장음표시 사용
681쪽
Araque amnia salutare ex ord ne, quam totam illam n a L M, torque, O tanta Sidera ciretim
quod tantopera tueoAtque exaggero maioria ex Solis, Fixartimque,quam ex Teltaris motu ab ri
dis , er cont/niisne moliar Sed v no verbo ipsemet eausam iam recitasti illis vel bis quibus me id solum diti sacere, τι insutiarem eon- irendum es rationem verisimiliorem. Atqui conuicta illa ratione ex proiectilibus desum pta quiescendum D it, nec aliae mouendae vertim aliae quoque visae sunt m uendae; neque id omnino abs te, ainue incohaerenter faetiim. Quia enim iure obiici potuit , si uiua insinuari a me conquirendas esse alias rati nes, eum illae iam Neonquisiae, de aditi uentae suerint; ideo visus sini non debere caeteras in istactas pi xtetmittete, ut ostenderem quatenus eas quoque aibit later e sse infirmas. Existuna Di autem , si licuit eam suffodete, quae quasi mutus aheneus erat,& quam iutemet ipsum ridem improbasse testatus es s nihil prohi-ere qud minii, exterae saltem mediocri arietatione impeterentur: neque enim illas aut esse sanctiores, ut inuiolatiores manerent:aut a s extra aleam vi vel non possem vel non debetent parem expetiti fortunam .Quod a u. tem fimul interrogaui ovi exaggeraui etiam aliquid in Copernica notum gratiam 3, id esti, ve difficultates uberius innotescerent, patet a cereioque quibus argumentis , cuique ratio- Num opposiatum probabilitati Decurrendumst. ii quis adueritis Copei nicatios praestare v luerit rationem inuictam. Et quaeris,
tuam ius .ram facta. m ,s eam uentontiam animo Astinato asserendam . propugnania que assumps M' At nihil sane amplisis facti ius sui, qui ne id quidem sui assumpturus. Alios,
qui assumunt, uberiore quadam , atque concinniore methodo vides agere: ego quidvis commemoratri breuiter, ac praepostere quippe ut se sors obtulit, mentique,& manui piOperanti obie. it. M ta VIII. Sequitur, Tolerandam fortissis, O certe nonitis Inconuenios V m iri sevim moerivi pon. o. ct Lephanta P rhagorio Terνam in m a Imitias consitatam quot uians tantum motMcis proprium axem motier; contena rem ; seen contitissimum Erum Sta 1 tim motum, qui
da, a que lassis da non Acta ν M. Hele vero iume se alloqueris, quali ego Philolai, aut Aristarchi sententiam amplectat, e rem proinde saeiam in indue tolerabilem, quati s sequeret hanc a te pia leti pia in. Ego verὼ neque me
illam amplecti piosi eor , neque istam habeo
octavis r Sol ne mouearur ; re s Sol ; de similia: qui bii; si putat ex naud cari,ae immo derati motu, distinctione ab aut laotabiis huius sati serit eomplanasti penitus viam illius de sensoribus, qui se tuebunt ut, quod sacra scriptura dum patitur minus, non prohibeat maius. Nee vero ipsis displicet modo concitatii sinu; ille motus , attributus vulgd primo mobili Sideia omnia circum- rapienti; sed etiam inconeinnitas,qua necesse est Planetarum directiones, tegressiones . stationes,& non pauca alia ab H raclide quoque, de Eephanto saluemur. Quod autem specto ad portentosa.quae dicis abiurda, de incommoda, s nulla esse agnoseunti unde & ni s aduersam habeant sacrae Seripturae aut horitatem, existimant se prorsu, nihil intolerabile tueri. Sequitur adhue. M. Minis semper oportet nos ran philo has ianitim .s , seu etiam Ch om. nos . Phir D iam De M 3 m nec debere , nec
mera etiam pos a Ch liliana suae a reparriId vetd est sane tua pietate dignum; ipseque .
non modb assentior, vetuin etiam palam prosteor, ae luto Id unum superest, ut noscatur,
quid philosephia proserat a Christiana disere. pans fide. Cum enim Philosophia quam- plurima doeeat,quae veta habem ut, de ab omni-nibus viri, piis, atque Christianis assinitiun. t ut tam et si ips, testaeati sacrae Litera aperte videamur, par est profecto Literas Sacras eam pati interpretationem , ut ostendi possit eas, cum verae sint, vetitati non te pugnate. id autem D. Augustinus allato exemplo praeclarἡ in sinu .it; cum dissicultate proposita, sus o-do non sie contra tam iis , qui si tiram Sphara uni. Masrspium .s in L is nos Lia,
porcierint . τι dubita lini non debeas i demon
sus , T Lia non es extra fidem, donec verit e
maria ignorantia. Haud - dubiam proinde, quin sanctii; Doctor, si in nostia inciaisset tempora: aut ii eius temporibus suisset tota Terra, ut nuper est factum, circum nauigata tum agniturus Antipodas suisset,lum ad humanam potius ignorantiam , quam ad scripturae 3iuinae sensum , pix habitam suam relaturus sententiam . quam vidisset certissima experientiae veritate refelli. Quae memoro tum , ut intelligamus, non quicquid Philosophia docet, quod. videat ut prima fronte
682쪽
a Liteiri sacris esse discrepatis,propterea verugii erepare.
De consequutionim ex Terra Plane tu
ta cope cana opinionuimprobatione.
XXIX. petis e sequenter, 'ita sthur, non quid
planetas moueri. Concnrint primum unum e
Ptimeri, sine dabio es Terram ritia cura incolas haseat, praelitie erit HInde etiam eradere, is ca- σίου quoque priam sis , atqti au o in ipsi hemineis tibi Stellis incolas non des ct tan-ro gestam pras tantiores , quanto reliqua Sidera Terram magnit Laera, ct 'o mone excedunt. mine Gens, ias. Virionem locissitur tim Et Terra arare ratistiis Sidera factam Illa vi qM-to tantum post dis costa a, va iliaminarint Ter
Ium , religiosissime Vir, illa imprimis in me non quadram, qui Telluris globum esse unum . ex Planetis , aut moueri inter Planetas neque gico, neque defendo; sed in eos potius , qui rem & sentiunt, & plostent ut si e se habe re. Neque velli aut ego ulla sum authotitate, qui ii essem aliqua, abst a me , ut vellem ipsam placito salso patrocinari: aut lationes vllae meae sunt, sed suorum dumtaxat authorum ; quas quia opponere nobis solent, dum nostras ipsis obiicimus , id ed dissimulare vi sum non est, propter iam expolitam causam. Deinge subueiecit, ne illi responsuri ad tuas huiustemodi consequutiones suetint , ablegandam igitur esse uniueisam Physcam,qua tenus nullum est placitum,ex ouo dierae non possi inus deduci posse ab aliquibus incommoda non absimilia. Ponatui enim exempli cauiasa, Es T 'arasthaericam : Concludetur, esse eam ergo habitabilem cireumquaque, & pi chue fore et edere Antipodas. Inseretur, eos non potuisse ab Adamo propagari ; atque idcirco Christum Dominum non esse eorum Redemptorem. Novum proinde Testamenia
tum in luspieionem vocatum iri,& totam vet-bi Incarnati oeconomiam . ae caetera his consentanea ; ut praetereantur portentosa absur
da , & incommoda de hominibus , aedifieiis , arboribusque pensilibus , quae nosti obiecta aliquando suisse. Ponatur & , Lunam e spharisam, qMma o m Terram ; Altimi nata a Sole , o enebres exeqne . non se s . ae Terram Eclipsin pari propter Terram, τι Te o patii κν propter ipsi habere sve, ei
τ- : Concludetur itatim, esse igitur Lutiam alteram Terram, eassem in Luna ac in Terra genera toties fera ; esse in ea incolas; & pt cliue fore etiam homines credere,qui ex Ad mo propagati non siit, neque a Christo te- dempti. V beatum ira in si spicionem Genesin.
