장음표시 사용
491쪽
Sed iam ad pati ieularia praesdia vis iam us r itaque ad primam indicationem, ne sanguis fluat ad locum
a Pertum , Omnia reuulsionum stenera sunt accomm data, rictiones & ligaturae extremarum paratum, uua les sunt erura pedes, , achia, manus; in quili. fritii 4nibus id vobis notandum est, nonnullo uti eonsueuisse rebus quibusdam vehementer calefacientibus ,
Naiad. , , pipere, pyrethro, & similibus, eum quibus valide Ra albis, . diu sticant,m ita dumores emeacius te uellatur, quod uuidem nequeo probare, squidem hac ratione cateia fiunt non solum partes extremae, sed etiam totus sanis is,& eorpus uniuersum, quare scili frictiones & ligaturat vobis satis fuerint, lacuti Gai . quoque perpetuo lacere niueuit. Alii utuntur lotionibus earuniadem partium,sed h1c quoque cauendum est, ne elelia tis ex aqua vaporibus,tum cstera partes Jum maxime caput calefiat, ex quo sanguis copiosus profluatr ad quem modum dacit Gal. 1 ad Glaueon. 14. halnea siti guinis fluxum acriter irritare; quare matris probandach nia. est administratio aquat Dieida . de qua paulo post se monem habebamus. Sunt clysteria, quae pariter licet praeparate ex medicamentis quae possint non solum reuestere, sed etiam humorum caliditatem S actim niam remittere, qualia serent quat diximus ex dec Elo maluarum, lactucae,violam minim violato & simi. libus lino vero si illa ferat occaso, aegerque hoc symplomate labor ei quod frequenter euenit, proprur c piam nimia bilis, mea sementia non foret alienum aratione, fileue aliquod medieamentum illa daretur, quale inter caetera esset cassia cum pulpa inan at indo rum, quod posset humorem nocitum partim leuiter
..., IL Praeterea sunt cucurbitulae, qua hae in te pexelarami.ia. operam praestant,ut Gal. Auic & omnes testantur,&confirmat experientia . quae quidem variis eorporis partibus,& variis modis Lle3t adminis rari: namque amuntur hypochonditis, de quibus ira Icribit Gal. in lib. de sang migras. Cum ex naribus sanguis et Pit,eum Ietinent magnae in hypochonditis defiaae cucurbitulae .
Infigendae autem sunt, s ex dextra nate profluit, super iecore,s ex sinistra, super liene, s ab utraq3 naare,super utroque viscere. Aure autem probat cucumutulas posivs non solum ad hypocho idria, verum etiam ad mammillam, quaein ara prs fluenti: responis deali sed forte neque forent i avi vel f asgantur ad crura, vel sine scam siraticine, ψcte iam cum scarificationerquae quidem re lendi ratio est ι ursum , deo sum . Amplius vero vi placet Au,c. ime μ proprio, &Paulo litat c. 14. licet illas apponere partibus poste- 'moribus cum leui carificatione, ut principio ceruicisS 1 patulis. quem modum revulsionis eo nilae ad partes anterior & posteriores pertinere. Caeterum Mulli dubium esse debet, quin inter taete. θιε. ra omnia praefidia reuellentia lectio venae principem Iocum obtineat, ac propterea si profluuium sanguinis uern vehemens, ori mo quoque tempore ad huiusmodiremedium deueniundum est, de quo audiatis Gatis .meth 3. Quoia fi restautus adhuc aeger, dic qua serie nos docet non modα anguinem miliendum esse, sed etiam ex qux vena, ac poli temo quomodo illum mi tere oporteat , nimirum his, ter, & quater educendo sanguinis modicam copiam,siquidem grana reuulsi vis remedium au ministratu am iuniores debent sci. re,quod alias docet Gilde lang.miss.la. nempe reuui. sone,quanto particulares sanguinis deti areones maiaiorem in numerum auctae fuerint, tanto e Hlaciorema fieri,quoniam ita natura toties irritata,vus ad partem - assectam confluunt, maiori eum impetu ti,co raIIum. laeum detponere&detrudere consuevitis Pa
secunda indieatio randi immoderati numissania DaΨἰuai. guinis narium, pertinebat ad d riuationem, quamdi- sis inu. diimus fieri ad partes proximastitaque primum occurrit stetici venarum sub lingua: feci indo, missio sangui-fiis ex auri hus, quae fieri potest vel illi scarifieatis, aepotissimum parte posteriore, vel ad illas appositis hirudinibus, quae sensim ae sna virium laetura solent
sanguinem de tu rer tertio est eucurbitula leuiter e rificata, qua, ut placet nonnullis, in capite supra ci
nium, sed mea sententia loge opportunius ad partem capitis posteriorem , ad principium spinalis medulae apponenda esse neque . n. praeterea alii oecurrunt loci ploximi,ad quos liceat ex naribus sanquine derivare. Tertia suerat indicatio, reuorandi languinem a naribus, inducto animi deliquio etenim cum huiusmodi
malum nran aliter eueniat, quam patiente einde aut primario aut aliis partibus consentiente, sanguis con fertim recurrit ad partes internas, & ad membrum nobilissimum , ex quo huiusmodi aegroti pallescunt,&exterius res gerantur; unde summa eum ratione sanis guis ita ad aliam partem conuersus , ut non amplius petat locum apes tu,necesse est. Porro huiusirodi symptoma adducitur natura quidem immoderata vacua- ις vitis q. atione, ut placet Auic sed improuiso fastidio, nuntio iaώ--.ir opinato magno timore, sed praecipue ex vehemenistissimo dolore,scuri exempli gratia, si violenter com-Postremo autem loco prohibetur sanguis ne conissuat ad venas natium, medicamentis qua refrigerant
partim sanguinem nuen:em, partim loeu m affectum, S partim locos circumpti sitos & viei nos: ita enim facile sanguis firmatur, redditurque veluti immobilis,
Huiusmodi medicamenta sunt quam plurima, pati R. rigeratim interna, partim externa, ex quibus nonnulla ma- tis unguigis iamiliaria & viti comprobata, nos breuiter selige- κῆ μειi .mus. Interna sint demeta en diuiae, portulacae,planta ginis, hae paticae,nenu pharis, syrupus violaceus, de en clivia ,de agresta de portulaca,de rabes, conseti a rosa- Inm,ul IaItim, ne nu pharis, ae postremo si res urgear, medieamenta nupefacientia, ad quae licet quandon
deuenire, syrupus de papauere, philonium equies Nicola , heriaca reeens, &alia huiusni odi. Qiiod si Mesymptoma daret indiciariae is istud potius foret attencere ipsi musae, quam sum promati, opportune quom postent exhibera nonnulla medicamenta, quae leuiter purgarent humores te nil oles, & calidiores qualia 1 teaisa, yrupus rosareus solutiuus thahamarum; de quibus paulo ante diximus. Externa autem sunt medicamenta repellentia toc in refrigerantia, & adstringentia, quς ad varias partes apponuntur: primum est maximus usus aqus frigidissim ,vel simplicis,vel periam is a portiuncula aret , ad penetrationemr hςe enim Ore continetur, per nares attrahitur, ad frontemq; &uniuersam helem aspergitur. Hoe idem , ut aliis plicet,pis stant aqvs stilla sci ς frigidiores, en diuis, ros
Tum,plantagiis, portulaci, vel olea iraeum, omphacinum,cimniorum,myrtinum e verum ego puto sigi
eam aquam, &acuis uillaticiis, & oleis longe esseaciorem esse qui adhuc magis probarem luccos, e emωpli gratia, plantaginis, portu laesiactues, di similium rex qua hus facile in unicuique varias medicament ruformas parare. Auic prstet Me probat emhrochas, Nperfusiones ramis, nee non insessiones corporis in aqua non solum si igida, sed et in frigidaia cum nive, ex 'tio recentiores lolent,di erura,&hrachia, sed mistissimum testes aqua nitida seveream due,quod reme .ctum puto peranti periniam prodesse. Sed hoc loco
minime pretermittendum est admodum notabile prsceptum Gal.& Autc. qui monent ad huiusmodi retria gerantia medicamenta non sine iudicio deuenienduesse, cum sapenumero importune administrata mutita.&grauissima pericula secum affetat, de qua re Gal.
