam essentiam flabris necessariam non esse, rem factum, & permanentem : eum enim febris s-laceat perpetuo fateri simul cum Galeno, febrem deia ne ulla dubitatione motbus sit, morbus autem fit ansccare,morbumque calidum, di siccum quoquo mo sectio saeta & permanens, ut passim docet Gal. & indo dici posse ac res non modo frigidas, sed etiam huia it h. meth.& in lib. de morbis & sympto. necessees , mi das indicare. Quod obiiciebant aduersarii de sensu lorem in eorde iam accensum & permanentem esse,&ractus, qui maviscite percipit in febricitantibus calo. ideo cum ilia snt genera febrium, ut posterius videiarem mordentem, quod siccitatis est proprium, nihil bimus, pro varietate subiectorum apiritus, humorum, ad rem pertinet: namque huiusmodi qualitas non de- substantiae cordis nunquam ei it febris,nisi calor in hupendet a febre,ntiatenus eli febris, sed potius ab illius ius modi subieetis filius fuerit. subieeto,quod si fuerit calidum,& siceum, quales sunt Q ramobrem Galenus i. de d is schrium I. de scri-
humores putrescentes, calorem quoque mordacem,& ben, hie tria genera febrium, na statuebat, febrem Osceum generat e sin autem fuerit humi dum, calorem phemeram esse cum spiritus incaluerunt, humores auquoque mitem,&sit emessici tradouem modum scri tem & substantiam cordis incalescum: putridam cum hia Hipp. 6.eplo. lecto. . 29 febres alias mordaces en humor s incaluerunt Apiritus vero& substantia eor- se, alias mites, alias non mordentes quidem, sed prist dis incalli leunt: hesti eam demum, quando substantia insurgentes,&Gal in lib. aduersus I. ycum cap. i. asse eordis in elim spiritos,& humores incalescunt; nequerit, nonnullas sebres esse exquis te liccas, quales sunt, enim inquit Gai. hoc in loco,refert parum , s calesce quas Graeci typhodes vel heolodes appellant, de qui- re dici mus, aut calefactum esse: si quidem per tempus sopportuniore loco, di tempore tractabimus. Sed praeteritu ni rem faeti in & permanentem, per tempus hac de re latas,ad Au c. regrediamur. praesens, em quae adhuc fit, signiscamus. Febνis aricati ν exιranans. Hoe est aliud prirdicitum, Sed fortasse cotia haec quis arguat,& primum,quod de quo potet dubitara, sim: genus,ati dis centia: sed Gale. i com .i6. definiens febrem,dixerit esse conueruego puto sine dubio este diiDrennam. Cum enim in sotiem calidi innata in igneum: etenim vox conuerso corpore humano duplex si calor xx Gal. i. aphor. ιη. videtur silificare motum, minime terminum & fine
I s. nec non ε .epid. seci. .com. 7.& s. alternatiuus, motus: id quod inter ceteros annotauit Althnarus i.
N iamiliaris, alter praeter naturam ,&aduentilius , ad de seb. io. qui inquit, febrem reste definitum esse perdis renisam caloris nativi, particula,mν--ι, addita motum, non per terminum & finem motus, namque eit. Quomodo autem Isti duo calores inuicem disseia seet febris ploxime accedat ad naturam ignis, tamen rant:declarat Galba. de diis febr. quinimo Φ.de d si te reuela non est ignis: quod s febris per terminum m spirat ouis ad finem strabit, se librum compotuisse de his definitetur sequeretur, febrem ignem este. calore innato, In quo ex proposito utriusque caloris secundo Galenus p .merii eap. .constituit tres diffedisserentiam ea plicasse. Q iem Aule . calorem extra. rentias febris, primam cum febris iam facia&gentianeum vocat, Val. consueuit appellare interdum cali. est, sed causa iam dest, qua illam excitauit: sicundam dum Igneum,interdum calorem immoderatum, inter eum febris adhuc cillin generatione: tertiam cum se dum superaddatum equisititium, non naturalem, & hiis pro parae iam etenita est,& pro parte etiam nunc forte altis nominibus,quae tamen idem inni Mant,neia tenetatur Itaque tuso & mater Galeni sententia nospe calorem alienum ah instituto naturae, pro quo via videmur a seι uinu simul cum Auic febres inter res Dindeatis ε. en d .leeto.4.comm.13. sed in hae definitione permanentes reponenda esse. videtur esse nescio quis error in ordine praed ea oruin Sed non disti ile est ad haec respondere,&primum, nam ue,ut marmus,ula prius debent poni quae latius, qhoniam Galenus seb.em des iuri esse conuers deinde quae strictius praedicantur: uerum hoc loco con nem natiu i eabditatis ad igneam, dicatis illum mi- .m se res habetis quidem vox,extramus, latius patet, mis proprie locutum fuisse, di usurpasse nomen con
366쪽
uersionis, quo certe voluit significare, non motum demutat scirem,sed terminum motus, & quod iam muta tum est : quam nominis proprietatem seruauit i. derat.vies in mor. acu. Is S rapho. I 4.cum dirit,sebtem fieri ex conuersione calida innati ad igneum,quod umluit Mn ificare sine ullo dubio, non ipsam eonversio. nem , sed terminum conuersonis , ex qua fit febris. Cum enim de sententia Galeni morbus si res faeta . di permanens. febrisque consiη at non in olefieri, ted in ea lentio esse, certum est, febrem esse, non quando
calor nativus conue mur, sed quando conuersus est ad igneum. Neque ad alicui mirum debet videri, etiaenim philosophi ,& medici nonnunquam vocibus
utuntur, qua indiscriminatim possunt tignificate,&motum & terminum motus propretea quia desunt duo nomina accommodata,quorum alterum alterationem alterum formam ah alteratione prouenientem si
gnificet: quod iam diu ab Arist. traditum est, qui tum Miis locis,tum s. physic.docet,in multis alterationibus inueniri nomen motus, 3e nomen habitus consequeniatis motum,inter sedistincta,qualia sunt dealbati,d nigratio,calefactio efrigeratio: quae significani motu Malterationem: sic albedo, nigredo, frigiditas N caliditas, te significant dispostionem, habitum,& formam, quae ab huiulmodi actio uibus inducitur : sed hae di
1tineta nomina non reperiuntur in omnibus motibus S alterationibus, quod euenit in definitione febris , immo uero etiam in des nitione morbi,1n qua vox g netis, Graecediathos, Latine constitutio, iispost sol affectus cum ab aliis,tum a Gah l . de locasseeta accipitur non solum pro termino inerationis,sed etiam pro
ipsa alteratione, eis aliquando huiusmodi nominum varietatem, & vim praeclare diuinxit, qui in libro de sympi diis i .scribit ad huuc modum: Pathema d, geri
motu a dispositione: namque cessante eo quod alterat, altera o quae permanet dispostio existit: pto inde in
ipsa conuertione, mutatione, alteratione, ac motiones thos generationem hibet, in eo autem quod manet,
re quos seruatur,in subiecto corpore, dispositio consistii liaque nulla dubium debet videri,s Galenus qu rue oeficientibus congruis nominabus , plane volens gnificate finem & terminum eonuersonis, usus est ea voce. quae proprie motum N alterationem videtur Mi scare.
