장음표시 사용
41쪽
men cum interprete poetam legis, vix fieri potest,
ut cum recto se IIS ac iudicio eum legas. In iugum enim animi modo ad poetam, modo ad commentatorem conversi intentio, et retardatur impetus pectu Vero, quod magnarunt, Sublimium, et pulcerrimarum rerum ac sententiarum spiritu incaluerat, subinde refrigeratur avocatur mens ab operis suri Ina et ab universae virtutis ac praestantiae cognitione, piae non iam in singulis rebus quiuia iii partium inter se Olivenientia et ad coinmune consilium conspiratione cernitur ex singulis tantum et minutis modo sententiis modo verbis aestimare Oetam, et saepe id adeo ad altei ius
tantum lautum et nasum facere, discimus quo ipso voluptatis ex carminis dulcedine capiendae magna pars utercipitur, quae iam Per ipsam ex retardatione molestiam, non admodum imminui non
pol erat. Iuic tamen malo medela parata est x
repetita lectione. Enimvero nec mitiores dissicuti tales ipsum premunt interpretem. Namque eius et ingenium rerum ininutarum infinita copia ac subtilitate obtundi, obscuraque opera obscurari, et, dum in aliorum sensu acuendo desudat, roprium sensum obrui et hebetari necesse est. Ita,
dum undique et ad singula verba, quibus aliqua
dissicultas ad aliorun quidem intelligentiam, adhaerescere forte possit, circumfert et intendi auiamum, multa interdum occurrere solent minus cum re coniuncta et excidere nonnunquam id, quod
ad illum locum quaerebatur. Cum etiam multa sint, quae sentiri quidem facile possint, sed quae oportere admodum diffficile sit, dum in iis commode explicandis et illustrandis defixus animus est,
42쪽
fieri solet, ut sensim sensimque ad alias rerum liotiones et imagines delabaris, et laiulem explicationem et interpretationem subiungas, quam si in alio deprehenderis, quomodo ei in mentem
venerit, RSSelai Vixi OSSi S. D Iae omnia non modo nostram Sed commuinem interpretum conditionem
duram satis et iniquam esse docent, ita ut in eo genere perfectae aliquid et absolutae operae vix expectari possit Μihi vero in Virgilio perpetuis commentariis
illustrando, nam variantes lectiones congerere, aut notulas passim adspergere, aut excerpta ObSerVatiotu schedis colligere et transcribere non inimium dissicultatis habuisset, sed in Virgilio perpetuis
coiiuiti ii ii riis illustrando et maiores et plures Olestiae obiiciebantur ex superiorum interpretum inpia et multorum operosa commentatione. Nam in poeta versabar, a tot interpretibus tentato, ut, si unusquis pie ex iis vel unum tantum locum satis illiustasset, nihil in toto Virgilio obscuritatis reluetum esse, sin unum saltem quilibet locum obscurasset, in toto nobis Virgilio caecutiendum esse videri deberet. Quos quidem omne a me perlectos esse, Meminem a me Vectare Velim primo loco
Servium, Probi lacinias, cum exscriptore Iulio S bino, Donatum et Philarg)rium tum 11einsium et Burmannum, a quibus tamen ad interpretationem parum fructus seras, Cerdam, doctum et laboriosum, minus forte ingeniosum, interPretem, cuius tamen copia et eruditio non raro plus molestiae, quam boni fructus, habere solet praeter Gueums . TOM. L c
43쪽
snam et Ursinum, cum artitio interdum a troeum et I uaeum, Volvere satis habui e quibus commentariis multum me prosecisse non insitior saepe taliae ii iis in locis iii litibus ipse haererem, utilitatis parum taedii vero plurimum, inde ad me redire sensi. Destitutus enim ab iis, quoties eoruna Pe Iam desiderabam, in aliis, quae Dullia in alienae opis desiderium faciebant, tam copiosos ac doctos eos esse videbam, ut, quomodo tot elegantium et acutarunt Observationum fructu adolescentes nec plane privarem, nec cum taedio satia reni, non facile invenirem offendi ad alia prave accepta, male VOSita, aut obscurata, quae mihi satis clara ac perspicua visa erant ita ut interdum