quae docet Lutiam iaciam , ut illuminet Tetram. non vi ipsam obtenebret, aut ab illa olia tenebretur ; ut ineolas habeat, &c. Ponat ut Terram e punctam ea paratam M Firmamemtum . o Stii ix nti titis es dicies omen mitis Has vera centies octies mores,quam Te ram. o consequenter una a Mqχe istarum esse tingemus maiorem, quam Luniam, quamlurei aram o uam Dister missi. s: Concludet ut igitur Terram noti sore adeo profundam , &latam, ut possit merito cum Caeli altitudine compa iam cum Saerae tame Literae ista itit e ualla quasi ex aequo habeant fascende o in Cae lum sti te ess Asena νο in Iasernum adessfumm pennas me .cte. Suspecta in sole G nesin,quae docet suisse solum creata duo magna Luminalia,S Lunam esse alterum duorum, quod ipso quidem Sole sit minus; at non tot stellis .iae praesertim tam multis illis uicibus. Procliue proinde sine credere,esse igit ut stellarum Orbeis Terra, at Luna longe praestantiores; neque esse adeo se post s. ut vastitates inuistiles fiat, ed de te maiore ratione. Ec a praestatioribus inhabitati ineolis ac proinde, mi ta eorum lux ne tantum quidem inseruiat ad illuminandum Tetram, & dimetiendum tem pora, quantum inseruit una lux Lunaeresse etiago illos a Deo in alium usum conditos, &e. Denique ponatur quic quid voles aliud;& pari ratione Opponetur polle his similia concludi; procliue esse ea credere: Sacrarum Literatumhde,totiusque Religionis sandamenta nutare. Quod s, est in ista nobis videant ut deduci xxx. polle ab aliquibus , non ideo manas plaeita. quae sunt memorata de rotunditate Terrae adecomparatione Lunae cum Terra ; de Terrae, Lunaque exilitate, & amplitudine Stellarum, a viris qui reuera pia, de Cluistiani siit, dentidantur ; quatenus illae consequutiones, ubi praesertim longi hs,& aduei sus Fidem pro .cedunt, improbabiles sunt, nullique possunt aut ration aut obseruatione ostendi ci mera nixae coiriectora, qua sacilitate constituuntur, coituunt; sumusque eum snt, in sumum excedunt: eadem de causa dicent isti. haeciquae videntur posse deduei ab aliquibus. Don debere obstate , qud minus placitum de motu Telluris inter Planetas constitiuae,1 viaris qui te ueta pii, de Citi istiani siit, defenda
tur. Nimitum contendent, elim Terra id tori, habuerit . ut inter Planetas versata, hei ne Venerem,Mercutium,solem .illeinc Martem, Iouem , Satureum, ac aliunde circum se Lunam proxime circumductam sortiatur, non
idem iuris propterea aliis planetis competere, quos propiet illam D s creatii. Nei nitiem proinde sanae metatis colligere posse esse aut iri Luna aut in aliis Planetis , stellisque sita iri.
colas,qui aut homines fiat, aut sinu litudinem eum hominibus habeant quoniam. i non omisnis tellus omnia seri : de Europa. Aimetica
que, Scythia , A Lib a , quae eiusdem globi Partes sutit, diuersicina proserunt; quanto aequius
683쪽
xvlus si repudi te, non posse eadem nasii,
educati, degete in Luna, atque caeteris , qui
suiu oibes plane diuers a si quaedam proinde
oriantur, & intereant alit in Planetis caetetis.
aut in aliis Siderum globis , non posse illa esserrae stantiora homine; quatenus nihil esse potest aut ratione praeclarius, aut supernaturali-bii, donis, ibi is ille solus donatur diuinius. Caetetum enim posse esse corpora maiora, - stiora, dotabiliora, aut aliis quibusdam adiunctis persecta ora, quis homines, id ne ne .gati quidem potiri ni etiam in ipsam et Te xa multa eoti ora id genus Naseam iit. Et noti propterea Genesia in suspicionem posse vocari; quoniam ea docet, quod non negat ut , se- ei illi Deum Solem , de Lunam , ae stellas , ut Terram illuminent, sntque in ligna. & tem rota; de non docet tamen Sidera ad hie soluiti facta. Alioquin enim insertetur, esse quidem factum Solem. vi illuminet Tettam, sed non ut Lunam, aut venerem, quod Gene- iis tacet de, Lunam esse quidem saliam, vi
Terram illuminet i sed non ut squod mox dictum est tenebras in ipsam indueatinam te Genesi et id non dicit. Vt praetereatur, s. quia Genes aliud non declarat, nihil agitur aliud a sideribus ; non igitur intem calefacere,
urere, nete, δ . neque Lunam speciale imperium in res humidas exeleere, in conchylia,
animalium medullas , de id genus similia. 'Non item suspectam reddi verbi Incarnati
reconomiam , vetitatem Euangelicam , t
tam ipsam fidem Christianam; quoniam ea perinde illibata eonserimur: quatenus nullae
aliae naturae rationales, de redemptionis. gratiae , gloriaeque supernaturalis capaees vlla ratione colligi possitiit exsistere , praeter ho. mines in Totis degenteis in quibus solis in
carnatus Dei Vnigenitus visus est,& eum ho minibus con et satus Neque velli exteros globos. si in ipsis erraturae quaedam generantur, Ace trumpuntur diei magis posse ab iis habitari , quam gicantur loca Tetrae da serta 1 saxis, het bis. culicibus . caeterisque id genus rebus; neque propter, dici posse incolas habete. quistit homines , aut eum hominibus eompa
randi. Nam supponere quidem , 5e doeere Fidem saetam, non habitari sidera ab alii,
aut hominibus , aut naturis. quae pari modo vel ratiocinentur, vel participes sint acinorum supernaturalium , at non supponere, nee docere . nihil in ipsis esse Ottui, inicii tuique obnoxium, Ac ne maculas quidem in Sole na ci,ae perire: non in caelo reliquo Cometas atque nouas Stellas. Nee potio Sacrum ipsum textum, cum dicit solem, & extera sidera δε-cta , ut Terram illuminent, negare propterea,
quin ipsa tiliunde sint in seipsis , ac praeter lucem aliquid; & id genus alia, quae tamen non Aixit, ut nee eae tera quae nolle nihil interest ad supernaturalem salutem. Se ilicet praeclare sanactus ille Doctor Risuisse, inquit, disredvimes, hoc scisse Ati hore, nos Dol, quoa veriti has ι fa Disham D/ἰ. qui per i s loquebatur . no Iu si isa doecte homin/s, nulli aus rem profit a. Eiusmodi sunt, aliaque assinia quae praedixi vereri me ne illi suetint responsuri.
poe Geso a semper hiae se errori oppos rei C.
eum, etiam nouissume nou Cardinales tans
allia. tr au , su D remum Ecclesia capse Poti, irio δειν ta in Galitia damnata At, ct de ne in poL enim te, o , aut Fripro doceret , Γηctilim. ρνοι μὰ h. Heic non repeto, quoqilli tuebutitur , non sequi ex ea . quam diuulgant, sententia id , quod tu times . pei inculum. Tria potius dico. unum, me an ilulis non state, vel ex. eo solo . quod di eis emtum opinionem habeti Eeclesiae suspectam. Videt ieet ego Ecclesiae alumnus , ita me to tum ipsi deuoueo. t qui equid illa improbat , ipse anathema conclamem. At erum, suisse me in ea uel satum ignorantia , ut nes.