Sed redeo ad Altimarum, de quo licet mirari, qu
modo eiusmodi inanem interpretationem commentus fumi,qua necessario cogitur sateri,sehrem non e se morbum; verum illius argumentum nullius momenti, ae vanissimum est etenim cum inquit, si Gal. v sussu si et voce Mnifieanie terminum motus, sequeretur sebrem esse ignem. Negatur consequenti neque enim dixit Galenus, febris est conuersio naturae calidi tatis ad ignem,sed ad caliditatem igneam: quare non sequi
nar, ergo febris est ignis. sed sequitur , ergo fhesis est
caliditas ignea, quod verissimum est, neque indiget Iongiori confirmatione, cum febricitantea pluribus vitae munerabus fungantur, qui speciatim concoquunt& expellunt noxios humores,& tande sanantur,quod ab igne fieri non potes . Restat una ratio, quae videbatur demonstrare eat rem in febribus mitis me accensum,& insatio esse,sed in fieri.& erat locus Galeni g. metho.ad quem eodem loco ipsemet rei pondet Galenus qui docet, febres quiqgenerantur adhuc, & nondum penitae sunt, non esse febres, neque morbos appellanuas esse, nisi sorte quis
ela toris doctrinae glatia febres scheticas, quas iacile
solubiles velli appellare: imm , vero Gal.mp. 88. artis medicae huiusmodi febres, Somnes morbos, quos R. me ih.dicit adhuc fieri ac generari, morbos qui nondusint ac futuros appellai: quod si nondum iunt,iure iamque morbi debent appellarnquae responso confit ma tuta namque iis duobus locis 8.metho.& in arte mediis ea in cuiatione earum sebrium,quae generamur & n dum facts sunt,Galenus non sumit indicationem curandi a moi bo,di a febre ed tantummodo a causa alialam e meienter cum ergo non indigeat euratione, vere neque febres,neque morbidici debenti de quibus quidem accessionibus quae sunt in fieti, loquitur etia Gal.
i. de loc asseel. a.& 3 cap. Itaque ea H; constat, per c uersionein naiaua ratiditatis ad igneam, intelligenda
esse conuersionem dam factam Et absolutam,minime quae adhue est in fieri r ac merito Auic. diuisse in sua definitione , febrem esse calorem accensum in
Ex quibus verbis id vobis demum licet eolligere ,
subiectum caloris fibrilis esse cor,quod a Gal. quoque ear esse. traditum est,qui scribit a. de diis se, 3. O. meth. g. Mactism sanullum ea scirem praeter naturam, nisi cor una ealefiat, bris. febrem esse , nullumque genus febris posse eonsiste re, nis cor a cratur,ti calida intemperie laboret. Quomodo autem cor, & variae illius partes, substantia , humoles,spiritus, sint subiectum sebris, posterius videbimus , tractantes sebrium disserentias: sed tametialiud hoc loco non potest neque debet praetermitti ,
quin tueamur Gal. & Avicen. aduersus nonnullos,
qui comendum , ipsum cor febris proprium subiectum non esse , inter quos primum est Fernelius, qui lib. .de febrie. t reprehendit Auic& negat esse perpe Opi. F. .