492쪽
Eorum quib fratraribus sanguis pro euit liqui e
rapitis restigeratione deterius habuerunti ergo neque omnino neque sine discrimine, neque omni tempore locaque circa particulam sint posita, unde sanguis profluit, refrigeranda suaderem, imo posteaquam iacia prius auertem,exempli Praua. poliquam usus fueris missione languinis, vel alia reuulsione: quin ne sier uidem ad ston rem & caput illico restigerantibus uteum, sed prius est ad contraria reuellendum, utiq; in
summa ceruice cucurbitula apposita. Quamobrem a tequam ad haec remedia partacularia deueniatis, primum vos uti decet omnibus generibus revulsionis, Bederiuationis,de quibus satis uiximus. Postremo autem loco nares obstriiuntur iis media eamentis,quae suo lectore,& crassime meatus lolent oecludere ἰ quae quidem iunt fere omnibus manifesta.
alor thus,m altillirosa cafia,hypocistisina laustia,coristice, granatorum, plantaea , portulaca, consolida,&aba ui genus,ex quibu succi, aquae, lea, de ν riae meis
Usura sed inter extera omnia est medicamentum Galeni admodum celebre,ex manna thuris, aloe, albo ovi, de pilis leporis, quod ad retinendum sanguinem creditur adeo esse prstians, ut nonnulli existiment non modo sanguinem ex veniri, sed etiam ex arteris fluentem illius opera posse sanari, id quod expedientia cofirmate lis veri ssimum, adeo ut Ulce reliquorum omnium es
se possit: Se sine in huiulinodi casibus, te ubicunque
necesse est sanguinem retinere, ego hoc medicamentoviot familiarissime,dequn ira scTibu Gal. s. metho. I. Optimum igitur omnium quae noui m dicame tot v, quo etiam ad cerebri membranarum haemaritagias,
tutissime utor,est quod subiiciam. Haec qua diximus haetenus de ratione curandi imia moderati fluxus sanguinis narium, Gal. quasi quodam
epilogo complexus est, dum narrat historiam illius a dolinentis, cuius insuperiori lectione mentionem fecimus,m quo uno loco summatim atque uno intuia tu vobis licet curandi huius sympi ratis rationem
Caeterum praeter haec omnia sum nonnulla quae occulta quadam proprietate videntur fluxum sanguianis narium posse firmare: sunt demum incantatio aes,
de quibus partim quod temporis angustiae id non patiantur, partim quod multa potestis videre apud D: scoridem, Aetium, Alexandrum, de quaedam etiam apud Gai nolo agere longius. v ' Victus refrigerans, m sacci, facilis conmetionis. &nutrivom pii latrabali casua sorbilia .de similia: vianum praetermittatur, nisi, inquit Auici fluxus sanquianis faciat casum virtutis,quo tempore illud otiaophωrum,& parce exhibendum est. Atque hacteuus de sisepelituo sanguiciis narium sum .
O Vandoque vomitus taurum procedit in febriis
bus, ve propterea aegroti vires reddantur debia limesoli ique ad maxima discrimina deducantur, α quo medici coguntur huius symptomatis propriam curationem suscipere. Ergo vomitus qui sine dubi inter symptomara euntia immurata debet reponis accidit propter tres causas: prima est nimia quantitasmate, quae excernitur tanquam immodica, & venistriculum gravans, scuti est nimia alimenti multitudor secunda eli praua materiae qualitas, quae infestat de mordet, veluti quando per cruditatem acidum, vel nidorosum, vel amarum, vel acre alimetum assumpta
redditum est, ad quod genus referenda sunt de biliosa& pituitosa. 8e strosa racrementa, quae in ventriculo
nata sunt, vel ex uniuetis animantis ambitu in eum sunt derivata: tertia est eausa eorum quae ventriculum ad vomitum concitant,licet neque grauent,neq; mo
dicent aed solum praeter naturam sint a in au tem nin nium quae praeter naturam sunt communis definitio. spoliqnam conmota fuerint, alere non possint, qua quidem ratione non solum acida di salia pituita. v rum etiam dulcis quandoque in ventriculo e si fles. ipsum ad vom itum consueuit prouocare. Hae doctrMna in Gal.3.de sympt.caus. ex quibus satis licet inteuligere, quid sit vomitus ti a quibus causis proueniat releuim quotiescunque in ventriculo res continetur. Quae vel nimia copia grauant, vel mala qualitate mor dent , vel quod sint praeter naturam negotium nosit. tunc natura talurgit ad earum expulsionem. Ze vomis
Itaque si in febre vomitus fuerit usque adeo immorideratus , ut iam vires dissoluantur , tunc necesse est iulius curationem aggredi: pro qua sunt Indicationes: prima reuellendi materiamr secunda roborandi veniatriculum: tertia, altaurandi de coieruandi ipsas vires, a qua potirema indicatioue, cum caeteris omnibus sit dignior,& longo maximi momenti, incipiendum est. Sed ante omnia est animaduertendu, an vomitus sum . . rit criticea n tura nititutus: namque ut strabit Gal. I. Glau. i in huiusinodi vomitu non sunt quaerenda reia r
media, siquidem ille bonum potius signum istima' dus est, sicuti & multa alia signa critica,quae plurimis
terrorem iniiciunia quo loco GaInec non et . ae crisi, ultimo, tradit varia fiana, quae vomitum decretorium solent demonstrare. Qua prupter sicuti io vomitu cri- ω,cuius peculiare eu sietuum Hipp. l. an . . quod confert atque aeger illam facile tolerat. non saut quae renda remedi , Ita in altero, qui non solum non con fert, neque faciIe fertur, sed etiam virium debilitatem.& alia pericula tecum affert, necesse est ad messicare media deuenire. - Ergo ad restaurandas vires primum sunt boni od
res,aqua rosa a,vi lacra Acetum, vinum generosum, D. ν --
vel leparata, vel inter se mi ita, rosae,nula citonia enisth ,collice scilli. de s milia: uam sicuti ra Hipp. in lib. de ali macribit G1l. 1. apht i quicunque celerrima indigent adiectione, iis liquidum remedium ad recum. randas vires optimum eii rubi vero inhuc celeriore egent,per odore se asserente Gal. x. de alim. faciat.ao. odorata esse qua maxime amica venusculossicuti in
trina diu subuertere, & ad vomitu incitare:secundo, sunt ea quae facile coquuntur, Se facile nutriunt, inter
quae vinum principem locum videtur obtinere, scribente Gal. Iaph. g. illud celerrime ae maxime uniue sum corpus nutrire:& rursum 3 de tem x. vino inter caetera id proprium & peculiare esse,ut celeriter traulis mutetur ac nutriatequamobre lIcet,de panem ex vino. di omnibus modis vinum propinare, ni inquit Galis .ad Glauc. t 4. circa medium, sit aliquid quod huiusmodi exhibitionem prohibeat, veluti fi libria insigni atque ardeata fuerit, si aliquod viscus instam mala nem patiatur, si caput vehementer doluerit, si deliri vel
493쪽
vel adsit,vel immineat,squidem magna,& quas ins nabilia ex poni vini in nuiusmodi aueeithus nocu
Viribus utcunque recreatis secunda succedit indi- ea fossus pertinet ad reuulsionem: pro qua sunt fruetiones, S ligaturat dolorosae extremarum partium a namque ea dolore, L natura ab opere expelle di aver titur, & ad paries dolentes humorum copia irah tur: sunt cueuthitulae, balnea aquae dulcis, & eatera ad genus , in quihus auidem adni inistrandis reuulfionibus illud perpetuo debetis animaduertere, quod docet Gal. loeci titato ad Glauci dinos proxime diximus, nempe s euacuationes fiant per partes superiores. 'tsi in sum fluo vomitu, leuellendum esse inferius filiaeando reuellendo,& lauando pedes, di ciurar contra vero s fiant per partes inferiores, superius reuellenis dum esse ad manus,& brachia. Postremo autem sympto mare diutius permanente, ut alimenta nullo movi so queant retineri, iubet Paulus lib. 1.3 6. cucurbii Iam cum plurima flamma ad os ventriculi agiledam esse, atque ipsa adhue a fra alimenta ea ha eda, quod quidem remedium valde commodum,atque experientia confirmatum,non debuit praeternuiti. Iam vero inllauratis viribus, ne iis reuulsonibus, postremo ad roborandum ventriculum veniendum este quo loco id vobis maxime notandum es , di memoria tenendum, in quo alioqui irequenter errant sommuniter practicantes , ut ex praecepto Gal. I. ad Glauc. 34 ad O. ad ea nunquam acced iis , qtiat porus at ventrieulum firmare, di corroborare, vas excismenta in eo contenta saltem maxima ex parte prius educta fuerint: namq; si aliter fiat. cum medicamenta vim nia quaecunque 'ssunt roborate, eadem quoque possint adstringere,hinc fit ut eadem excrementa nis-gis impingantur,& assigantur ipsi ventriculinea quo pernicioso errore vademus saepenumeron saeua sympto mala, Et quandoque mortem miseris agrotias Petuenire. Ergo aut per vomitum, avi set aluum Va cuata,saltem pro paria nox a materia, iam tuto voti silicet progredi, ad roborantia medicamenta, quorum alia sunt interna,alia externa, utraque autem vatiaesia se debent,ut varia sunt exoementa, qus per vomitum
reiiciuntur: namque si ventricillus si calidior eum mani urque acita,& biliosi, sun illa administranda, qui stigida sint,& adstringentia, interius conserua ro
Thaviaca solemis A sc Mile. Externa autem sunt linitiaenta ex oleis, rosaeeo,ci- aton lotu, mallichin Oriunt fomenta ex rosis, liis styi ti,corticibus granatorum, balatilliarum. Sunt emplastra ex carne citomorum,acacia, hypocistide, rosis, dis milibus. Et snt exempla: olai res id complati
alii; sint Salia quam plurima. Atque hse sunt medicamenta tam interna, quam externa cotroborantia vetriculum, fialle calidior fuerit, & calidiora excrementa deficiantur . sin autem ventri ius non adeo magnam caliditatem praeseserat, quod excrementa exeun ia, nec non
vatia sympiomara sacile possunt demonstrare. vel medicamentis streidis poterunt permisceri quaedam c lidiora, quae allorum stigiditatem possunt remittere. ves poterutit illa pneternutri, aut saltem minui, calida itutem augeri .qualia sunt menilia, absci nihium, heimsarum,cuhores,acelos i , yrupus de rosis stat sine por o mea, seminΑ odorata, S alia id genus, quae quidem metulaca,de agrest 3, coralsa, margaritae & limilia: Κ si dicamenta tum frigida,ium calida dehent administr Opus tuerit medicamentis magis adstringentibus sunt D ti inter se permisceri, prout alter scopus refrigeranopportuna acacia )ypecillis, terra lemnia, lus arme di, vel alter calefaciendi magis videbitur postulare. νἱatirina,& alia quam plurima. Quod si tandem haec flustra Quod pertinet ad victus rationem, sint alimenta quae fiant,omnes fere deueniunt ad medica oeenta stupen- non facile dissuant di corrumpantur, de ovibus scil-centia, qua facile possunt, & somnum conciliare, & hii Ga l. t L. metho. Galla sunt non aqua mulsa, nouoe impetum natura ea pellenus cohabere . Habeatis reor ptisanae, sed panis &sorbitio ex alica rutius au- seti,mala punica,citonia,pyra, &smilia, vitelli cum rum,tes leuti pullorum gallinaceorum inter eςtera est arculum maxime landatum, nostrum far vulgare optime decocium in eo positis granis mali granati, aut si e grana cte sint, modico eiusdem vino vel succo . De vino diximus illud erhibendum propter vires. Alimenta autem moderare vel potius parce ex hiis et . . Mantur, quod monet Paulus, ut eo facilius a vestri ti. m. culo possim contineri. templar R ansis sti m eiesarei 3 3. specieram .ia τε hia. I ι bai. 9 Arad ves aliter: et cansertia rasarum g 3.