cierim hane opinionem ab usque Copernici tempore habitam se ectam. Nam visus sunt potiύs mihi agnouisse aliquos eruditos viros, etiam Eeclesiae Proeetes, Scripturae saerae Interpretes . de Religiosos Doctores. harum rerum intelligetit et 1. qui ab ipsa usque aetate Copernici illam probatitit i aeniisse aliquid omnino aut inquisium , auti ronunciatum ante Galileum . me penitus aluit. Quod enim semper aduet sus ipsam specialet aliqui Seriptor ea loea quaedam Sacrae Setipturae opposuerint , id non magis visim est Aeete Eeclesiae suspectam , qu insuit suspectam opinionem de totunditate Caeli, quod ex D. usque Augustino retulimus iam obiici, Extena vi Cestim Gai pegem : aut illam de aere, igne . aethereue ei reum Te rara,& versus Caelum suse, id, quod ex D. v que Thoma obiectum est, Gai extendis A tinionem siper laeuam . O appenssit Terram Iz per nititam di aut aliam de fluiditate extorum , spatiorumve ex testium . id, quod nemo non obiicit ,sunt ea i solii 'ri aasi . . fusi, atque ita de extetis. Nosti siquidem nullam esse ex huiusmodi opinionibus limo
neque ex omnibus , quas pii Doctores in Seholis tuentur in aduersus quam loca scripturae aliqua prosetti non possim . aut soleant i cimi illa: ta ira eri propterea Ecclesiae
suspectae non siit. Postre rediti inaudit ite me quidem latam fuisse sententiam aduersus Galileum a Congregatione sacra Cardinalium Inquisitioni praes dentium: at non accepisse pet inde ni isse Decretum Potitis
caum, atque generale consequenter factum.
Et donee quidem nihil aliud , quam specialis sententia fuit, dici fortasse potuit eausam ad Galileum sol sim spectate, aduersus quem
esse potuerint speciales causae aliquae . ad uet sis alios non valiturae. At ex quo Summum Ecelesae Caput decretum, ut ais, interpositit, non video quisnam respondere Co-
pernieani Catholi ei possint; nisi sciti ἡ sibi d.
eo non constare. qi ovsoue promulgatum fuerit, legit imoque iussu ni haberi tanquam Fidei
articulum intemetatum. Quod me attinet, me
vel sola fama, habiti ite fides tuis litetis ita
mouet, ut non exspectem promulgarionem,
sed statim in olsiis exosculer, de plati E caeca .ut dieitur, obedientia ipsum exeipiam.
684쪽
6 4, De Proportione, qua grauia
Sit- ne absurdum reputare orbem magnum seu caelum Solis ) esse quasi
mentum: Et, Solem quasi αmam Fixarum, Fixas quasi Soleis toti-rim habere.
XXXII. Mitatis deinde . asa ponto erroru huius Sectatores exprobrevi comm i inani orique sententia, quoa abs δε qaaciam tiriatur inducere: cum ipsi iis ta propemodum ab iaitarum por
rema admittam a excolores culicem . O el phaniosissutiantes : ae noras me eorum tauero
non dia .sa δ, Incere , quod etiam excusem. Ego leth ea non excusis; aut eo te ea mihi mens est , ut non tam excusem, quὶm proponam quod illi te spondent ; ut quae nos ipsis biicimux esse absurda, non esse per ageant. Dicis . m ad em agnosere motum Terra circa. ' Mis a ZAeri non pose , nis etiam admittatur magnam i tam OHEm, per quem Tellus deis ferri glaΑν. DIZar puncti ν/Ipectu eati obtine H. Et agnosco sane. At d J Aιο, ais, aut certe eleua qua iaci equuntur absurda, ut quod inerrantia staria propemorim omnia tam prodisses m/li, admitt/nda sint, ut earumsem uia
' irum H tam iam excedat. Ego vero id, vi mihi videtur , non dissimulo; quod si elevate vi suasum; id alienae sententiae suit. Quanquam me dixisse non commemini,sidera inerrantia Crisbem magnum excedere , videlicet, potius- quina Solem , quem dixi quidem poste apparere , at non e s ipsi aequalem. Sed esto , ut dicis i quando Copernicani sunt, qui illam magnitudinem tribuere Stellis non erubescunt. Prosequetis , sinoas tibias sarrim , M-que ah omnἱ ratione abhorrens non videtur,quia, amabo , itid abi, absura Id veth tu mihi potes dicete , neque ego abnuo, sed adstipulor ; at quaeso te tamen, quid sim responsu rus, si eum idem obiecero, illi ita exceperint Tu id absurdum , & ab omni ratione esse ab horrens iudicas: & quam-nam tandem affers rationem 3 An- eqvdd exinde stellae ineliantes moli, siti nimis prodigiosae ' Ecquis veto tu , qui existimes est aliquid nimium in ope tibus immensi Authotis I Non videt ut suiss8 Deo eausa, cur eas tam vastas saceret: at sui si ne tu eius Consti alius,ut penetrasse puteste in omnia diti inae Sapientiae arcana 3 Non capis rationem tantae vastitatis: an ergo quia tibi mens angusta est; ipsa tanti Op scis opera debent esse angusta Abhortere ii ratione putas, ut aliquae stellae sint Sole maiores , aetot praesertim vicibus: an- non es proinge illi simili, , qui urbem Romam similem tuguri lis paucis putabat i tanquam non capiens esse posse tot vicibus maiorem illa , in quam solebant pastores ovium teneros scelus depellere ρ Et vero si sorte vi, i iles ante illud tempus , quo Mathematici demonstrarunt, aut s liem fixerunt esse Solem circitet tenties septuagies Terra maiorem: quam igitur illud censuisses ab omni ratione abhorrens 3 Et eam iam vides vulo admitti id quod memor tum iam est , esse Stellas fixas , quae snt centie octies mesores, qtiam Tetta , & quat et millies . quam ipsa Luna e elit non id abhorrensa ratione putas 3 An meliu capis, ob quam rationem Deus illas secetit tantas 3 An-non. sid, quod dicimus , tuo sensu absurdum esse secundum magis , & minus solum erit distri men absurditatis 3 Habes ne vel 5 interim vi tum omnino argumentum , quo Stellas ense tantas se probes . vi simul probes aut non esse, aut non posse esse maiores Non ceris te is sed penitus gratis in ea consistis magnutudine ; neque est tibi maior ratio quaerendi ex nobis, eur procedamus vlterius: quam n bis quae tendi ex te , quamobrem eonsistas ciaterius.Dicere ad summum potes, ibi se videri; & quia se videtur, nos a ratione abhorreia re t quid-ni & nobis pati tute dicere de te idem liceat a Quanquam de nobis ratio est. tum admiranda concinnitas , quae hac suppista amplitudine obseruatur tum commendatio operum Dei. quae tu , quantum potes, extenuas, dum ea non maiora tuo raptu facis.