tuo verum , omnis febris rasotem in eoide aetendi,
tamets,ille inquit,de continuis di primariis id verum
sateamur , intermittentium tamen Mymptomatic rum calor nota in corde primum aec clitur, sed aliunis de sublatus, cor ferit,quo Elitias cum spiritu mox per arterias in corpus Omne refunditur. Sed Fernet mihi videtur temere Auic. reprehendere, neque satis illius
mentem percepisse, neque enim ille inquit, calorem primum accendi in eorde, sed simplicitet, calorem accensum in corde. Nam eis ni ha prohibet, quin eiusmodi calor ah aliis partibus possit cordi communieari , tamen id perpetuo verum est, ut diximus, ishrem nunquam esse neque daci possi ,ntiri cor calida in temperie laboret. Deinde est Aul mar. i. de febr. eapit. i i. qui statuit subiectum statis non eor, sed natiuam caliditatem, Atavia Cum enim febris sit conuel so natiua caliditatis ad igneam, illius forma, essentia seu qualitas,inquit Altumar. tanquam in subieci , suscipitur primum in suta stantia calidi in nati, namque hxc est quae immutatur, atque alteratur,accidentalem caliditatem , quae febris est,suscipiens. Sed equidem nequeo hane Altimati cogitationem robare. namque s pet cal:dum innatum intestigit quaitatem caloris,ad fusum ess,s quidem huiusmodi qualitas est accidens. & nullum accidens potest esse subieetum alterius. Praeterea calor innatus non adest a plius, cum iam fuerit mutatus & conuersus ad igneum, quo tempore febris viget. si vero intelligit non qualistatem, sed substantiam caloris insati, videndum es
quidnam sit huiusmodi substantia , & quodnam sit
subiectum calidi in nati,quod continetur in eo deinc sane puto ipsum nihil aliud potuisse inuetur: quam tres partes,& subitantias corda secorpus,humoresupiritus, quas propterea tres partes necesse est statuere subimelum febristi eum snt subiectum calidi in nati. Quare Altimar. potuit ac debuit, mea sententia abstinuisse ab huiusmodi nouitate, quae& ab omni ratione,sed imprimis a Galeni di ciplina est aliena. Praeterea sunt non -
nulli,qui contendum, non solum a corde, sed etiam a PTeliquis partibus calorem pri ter naturam in totum cor et : pus diffundi,& febrem excuari posse,namque excitan μ' tur febres ex bubone de quibus est aphor. Hippoc. fmbres ex bubone omnes malae, praeter diarias A. aphor. 3 s. Sic Aulc. . ita l. rapa T. tradit, fieri sistem eph meram ex dolore capitis, culi,aurium,dentis, di relia quarum partium. Sic Galenus scribit i . meth. g. ferues
hecticas nonnullas fieri primum laborante corde , nonnullas primum laborante non corde,sed ventricuislooecore,pulmone,& aliis parithus, qui propterea vanam quoque astarum febrium curationem docet. Sed isti amprimis obuctuat iecur , quod facile uidetur pia venas
367쪽
uenas posse impartiri toti eorpori ea lorem prater naiaturam, cum pariter ad totum corpus ti singulas paries alimentum, & sanguinem soleat deferre,quod confisis
matur pri interea, quia manifeste videmus a iecore e municari se giditatem uniuerso corpor , sicuti con
tingit in hydrope analatea a namque eadem ratione qua frigiditatem, videtur caliditatem quoque ad omianes palles posse transimi tere: itaque erit febres cordis affectione. Ad hanc dubitationem variae responsones, sed breuiter ego respondeo, ac fiteor, ex variis imp ris partibus,ti prope omnibus caliditatem posse communicari unitierso empora: verum illud addo,hoc ne quaquam fieri poste,nas primum cor huiusmodi callia ditatem recipiat e ad quem modum sunt intelligendi Hipp. cias. & Auic. eum doceat , ex propriis quih dam partibus febrem excitari. Etenim quantu mcunisque caterae partes , & totum corpus incristat, nissimul cor reddatur calidius, sebris neque esse, nee dici potest,ut supra diximus. Huius disciplinae satis fuerit unicum eIemplum proferre, illud autem est Galeni rimeth. e. s. qui scri hius adeo vehemens caioris in te peries uentriculum oecupet, ut vim ad ipsum cor perueniat, necesseeli hominem stari are,id quod ad reliquas etiam partes potest accommodari. Quod autem speciatim disputant de iecore , paulo accuratius explicandum est. Dico igitur, si probe m moria teneamus naturam, S colligationem v mulque visceris, iecoris, & cordis, vuque fatendum esse, aut dissiculter aut nullo modo fieri posse, ut Iecur tam reddatur calidum , ut calefaciat corpus uniuersum, quin primum S simul ipsum tincalescat, immo vero omnis ratio colligit, caliditatem iecoris longe facilius, &estius eordi, quam ulli caeterarum partium posse eo municari , primum enim satis e nflat ex anatome , isthre duo viscera, mediante potissimum vena caua, quae statim exiecore prodiens ramum omnium maximum deserti in dextrum cordis uentriculum, figulari quodam nexu, & coniunctione inter se esse coli stata. Deinde it ud quoque pro eomperto habendum est ,
nullum esse membrum in toro animantis eorpore,
quod magis prompte, facile, Nerio tale fieri possi i
socorde quippe quod suapte natura ea lidum est,ac se re perpetuo seruet, adeo vi ominiim consensu illud inmoraturis omnium postremo res igeretur: quare propter huiusmodi insignetri procliuitatem , di consenissum , veris mile est, calorem nu llo modo a iecore ad uniuersum corpus trant mitti, nisi primum eor assci ruri atque istud eo quoque argumento potvil eonfir NUM3 in mari,quod scutisibit Galen . i. Glauconem a. inam bara febricitantibus maeeipuum indicium sumitur ex pul-fibrum s la,cum ad omnibus commune si,ut idem testatur, eo- ω a M. dem lib. c. ε. ut habeam inaequalitatem in una arteriae
pulsatione: unde cum pulsus immediate, & proxime assectionem cordis demonstrent, si nemo sne pulsusinoequalitate potest febricitareot pariter nemo sine affectione eordis possit febricitare fateamur necesse est Neque vero postrema argumentalio , & sisti litudo alleuatis est momentia squidem longe diuersa eii ratio