Habetis diacitonitem sine aromatibus: vulgare etiaest auxilium, ex vino, aut luceo granatorum, vel cit morum, panem infundere & exhibere. Quatenus auiatem ad medicamenta stupefacientia , quicquid csteri sentiant, mea quidem sententia, in via eorum admo dum prudenter, di caute actendum est: etenim s viressuerint admodum imbecilles, ab illis perpetuo abstinendum est,quae adhuc magis possunt illas dissoluere, di su care. Quod s maxima urgeat necessitas, neque vires snt proiius collapsae, vobis licebit nonnulla leuiora ad rustrare.Et si exemplum:
bribus, potissmum quae pendent ex putredine Dui, , aegri incidam in maximas angustias & anxietates ventriculi, adeo in quandoque ad lim hymiam &syncopen deueniant, propterea quia vel prosuse eum munt, vel nequeunt euomere, de hoc quoque ut sem
494쪽
quentissimo ita lauissimo sympto mare paucis verbis agendum est .s.. Ergo si contingat aegrotum febrieitantem sentirer mo sum affictumque os ventrieuli atque ille videatur
seu per vomitum, seu per aluum noxia excremeta dei reisse quantum satis est, iam nihil aliud superest, nisi ut ad ea praesdia deueniamus, quae os ventriculi possa ni tori ciborare,de quibus latis diximus: sin vero ad. hue in ventriculo crin tineatur materia duae anxietate efficiat ac foueat, ante omnia oportet illam purgare,
quod cum duplici ratione fieri possit, aut per vom tu, aut per aluum , sine dubia vomitus longe facilior &commodioreen endus est. itaque ex Gal. primum meandus & calefaciendus est ventriculus,qui hoe modo Aias a. laxatur,& facilius inclinat ad vomitum,quod G il. pra ceptum notandum est, cum fit contra communem usum vel potius abusum, siquidem vulgus ubicunque intendit prohibere ne siler evomat, solet ipsum ventriculum fricare re calefacere. secundo, sunt illa exhibenda quae possunt ventriculusubuertere,& vomitu prouocare,qus multiplicia lanti communiter practicantes solent propinare oxymel. vel syrupum Metosum simul eum iure vel aqua haria dei, Gai .autem utitur hy drelato, nempe aqua & oleo, quod quidem magis probandum est quam o mel vel s, lupus acetosusAc niaxune si redundent humores hi liosi, saepe enim ut ita quit Gal. I.ad Glaue. 34. oleum solet non solum vomitum irritare, sed etiam ventre mollire,id quod non parum utile est:contra vero nis ory mel & lyrupus acetosus per vomitum reiicianu a tione aceti quandoque lolent materiam contentam reddere acriorem anxietatem augere et propter iuniores sit exemplum: R IArisp I i x. Ous ----a J , . Misia o tamd.m ash θ-- . Praeterea nafi aluus 1 bonte moueatur, plaeet Ges d. Iam arte mouendam esse idque potissimum elandibus suppostis tentandum esse. Quo loco est notatione dignum, quamobreni ad hanc rem nullam clysteris mentionem fecerit . quae alioqui in mouenda aluo Aeemnihus medi eis,3e ipfi Gal. sunt familiarissima: hune locum animaduertit stephanua Λὶeniensis, auctor Graecus,interpre nrioris libri Galeni ad Glaueon. quis crabit .mei raci fuisse praetermissa clusteria tq; illorum viam fugi, 'ndam esse siquidem ea solent praua qua dam qualitatem oread imachu transmittetati ipsum qivitiare:imo verti ςtephan. videtur hine generale praeceptum colliger einemne in Om nibus,quioinqu/ h bent ventriculum imbecillurn ysteria no a fine tu deso re administranda. Itaque praecipue glandibus agenduest que non solum ea inelle t vulgo fit, possuat parari,sed etiam ex amoribus medicamentis, hiera, Agatuco coloey ith. Se smilibus. vertim q ioniam vinos quoque humores ex quibus fiunt anxietates ventriculi a penumero ab aliis partubus ad illum transmittuntur, scuti exempli gratia,h mores biliosi ea iecore, tune summa eurationis tonsi issu in duobus seopis qui ad omnem firmadam fluxi nem sunt accommodatie Alter est, humores fluetes ad aliam partem reii ellete atque auertere : Alier est, paristes recipientes roborare, ne deinceps tam facile excre Lmenta recipiant, de quibus iam satis diximus. C rictu pia . Gal. hoc loco duo nobis tradit pr.cepta, quae maxima notatione & memoria digna videntur. Alterum est x. ad Glau. 14 prineipio, fi quispiam laboret febre, mi stoem tincta anxietas, morius & mala affectio oris veniatriculi , adeo ut ille grauiter atque anxie se habeat , in huiusnodi aegroto nullo modo aggrediendam esse totius eorporis vacuationem,nis prius prouidentia oris ventritus habita fuerit, qui testatur se multos vidissusepenumero qui ita assecti erant,eorumque quosdam interiisse, nonnullos ad extremum perieulum fuisse perdueios, eum mediet eos vaeuare tentassenti ante . quam Os ventriculi corroborassent. Alterum praeceptum est eodem cap. ad finem,minis ei pio anxietatis & mortus ventriculi minime ad illius N. vj. corroborationem properandum esse, sed dunt at eo ,ιω- tempore,quando nimirum paries, quae circi ventri . VIum sunt,sunt purae & liber ab excremetis: squidems adhue vitiosi succi in ipso ventriculo contineamur nondum adstringere oportet, sed satis est partem A., uere; quare ventrichium , Huno umbo concludam, prius purgare,deinde corroborare oportet. Et ita laus Deo, absoluimus mctationem de lympiomatibus seis
495쪽
bum Gallicum potissimum in iecore tan , quam tua sede contineri, atque ex hac parte grauissina, ac Propemodum infinita mala reliquis pamtibus , & uniuerso corpori communia
eari , siquidem hies eta belua tam loge lateque ae Bequenter per omnem sexum talem,&omnes homines vagatur, totque illis S rania pericula si let assene, viqilicunq; rationem curandi morbos, medicinam practicam profitemur,scuti nos iacimus, nullo modo videantur tam utilem,& necessariami r ctationem posse prs termittere. Neq; veto ab hoc pI
posito me potest detinere,quod quam plurimi, & piae
1 antissimi viti hoc idem argumentum. tractauerilit, quod ni fallor multa testent adhuc ad hρ ius morbi cognitionem, & curationem pertinentia , quς noua indigeni inquisitone, disputatione, sorie etiam corre tirone, & emendatione. Itaque tractaturi de morbo Gallico,ratio nostri instituti ordinis postularet, ut traetatemus de illius essentia ine d isser. signis,& curati ne, quod perpetuo hactenus facere consuevimus , sed angustis temporis certique causae tam longam tractationem non patiuntur, quapropter mihi proposituest pauras agere, de natura, di essentia morbi gallier, atq; eam tantum de hac re sententiam vobis explica
re,quam censeo csieris omnibus esse veriorem; pari
ter malii proposium est summa breuitate disset etias,ti setna vobis indicare, & statun ad curationem mec referre,quam accuratissime, sed tamen quam breuis potero, conabor vobis tradere. Polliceor aute illa Omiania piscepta &prs sidia me vobis esse communica uia Ium, quecunque totos 4o. annos, quibus medicinam facio, vel aliorum institutione,vel propria obseruatio ne mihi visa sunt utiliora, &ad curandum tam s suu sentia. morbum magis accommodata. De essentia morbi gallici quamplurimae ac variae circumseruntur opiniones, qu e tamen comode mihi videntur in duas paries pol se disii bui, namque alteri fatentur isum mori u ed tameis de genere motbs non conuenianti alteri autem morbum essen aut, quorum alis docent, eum esse causam moibincam, alii alterationem spirituum , ali venenum balis issionem proprietatis fletu peramenti, alii putredinem alii cxcrementum, alia lyn pioiIra uc
nomina tuis, ac sorte alii aliter sentiunt.