Quippe hiiiusmodi amplitudo diuinae potentiae , sapientiae, & magnificentiae consentanea est: neque est, erat tu absque ulla aut obseruatione . aut ratio e illam contrahas , vel a
surdam putes. Quaeso te, inquam, Vir Reli-iossime, ecquid nain illis dicturus sim,cumaec, de s milia reponent a Subiicitur ; Eleuas eone pluraque alia, qua 'Σ X XIII
tamqtie ingenter, in Cae o pro scia voluntare te bo unico crea, Soleas. Ego vero & heie quoque tibi adstipulor. Sed die , amaba , etiam hoc loco, quid illis responsurus sura, eum ipsi se institerint. Ludis, ae putas deludi nos De Solis vore non agitur, quae Fixis a vulgo
non magis tribuetur, quam Lunae vox tribuitur : tametsi nemo dissileatur, quin i ixae sint Luna maiores. N mpe quantaecumque eae snt; apparent tamen, donee e Terra spectui- tut , quali punctula ad apparentem Solis, ae Lunae magnitudinem comparatae. Enimvem ciuit heic agatur de ea magnitudine,qua stellae seeundum se sunt. 5e qua apparerent , si
tantumdem nobis admouerentur, quantum
Sol , ae de magnitudine etiam, qua sol est in se, quaque appareret .s tantumdem a nobis
remoueretur, quantum Fixaer putas ne ludendo scopum attigisti a Non esto Sol, non sunto Fixae in tanta , Terris distantia, quanta , nobis asseritur . esto minima, & qualem Tycho posuit, nulla sane obseruatione s quod ad si xas praesertim spectat) vinini eoniectatione mera metoque arbitrio inductus. Dissidebit aritia sol, cum dissidebit mediocriter, terr nis semidiametris mille e tum , & quinquaginta,& Fixae quaret.decies mille. I infe igitur Solem quantus quant ν est , transatum esse usque ad Fixas: c ura diameter eius apparens imminuenda st pro ratione sista uatia, diuide rixatum distantiam per distati tiani
685쪽
llam soli, a Tetra, set quotiens amplius, qu in duodeeim. Et quia Solis diameter apparet iam nobis dimidis gradus, sue minuto. Ium triginta ; sequitur vi Sole inter suas ex sistente, eius diameter apparitura non sit, nispar, huiu, duodecima , siue minutorum duo tum cum semisse. Potia hae eadem diametro apparent vulgo quae Stellae sunt maeni tudini ptima, aut secundae.lgitur ii Sol De rit inter Fixas eonstitutus . non apparebit maior, qu 3m una Stellarum. Et vice veris, se uaelibet eatumdem stellatum fetarum eonstituta fuerit . bi iam est sol, seu pati,qua ille a nobis distantiatapparebit nobis tanta,quaniatus soli atque adeo omnes erunt quas soles. Quid ii distantiam Fixarum augeas pro opinione Alba tegni j Ptolemaeo inhaerentis, statuentisque illam nouemdecim millium semidiametrornm: an non appari tuta Littit solis' diametet itina duo minuta a Quid ii adhue
ampli 4 , t debere fieri probabili est nihil
que repugnat Verum hoc scisseiat. ut intelli gas non nos aut absurda tueri .aut ijs propugnandis absurdiota si gere: sed te potius temnon aduertere, & sngere magis. Quare Secum si Deli, ipse , qui tot in Caelo ingenteis
Soleis pro sua voluntate,se verbo unico crea-υ time caussare nos pro nostra voluntate, verboque uno illos et eate: sed agnosce potius te eos pro tua voluntate, uerboque uno destres
re Si illi, inquam, aduersum me hae ratione institerint : die mihi, te quaeso, quid sin te ponsurus
Tasse Solem e Fixis non minorem,quam Orbem magnum apparere: σ, Veros omnium Stesiarum disios iumnum compositor, mix apparenti disico inius mediocru Stestae exaequatum iri.
Disὶ . a. ob lucem εἰm vegetam A fAM U. stis Oaeo , qaibus oculm incisistis essetaeo modo , quo famma candela nocta spectata senis ingens apparet. Id, inquam, ingenν res a Dasi ii quid.m .sed In eande Am nium es . quod exemplo candela commori non rosas. An potia, cum istud vigeatiar Imenrtim iure Ab ie ; patietur tua bonitas , ut ut fetam aliud , quod eum isto eonne, um, st. quodque, quantum coniector . si ineredibilius appari tutum Quantum, putas , si omnes disti mille &via gitui duarum stellatum vulgo agnitatum simul iungerent ut , aggregatenturve in unum; uantum putes,inquam, totalem discum conia cereiit 3 An non ingenten At ego opinot vix tantum suturum, quantus apparet vel unicus unius stellae, quae si magnitudinis quartae, discus. Qualenam, inquies, istud est,non
cumque si accipe id tamen. Cum aliquando nocte se tena iter sacerem, subiit aniliau in cognatio, qu; fiet i posset, ut neque Luna,ne que inatusculis Planetis eoilucentibus,singu- .la tamen citeumstantia aded clarε dispi tem, rarumque abesset, quin legere paginam pos se n. Tum veta ἡ vestigio subiit me ingens admiratio, qui fietet, ut potius, si Stellarum disei tanti essent , . quanti esse perhiberentur, , non longe magis collucerent, nempe tot etὸ amplius, quam Lunar quippe cum & stellarum lux si Lunari longe viui dicit; & disci earum composti viderent ut mihi eonfectuti discum Lunari maiorem Siquidem quamvis dis euli earum solent toto Caelo dispers ; videbantur tamen tantumdem praestate posse luminis respectu partis eiusdem Terrae ab hemisphatio toto tespectae . seut respectu eius.
dein aulae tantumdem praestant aut etiam amplius 3 candelae vatiae , eet quibus postea fax
quaedam ingens componitur. Rurstis itaque Evestigio subiit mentem ieeorgatio obseruatae exilitatis tam Planetarum, q m pixarum ; aee sui ad illam te scietidum esse quod Sieli tu lux aded debilis ad nos perueniret. Quam .ptimum diuerti ad hospitium , in quo sotia
fortuna Caelotum schema repeti . continens inter caetera , quot stella essent primae magnitudinis, quot secundae quot tertiae, & ad uicque sextam, ad quam tetuli obscuriores alias. quibus mille viginti duarum absoluitur numerus coimnere non potui me, quin ad Oleuios
Ac primum quidem ius ponendo esse stel- XX XVIarum diamettos, euiusmodi vulgo apparent, explorare lubuit quem sis cum earum ona nium Aisci coniuncti crearent. Atilibuendo igitur Stellis primae magnitudinis, dum profunda nocte spectant ut, diametrum minutorum trium ; stellisseeondae diametrum duo rum cum semisse reeitiae duorum:quatia unius ac semissis: quintae unius e sextae semissis:aeduxi exinde singularum disculos : eosque in unum componendo, comparandoque ad dis cum Solis, cuius diameter, t iam dictum est.