Gloris, foris. Nam sicuti diximus, cor inter omnes partes corporis calidissinum elliqua te ra una par te potest ealefieri sicillime, &aceendi antequam eor pus calefiat , ex altera autem potest testigerantibus musis resistere, ut iure totum corpus, non refrigerato corde,possit rinigerari Sed neque illud sortisse vera ratem continet, nempe totum corpus adeo posse refrigerari,ut actiones ladantur,quin simul em laboret, de quoquo modo reis geretur Quaeso enim,qu modo id heri potes , nisi corions natiui caloris,a quo ille in t tum corpus diffunditur, ae perpetuo fouetur aurea friodius reddaturaeis co fiderentur habitus corporis hi eidiores . certum ei an illis pulsus non esse naturales , sicuti contingat in hydrope anasarca , in qua scribit M. pullus talos,&naruos fieri,qui sine dubici cordis Bigiditatem dem utant. His quae hae de re didiimus, ac de disicientia corda sae aliarum par ium. Quatra uspertinet ad derivationem eatoris, di frigo is per uniuersu in corpus p rimam lucem pori 1 rre senten tia Galens, quae est digna maxima noratione in i bello de sanguinis missione cap. s. quae incapit a micquid cor per caliditatem , di fiigiditatem patitur, huius etiam cofestim alia corporis patres pari rei pes sum:&coneludi partaculares ealiditates, S Dieiditates, quaecunque parti male assecta vicinae sunt, simul alterare,
in totum vero corpus, priu squam cor alte en , non extendi. Sed ad propositam febris definitionem reueria
hiis fiat, necessatum est primum calorem prae 'r nat ram accendi an corde, deinde illum ad value sum c pus transmitti s unde ne sc quid venerit in mentem Areulano,qui particulam, Nec, interpretaure, vel; n
que enim sunt duae voces disiunctivae, quarum alteratine altera esse possit, sed necesse est calorem in corde aerendi, ac simul illum a corde transmitti, & comm nicati uniuerso e potirim moveto tantum abest, ut haec particula testenda st disiunetrue, ut nonnulli in terpretes Arabes pro verbo, Et, legant, deinde, quod probe silmseat ordinem in generatione febris, nempe vi calor primum accendatur in corde deinde a coria de transnvitatur ad uniuersum corpus. Itaque a corde
transmittitur huiusmodi ea lor, eum spiritu,& sanguine , per venas, S arierias, qus sane trans immo est ad modum facilis, cum hoc membrum habeat venas, Narterias amplissimas, quae omnibus corporis partibus
Dubitant hoc in loco interpretes, an in febre calor An .alarprster naturam necessario debeat uniuersum eorpus μνὰ -- tenere, an satis fit,&possit in solo eor de consuere e is ea uti ae mmum quidem Gal. videtur ponere febrem inis acer,par. er morbos, qui non sunt propriis alicui par ii , sed communes toti eorpori , liquiens lib. de moth rum diis eap. s. calorem in uniuersa ccrpore exup rantem hebrem nominari, & facile ab omnibus d prehendit s quam eandem sententiam habet de caussmorborum 1. lib. de sanguinis in stione cap. s. Altera autem ex parte raperieritia demonstrat. S confirmat ipse Galenus .de causis pulsuum cap. de pultu inflammationis a. prog. comm. 4. de inaequali intemper te s.
quando qua in febribus nonnullas partes manifesto esse stiridiores, vesuti sunt partes ea ternae principio paroxyi motum tem in febribus lipitiis & malignis ,
in quibus interiora videntur um,exter lora Digescunt , veluti sunt partes iam internae quam externae in febre epiala in qua eodem tempore partes eorporis & ea ludae frigida sentiuntur. Ei Gil. preterea videtur fauere huic opinioni,qui scribit P. metho. cap. g. intemperiem calidam ventriculi sebri proporticine respondeis re, quippe ille, inquit,quod febris vel in toto animali, vel in eoide est, id propositus nune affectus est in ve triculo. Et iterumhςe nabet ε.epid. laci. i. 19. Essentia vero febrium est,non modo secundum Hi p.& praeclarissimos medicos,sed etiam secundum omnium hominum consentum , caliditas Draeter naturam, maxime quidem in totum animal diffisa, sin minus, ut Omnino vel in plurimis parithus vel in nobilissimis accensi. Ex quibus puto manifestum esse, de sententia Gal. in febribus non perpetuo calorem per uniuersam corpus distribui, sed fore satis s cor occii pauerit,dum modo tantus sit,ut laedat operationes. De hac dubitati ne multi multa loquuntur, de quibus nolo agere longiusnui satis habeo eam responsionem proti Ire, qua puto Galen rationi & veritati magis eonsentientem esse . Dico igitur,in febre ea lorem semper accendi in eoide,ut testantur Hipp. & Gal.4. de ratione vietiis ι s. I. de ratione victus is . o.metho g. illumque ab hac parte per venas, di artersas ad totum eorpus distribui tquemadmodum tempore sumatis per eosdem can
les calor innatus solet distribui,& noe perpetuo fieri. nis aliquid si impedimento,quo manus ciuinio dicalor
368쪽
rord, tandi, Despoli possit communicari. Quae responsio est Α uicen. i. . tractatu 2.ca PH. c. quae qlude impedimenta solent con tangere in febribus,de quibus Ioquuntur aduersat ir namque principio accessionum ex rems partes refrigerantur, quoniam hoc tempore
spm turi languis, & calor concurrust ad medias corporis partes, vi propterea non possint ad illas, quae longus distant deferri, si calorem conis are. S c in lapyrus ti malignis febribus ago eus calor viscerum talis Seranius et Arposito e. Galeno a. prog4. N altis locis , vi instar cucurbitula ad sese trahat spiritus, sanguinem S calorem , a pati ibus externis , ut illet merito remaneani stigi dae: se demuin in febre epiala, sicuia exponitur a Galeno de ins quali intemperie a. 1.de diffsin. 6.