De quibus omnibus illud unum mihi licet dicere ia
ptaient iis,quicquid tandem statuatur de hac re,neces
sario ad unum,uel plures morbos esse confugiendum: siquidem causa moibi fiex sne interuentu morbi non isdunt actiones , neque symptomata, quasia sere om- ima sunt, quaecunque ab istis pro fetuntur, fine morbis possiant consilete. Neque vero pleriq: omnes minus dissentiun t de parte laborante, cum alii in pudendis, at i in iecore, alii iti cerebro, alii in corde, alii in aliis partibus, nonnulli demum in toto corpore docet hoe malum suam sedem oblinere. Qv d si quispiam velit cum ratione, atque ex doctrina Gal. partim naturam huius allectus,partim laborantem locum inuenire, is mea sententia posset hunc in modum ratiocinarit hic manifeste sunt multa praeter naturam . itaque ea sunt vel moibi,vel ea uti mothorum, vel symptomata: dehmptomatibus nulli dubium est, quin o muta symptomatum genera in gallicis comperiantur aliquaudo: de moibis di ea uss morborum non ita uidetur constare, sed qnomam vi modo clκehamus, in desitina Galeni certum est de sympiom. disset. s. R alibi omnia sym plomata ex mor bis , tanquam ex suis c usis pendere, cum hic plurima appareant symptomata, Itum quoiaque esse debet, unum vel plures morbo is quibus illa oriatitur, necis ario esse statuendos. Patit et cum nihil fiat sine causa,qui no solum Ch i ilippa, aut Atasor. aut PIas. sed omnium sere philosophorum est consessos,
ut scribit Galen 4. de placitis, Hipp. N EMO. ad fin.
vi huiusmodi quoque morborum aliquae sint eausae, et internae,vel exter ne se est. Verum praterualia
sis hoc tempore sympi ambus & causa, de morbo vel motbis duntaxat est astendum, de quibus vi dixi, magna est disenso, squiue plurima & varia sympto
mata modo unum, modo alterum, in Odo ommu mor
horum genera videntur demonstrare , ex quo factum est,ut sub determinato genere non posmt collocari,sed modo sub altero, modo sub omnibus tribus oramus morborum contineatur. Alii demum neutiquam a quiescentes tribus generibus morborum a GaI consti tuus, nouum morbissem commenti lire quem mothum formae, morbum totius substantiae, formae corruptelam,ac fere aliis nominibus vocant,quo tum princeps proximo superiori tempore fuit Fernes. lib. 1. derer abditis cauta cap. s. usque ad finem libri: sub quo vovienere mor hi inquiunt morbum gallicum esse reponendum: ac sane quam pluritis hoc tempore, qui sunt eaeteris celebriores, huic opinioni videntur fauere. Ego qui cus piam imm*boriam genera a Gal. tr dila, aliud nullum mothi genus pos. ixperiis, nihil
dubito quin mollius gallicus sub aliquo, ex ias uibus generibus positi aluc bea; Iepom: ac si quis a mequῆ-
496쪽
Maia otiis rat,qualisnam si huiusmodi morb. & qualisnam cor poris pars in eo potiss. laboret,ut dicam uno verbo, respoonderem mea sementia hune morbum non alium esse quam intemperiem, atque eam quidem calidam D 3 & siccam,eamque prae caeteris omnibus corpori var-
tibus in iecore consistere, id quod mihi videor forte,& fine multo labore posse demonstrare: et si reuera iamotho gallico apparent plurima semptomata, quae ab aliis quoque duobus generibus mothi videntur origi nem habere,& quae pariter cerebri,cordis,& e xterarupartium morbos videntur demonstrare, tamen si dili genter eonfiderentur omnia, facile ni fallor est intelli gere,ealidam & si eam intemperiem praecipuum esse morbum,nec non ieeur esse prscipuum loeum a flectu, a quibus deinceps reliqui omnes morbi habent Oi isti nem,ae reliquet partes ducuntur in consensis m. Nam que etsi hic morbus,ut dixi,tanquam n Us Protheus nouas sormas induit, atque in eo fere omnia morbo. rum, & omnium symptomatum iudieia pullulant, tamen nihil videtur esse perpetuum praeter unicum sympioma,quod non solum principio, sed etiam progres sone morbi,& quouis tempore, omnibus sellios, di omnibus sympi cmatibus perpetuo copulatur, illud vero sympio ma exustio est mamque viceia,S pustula,
in quaeunque eorporis parie existant, quicunque eis
fundent in eorpore humores,& serditi liuidi vel nigri coloris,& callos talem,&alia mani sella exusti nis indicia contrahunt: se erosones stingiuarum, palati, ris,saucium, nasi, manuum, pedum, de omnium partium,easus dentium, defluuium capillorum & reta omnia,non aliter quam ab humoribus aeribus generantur, ac manifestae ea ustionis indicia apparent: seponorrhaea hanc exustionem tum substantia, tum calore seminis solet demonstraret se bubones ducti ad suppurationem habent labia duriora & eallosa , atq; edueta sanies manifeste aeris & adusta conspicitur et uno verbo,nihil es,s omnia diligenter cosiderentur,quod non perpetuo insignem caliditatem Ze exustione dein monstret,imh vero non solum periti medici,uel etiam imperiti chirurgi, & tonsores, & hubones de gonoris rhaeas,& ulceran pustulas, de reliqua id genus mala,
hoc uno sano ex ultionis, tanquam proprio characte
te gallica a non gallicis solem distinguere: se in lotio,
S reliquis omnibus exerementis quieunque tandem
in corpore humores,sue frigidi, siue calidi . nunquam fit quin aliqua insignis caliditatis , atq; exussionis sis gna appareant. Quamobrem eum huiusmodi sympto-ma symptomatibus, de corporibus gail omnibus solis, Ee semper eoniungatur, ut propterea proprium dici
possit vere,caetera autem sumptotnata neqa omnibus, neque solis, neque sem rconiungantur, cumque huiusmodi ean stlo non aliter quam ob intemperiem i eotis ealidam,& sieram fieri possit, summa cum rati ne mihi videor posse colligere, morbum gallicum in una potisrealida di sera intemperie confitere. Iam restat ut d eamus, hane intemperiem praeei pue in iecore suam sedem obtinere, quod admodum facile mihi videor posse demonstrare: Cum enim haee
exustio non in una tantum vel altera parte,sed in toto corpore eonspiciatur, ut illa in communi membro re sdeat, quod omnes genetei humores, & toti eorpori alimentum praebeat,necesse est: huiusmodi autem me-hrum, primer iecur,nulluinem potest: itaque motbus gallidus est in telum ies ictora calida de licta. Non ignoro quod aduersarii aduerius hane determinatio
nem obiiciant potissimum curationem per medica menta calida, &scra, per qude morbus ealidus & s eus nullo modo videtur pone eurari: sed per agustias temporis non licet omnia disputarer ad hanc autem Ohiectionem, de ad alia posterius conabimur re nis
sed quoniam non omnis intemperies calida 8e si ea iecoris est morbus gallicus, differentia qui illius narii ram, atqueesentiam perficiat, mea sententia , non
a certo quodam gradu intemperiti, ut multi doctissumi viri sentiunt, qui huiusmodi gradum temperamenti proprietatem vocant, sed ex causa morborum eis ciente petenda est , sicuti sebres quoque exempli gratia,tertiana,quotidiana. quartana, non ea varia eradu intemperiei sed ex vario putresceu te humore,ex variis
causa solet distingui. Quales autem sit huiusmodi cau
la,mothum gallaeum est ciens,Rre eonuenit inter Omnes , eam vetienatam, fleeon laetiosam esse, ac latente quada: n,& inexplieabili ratione per coitum, per oscula, amplexum laet itionem, & alias rationes morbum inducere rad quem modum videmus, exempli gratia, phth sin, rabiem ei trinam . latentibus &admirabilib.
causis excitari: quam morbi pallici eausam pernet. in ter caeteros praeelariss.&elega ilia deictipsi. Essciens causa venenata est, ae malisto a qualitas, atque pernuciosa labes,quae in quacunque corporis parte primum
insederit,eam contaminat, indeque continuatione corpus in omne spargitur, de ex paruo initio passim inualescit, dum non modo spiritus, atque humores, sed de
earnes,& paries omnes peruagatur.