tionem enim haec a me Postulabant, an Vero ea,
quae minus bene allata erant refellerem dubitabam. Ab hac enim illiberalitate intactum pectus semper habui, ut refellendis aut elevandis aliorum dictis indignam et ignobilem gloriam capiarem. Multo magis abhorrui a foedo illo more, cavillationes scurriles et contumeliosa dicta in alios laude
seu merita spu immerita Ornatos iaciendi ai It, Ut
habeas, quo eos exagites, dicta ab iis impudenter calumniandi. Contra gratum mihi et iucundum ingenuaque indole dignum visum est, profiteri per quos Profecissem meque meliora edoceri a me lioribus atque etiam reselli animo aequo ero ei
vero etiam laetor. Quema linodiam tamen, milii
recte aliquid dictum esse, facile interdum est animadvertere qua tamen in re erroris momentum lateat, dicere, et nebulas erroris obiectas sine lov-
44쪽
EDITIONIS PRIIIA LXVIIta disputatione dispellere, inicito est na uu
tum interdum consumsi operae, ut uno Verbo erroris fontem et caussam declararem, aut ut illud apponerem, quo simili aliorum errori occurreretur cum Od usum loquendi Poeticum, modo poeticum aliquod phantasma, modo mythicam, tione in pnIum recte teneri viderem. Sed moniti fere verbo tantum cuiusmodi si nonnulla forte occureent, quae, cur a me apposita sint, non si tim asSequi possit lector paullo acutior respectu ad nobiliorem aliquem commentatorem, quamvis a me non nominatum, habito, adiecta ea esse meminerit, ut, cuni viri etiam docti in eum errorent essent abrepti adolescens, qui in similem errorem aut difficultatem aut in eui idem interliretem inciderit, statim habeat, quo eum redarguat. Celemni eam legem, quae unicuique interpreti propoSita esse debet, ut nihil, quod luce aliqua indigeat, cum ad illustrandum dissicile sit, omittat ac praetereat, nihil autem, quod satis lucis per se habeat, alienis luminibus amisi ossi cet et obscuret, nunquam ex oculis dimisi, eaque industria et
eautione me illud assequutum esse spero, ut Sinon raram doctrinam et exquisitas ubique obse vationes attulerim, at utiles tamen commentarios in Oetamur principem condidisse videri debeam,
in quibus ea proposita sint, quibus eius lecti ad- rari commendari, et, si non omni molestia liberata, at cum Voluptate tamen aliqua coniuncta,
rideri possit. Itaque nec doctrinam poetae' illu-
' Pros dux eam poeta ipse Murum ain iiiiii se impertio
45쪽
strare neglexi, et, si qua ab eo erudite, hoc est, sive ex fabulis et historiis arcessita sive ex Graec ruri Poetariun imitatione posita essent, illa loca, si Supersu't, excitavi, nec tamen, etsi hoc nunc factum esse interdum mallem, integra adscripsi, ne moles commentariOmm modum excederet. QUO eodem metu nec exempla coacervare in dicti ne explicanda volui, sed, cum brevitatem unam omnium maximam virtutem talis operae SS Putarem, quotiescunque licuit, aut verbo rem monui, aut ad vim doctos lectorem remisi, qui copiosiorem disputationem desideraret. Nec tamen totam meam qualemcunque Peram his finibus circumscribi passus sum. Cum
Virgilius is sit, in quo legendo magna iuvenilium
studiora pars cor Sunii soleat, e quidem consilio, dummodo multi id sibi propositum haberent, ut ad adolescentum ingenia polienda, adsensum et mistunt pulcritudinis acuendum, ad i dicium de omnibus iis, quae ab arte et ingenio elaborata et expressa oculorum animique sensui subiici possunt, informaridum valere illa lectio et
vim habere debeatn feci id, quod in alio poeta,
dio, quom numeromm iaces , mumque potiora, a MUM , Aeneidem Puta. Haec Eunt ea, quae ad antiquitatem mstucam, inprimis Italiae, et ad Tragi mini lectionem spectant.