cum oliginem habeat ex pituita viuea& crudis h nioribu Mqui delati per uniuersum rei s uno aiqit de tempore non putrescunt sed alti citius iri i ardiu ,
iure fit, ut pro parte putrescente calciam sebrilem ,
pro parte non putreic. nle rigorem soleant racilare. Ergo non sine ratone Gai. asseruit utrumque , pri. mum in Lbre calorem pra ter naturam totum hominem occupare, quod veriss mum est, si h ic adhibe tur interpretatio, ut nihil impediat , quominus ille ad omnes partes possit iransmitti: secundum hunc linsum calorem vel in toto homine, vel in corde tantum, α nonnullas partibus contineri r quod item non caret veritate , s contingant impedimenta, quae non
permutant illum ad om ues paries dossutida, di da-latari a
Sed quaerunt rursum nonnullian cor possi transmitaete calorem ad alias paries; non solum mediantibus venis & arteriis, ted etiam altis modis,quibus cmerae partes ad ipsum cor solent calorem uanimmere,os murum per vapores & suligines , nec non pei nudam Ssuccessuam alterationem , de quibus modis loquitur Gal. 1.de d. is b. I 4.aph. 33. di nos quoque itiis a dia sputabamus . Qi bus respoideatis, ni h lGli.Me, mea sententia,quin niud fieri possitivetum cuin cor s fons
sagum s ti spiritias,inquiti. sicuti calor inualus, Ha quoque calcit fibralis sedeis habet, a, simque via plura insam pias nae, & aperi: ssimae, per quas nec ita. ut si commodia fieri micis, non est vi as as qLaeramus, quae sun id T iliores&Obscuriores . itaque in unum collugendo quae hactenus dicta iunt: Fchi .s eii calor pi alernaturam, non coxyus, sed qualitas, accensiis, non qui accenditis, in corde, in corde tanqua in principali subiecto, transmissus an eo mediante triti tu & sanguine, in qu b. calor tum natiuus tiam hebtilis continetur, per arietias & venas, an quam faciles patentes canales, ac prili remoria totum corpus,ms si .it aliqua impcdime
ta , quae Miluuiodi gentialem transui .ssionem prohibeant .
ni fiat ΛMων-ιbus )Cum hactenus Auic ita luisset,le Die esti calorem accentum in corde,per uniuersum corpus d 9 ,sum,nunc intendit explicate, qualisnam huiusmodi calor, & quomodo disserat ab alias calor h. qui totucorpus occupant,& ta. en febres non sun Cunica auteest dili incito,quae calorem febrilem a caeteris separat calor IO. le est, quando corpus adeo uicalescit, ut propterea i r dantur operationes naturales: quam doctrinam
tot e n qui adeo auctius fuerit,ut occasione erus corpus laboret, aeque probe actioni h. fungi possit, schrem adipelliti . Quod quidem est maxime contentaneum rationi:cum enim,sicuti docem Hi p.& Gal.3.aph. 33. .
saltem primum ac maximum lituis insitu inenium,quo efficiuntur & per ficiuntur omnes naturales Operati nes,quemadmodum ille suetit moderatus, & natura
iis . operationes quoque probae sunt di persecta , ita
cotta ,si is e fiat immoderatus di prςter naturam,ut operationes quoque loedanturiatque improba fiant,necesse est. sed quaeritur, quidnam Avicen. intelligat per op
rationes naturalest atque ne diuersorum interpretum diuersas opiniones reseram, mihi probatur praecate ris interpretatici cuiusdam interpretis Arabis, qui S raris dicatur, qui inteli git sperationes conuenien
tes natui aere mi corpus : Cum aurem corpora re
gantur tribus facultatibus vi tali, naturali, animali, hie operati no naturales non debent intelligi striete,qua entis distin Euuntur a. aeteris duabus vitalibus di animalibus sed e mmuniter quatenus sub hoe nomine omnes comprehenuuntur : squidem largo modo omnes huiusmodi saeuitates reuera naturales possunt vocari, sicuti vocantur a Gai. saepenumero, praecia
pue vero I. mei h. cap. 3. de consi. attis med. a . cumscrabit homines ubi sensem: quampiam naturalium corporis actionum, vel male aer . vel prorsus non fisri, tunc erasitinare, se illa parte corporis aegrotare, cuisius actionem l iam vident, sc propterea medicum de
seri , quendam zarmun. aggressum eine solitas opera. tiones & Oinnia ob siti munera, quae sibi ex natura debentur: namque pro comperto habendum est, in s hribus omnes omnium parater actiones laedi , ptumum vitales , deinde naturales , postremo animales, quod pudare expositum est a Gal. s. de loc. Is l. Etenim cuui cor sit veluti sons quidam caloris innati, per quem v qi ςque pars suam perficit Operationem,omnis ratio colligi t aborante corde, simul ciim ipso omnes par es corporis vitiari, di illarum actiones laedi. Neque uero altera ex parte sunt alicuius momenti no nulla rationes , qua solent demonstrare, in febribus minime omnes actiones laedi & labefactari,cum mani festiam si,multos sebiicitantes hahere odoratum, a ditum,& reliquos sensus integros, hene recordat , inodicare,di alias naturales operationes perficere: immo vero illud licet nobis addere, sebre interdum qualdaactiones non solum non laedere, sed etiam quam maxime iuuare, nempe illas, qua sint vel ablatae,vel imminutae, vel ceprauatae, propter immoderatam sedis
uitatem, aut propter humores oudos&flatus , quia ealore sebria attenuantur, concoquuntur 3e dissipania tui :ad quem modum scribuni Hrypoc.Galen x .apho. 16. melius esse conuulsum tela: em accedere: quam se. hri conuulsione meti iterum s .aphor. s. si ebrius quis. piam de repente obmute leat, conuulsum mori, nisi febre compiatur: ac rursum Iaphol. 1. quibus lecur vehementer uolet, iis febrem super sientem dot
Respondea tis in febre non omnes semper corporis actiones ledi, ut satis e perientia confirmat, neque id esse necessarium ded sore satis, si ex omni genere atticinum quaedam iansum modo laedantur, fine quarum lesone neque febris,neque morbus esse potest Quod liquis demum velit uno verbo naturales operationes interpretari illas perationes, qlias homines tempore sanitatis sacere solent,interpretatio,mea fententia,emadmodum opportuna & accommodata ad mentem Galamo ut loco citato de constitui. arus meisen.&ca pit. 81. artas medicae , di febrium & omnium morbo rum hunc terminum constituit, quotiescunque homi nes a consuetis impediantur operationibus , ut paulo
ante diximus. Dial tabditia ν o utimia ) Adhue Avicenna
declarat , cuiusmodi sit calor te ilis, inquietis, illum non esse sicuti calorem irae N laboris, dummodo talis calidatas ex ira & labore acquisti, non si tam 'eh
meus &diuturna, vi ipsa quoque degeneret in febre,
di laedat operationes,namque frequenter euenit, ut ex
ira,laboribus, vel alus causseaternis, calor augeatur, cordique S uniuerso corpori communicetur, qui men accendii febrem, neque laedit operationes, pI pterea quia cito euanelait, sed tamen interdum etiam fit,ut tamdiu persevcret,ut transeat in febrim, & dat operationes atque hic quidem sensus ea noua conversone Beslunensis est apertissimus qui lcribit, r 5 scuti caliditas ira di laboris,cum non vltimatur,vel cum no
369쪽
terueniat ad hoc, ut si accensa ,&rmeat operationius. Quod si quis velit feruare etiam veterem conuem sonem,qu r habet . in HManeaι , id mea sententia commode fieri mi est, qua litera re interpretatio praeclare quadrat decretis,& verbis Galen. qui I. ded. st . lib. a. sermonem habens de huiusmodi caloribus contaeitatis ex ira abore, di aliis causis externis, ita inquit: quod si ita contigerit , ut ea corpora qu r in se calorem
amflerunt, longo eum tempore retinere natura apta
sint,licet motus cordis sedetur, in ias tamen remanet calor pta ier naturam,atque inde honi ines febricitare est necellatium. Quam fere eandem lenientiam habetis lib. de morborum causis. 1.