Itaque ni fallor, nohis licet veram atque integram morbi gallici essentiam definire hunc in modum. Morbus gallieus est intemperies calida, discea icto UM M. ris, quae per contagium latente, atque inexplicstili r
D serentiae moibi gallici plurima sunt, quae mihi DufisHia videntur in duas partes posse distribuir alteram quae
comprehendat omnes do fierentias, qnae sere interis quoque morbis sunt communes , exempli grada, quae accipiuntur ex magnitudine, & paruitate, a tempose recenti vel antiquo,vel redundante noxia materia,sauguine, pituita, flava bile, melancholia, &e. de quibus saepe dixi: alteram ad quam reseruntur disserentiae mazis propriae, ac potiss. quae accipiuntur ex variis mor his 8e sy mplomatibus quae in hoe morbo possunt co- sungi , quales erempli gratia sunt, potiorrhaea, caries
putiendorum,hu nes,duri tumores, dolores AElcera,
pustula, impetigines, desuuium capillorum, S alia prope infinita, ea quibus nonnulli circiter scio. moihi gallici disserentias constituunt, de quibus non ago.
Pariter signa morbi gallici quam plurima sunt, sed set in .
illa quoque mihi videntur ad duo capita posse reseriari, alterum quod pertinet ad causas, ex quibus dixi morbum fieri re si quis vel coeundo cum muliere inissem, vel aliis modis per contagium potuerit inquianam. alterum quod continet G symptomata, quae frequenter ac familiariter huiusmodi morbum sequuntur: sed inter haee omnia sqna ego puto exustionem. quae,ut stapra dixi,ab omnibus excrementis,& symplomatibus nunquam separatur , principem locum obtinere , atque hoc sgno, tanquam maxime proprio, Eepat gnomonico, morbum gallicum indicare , adeo ut si in socrate fimul coniuneatur praecedens consuetudo cum muliere m secta, uel alia contagia ratio, se- qirantur ulcera in pudendo, pustulae, in quibus manifesta exustionis appareani indicia, iam cetie liceat as- firmare,socratem morbo gallico correptum esse.
Atque hςc deessentia, diss& signis morbi gallici
breuiter mihi satis snt, eo quod imprimis ad meum institutum pertinet ad curationem deuenire . Sed priuiquam incipio, illud dignum est inquisitone, vi tatari
virum cum ratione , &metho. cum medicis ration re, lihust an magis sola obseruatume cum empiricis, n his liceat hane curam instituere: nam plerique omnes, S nobiliores medici ira videntur sentire, totam hanc curationem sine ulla methodo ae solis pras diis experientia notis 8e inuentis, tradendam esse: in quam sententiam precipue,ut puto, illi venerunt, quod vident huiusmodi morbum iis medicamentis auferri,
exempli gratia, decocto ligni sancti, quod sola exporientia est compertum, Ae latente, quadam propriet te tanquam vera antidotus ereditur illum iuuater ait ra autem ex parte, si praeier tria genera morborum a Gai .posita, nullus Occultus morbus reperitur, si mo
bus gallacus,ves ad unum, vel ad pluta ea tribua generiit bas
497쪽
ribus potest referri , eerte ego sum ne iis quomodom,n liceat illius curationem per mei hodum, & per i dieationes instituere,scuti Gal.& rationales mediet scialent facere. Sed in quis mothus gallicus medicamentis tota sub stantia agentibus curatur. Ne quis putet hoc recentior si inuentum esse,nulli dubium esse debet, quin Gai muliati, locis huiusmodi medicamenta commemoreti ea su hus sit satis unicum locum attulisse s . de med. Dculta . Os ensem est,inquit Gal. medicamenta alterare nata esse,aut una Mapiam qualitate, scilicet caleficiendo,reia rigerando, humectando siccando aut tota sui substa tia,ego vero aliter censeo, neque puto hanc argumeniationem valere: hoe medicamentium agit in hune mori
hum a tota substantia, ergo hie mothus en in tota sutas an ita, & sine ratione sola experientia debet curari. Quo loco est serendum, in curatione motbi gall. duas prseipuIs partes reperiri ,ra quibus medim proprias curandi indicationes eliciunia alteram,morbum, Intem periem caldam ti siccam iecoris quae testigerantia,&numina a praesidia requirit ρ alteram catilam mortis, materiam per contagium acquisitam, a qua intemperies e eitur,ti fouetur, quae sui ahlactionem indicam, ea quo fit, ut medici modo uni, n ota altim, mouυ utrisque smul conentur pros petere, scuti exemplo fobr. putri dar. Gal. docet esti faciendum, O m h. inomiam vero ex una parae, manente causa moth. ab illa
oriundus non sotest auferii ex abera , sublata causamoth facile lana ui, hine fit ut in citeris omnibus,m Orhis,tum maxime in morti gall. medici imprimis de causs sni perpetuo solliciti,itaque & feci ione venae,& meditamentis purgantibus,de Crieris qua iam sens biliter
quam insensbiliter euacuani,& omn s ratione is uden huiusmodi materiam imminuere, inter que neque ea Pr termi lunt,quae a tota substantia suas perficiunt operationes. Itaquead obieciam rationem,& ad argum. eorum qua nesciun anteli gere,quomodo mo b. ealidus,
di siccus a medicamenio calico, di sicco possit sanari: respondeo. decoctum lignum minime mortium, seu motbr causam depellere,k fiquis tui sum nobis obi ciat medicamenta sne dubitatione calefaciendi,& sccandavi predita nullo modo posse calidum, S siccum mora
hum iuuare, Immo certum periculo imminere, ut ille
maior ac deterior fit Had hoc res poti det Gal t aphoris x an febre purgationem per medicamenta adhiberi,qus omnia constat potentia esse calida, non quod proepterea tenor ent febr.caliditatem,cui cit tum est medicament esse nocitura, sed propter humores febrem eis.
eientes, siquidem,lnquit Gal.masorem ex noxior,hum. calidiorum vacuati ne consequi oportet, qua sit detrimentum,quod ra medicament. purgantibus corpia, ne
cessano accipi . Quam rem sicuti non sine ratione, ae methodo licet in t r. purgan .ibus uti medicamenistis: ita non sine ratione licenit in moth. gall. ligni deco cium adhibere, etsi illud potest morbum potius tridere, quam Iuuare, quod certum sit, longe maiorem utilitatem ea vacuatione nox s materiae quam lignum pdificit, quam detrimentum ex aum iecoris calia
duale, percipi. Qiod si quis rationi ac doti tinae
non acquieica , is alteram Gas. respons audiat, qui s. de med. sec. loc. g. strahit,medicamenta agentis a proprietate substantiν,omnibus intemperie a mnis uen re, neque Intemperies, vel heidas, vel euadas laiadere a
Quoniam vero hse doctrina forte alicui noua neque - uno plicara videbatur, mihi libet uno exemplo it
I lam explieare, & clamorem redderer itaque ampla.mus rabiem caninam . cui cum morbo gallico non imuis. & causae & morbi similitudo videtur intercedere. Nam seu ti in rabie modita spuma canis rabidi latente quadam,& aci mirabili ratione morbum inducit, nilianime in tota substantia, sed manifestum, quem Gal.
.pr 3.dorat non alium esse quam intemper em c
lidam, deficeam in solidis animalibus partabus conis
mctam, unda ager ad rabiem, ad sutorem, ac saepe adiam internum deducitur: ita in morbo gallico scuti dixi
mus , ea toltu, ex osculo, vel alio contagionis inodo, non minus Occulta quam in explicabili ratione orbus excitatur non in tota subi amia,sed manifestus, nimirum iniere peries iecoris ratida,& suca, unde a ger doloribus ulceribus omni calamitati, & saepe morti obno xtus redditur.