sit dimidii gradus , sue minutorum triginta, collegi debere ex iis dii eum seri, cuius dia metet si minutorum quinquaginta, & vnius; quique si proinde ad distum Solarem, ut ad nouem. viginti sex seu proxime triplus. Et quia tamen harum Stellatum . nonni si dimidium horizonti eonspicuum est; facile fuit agnos. eere dis eum isto dimidio esse solati, senqui alterum . siue exaequati Soli temet eum semisse. Quare & deprehendi me non absque ratione admiratum sitisse, quam tibi est, s dines stellatum tanti sui quanti de apparent, α esse dicuntur : Tetra ex iis noctu non magis resplendeat. Subinde veQ, quia tantas non esse diamettos Stellatum perspectum habe- . bam squippe minores etiam ducebam, quam Galileus censuetit, quod in nocturnis tene- bria punillae dilatationem maiorem censerem. quani Hippostlim ab eo videt et ut j ideli explorate tem placuit iuxta vetiores diametros, quales videlicet apparent resecta non tam Telescopio, qu m funiculo, aut bacillo tereti
686쪽
64. ID Troportione, qua grauia
interposito. et reremta alatione. Et ne videret tamen mihi potius, quam Galil eo fidere, supponere volui, quod is obseruauit, stellam magnitudinis primae esse diametri secundorum quinque, Due tertiorum trecentor 1m;&consequenter habete Stellam secun/ae magnitudinis diametrum tertiorum ducentorum quinquaginta : tertiae ducentorum e quartae centula quinquaginta:quintae centum e sextae
quinquaginta. Hoc auteniposto. Stellarum mille vi inti duatum disculos indiseum unum composui,ipsumque ad discum Solis comparando , comperi non esse, nisi illius partieulam quadringentesimam triges mam unam raeproinde, diametro solis exsistente minuto. Ium triginta , ratiocinatus sum diametrum di sei ex omnibus stellis composui . non esse maiorem uno minuto eum semisse; quantae vulgo esse apparet Stella magnitudinis quartae. Quod si dimissium detrahas , ob si elicis, quae sub ho tironte e sequitur discum ex res duis, non sole maiorem una octingentesma sexagesima tertia disti Solaris particula r ae eius diametrum suturam unius proxime mi ianuti dumtadiat : hoc est, quantae esse apparet Stella magnitudinis quintae. Quare & ex hoe de iij admirati,quamobrem lux omnium Stellarum septa holirontem lucentium tam parum Tetrae saei em illustretit a tuque exinde animaduertis quo progressu peruenerim ad in eredibile figmentum. XXXVI. At vero , inquies, ecquis nam eapiat nori esse ingens totum maius tantula sui particulasma tantam , quae apparet lucem in omnibus Stellis supra horizontem coruscantibus, in exiguum adeo spatium contrahi, ut non sit eo
maius quod a stellula magnitudinis quintae oecupat ut 3 Sed nimirum cons dela ; s solet
Stella, quae reuera esset diametro minuti unius, sole, vi lux et ut spectata intra nocturmas tenebras appareret oculo incomparabiliter maior. Si enim quae Stella est diametro
solum unius seeundi eum besse:apparet nihilominus diametro unius minuti e sane si proportionem admittas , ea apparitura erit diametro minuto tum triginta sex ; atque adeo
disto pene sesqui-altero ad Solem . quemadmogum , si aliunde suetit vera diameter minutorum duorum.appatituta et it diseo ad Solarem plusquam triplo: s trium , pene tredecuso. At quorsum Stella, s vel tanta appareret, quantus est sol, non tantum, quantum
Sol lueeret Respondeo quia illa lueis amplificatio respectu oeuli solum seret.& non res peltii veri disci , rerumve ab eo illuminatarum: eo mo AO, quo flamma candelae, dum seipsa maloi per noctem videtur,non propterea tamen aut se maior est, aut magis illustrat .Ex quo fit proinge, ut quemadmodum samma candelae qua nili apparet maior, tantδ etia in adspectus eius eonfusor, de obscurior euadit. neque eminus tantum illuminat , quantum s. apparens eius amplitudo tam splendiga se rei, quam sammula eo minus vita ita stellaris ille diseus quanto appareret maior, tanto s
rei etiam confusor,obscuriorque appariturus
atque idcirco Terrae saeiem non perinde illu- sttatutus, s eminus eo fulgote, quo di cominus appareret: ae proinde tantam dumtaxat in Terram lucem effunderet, quantam iam effundunt Stellae separatae. Caeletum hule
ditet ampli se,itorii iidem sicit vel ipsi v
nus , quae visa interdid non maior, qu Sm Stella quaedam pet- exigua,apparet tamen de inde intra tenebras diametri quintuplo, acideiteo diset viseen pili quintuplo maioris. . Sed di fidem facit uberem Mercutius. qui visus esse circa maximas elongationes minutorum trium, deprehensus tamen est a me, cum
esset proxime peripe ius, ae in ipso disco Solari subi imponere sua luce non potuit, spectata nempe eius umbra, comparataque cum
circulo speciem solis citra Telescopium in
obseura seena reserente deprehensus,inquam, est triente minuti non maior; adeo ut cum esse apparet minutorum trium squo temporς
debetet Uiam aliquanto minor, videri, qu mdum praecish in perivio versatur in diseus eiti, 'octogies semel, quina reuela sit, amplis eatior appareat. Fidem quoque faciunt Iupitet,&Mars qui cum Actonychi illam Venetis magnitudinem aemulemur obseruati sunt tamen a me ex comparatione eum diametro Lunae vix diametro este unius minuti. At instabis, hoe decrementum per- exiguum omnino esse te
pectu immanis illius , quod a lingit ut stelli, Fixis. Sed nempe id fieri videtiit , quod lux Planetarum mutuatitia sit. Rab illorum super sese bux debilissima reddita , ob distractos solareis radios squippe quatenus superficies inaequabilissimi sunt , di facies habent alio, alioque varie Aiu et genteis,ut de Luna quidem manifestum est , &eoniicere de exieris licet)at ex Opposto lux Fixarum videtur nativa,
ac propria, & solatis instar, ut purissima, ita viuidisssima ; adeδ ut ab exiguo disto longe minore stilicet, quam sit Planetaris procedens , tum sortius moueat oculum , tum ci eum radiationem uberiorem pariat: tum apis
parentem propterea disium amplificatiorem exhibeat. Argumento autem elle potest,pri-mhm eontinens illa scintillatio , qua radia Fixarum exeurrunt,& quam Aristoteles quoque ex motu non stellae . sed oculi esse eontendit : ae .leinde experimentum factum Teleseopio. quod cxtera cum amplificet, Stellutamen Fidias imminuit, ob ipsam nempe res ctionem . radiorum excurrentium e denique gradus exilitatis, quo propter hane imminutionem stella Fixae exhibentur,incomparabilitet minores Planetis , habita ratione diseorum apparentium:scilicet. quad ipsarum radii& ea currant longe uberius, & longe pr de
Atque hae e quidem omnia eo solum fine XXXm
commemoro, vi innuam , qua ratione Sol ,
Fixis spectatus , tametsi suo disco exilis , ap- patiturus tamen foret luce ad ed ei reum dis suti, ut, tanquam spatia ingentia complens,
apparenter ex aquatetur, aut toti, aut saltem
insigni portioni regionis Planetaliae , cui cmodi eli Orbis magnus , de quo fuit potis
sinum quaestio. Et ne rettἡ Solem nora apparere maiorem , quam magnitudinis sextae Stellam: auia tune veta diameter eius et it uno secundo minor, hoe est, ex iam dictis, tertim
687쪽
rum quinquaginta , orbis magni diameteteontinebit ducenties , aut plus paulo cote, quinquaginta tertia quippe totidem vicibus diamet tum Solis continea elscietur, si ea redueas , ut Orbis magni diameter apparitora non sit maior duobus minutis cum dodrante, seu quam appareat Aiameter stellae magnitudinis primae. aut secundae. Qv d ii steli rum diametti sint adhue minores, quam Ga-ι lileus censuit, ob instiuatam ante causam ;&magnitudini, sextae stella non sit maiot diametro, quam sextaris secundi, siue decem tertia, esset et ut eadem ratione, ut Oibis magni diametet apparitura viaior non sit, quam a Ppateat diametet Stellae magnitudinis sextae. Dices, profecto,sgmenti ira meum tanto magis increscere quanto hae ratione verae Stellarum diametti magis imminuuntur. Qui
enim seri potest, inquies . ut Stella visi ilis sat sub tantulo angulo, qui maior non iit Gitante .mos secundi 8sed vide , qitasO , ut non dieam esse eam stellam visit leto sub huiusmodi angulo:verum eam stellam , quae
vis bilii est stib angulo semissi minuti. liue
triginta secundorum , comprehensa nempe circumradiatione non habere diametrum veram , circumradiatione e spoliatam, si tam
te secundi maiorem. At hoc ipsum quoque est . inquies, quod omni figmento est maius, tam minutulum punctulum ira posse cireum- radiare,vi futurum ali,s plane inconspicuum, esset visibile possit. Vetum, quid res si . ut percipi possit:esto eandela flammula et assitu dinis semidigitalis; ea potetit nocte obscura spectati a tribus patiuum millibus. pae vero angulum sub quo visibilis esset et ur, non esse dimidio minuti maiorem, ita ut flammula appareat, quasi magnitudinis sextae Stella: uaeso te, quantus angulus erit, qui ab ipsus animulae vera diametro subtendetur 3 Prose- vix maior aeniisse seeundi. Cum in tribus enim pasi tum millibus siri trecenta de se xaginta semidigitotum milliar si ut hie numerus se habet ad unum , ita centum millia . seu
radium Reeti, ad aliud procreabunt ut solum quinque a ima octava virtus, seu tangens
leptuncis unius secundi. Et minue , si velis, distantiam ad ipsum usque dimidium , ut sputes eam gammulam videri dumtaxat 1
sesqui nulliati tum vera eius diameter anguialtim subtendet se eundo vix uno maiorem. Ancredidisses punebitum , quale est unicum se. eundum , aut secundi etiam dimidium. ita posse ei reum . radiare, ut videli sub angi, lottiginta secundo tum posset 'Iam igitur , cum di quum si te putate lucem stellarum superare sua puritate,suoque splendore luem sammua lae, fuligini erasar, fumove commistae, muliatis vi ibus postulo dumtaxat , vi superet ter, si putes staminulam videri , qua st angulo dimidii se eundi; aut sexies , s putes eam solum , quae sit seeundi integri . Nempe exinde esset eiur. vi Stella visibilis sit, quae vera dia metto subtendet Don angulum mogo unius seeundi. Ga angulum etiam tactantis secundi. Ista v belisis non prosequor; ne cau steris non posse me meis figmentis Aeete finem. Adnoto tamen; cum ex iam dictis, Stella magnis tudinis sextae est e non debeat Sole maior, ee- quid.tiam diei itus ac figmento suisse si rio- posuissem euio Land belgio stellam magnitudinis seitae esse vicie, quinquies ipso Orbe magno maiorem Et ille iamen visus est sbi
ex certis principiis demonstrasse omnia:quanquam illud saltem noti eauit, quod ciscimi citatio imponit circa magnitudinem vetam: quodque proinde diametet una Stellae magnitudinis sextae est son e minor quinqueseeundis,secus quam ab illo suppositum es.