pomis, Munera menses , --cturaeque istuc, quicquies rudiatis et omnium ignaria mae-
Ueria, non modo quia Eiser o, sed Mel magis qua honesta aeunt, discant. Ideoque optime λαιμιulum est, in ab Homero inque
46쪽
qui non ita omnium manibus teritur, aut non nisi calleritioribus et doctioribus legitur, non mihi saciendunt ess putarem, ut non modo ad ea, quae difficilia ad intelligendum et obscura sunt, Verum
ad illa pliat legontium animo adverterem, IIae
pulcra in Poeta et praeclara insignique aliqua V state nobilitiata sunt, ut iisdem, in aliis poetis, sive observandis ac deprehendendis sive diiudicandis, adsuescerent. Quam interpretum sive soller-tiam sive industriam cum saepe in puerili lectione desiderarim, aliorum votis similibus satis facere hoc instituto volui, simulque exemplum proponere iis, qui alia Otia disciplina usi IIo Sunt, ut habeant, ad quod se componant, si in iuvenili coetu poetas praelegunt et interpretantur. Quamquam enim illa ratio difficultatis aliquantum, paullo plus etiam in se habet, quam promittere videtur sine tali' men interpretationis genere vix ullus verus fructus ad elegantiam et ingenii perpolitionem aut orationis exornationen, ex poetae lectione capi potest. Poeta ipse ex Bumanni recensione, quae Heli stanam sequitur, unice expressus est 3 nec qui
quam in contexto Diutatum non quod Iton loca in
Virgilio adhuc aut mendo aut mendi suspicione I
borare existimem, verum quoniam magna harum correctionum Pars ad SenSm Parma Uectat, nec
Miriinea i re iudicio opus--- et ex magnis A remm vi Seu RHae rei a erea tem tum ducat, et optimis ran inuri' neque erim eme Men In prima scilicet editione.
47쪽
ubique ad orationis elegantiam, sed plerumque
in verbis et formulis versatur, iii Imibus librarii, grammatici, critici, et editores contendere inter se solent, ut quod alius eiecerat, alter revocet Oinnino autem in recensione scriptoris antiqui, in ipsis eius verbis innovatio omnis critica non modo periculi et dubitalionis habet plurimum, Verumetiana, dum subinde nova exemplarium discrepantia insertur, ea res plus molestiae et taedii quam fructus et utilitatis asseri ut ad in ex ilia lectio alicuius scriptoris semel fuit ad codicum fidem a curate satis constituta, ea, quae sive ingenii acumiati sive codicum ope mutari posSint, nisi ipsam scriptoris sententiam aniciant, notis et observati Dibias servari malim. Virgilius autem a trecentis inde annis tot doctissimorum virorum studia,
perius est, ui inprimis post Heinsit ac Burmanni
operam, nemo facile tam vanu auctor relu riatur,
qui e libris scriptis multa praeclara, quae nondum ex aliis libris notata sint, polliceri ausit. Aliter se
rem habere novi in Scriptoribus, quorum exemplaria pauca aut extant aut inspecta vini At eorum Scriptorum, quoriim Odices et aetate et bonitat Praestantes magno numero iam inspecti sunt, si alios codice vulgares comparaveris, omnis fructus plerumque ad sollennes aut novos errores librario
rum, et Varietates iam aliunde notas redit ita malo collocatur otium. Itaque, si quis lectionis vari tatem ex optimis libris ad nostrum usque te uSimilique congestam consideret, ad emendatiorem
et carnati Orona , irgiliati carminis i ctionem Ope ram recentiorem multo minus fructuosam fuisse
48쪽
EDITIONIS PIL A LXVII xxiiiiiitelligat, quam superioriam tempo. um diligen-
rietatis e codicibus esse notatum, quod non ex aliis libris iam notatum et plurium librorum con-sPIISuisSSet Oilfarniat uni Pleraque, quod ipsi ribus codicibus comparandis experti sumus, ad aberrationes librariorum redire at in iis locis, quae vulnus habent, quod sententiam Orationis obscuret,ifestituendis ac sanandis, ab his codicibus non magis quicquam utilitatis quam a ceteris arcesS POSSe. Itaque ex innumeris iis codicibus, qui adhuc pa sim in bibliothecis latent, licet eos excuti non