Neque veto j duo morbi sorum in eausa di cognitione, sed in cui a viden ur quam maxime cunuenire: namque ut doci Ga l. a. plor. 33. quollescunque virus caninum dierat lolidas corporis paries, reo no
dum integre alaetatio est , facta, simul ac noma mat ria educitur, i dorum quoque alteratio cessat, agriaque interdum uso die, vel citius ad naturalem statum
redeunti siquidem cum affectio fit i & nondum Deia
est,illa breuiter,&facile superauessiciente ciuia solet
sedari, unde eum causa rabiem caumam efficiens fit tanti momen Naumma eum ratione medici obliuiscum urantius morbi .. ac toti in causae sublatiotie veliantur eausam propterea cum iis qua manifes e vaeuan vi atque ex irahendi vim habent,vi solutionibus scatificationibus ustionibus: partim cum D quae agunt a i ta tu hilantia , ut medicamento exemere cancrotum fluuialium tantopere a Gal. laudato i a. de s m p. med.&landem Omnibus modis conamur euestrae atque a
Quod s velo sublata eausa morbus remaneret avi
hue, tune neque illius curatio latet praetermittenda,
ex pii gratia,cum potione vini, Moaqua dulcis,& aliis prasidus id genus. Ego vero puto esse neminem qui non manifeste intelligat, quam vere haec ipsa caniana rabies omni ex parte ad moιhum gallicum possi aecommodari: namque hic quoque otio scopi medicissi levisAiunt, unus causa morbi, quam nobis lacer v
rus p .u appetare, alter morbus,iniem Nesaea qui bus medici suas eiaciunt indicationes, quae sum huius. modi vi causa depella tot morbus per c traria com galute cum au tem huiusmodi indicationes tint ita dias potiis ut altera mothum fientem , altera factum respiaciat, qua in diu hsc alteratio fit, tieque prorsus iacta est. s catila ex toto euellatur, tunc ntillus alteri inuicati ni locus superesini Oibusque statim cesarisn veto alteratio tu mothus altiores fecerit radices tune altera quoque indicatio locum habet, & ptopria requirit rem dia , de qua bus Omnibus flatim tractabimus. Quam rem redeunda ad rem a non fine ratione inihi via deor miti Oeludere,& rabiem caninam,di morbum gassaei ta meth. curari,etsi medicamenta totius substantiae proprietate agentia virique prosint et certum sit huiusmodi curationes per indicationes procedere, quae sine latione , de me id o haberia non polia
Quod s tandem quis obstinate velit morbum gall.
mole empirico sola obseruatione curare. is tespondeat quomodo communi omnium medicorum consensu
secia vena,& aliis modis sanguine minuuntur, quomodo medicamenta lementia, praeparantia,purganm,auhtheantuI, uno verbo quom o qtiam pluitina prasidia , lam interna quam raterna inlitiuam ut, quae sne methodo neque inueniri, neque admunitiat 1 pollume Nos autem qui sumus in ea sententia imoth u gall. non esse in Ota sui stantia, feci recti hum in 1 nempelle, illumque si cu ia reliqLm n Or hos certa mei uci posse ratuatum curationem aggrediamur tque ex ou na Gal. omnium primum elicianius indicationes,deinde videamus an illis latis fieri possit ac postremo ad propria remedia deueniamus. Iam dixi, pracipuas in nos eall. este duas indicationea: qua accipiuntur alicta ex moibo,quae remedia frigida di humida requirit, alia tera ea causa, materia scilicet contagiosa di venefica, quae primo tepore sui ablationem in uicairquonia vero ex una parte Gi u est,motbu permanente illius caularon polle aufersi, di ex altera ea pavit a cosamat,iu lata caula mothu quoque sapenum eici iacile ac piotianus etsi areinanc summa cu ratione fieri diximus,ut me
498쪽
diei omnem suam operam eonferant ad depellendam
A. ma,1 eausam: unde nos quoque primum de hoe primo semoti .is. .is no sermonem habebimus. Sed antequam ad fingilla ,
πιν. ιών. N propria remedia veniamus,audiendi sunt n nnulli, σι υ.M. Neque solum vulgares , sed etiam viri docii m nuntii sunt in ea opiniolae, morbum gallicum nullam recipere integram curationem cillumque indutias . sed non integram pacem facere , quod veteris planta vestitia
ruaedam perpetuo remaneant, quae data aliqua Occ nne iacis e sam mani sest..: cuius it illud 'ς cipuum afferunt argumentum, quod ea in Untia videtur conis firmare , esse verisI. scas. ria illis hominibus qui semel morbo gallieo laboraverint,tametsi illi videamur per de te sanati si erant nilat eos deinceps et tibi e . vel alio morbo corripi , huiuim di morbos esse dissici iotes.
N periculosores,quam in alias hominibus, quaa gallico morbo suerint immunis rex qtio colligunt,omnim, quasdam relin uias superesse, Deque morbum omninos latum fuisse. Ego aliter censeo . qui vere Rosum assimare me plurimos vidisse partim mea parti male rum opera sanatos , adeo plane ac perseete , vi nullo Minde tempore ne minimum morbi vestigium retia quum fuerti: quod autem ad oblatam rationem perti. net. quod morbo gallic laborantes sint languidiores, adeo , ut posteriora tempore minus sortiter valeant alios morbos perserre, rei pondeo,id non solum in galia lico morbo. sed in cunctis magnis morbis, di disseili htis,ut in febre maligna,hydio perac reliquis id genus, contangerri in quabus necessario partes principales reia manent debiliores ram ut posterius possiit atris morbis obsistere: quo tamen tempore etsi illi snt debiles , nemo duaerit eos febre maligna vel hydrope labora-- n exerri re. Sed nos rem aggrediamur. Multae tum rationes, iii iis ae multa praesidia, per qus medici hoc tempore conanis varisto. tur in morbo gallico noxiam materiam, S morsi camsam vacuare, ac primum occurrunt nonnulli, qui Emeent istud fieri posse , praecipue si morbus non fuerit
confirmatus, per vehementiti. & sequentasi. corporis motiones,mercitationes,& labores, exempli gratia,tu.
dendo magna,& parua pila, ncidendo ligna, die unde inquiunt materiam pomam patrim latenter, di inlati fibiliter, partim manises e, di sens biliter per sudores educi , atque ita agros sanari risu forte hac curandi ratio es leuior, quam ut quis possi, & debeat aequie stere, praeterquam quod etiam pluribus non vaeat periculas: si quis enim multas ,& vitiosis his moribus refertus , quod fere semper in corporibus gallicis conta git, fine praecedente purgatione vehementer exerre tur, & laboret, tunc importune commotis humoribus musta illis, S grauia pericula imminent, ut passim nos admonet Cal. N praecipue loco notabili f. aphor. ro. Quam obtem eis nonnulli assirmant se hac curandi i raone fuisse sanatos, tamen illa mea sententia, non solum tanquam debilis,& leuior,sed etiam tanquam poticulosa debet praetermitti.ν Etiati. secunda succedit ratio vaeuandi materiam noxiam mmmo per communem corporis vacuationem , qudi potissi..,sam . missione sanguinis, S medicamentis fieri solet, quae ratio sne ulla dubitatione optima in censenda, aem quentet snestis praesidiis uniuersum morbum gallia cum sanare consueuit: de qua purgatione uniuersi coriaporis eis non semel, di priuatim publice dixi, tamen neque grauabimur in prasentia summam illius rem tere. Quoniam vero, ut dixi , in eorpore laborante morbo gallico singuli humores possunt redundare , primo sciendum est, pro varietate humoris, variam quoque purgandi rationem conuenire , sed perpetuo
hae adhibita ea utione, ut nunquam ea medieamentati eviaμ praetermittantur, qu .e valent exustionem respicere,&-iια moderata resigerare. Itaque redundante pituita te nienda est aluus eum mel. ros sol. cum hieta simpl. vel sola, vel cum cassia , eum pilulis aloephane. Sc. Co .coquenda est materia cum iis quae sint tenurum pariatium , di calefaciendi, di siccandi vim habeant, qualia
lateat leuiora,*Iupus de bet ulca a de lua, de hyssopo, mel. ros colatum , Oxymel simpL decoctum heton iere.
hiera, diacolae. cum pilulis foetidis, Oe herre acillis , cochiis,ac maxime si illis cortices permisti suetivi heu lebori nigri. Et quoniam satia est mentici euphothii , quod in purgata pituitaiae potissimum in morbo Gallico, pr clarissimum est medicamentum, mihi libet inius piae
parationem, & vlum vobis communicare, eum illud apud plerosque medicos si inerentium,& inustatum. Itaque euphothium duplici ratione potest praepararia altera habetur apud Nanardum lib. io. epist. vltima, qui huius pisparationis se facit auctorem,quo nunquasum usus,d puto medicamentum esse egeacissimum.& optimum. Altera ratio est huiusm si , quam ego olim a meis praeceptoribus didica, & longa raperientia deprehendieri viuissimam.