Huc accommodari non potuisse causam qua redditur vulgo, quare flam
mae nocta maiores appareant. Ad te ut redeam, postquάm iri initi si si . non XXXVIII
flamma canes Iae , au sertam pro tim ATDN-ria ,semper istietior appareas e fato cerae t hicoHIas Lunam , ae Mart/m , ipsum οὐ etiam Solem , cam propcitis au nos aueciunt , non mIu res τοῦ ἰνί. seu maioris . t tres longiti, a Terea remoneusMν. non malisei con Iici .sd appare, e nores. Viae ergo, quas te , collius Solem eae m Ula Mureum Suam ita ι o 'eliana no modis maior em et id natim, viam nosti vis Horsitis appareas i tanta etiare magnitua is, τι re,onem quoque planetarium totam . mque int rara aequore videretur. Sed nimirum, optime vir, chira ipse causam retieeas, cui candelae
flamma apparet pet noctem adauctior; quddsapacitas illa tua, quantum coniice te par est, dissicotiatem prouiderit, quae excitari in vulgarem causae explicationem potest; non ea mihi tamen fuit praeterii menda , quae est probabilissima visa, ut praeoccupando deesarare possem , quod iam rogas me , unde nam puta colligam , solem E Fixi, conspectum posse apparete aequalem legioni maiiet aliae, seque maiorem , quiui hei ne videri. Siquidem conatus idem explicare ex caula vulgδ reddita , visu, mihi ipsi ridi lus sum ob ilia litis inanitatem sece enim dicere solent,
κore tamine i cum e vliino , ab eximio Iam splendore tie stentur. At quomodo probare valeatii esse has halituosas pati eis illustrationis eius cadaceis, ut torum aereum spatium, in quo iunt , essiciant non minas illii. stre, quam flammam 3 Nam non negabunt profecto fiammam esse centies , aut etiam
millies splend3diotem eo spatio , quod ipsam circumstat ad unum , aut ad pluteis palmos. Itaque dum procul spectamus candelam, oportet et medium sumitiae apparentis, sue quod ex vera est ea inina splendidius ese. nis mille cupio. at centuplo saltem si me, , ut amplius largiat. saltem decuplλὶ quam amplitudinem ei reumstantem: de nihilominia tota illa flamina 'paret esse uniusmodi, seu E E lucidatam suis medium, uesti ad extre
688쪽
ire A :psa vera famina in eodem lumine videtur a Quid ergo est eausae, et luce illa- Ium partium cominus exili. imo ad ipsum sensum nulla ) accipiente incrementum, ipsa quoque lux xerx flammae eadem proporisti ne non accipiat e seque idem semper disteri minis si, siue ex longinquo sue ex propinquo videat ut ' Quod autem dicunt, illas elicino ab eximia flamma splendore occiatario qui pote st quaeso intelligi , ut occultentur ab eo splendore, quo habent,ut splendeant, adspectabiles, e , ut contendunt, fiant. Nam quod vulgd quidem etiam Alconi , Itim n
nti e id minus vete dicitur; sit enim potius ex
troque composio lumen intensius: tamet-s, quae visus hebetudo et . discet ni gradus
non valeant , qui ab utroque conseruntur. Quod insuper Itietatim minus chra maiore
compara tim et Obae fui non prope , sdprocude id probabile fieret, ii spectato procul minore lucido, maius abest l. nec iuxtim soret; at s utrumque simul videat ut, nece ite et , utptopotiione debilitationis ob spatium seruata , tam procul , quam prope videri non possit. Et quid hei e contingat,experiri vis'Iube occultari praecise sam mulam candelae non circumstans spatium : deberes adhue videre spatium perinde prorsus lucidum , intercepto sol im qitas hiatulo , propter flammam
descientem : ae procul sane erit, ut vigeas. Iube aliunde occultari totum circumstans spatium , adeo ut sola flammula foramine facto libera videatur ; deberet tum ea famis mula non maior videri, sed minor , pro ratione distantiae e & tamen procul aberit, vi
contractiorem videas , & non maiorem potius ae perinde prorsus, ut libeto spatio. Nisi uero istud non arguit aliam sui si e siquam linlituosas illas palleis in spatium circumstans diffugienteis, requirendam
Itaque aliam requisiui salsectionem put
in pupilla , ac retinaὶ quae ut effectui in eandela apparenti congrueret, ita lucidis omni bus , quorum species no istu increscit , ac coiri modati congrue posset. Huiusmodi moliti εsunt iam Luna , quam stellae , seu Errantes, seu In errantes: nam Lunae quidem diameiat tum non semel obseruauimus octaua propδsui parte noctu quam interdiu maiorem: veneris veto diametriam multis maiorem
vicibus ; & Iouis cons militer squippe qui
suetit etiam nobis se penumero obseruatus interdiu in constatque uniuerse stellas caeteras, cum interdiu stat inconspicuae , ingruente tamen crepusculo aegerrime inimum obeetilitatem videri , ac deinde magis , magisque, dum sitis ni strandeseunt, vis bile is ueri. Quaeso velli ista ne valeant ad halituo scis aliquas parteis, quae ut a sanam a , se
a Luna . stellisque diffugiant te serti ; &non pol id, ad uberiorem tum pupillae dilatationem . tum impi estionem retinae sactam, donee oeolus in tenebris degit 8 At haec tamen causa , inquies, quid ad Solem Potest ne oculus in solem respectans ceu series le in tenebris Potest. ne Solem noctu videte 3 Respondeo posse haud- dubie ; neque id habendum esse Paradoxum; quatenus id fore intelligitur, cum Oculus demum ea suerit distantia, e qua sol non maior . quam una Stellarum appareat, & e qua proinde non tenebras Hiagis, quam Stellarum una discutiat, neque oculum magis proinde perstrin. gat. Ex quo fit, ut dum ex me quaeris , via colligam S.Iem ex immensa issa S Tantia non