Hatientis diximus de febris definitione, & illas duatiliationes ea picauimus, quae mihi visae sunt utiliores,
re magis ad rem pertinere: namque si velimus singula in medium proferre,&exas nitiare; quae vulgo a ptarisque interpretibus solent proferri, vir si cicerent quinquaginta lectiones. Catet tim ea iis quae uixistius ae ite eli intelligere,huiusmodi Avicen. definitionem carere ea de si v Done, qua potissimum definitiones laudati l lent,& est breuitas,quain Arasso ei. Nomnes philosophi tari opere probant: tio uidem illaeu ninus longa , S in iei posta lunt nonnulla pra dicata supetuacanea, qua teuus pertinet ad explicandam ess seria ποῦ sc bris.
etenim graua exempli, si luminatim uiri siet, febri, est
calor pia ter naturam accensu, ιn corde, tori corpori communica tus, laedens operat ones Dalurales proba,&i nimia suisset defiailio, cui nihil detrahirotulit ei:
quam q11 dein se te eandem dc finitionein facile ea ua his, locis i icet nobi, coli spere ea Gai .ex quo certum est, Avicen. hanc suam collegisse,qucu cssi patere latis p . test ex iis, quae supra tradita sunt tamen irrati saerat abs re, duobus verbis hoc idem vobis in memetiam re
Apud Auicennam febris est calor extraneus i apud
Gal.ε.epidentit Leto. . a secto 4 i et x . i. de febridisserent. t eli calor non naturalis mulatus ad igneum,immode arus,alienus,& aliis entidem nom nitrii, circo mscriptus: apud Auicen. hie calor est accensus in corde, dipud Gal. m l .de dissarent. feb. 3 lo. meth . R. nulla i ,hris potest consiliare, nisi cor arietatur dic alti a intemperie laboret: apud Auicen. calvi d istis ditiu per via seuersum cor pus: iapud Gal. secto. i. 19 oe o. uercm . motis horum s. de causis morbor. 1. ca Ur in totum animal
dilatatur, vel saltem in phitibus, ct nobili minis parat-bus accenditur: apud Auices. calor procedit median te spiritu,& sanguine per vena , A' ar mas: apud G.d. hoc ea presse non habetur , cui ivi pta termisit tanqiana manifestum , siquidem coli stat iniet Omnes cor esse fontem caloris innata, illumque perpa Optia vasa toti corpori coin municam qua eadem rat ione febrilem qLoque calorem ad caietas partes ii an stillii necisse esse mimo vero Gal. nobis intinuauit,& alias quasdam rationes , quihus huiusin i communicatio potest smri,ut paulo supra diximus. Apud Anicen. corpus in- suam matur inflammatrone, quae nucet operationibus naturalibus apud Gal. 8. meth . .calor tantum augetur, ut & hominem offendat,& aetionem laed. t, adeo ut si neutrui , adhuc issiciat, quantumuis homo in pi atteir-Da sit calici or quam antea,certum se eum non febricitare . sic itaque potuisset Avicen. breuiorem febristichnitione in tradere,& Galeni dogmatibus consentire: veruntamen quoniam quae praeterea sunt ab illo interposita,id certe pratiant,ut faciant ad clariorem, S faciliorem illius explicationem, lure censemus eam recipiendam esse . Quod veto optinia sit definitio,co
sare potest, quia continet Omnia genera causarum : &primum cum dicitur calor ea traneus, explicatur causat malis, cum Omnium consensu essentia fibrium stoliditas pi a ter naturam: secundo cum dicitur accensus in corde procedens cum spiritu iac. explicatur causa malo talis ,& subiectum caloris: tertio cum dicitur laedens naturales operationes , apparet causa finalis,
quam tamen finalem causam ego censeo minus pr prie,& la eo modo sumendam esse, siquidem non est