Redunda im flaua bile lenienda est aluus per eassa,
frup. ros. N viol lol. per ierum laetis reoquenda mate- - μtra per ea medicam ema, qua moderate refrigerandi,& attenuandi vi in habem,qualia solen leuiora , lyrupus
de cichorea, simp de son ho,de endi uia, de succo aceia iosa iactiosus simplere valentima syrupus de cichorea suet haharbaro, de endiuia Gentilas dere to cich
reae,acetosa, capit. veneras, traginis,summerae. De mum eoncocta materia purganda est, & inter caetera omnia medicamenia,thabarbarum videtur habere i
sanem praerogativam , quod illud valeat non solum
hilem purgare, sed etiam iecur, di omnia viscera eor- roborare r scammonium autem, & rhabat harum om vibus messicamentis longe est anteponendum , It que, di solum diagradium, ad x. vel xii. grana, cum sacchatoros. vel cum aloe poteti exh1 heri r si equciisque licet vii medicamentis, quae scammonium reci piunt,qualia forent dia prunum sol ol. ros. Mes de sue colos. ω- ' ,
Postremo redundante melancholia lenienda est et 'aluus per cassiam,e L lenitiuum,coquenda materia eum
1ytum de sumati a smp de pomis sim p. de tragine, Maam vel buglossa, eum decoci. fumii errae, cichoreae, horrast. extet achbuglossi, N apparente coctione purgandum ess eum sena, epithymo, polypodio: led inter caetera
omnia debet vobis notum esse,helleborum principem locum obtinere, quare vos horret, vi illo utamini se quenter ι inter compos. medicamenta conlecito h
mech, pitulae cochiae cum helleboro sunt praestantissi ma, di aliis anteponenda. Atque haec summatim depurga ione totius corporis , pro variis redundantibus num oribus.
Sed restant nonnulla praecepta , ac primum qualiscunque redundauerit humor, consentientibus prinia Vena s etp bus scopis , nusquam est praetermittenda sanguinis μο naeas misso,quod remedium, S pro communi purgatione, I m. N pro refrigeratione iecoras . S aliis multis , non solum utile, sed etiam necessarium est censendum . Secanda autem est vena basilica in dextro euhito, rufi peculiaris aliquis moi saxempli gratia, rapitis, limnis, uteri,alterius venae sectionem videatur pomal re : in quo rasu post sectionem venae iecoris licit ad alias quoque festiones deuenire , sanguisque mititatur pro ratione habitus corporis , plenitudine, M. Non ignoro multos , & cucurbitulis , & hirudini bus, de alas rauombustra varias corporis partibus sangulis
499쪽
etinne mittere e quod si ἔlli post festionem venae ,
gratia alicuius symptomatis faciam , neque id flos improbamus r nam qui outant , pia termissa si et irine venae se his modis nos motum corpus euacita ei sti ab omni ratione , & doctrina Galeni longe sunt alieni . secundo selendum est, etsi dixi in emporibus Gallio ut ' - eis Meliis humores redundare, tu tamen aut raro auth ' ' nunquam fieri, ut unus tantummodo humor redundeth no . notius si heum alieta ex parte eo tingat frequentissime ut plures,vel simul humores omnes, noxii sint,sed
tamen ita,ut unus plane exteros an recellat,quamobredi in eo ne One, & in purgatione Oportet humoris dominantis rationem habere, se 1 neque alios prorsus negligere. Maa..ia Tertio notandum est , si in aliquo morbo oportet
Misaq-n praeceptum Hippoeta .8e Gai obletu re, ne dentur purda. gantia medicamenta ante concoctionem his morum id
maxime in morbo Gallico esse,seruandum, quod peccet materia erasia, dirusta,re iis, qua sine integra coeti ne & praeparatio e Don potest migari. Neque umro velim vos humorum coetionem numero ly i unorum
K dierum attendere, quod vulgus facit, sed potius ex
rei natura r hane autem poliminum lotia demorumant ... Qtiario est considerandum, homines Gallico morbo 'laborantes non letnoratius & benediciis, quae vocant, a nredic intentis , cassia, manna, &e. sed valentior bus, immo vero valentissimis esse purgandos, qualia sunt ' . h: eradi magnae, pilus. istida , de hermodactylis, intra quae illud repeto, hille rum principem imum obtrianere,& illud addo, huiusmodi medicamenta non m do semes, sed bis,sti,ti frequenter fore adhibenda ficuti in omnibus purgandis humoribus eontumacibus,&rebelli Gal. exemplum no docet esse faetendum, qui adolescentem laborantem alopecia mimo I i. pitulis ex aloe, scammomo, & colici deinde hiera diam ou. his in quinque diebus purgare non est ueritus:quod a men ita inaceipiendum, ut perpetuo artatis, Iem ramen ii , sexus , habitus corporis , exta rationem ha beatis.
PVt.. a. Postremo velim id vos animaduertere , quod est di
tibis, otij gnum maxima notatione, scilicet in coctione, & ptat . in M. Mati paratione humorum a syrupis & medicamentis purea dis, is tibus per tu esse abstinendum: cum enim coetio per
quietem potiminum perficiatur,huiusmodi medi ea meta,quae certum est omnIa mouere,m scere,& exagitare,s quid aliud omnem coetionem pernithani, & impeiadiunt: in quo errore manifesto quam plurimi versamur,
adeo ut in maximo numero auctorum , qui de morbo Gallico tractant, vix unum aut alterum liceat excipe re, qui hae inscitia non seconiam natus, siquidem pleiarique omnes non solum utuntur syrupis com p. cle Q.
mo terrae,de enit hymo, de polypodio , qui purganda
vim obtinent,sed suos etiam imgturales ut vorant,syiampos conficiunt , in quibus senam, polypodium, epithymum, helleborum n)grum,& mille io genus medi tamenta imponunt, quae de humores & aegrotos in continua motione solem continere. E p a. 1 r . Post generalem corporis vacuationem sequuntur aliae duae rationes purgandi noxiam materiam In mora Gallico, quae vi puto primo an empiricis inueniat fuerunt,deinde a medicis ratis natibus compto rana utera est ratio per sussum gia .altera per inunctiones, de quibus quam breuissime dicendum est. Et quatenus ad suffumigia haec sunt duplicia, alta leuiora, quae nullum violentum medicamentum recipiunt , seu Minas tam tum calidiores, gummata, di aromatae quaedamqus sudorem possunt prouocare,qualia sunt casament humdictamnum .gentiana, scordiu in , hus,mirrha, avara styra . hec Zoin is pica nard. cinamomum, Iignum aloes,
amisa cichus, te Altera sunt valentiora,quae propterea nonnulla metallica,sed imprima argentum vivum
recipiunt, & quoniam priora su Lmigia tutiora iune, sed debiliota,quam ut possint materiam tam con uma. cem depellere, saltum es, ut plerique omnes ad posseriora resutiam. Cum autem empirici frequenter, &tousores huiusmodi si is, migus utamur sne ulla rati ne & multos.& grati natos committant ei totes et sal rem vox possitis eo iam etjorem coi r gere,& ii ferat oecaso, illa piobe administrare,sciatis ea quae sunt masseris momenti, Nad probam administrationem huius praesidii peri nent,esse huitis modi. I nprimis certum esse debet, nunquam ii frumigia fore administranda, nisi prius aeger & per sectionem venae, di per medicamenta purgatra accurati mine expurgetur: deinde vero quatenus ad mater a pertinet ex qua suffumgia fi int,pra ter herbas calid, res, se aromata, sciendum totam Umin metallici consistere, ac praecipue areemo uiuor sed quoniam argentum uiuum non potest fit mari,& pr sparari,ut ex eo sussum igia fieri possint, idcirio uia su ira ac et pienda, quae algenti viui naturam,fle facti ita em reti nent: haec vero potissimum sunt triplicia, primum est cinabat is,factitiam infessigri,quae ea sulphure, N argento vivo diu arte quadam iane tot te tactis co .fieiturve eundum est argentum sublimatum quod ita ex argento vivo,& sale ammoniaco simul nrariis ut ignis modo salis concrescit: teritum est prei ipitatum,uia id par ser
& sale nitro coi ficiunt chyni istae, arie quadam, di vi ignis fieri solei. Ex quinus ego magis usum cinam rassoleo piobare, propterea, quia sulphur facile argenti viui malitiam temperat,& corrigit; quam lcmperata
tionem di corrationem teliqua duo, sublimatum, euprςcipitatum non habent. Sunt qui aliis metallicis uruntur,attramento scriptorici, arietis Rubro Nalbo, &α
lethalibus venenis, led sola cinabam i emias: in com cstus. At si quis cupit ha te eremptum luctu mi , late est Or
modi r gel purgato corpore in paruo cubiculo insignit et calefacio, qualia sunt hypocausta, stissumigintubiiciatur: namque igno impostis trochil cis , v lalia materia, fumus quidam seu vapor eleuatur, qui non solum per os , & nares , sed etiam per totum
eorpus attrahitur: hoc autem circiter horam dimidiam faciendum est , quod tempore deinde a ger linteis ania uoluius in proximum lectum est deserendus, in quo plurimum sudet, tum absterso:sudore quiescat e ad omni autem frigidiore aete in perpetuum abstineat. Nonnullis his in die ἡ mane . N vesperi ad io. I a.