mia, tyam Di reuiorem , quam apparot nobis vicinia, sim , sed etiam tanta magni tua uis, ut tori ν iovi Planetamiae exac7ψrtir Rogem te, attendas, cur ex me id quaeias. Nam eam
ego quidem prostear visum iri Solem ex illadi stantia, quasi unam aliquam stellam .hei ne ubi degimus conspectam; neque dico sinu neque colligo visum iri nobis maiorem,
quina vicinioribus iam videatur. Et tametsi dicam visum iri tantum, quantum Orbem magnum , insignem v e portionem regionis Planetaliae i causa est, quia ex eadem distantia totus Orbis magnus non maiore appareret amplitudine, quam heine appareat, una stellarum cum circumfusis corpusculo radiis. Tu vero sic interrogas, ut si censerem ex ea distantia tum magnum Orbem appatiturum
eiusdem, qua piope amplitudinis; tum Solem non recidli maiorem , quam heinc concpiciatur , sed etiam quantus Oibis magnus
ex Marte, v. g. aut Ioue conspiceretur, appa, ritu tum. Quod vero se interrogas eo perrumtus argumento, quod consset Lunam , ac Martem , ipsimque etiam Solem quo propius acce-atim au nos, eo mafores conripicι i quo longitis assedans, mi ores vides tem esse incohaerentem. Et enim agit ut hoc loco de incremento in lucidis secto non ratione distantiae, sed ratione obscuritatis. Neque enim requiritur, cur Mars v.f. dum est petigeius, tetriive propinquior , appareat maior , quam apogeius, seu a terris remotior, & in eodem quidem tenebrarum gradu e sed eui in eadem propinquitate, aut in eadem remotione maior, &minor appareat, prout in variis gradibus obias curitatis eonspicitur; ut claro adhuc crepunculo. & nocte iam facta profunda. Quare de ad hoc non ad illud sinu litudo candelae s est ; S ad hoc, non vero ad illud, quam causam esse praelec mittendam censuisti, te serenda st
deua mente, θ' quarense ex morti Te
exinde explicari marietates , quaeram per AEquinoma, o, Sol iiis; quam per Pleniluni uiluuia
Verba tua deinde sunt, Dicis, atque auum xyer assemus Gadititim ex as inviti Teltaria
Quam bene est vero , quod vel bo via tu temperaui sententiam , ne dicere posses me id
689쪽
que assit mare Cetth, religiosissime vir, si me bene nosti . longissimὸ absum , ut in hisce te-bus , hut similibus quidpiam asseuerant et di- eam ; tantum , ine abest , vi s claran audacter. Nam & tametsi consuetudo loquendi non
semper patiatur. vi caueam, ne allerere videat
aliquid quod ne Socrates quidem se cauerepto sellus est , --, 6 ἄνι- o M.,is oti id tamen semper testatum v lo, quae eumque mea phras, iit, eam mihi in sidete mentem . ut nihil plane tanquam verum , & indubitatum assit mem , Due plusiqua in probabile . vetis mileue prosteat. Quanto veth magis hoe loco id volui; ubi sententiam non tam propriam , qu in ali nam exposuit Heinc & quae die et e ram pergo, non ut propugnans sententiam, quae mihi tata fixa sit sed tanquam tentans quid iuxta ipsam sit vero simile, insinuo: & dum tu subiadis , nescio te, an ex ra Atate ingeni9 tui, an istini aeriuae, ut I. I. aliter, qviam ego , M. Eetius hae Ares Visti . id se accipio , quasi velis non me sentire secus, quina te , quod adtem ipsam attinet; sed quoq ad ea . quae Opinioni de motu Terrae sunt consentanea. Non est prosead interiin, eut ullam in te suspice ris tarditatem ingenii: ego illam in me recipio, qui agnosco me non potuisse ex tot opinionibus aliis, quae hae de te circumseruntur, aliquam deprehendete . Pae non videretur. quam ista nugacior. Gratum secisses, s in s. nua se ecquaenam tibi plobatior foret: spes enim sitisset quidpiam tua dignum solertia cognoscendi.Nam quod ais quidem Gaditium cogi in sociaratem ea a Lanam adscisere, non ausim ita interpretati , quas tu propterea totum hune effectum, aut quae sunt certe συμπῖ, τα illius praecipua. reseras in Lunam. Vteum ire si, id me per mouit, tum , quod visum fuerit admirabile . duplicem esse singulis diebus aquae affluxum , & te fluxum , ut duplex est singuli; diebus in motu Telluris inaequalitas inempe transeunte eadem parte semel quissem ex statu aequabili in celerita
tem . semel ex eodem in tarditatem . prout in ea motus diurnus. & annuus semel conspirant. semel abnuunt l. Tum quod aliunde visum fuerit non posse aquam ob sui ditatem, de in eauitate Terrae continentiam. non se fluere, & refluere , si contingeret ipsam Tetram tanquam vas moueri , & inaequaliter moueri: imis & non posse iterat d posteriore diei parte non emitere, ac reduete proprio potisset diis semel ptiore e siluxerit , & telluxerit vi inerescentis celeritatis. Licet quippe omnium dein cle huius motus ei reumstantiarum non videretur perinde esse , aut fieri causa explorata : non idch tameti visum
est genetalem causam esse telieiendam ; sed quicquid esset dissicultati, reserendum ess ead dissetiliatem per uestigationis; & dum spes est et, ut singula disquirerentur scrupulosus, ae inuenirentur foeli eius . esse videri magni dueendum,quod secta esset veluti glacies. suam graetere solum superesset. Ae si suis set quissem aliqua opinio , quae causam pari
necessitate eum effectu suo coniunctam monis
strasset, illi primas psithi tribuendas censui
sciu ; at, quae mea fuit tarditas, tale in ellunullam perspexi. Succedunt hie verba. Lo i m enim uno- X L 1.