credendum , ι .hiem adere propici snem, cum omnia quaecunque agunt p Opter finem , aliquo appetitu duacantur,suetioenai utilis, sueratronalis fuerit: quoniana veto definientes lanitatem , dicimus quod est proba corporis coliti iturici, aqua probe prodeu tu operatio nes, qui vere fuit atur a finis, par iter in morbo laesio operario num quodammodo , di minus proprie finis videtur po I conualui. Vetum dicat aliquis, in hae definitione emetentem causam deesse: quod sane ver in mum est , & sumina cum raticine, N a Gal. Nab Avicen. fuit prs termissa; etenim cum febris si morbus .mothi autem si ut res faciae, & permanentes,qua a nulla causa penitent,idcirco iure in eius definitione nulla debuit poni caula esciens , quemadmodum generaliter non ponitur m definitione morbi . si quidem illa res tantummodo qua fiunt, & quae habent suam egentiam in motu, in tua definitione desiderant m cientem , sicuti exempli gratra , cil pul: us . in cuius definitione videmus Gai. illam non praetirm sisse: quou s in definitioue febris poneret ut . Lia ei eiens, necessat io sequeretus,omnem subrem ha re causam coniunet m. quod talium es , cum nullus morbus ex ici tentia Galen: hibeat comunctam sue continentem caulam , tam is non ignoto , esse viros praeclarissimos, qui aliter sentiunt, de qua celebri conia ii Oum si a toria ite nos quoque aliquando disputabimus
Itaque haec febris defiuitio tradita ab A lic. oprima
atque integra est,quippe si dii geni erco illidere ius, primum ostendit quid 1i t febris: secundo soluti,aut saliem
potest soluere omnes dissicultates, quicunq; hac in re possunt occurrerer tertio declarat proprietate , quς naturam sebris consequuntur,qus conditiones ad per ac-tiam definitionem requiruntur a philos. phy.3i. I)olthse solent nonnulli interpretes propone te, α examinare quasdam aliorum 1efinitiones. inter qua1 prima ell,quam uadu Aetius lib. 1 . 7. qu i est huiusmodi. bris es, calor praeter naturam, cordis,& arteriarum vitalem firmitatem laedens,ex profundo emergens, acris&mordax, pis tertim citca thoracem, S ubi arictis magne posis sunt. Altera est Alexand. lib. tr. i. qui Pi steris inissa opinione Erassi rati, Alesepiadis.& aliorum medico D n, de sententia Hipp. R Gai scribit essentiam ac naturam febris nihil aliud esse, quam calorem contra rium naturali cordis S arteriarum. Tertia est Averr. 3.colliget. p.3. uui-habet subiis si calor composiatus ex calore naturali.N extraneo putredina inulo a corde a a totum corpus is dat omnes attiones, & passiones: vertim neque de iis, neque de alias,s qi s sunt,m ni pio postum est longius agere, quod temporis angustas tam accuratam interpretationem non patiantur, a quo quidem labore ego libentius abstineo , quod hi his dubito, si alieni e cO uiderentur qus tractenus diximus ex Galeno,& Avic. de ad illorum uocitinam cste ra omnia referantur, quin facile virus irasque positi de singulis iudicium seire,& intes ligure,quid nani pio ndum,vel iiii proban dum,quid recipiendure,vel reiiciendum videatur: itaque ad alia progrediamur.
Avicen. tradita fιbris disti itione deinceps arare diiu illius uiuisonem, & prtinum examinai diuisio nem quandam sui temporis celebrem, qus in primas creditur fuse Rhasis, di tu elat huiusmoui a febres aliae sunt morbi, alis sunt sympiomata : sibi es autem morti s intelligebant, quscunque non pendent ab aliquo ir orbo , quales funi se Dres putrid sit ubi cs vero symptomata illas nominabant,qus morimc pendent abes qlio morbo, exempli gratia, picurrildu ,
angina, Naltis inflammationi hu1. Porro ut noulti
hanc rem facile intelligant, scire debent ex Gal. de sympto Mat. disterent. I. Omnes corpoι i, assicius a naturali
370쪽
eonsti vitione recedentes esse tantummodo tripliceat
aut morbos,aut morborum caiisas,aut morborum lymPtomata, quae quidem apud ilium ita dili inguuntur: namque morbus est constitutio praeter naturam, in qua primum actio laditur. causa est a flectus pr iter naturam qui morbum praecedat, eque suapte ratione, sed itumuentu morbi actiones laedit: symptoma item est a Metus praeternaturam, qui morbum perinde a
que umbra corpus sequitur: ergo Rhases & cum iliciantiqui, sebres morbos 1Olebam appellare, uuae primum sne alio praecedente mcit originem habebam, febres vero symptomata qua non primumaed post inflammationes , vel alios morbos sequebantur . Qet rem hae opimo ae diuiso videtur fuisse non solum Rhasis, & aliorum antiquorum,sed etiam Hippocrati Gai etenim Galenus scrobii 7.aphor 42.4 apbor. 3.