men rei vix quicquam valde memorabile et insignis alicuius utilitatis expectandum esse arbitror Pl risque e Latitiis certe, auctoribus, qui quidem accurata et sollerti lectione digni sint, emendandis et poliendis satis insudatum est, ut iam iis v ni certe danda sit, qui emendatae huius lectionis fructum aliquem capere, nec omnem operam in
rinia iida lectionis arietate, aut ariolaridi et Oniectandi lubidine, ponere, aut auctore ad grammaticam modo et criticam subtilitatem recte intellia gere, Cru II, Cum iPSi rei us et sententiis, etiam eorum artem in inveniendis, eloquendis, et o nandis rerum argumentis, sententiarum ac verborum delectu, Perspicere et eorum exemplis addiscere velint, quomodo ipsi sibi maiorem ingenii et
orationis elegantiam comparent. Cum tamen Vi gilium eum esse meminissem, in quo criticae alicuius facultatis copiam, qua nullus ingenuae doctrinae homo sine magno et suo et disciplinae, ad
49쪽
quam sese adiungit, detrimento carere possit, adolescentes optini possiti sibi Partire. 1Olui vel halicutilitatem ab hac editione seiungere. Itaque non modo variantes lectiones ex Burmanniana editione, praeter pauca prorsus inutiles, Inne excerpsi, in meliorem ordinem digessi, iudicio etiam qualicunque meo adiecto verum etiam varias i ctiones ex Pierianis notationibus, quae Tomo istius Editionis quarto seorsum excusae sunt, subiunxi Ex artiniana porro Eclogarum et Georgicomni recensione Septem codd. Varietates suis locis inserui, et exΕdimburgensi emendationes Cuningliami, codicem ediceum a Foggini expressum, Vaticani codicis ramenta a Bouari excusa, codicis' mani varias Lectiones ad calcem ab ipso adiectas sedulo comparavi et exscripsi trium etiam codicum, quos cum insigni aliquo bene de me ei de Virgilio merendi studio Vir Illustr. Iul. Car. Schlae-gerus et obtulerat et inspiciendos miserat, exce ptas lectiones, de quibus paullo post dicam, sub ieci. Constitutum quidem ab initio habebam, di- lectum aliquem variantium lectionum, quod iussus eram, sacere. Enimvero, quo magis rationes, cauSS , et usu earum tu quocunque scriptore intellexeris, eo disiiciliorem huius consilii essectum esse praevideas n. Deinde, si iuventutis utilitatem respiciendam esse duxeris, ut ii altituemin rum rerum usum consequantur, in tali editione, multo autem magis in illi poeta nihil abesse vo-
50쪽
lebam, quo ad varietatem lectionis eiusmi usum Omnino cognoscendum adducerentur. Relahit coniecturas nonnullas et observationes pro multiplici variaque doctrina, quae in eo Vir est, et generosiore in correctionibus spiritu, non contemnendas, in variis ad Georgica locis inserui miserat enim ad me Vir et olim mei studiosus pro benevolentia sua et humanitate Georgicorum exemplar
manu sua notatum ea lege, ut, quae inde tollere
aut relinquere Vellem, libertatem faceret. Et hactenus quidem de conatibus meis in ipsum poetam. Restat, ut breviter indicem ea, quae huic praefationi subiecta sunt. Primum, cum
variantes lectiones ex satis magno codicum Scriptorum numero excitandae essent, quorum ut alii, qui eandem mecum telam non detexuere, Olitiam, et quanta cuiusque auctoritas esset, in promtu haberent, postulari non poterat subiungenda erat aliqua foruni notatio et descriptio in iIua re ipsa invitante, non modo nonnulla diligentius excussi, quae ad horum codicum historiam spectarent, Verum etiam, ima valde turbatam et confusam hanc critices partem esse viderem, altius rem exorsus sum, ut omnino de codicibus quaererem, quorum
quidem unquam ab editoribus Virgilii mentionem
et notitiam sactam videram. In quam commentationem cum semel incidissem eo deductum me vidi, ut in eas editiones inquirerem, quae ex Odicibus scriptis excusae aut emendata esse traderentur. Processit ita non aniniadvertenti studium