s. & plures dies solemti frumigia adhiberi , ted ego semes tantum singulis diebus atque ad summam
eon plures qnam octo dies, hoc remedium probarem, Sae nonnuis inuis fortalibus,tiffisin vino gener OlO, &aliis alimentis solem aegros nutrare,paulo antequam iuii stis metia recipiam , at ego mag s probarem, ut non
niti ieiuno ventricul 'lo heret , propter mutias ra
Et quoniam haec fissumistia speciatim solent in fiagnem copiam n linum humorum ad fauces, & os oeducere , unde admodum coplosae , corruptae , tentes eu malignae quadam spuitiones contingunt, ex quibus illae paries cor ocluntur, ulcerantur, ac tre quenter uniuersa dentes mouentur, & quandoqueta dunt: nonnulli huic periculo dupliciter occurrunt, qui primum rubent agrum tempore suffimigii aliquid in ore continere,e emphetalla,syrii pum ros. aut quid simile , quod humorum malitiam post Obumde..pi a rea
500쪽
re, inter qum nonnulli id maxime extollum, vi gerore gesset aurum,quod peculiari quaedam vi argem uuvluum adhaereat perpe luci, deinde post sussuiu grum iubent illos vii iis quo medicamento , quod fit nutati dentium prospiciat,quale foret, exempli gratia, dcco
et um ex vinoaustero,rolarum,myrtallorum,talautita rumi soliorum olivae, parum aluminis, dic. nam quatenus ad ulcera, ilia propriam curationem requirunt, de quibus in praesentia non ago. Hae de suma istus. Da inuri. Sequunt ut inunctiones, de quibus tantumlibet vos limiam. admonere,alterum ex quibus illae constent. & quom do eonficiantur talierum quomodo oporteat serotis it las adhibeter cum enim munitiones eandem Iere Ope ram praestant,atque eisdem prope rationibus, di m das, potissimum vero per copias exotiationes noriam materiam soleant purg re, ut dixi L fiumigia sacere,
extera omnia quaecunque de his umigiis tradita sunt, ad inunctiones , & ad hunc locum debent transferri. Itaque etsi multa sat, ex quibus Gallicae inunctiones
conficiuntur , tamen conuenit inter omnes rgentum vivum esse piscipuum : verum ut illud commodius possit adhiberi addo, ut illius malitia corrigatur, O nino eii necesse alia qus dana permistere , anter quς nonnulla mihi magis videntur accommodata , quς sunt pinguedines, fle olea calidama, ut pan edo alia tis, gallitis, suis, canis, lupi, visi: nonnulli pri cst ris omnibus pinguedinem humanam probant , ol. laurinum , mastichinum, nardinum, de iunipero, de
scii sali linteis inuolutus comedat proba alimenta m derate , S sbi perpetuo caueat ab acre stigidiore. Te
minus inuti onis communiim statuatur, quoulque sgris superuemans insignia, lac ra, & insignes expuitiones,qus ccii fit mant meai Gnienta ad tineinas partes ponetiam,& uiam perfeci se ope a 3Oneni: vi plurimu naveto ad ro. vel ri. dies aci lummum, huiuialia di muniactiones solem protrahi. Diximus de iussa magiis, & inunct om hus; quod si
quisqvsrat, quid de utroque hoc pissdicisti statuen dum ego qui neutro unquam sum ulus. sed potius permis alios vii, nolo quidquam cerri vel alsi inare, vel nepare, sed illud unum dico, ubicunque licet medico cerias,& tutas curationes adhibere lἰum suilla,& temere ad incertas,di periculo las confugere; vade quam iaplurimi ac se te omnes, quicunquc volu trunt talion
hbus medicis obedire, sine suffusiugiis, diunctionibus quotidie,& intcgre liberantur: sonui itaque iutius,&salutarius cousilium mihi videtur ali iliis abitinete , quae, vidiat, Iam inutia,tam turpia,tam dissicilia sym plomata secum asset uni: quod si .ero iandem v rs oecurrant homines mor Gallico laborantes, qui nullis rationibus possint curari, tunc iacebit ad sugiam igia,&inunctiones accedere Omnia experiri, cxim neque
desint multi, non solum vugares, sed docti si nil viri, qui constanter assimant , 1ed plurimos huiusmodi praesidiu tuto ac faciliter curasti , atque illos potissimum, qui catera prasidia frustra,ra perii sunt. Ad alia
progrediamur. Postrema rei at ratio vacuandi, di dissoluencii virus Gallicum , per quadam medicamenta , qua partim 'latenter,& solei si litur,partini maniscite, di iensibulatea id solent lis ei e r atque hac quidem ima doti Lsmum fere ab Ouinibus recensemur I. e Ii lignum g lacum. a. sarta pati ia. 3. radix Urina , de quissius ac lota eorum administratione sigilla uti est di cendum. Incipiamus modo a b. Loguaiaco, ubi non est opus in praeientia , ut longius inquiram, ex quo loco illud ad non desciatur , an unum vel plura lintestius genera , Miamiquis cogntium fuerit,ati si idem
cum nostro , habetio, dic quae ad meum institutum non pertinent. Cum autem communi o tum consensum cetium A. sit, huiusmodi lienum moi Gallico Iaboram es niti hi liter iuuare . imis o velo micrcs cia pias u princia Giι. .ipem locum obtinete, nutilii Pl inaum qu*: unt, qu nam modo hoc medicametitum,an mamicuis qualita tibus, an latente quadam sarione. & inopiaeta in .su Ilantieauam perficia ioperationem : e si autem huius
rei de nitio videtur admodum obicura, & diis das ,
De intractionibus veto,ut, & destissimistis illud est de qua multa essent altius explicanda, illud unum n
sciendum, nostra hoe modo posita exempla non esse his sufficia in pistentia , me eorum sententiain L hem. Iecipienda simpliciter, ut non piissim ae debeant mu- ier amplecti qui putant, lignum gua lacumpto prae taletari pro varia natus a morborum, siate, corporis habi- substantiae non mavis estis uva hiativus moibu in Galia tu,de sex dic. i licum iuuare , quod ex natura horum mei acument Qit tenus ad alteram caput pertinet, quomodo li. Ium 1atis mihi videot posse probare. Namque ii Gal. at Mrmis inunctiones adhibere, ita habendum est, credimus , hςc medicametita agenti toto iubilantia pureato corpore uniuerso earum summa mane in cin debent habere duas piscipuas cranditiones. primam , biculo calido nudatum ad ignem hoc pacto esse uuam ut inueniantur,& cognoscamur per solam expetiui gendum: namque mi siet medicamento, & manibus trama alteram , v t omni litis a iseruntiis illius morbi calefactis incipiat inungere postremas partes pedum, omnibus hominibus labinantibus, Se omni tem te vehementi simul adhib ta frictione . seosmque ascenis piosnt . Intitiam conuitionem peripicue docet Eal. dat ad genu ,, coxam,& usque ad coIςam luim, vel s. de sinp.med. .de med. sec. st eta,ut supra notaul coxendicem progrediatur, deinde utrisque aranibus, mus i alteram pariter cicimat mandet iis nae 1. de& totis brachiis usque ad humerum, S inunctio iem , med. sec. imos a. ybs erain naus quoddam Arch g ti bictionem adhibeat: quo loco illud sedulo cave, nis medicamentum de palustri testudine , illum acdum est, in quo multi ei auiter errant, ne inunila lina guit , quod minum distincte docuisset, in quo capi inguina,vniuersum abdomet1,os sacrum spina, thorax, tia dolore ,& quo rem pote id remedium utile est: pol caput, &squs alis sunt prstet nobilaotes, quoniam si : ms, inquat Gal. Archagenes id voluit , quia magnum periculum immineret, ne Gri a malitia arri omnem capitis dolorem iuuet, idque omni temporis
genii viui grauissimis symptomatibus ameetentur. : Occasione, iraenam a &c scontrarietatis teli imo paries inumus protinus adhibita 1 um ea lino, ves naum ei proaebimuA, Hi, 4 ac ς iquam ex tempe cannabc fasciis ligandssunt, atque ςera an proximum ramento habeat 1 quam rauci in sententiam etia in
lectu inest deferendus, in quo si fieri potest,sudet,doti habet a. de med seeuhd. locos 4. ubi sermonem Manuai, de quiescat aliquamdiu, deinde ita inunctus is, heus de hepare lupi quod 1ecua dum iuiam subitam