Diste, hominem a febre molestari, quando absque inia irammatione i erysipelateabscessu, dolare, vel aliquo membro pracipue affecto laborabat: quod si vel propter lateris inflammationem, vel pulmonis,uel alio tua partis laborasset febre, iam non febricatationem, sed Pleuriticiam,mripneumonteum & alias nominibus appellasse. Et adhuc planius i .ad Glauci 3.er propria se tentia docet, febres nonnullis ex inflammationibus,ponnullis er humoribus semina quibus priores quae ex inflammationibus Oriuntur, sum ves uti quadam sym- Piomata partium phlegmone laborantium, adeo ut morbus , magna ex parte ab inmu metito patiente de nominetur, phrenitis,pleurinsiti alias huiusmodi. Et trium 4.aphono s. ita sci ibi taum i ipsκκ. in febribus dicit mortas febriles, ipsum intelligere quando febres ipsae sunt motbhnon symptomata alicuius partis, quae aliquo dictorum a Metuum laborent: tursumque asi
xu oaphor. febrem inflammationi vesca superum
Nientem esse lympinma inflammationis. Ex quibus i
cis nobis licet colligere, Galenum huiusmodi statium diuisionem recipere, neque solum de antiquorum edeiaam de Hippinati ac propria sententia illam pro
Aduersus vetoem diuisionem febrium in morbum, di symptoma Avicen. arguit,vel potius, ut videmur
illius verba demonstrare, alios arguentes inducit, cum dicat: Ea pistra amum q--, summa autem argumentationis, qua probatur iebres sequentesimilammationes, non esse sympi Omata, apud Auroen. est huiusmodi r in inflammatione tria sunt, calor, lar, Putredor quato igitur quodnam ex iis tribus stahris consequatur, di cui tanquam symploma velis smbrem succedere s dicas , febrem sequi calorem vel
dolorem, tunc sequeretur plures febres ephemeras e se symptomata,& paret consequentia, propterea quia plures sebies ephemmae, ut videbitis,sequuntur,exemis
pli gratia, calorem Solis, vel dolorem alicuius partis. Si autem respondeas febrem sequi putredinem,quae est in inflammatione, tune inflammatio, non quatenus inflammatio, seret prima causa febris, sed per accudens , quatenus illa continet putredinem e quare se diis iam non esset symptoma ipsius inflammationis, sed putredinis. Praeterea si febris hae ratione esset sympioma, hinc sequeretur omnes febres putridas esse symptomata, cum omnes originem haheant ex putredine i itaque nulla fibris sequens inflammationes , is symptoma. Posth Avicen. nos admonet, abstianendum esse ab hac , & altis huiusmodi argutis inquisitionibus quae a Ges. appellantur lagicae, siquidem nihil conserunt ad amem,& distrahunt medicum ab iiseus in facienda medicina sunt necessanar quate & haee
subiungit: poradamara uirins da id ιε- cen n. aEtsi ha tenus Auicen. resutauit propositam opini nem ac diuisionem fibrium , veruntamen nescio quo modo in praesentia videtur illam tanquam consueram recipere probare, mmo uero illam amplificare,quae
latet farra sympio mala reponit , non solum qui sequuntur inflammationes , sed etiam qus sunt ex
obstructionibus. in qua re ille manifeste videtur discri
p. I. vere affirmant, si es putridas ficti potissumum ex structionibus: quod si febres sequentes otia structiones per Avicen. sunt sympto mala, ut omnes febres putridae fint simplomata fateamur necesse est, uod est absurdissin tu, ae leuma sicuti antiquiores in ici febres sequentes inllammationes non sae aliqua ratione nominabant symptomata, quoniam hu-- modi sebres ita pendent in inflammationibus , ut ab
illas quoque nomen recipiant,quae non aho nci ne appellantur,quam pleuritidis,anons,& si humi illaccitra Avicen. nullam videtur posse ratiocem proferre,
neque veram neque veritanile quam iam, seque tes obstruetiones symplomata debeam vocari , cum Proprium nomen retineant. S simpliciter febres d
sed nos tandem videamus,utrum is h* febrium diuisio sit vera.&ad mentem Gal. nec ne 3 itaque prpe missis aliorum responsonibus, quς sunt multiplices avnci verbo respondeo si uisonem ea quidem sente tia, neque veram este,neque ad mentem Gal. & probo utrumque:ae primum quod non fit vo probatur hue
in modum. Omnis se, is est morbusArgo nulla labris
est symptoma: patet consequentia,quoniam morbus distinguitur a sympio mate.Maior est manifesta, propterea,quia febris habet conditiones necessario ad morea requisitas,quippe est actet in praeternaturam primo is dens operationes, neque ullasehtis esse pMest sequens. inflammationes , vel allos morbos , qus non ptinio tridat operationes. Quare diuisonulla ess, neque mintest consis me secundo non est Galeni,quoniam ex in .prio instituto ab illo reprobatur, libello de different.. motho. cap. s. disputabat Gas. hoc loco aduersus no nullos,qui symptoma esse mothum,& contra morbum symptumatis causam putabant, quippe qui actionum lisiones morbos esse arbitrabantur: ea quαeonuulsonem, sensum abolitum,torporem δε id genus aliaunorbos vocabant: atque ii quidem ut hune 1uum more defenderent, solebant diuinguere,dicentes, si ex phleg mone, vel inflammata one conuulso nascatur,conuuia sonem inflammationis symptoma esse, si vero eo iaso mi sola intemperie otiatur, iam non sympto deo
morbum esse : id quod fimiliter de setire faciebant:
etenim si febris senuhilem alicuius partis afficium 1
quebatur,symptoma esse arbitrabantur, si vero alia r tione fieret,morbum appellabam: hos ergo reprehen
dit Gal. quas omnem doctrinam de morbis,& symptomati hus confunderent, aeque satis intellagmvibulos perpetuo morbos habendos, & nominandos esti , quicunque sunt assectus pister naturam δε primum isdunt omationes r uno vraho proprie loquendo, &ad mentem Gal. febres perpetuo, sue sequantur inis flammationes , sue quomodocunque generentur m primo istant actiones, morbi sunt: neque apud G lenum absurdum est, ut subinde moibus edi morbo originem habeat. Ad illa autem qus contra hane d terminationem posta sunt, scinet & satis respondit
Gal. t. ad Glau. cap. 3. uui scribit,febres sequentes inissam rationes non smpliciter, per quandam similii dinem esse qusdam veluti symptomata . nam reum licet intra stares quς ex inflammatione nascuntur, Nahas qus ex humorum putredine accenduntur , alia quam dissereni iam consili uere , squidem cum p tridς non alios morbos sequantur , iure nutiam prorsus lympio tis rationem videntur obtinoer auters autem cum aliis morbis succedant , non iniuria nescio quam symptomatas formam videntur rempsentare . Ac sane si quas probe, S ad mentem Galeni hanc rem intelligat,non multum laboro,s hic proposutam quoque antiquorum diuisonem velit Iecime, quς sorte etiam neque omni ex parte inutilis censenis