xcusiue et sim ad aliquem maximore ae causo Huae deinde Mogone pati Herefc At . me res item eo tempore HIAssarit, quo ristis in puniri u qius is ctialistis con L. tata, Macissem id a ἰua latitatem patit G din mendantis sis proa . in aen /. Et suisti tu sane arbitratu tuo in meam ignarari tiam indulgens ; qui etiam ignoro , quae tu heie assumis. Nam primum quidem, non esse quoduum pati sim DEJAm Aer morum ; sed repol. maximos aut in Plinita . . qui- Atam censeti se contiueis . hoc est , quod neque obseruaui, neque ab alio quoquam accepi : cum potius , ut aestus spectari per quadrameis mensis, minimi ei rea quadiaturas, maximi circa syrygias, sensim per int et ceptos dies , de maximi ex minimis , de minimi ex maximis evadunt ; ita ii spectentur per quadratu eis anni, audierim semper minimos seri circa tempora inter cardines tempestatu in inedia maximos circa cardines fac praesertim AEquinoctialeis j pet tempora autem interce pta maximos sensim ex minimis, minimos ex maximis seri: quantumcumque pet ali ,
suos dies abique appatente incremento, tam ut, quadraturas, s1 ygias , quam sub AEquinoctia , Solstitiaque esse videatitur. Deinde esse maximos assitas ad strios planilis Aproxime, primm p i . qninotatim e ιλ- muri, hoc est mihi seu iuxta i opriam , seu
iuxta alienam ea petientiam nouum cum
constate potius videatut idem Novilunio, quod & Plenilunio competere Ditis; de neque facto paulo ante . quinoctium Plenilunio, exspectetur ser) post melitem Plenilunium consequens, ut maximi in eo stat astus neque non stat aestus maiores Plenilunio. Notii Linioque ante AEquinoctium proxime contingente , quam contingente procul post ipsum. Quod ratis porro IIus xsu comi a te, I Q. Terra tu i ι . qmnocti sus p Πιι, ideo est, quia causa, quae varietatem in itiniis creat,neque sola est. neque per dies aliquot
vatiatur sensibiliter : sed iuperuenit illa causa alia, varietatis scilicet metist me, quae . quddin Pleniluniis, Noviluniitque potentissimasti ideo illi coniuncta aestus maximE seu sibileis creat. QuAd vero , cati a s ci aes exi is reduaruν, cur tot aiam fiant aio magni pracarerti: ex eo est . quda vira quu causa tune
temporis ,igeai: iam alii, in ipso AEquin ctio nisi easti quodam j xipol Plenilunis, Ninuiluniive non sit . aut in Plenilunio, Noui iuniove, vigor AEquinoctu Quod dicis causam minimam , quae ad usque Equinoctin ira paullatim incies eat, ab illo patinatim deeres
690쪽
eat: satis est tamen ut eoniuncta causae solitae,. hoc est menstruae, effectu in intendat. Con gruum certe est, ut si uniuet se motus diurnus aestum creat, ob inaequalitatem sibi ea motu annuo superuenientem; alteratum creet, ob supeluementem specialem inaequalitatem ex
ductu per Zodiacum: quatenus ibi ille est maxime obliquus, nempe ad ipsum AEquat Orem, motus diurnus, qui est seimpet glie ah ad
ortum,maxime te primitur,lioe est cohibetur, ne vel sus ortum protendatur.
XLII. peri: is , Ex imagina, iis istis morsim eausam .m redui, eum in mensisHis Matre D Lment Asa yMo, quam temporibus retistiis. Verlim imprimis nihil est necesse causam te issete illius effectus, quem verum esse minime constet: enim quicumque si aliquorum opinio, obseruata tamen non desunt, quae probent non modo in India, de qua statim loquetis, in ipsa qtioqtie Europa esse Noui-lunareis aestus Pleni lunaribus aestuosiores. De inge , ubi suerit concesssum , aestuare vehementius Mates leniluniorum temporibus, causa ex illis motibus reddi poterit non stors hs incongrua. Siquidem ut eumque huiusmogi motus imaginaria sint ue s veri tamen supponantur,aeclatari potest ex illis,cut in Pleniluniis inaequalitas sens bilior sal,qu,m in Noviluniis. C imenim Luna supponatur, quas Terrat pedisse-qua ,& dum et rcumducitur illi motu meniast tuo . ipsum interim motu annuo indiuigii Aconcomitans; essicitur , ut quas totale eum ipsa mobile habeatur, quod una , atque ea-ὰem causa motu annuo circumvehat e eo
modo, quo Lunulas quatuor ipsus Iouis pedissequas h,bete licet quas unum cum ipso Ioue mobile , prout dum illi specialibus
circumducuntur periodis, cum illo, tamen indiuidue mouentur per Zogiacum, & ab eadem causa motu illo duodecennali ei reum seruntur. Quare & supponendo Solem esse generalem motorem , qui sibi ipsi circumduactus eo motu . quem Maculae monstrant, Planetas omne istadiis quas magneticis ei cum rapiat, & propiores quidem velocius, remotiores segnius absoluere circuitus cogati recesse erit, ut Luna exsistente opposta, seque distantiore a sole qu,m Tetra, mobile ex utraque factum abripiat ut radio, qui sit, qu in Luna exsistente coniuncta , Solique propiore, prolixior. Et quia tune Luna se
habet, quas plumbum pensile , quod vibratur segnius . si appendatur ipsi plumbulum, propter quod eua at sensile proliditus idcire5
oportet tune Terram motu annuci quas vi
bratam, moueti similiter segnitia. Ae si . cum Luna quidem est soli coniuncta,Terra eodem reduceret ut , & ragius utramque abripienseseeretur tantumdem breuior, necesse solet ipsam tantumdem eieciter moueri celetius eo modo quo plumbum dum filum contrahitur, breuiusque strat quia Terra semper cons steti te in eadem distantia. Luna citrὼ acta, ipsam nihilo retrahit, neque radium breuiorem sa
eit et ea propter non videtur motus tam acce
lerari lens bilitet, donec Luna coniungitur, qu .m retardatur, dum opponitur Soli. Quia
ueto interea Luna sese habet, quasi plumbulum illigatum sto, a quo plumbum depen-sset ; ea obrem .ut tunc plumbulum secti .i-blationes aliquantulum celeriores, quatenusti ipsum dependetis a filo breuiore appetit vibrati celerius, sicque eo sacit, ut plumbum
reseratur ocrus; ita potest Luna praestare, si is Terra non-nihil acceleret cursum:quanquam
haerescendum in istis non est : sed adnotat dum potius, quod ais GaIlitim eos; ausi diis in sorietatem L nam, non eo spectare debere. quas ille adsciscat ullum e Caelo influxum, siue Oeeultam qualitatem, ruti vulg5 saciunt. qui ad Lunam confugiunt sed quas assumpta
uniuerse motus Terrae inaequalitate, pro generali aestus causa, cohaerenter faciat, diam ex motu Terrae, prout est cum motu Lunae in .
diuiduus, specialem causim repetit specialis inaequalitatis.
Posse Ο arietates alias ad locorum situs : es accessu retardationem, quae dierim sit, ad motam Lunae meninuum, squatenus fidem cum diurno Teltaris) referri.
eis animus, ctim ad ea . qua a iter explicari κ
queunt, uno terho HLI διών, hac, o si vaea paνtieuiaritas loco rem asi fiambras oriri. Porto istud non respondetur , quod spectat ad ea generaliora accidentia , quae sitit omnium Marium, ae speciatim Indiae , Europaeque communia r euiusmodi est vehementia
aestus, tam in solstitiis.& AEquinoctiis, quam in Noviluniis , Pleniluti iisque intensori sed quod spectat ad accidentia , quae locorum Terrae particularium propria cum sint;quidni causas habere proprias ex particulatibus locis possint a Vt enim dum nauicula aquae semiplena supra lacum placidum inaequabiliter .
mouetur, ipsa aqua quit, ac tessuit uni so miter, pro uniformitate inaqualitatis , si nauicula quissem iri interiore circumductuvniso imiter defiexa , politaque exstiterit. Pari modo , s totum Mare una quadam Terraecauitate ab occasu in ortum producta , aequabiliterque desexa contineretur, illius studius, atque te fluxu, uniformitet fieret, quod attinet quidem ad illa genet aliora accidentia. At quia, s nauicula deflexionem latet alem habeat vatiis protubetationibus, depressionibusque dissorinem; de ex fundo ad supertietem, siue etiam alitus , assurgant vari j stipites tenuiores , erassiores, & ambitum qu que varie recedentem, extuberantemque habentes osseruabis aquam , dum siuet, admirabile is pati varietates , tam ad ipsa latera, quam ad stipites interceptos;neque alia commodius has vatietates reseres, quam ad varietatem , qua aqua tam ad latera , quam ad medium varae allapsa interpxdietur. Pari ratione , quoniam Terra capacitatem illam suam vatiantissima vatietate, ob pio motito
ria, s nus, steta , isthmos , insulas , cher ne-sos, Ze alia id genus passim occultentia assectam sortitur nihil sane dici videtur con, mO- . dius,