장음표시 사용
31쪽
Quum enim natura tantum onus recipere subis inde non idonea, noque supervacanea atque noci. va ad certos exitus amandare satis potens sit, opprimitur illa , & statum illum valetudinarium excitat. Ita nimirum propter longam moram, quam in visceribus nectebat materia biliosa, fieri non potuit. quin functiones naturales, & in specie digestionis negotium eximie laederetur, unde posterius in alias partes promanavit malum. Debiles hinc saepe atque macilenti sunt redditi, qui muniis suis ignavis ter vacabant; moestique tristes atque iracundi erant.
Remanserunt dein obstructio alvi pertinax, atque dolores dorsi membrorumque rheumatici, adinmodum rebelles. In seminis menstruorum turbatio observabatur, & mali histerici incommoda muli tum increverunt , uti etiam debilitas nervorum, a que sanguinis orgasmi. Quod si vero secundis viis immitteretur materia, in alliorum morborum causas abiit e. g. in suxum coeliacum; obstructio-i nem urinae; tussim pulmonalem ; phthisin atque . tabem corporis. . mc Quando autem in stadium Udum vel in morbum anomalum migrarent incommoda descripta, hoc ra- ro laetum est cito. . Sed saepe post aliquot demum, septimanas. Quid quodi vidi homines per trime-vire spatium de morbi adventu, per ante memorata incommoda, praemonitos, & si his mens non Iaeva cuiuet. Parva medicina curabiles.
32쪽
Corpora tali seminio motbi, ut cet. Saul si veris bis utar, praedita, ex levissimis potentiis nocendi in febrem subito saepe incidisse, nemo mirabitur,
Terror, ira, animi pathema; refrigerium eo poris ; intensi labores; nimia ingurgitatio; laxan- tb infim pestive adhibita; nec non sine ratione ceis Iebrata venae sectio; mensium eruptio ; quin etiam Partus saepe saepius febrem acenderunt.' Subinde etiam sine praevia causa febrem enatam vidi, ex abundantia materiae peccantis nimirum, vel ex de fectu virium morbo resistentium: tandem eX Conistagio, dum raro uni in domo semel insecta, de immunditie foeda, pepercerit malum. Μorbi insultum autem indicabant sequentia. Praeter illa in Stadio Imo enarrata, vel horror vel Calor praeternaturalis vexabant, raro ingentes, sed magis vicissim sese excipientes. Per dorsum imprimis currebat calor ingratus serventis aquae instar, qui ad faciem migrans, genas coccineo rubore tinisgebat, post aliquot horas iterum pallescentes. Suis . dor vel nullus; vel saltem in initio levis, particu laris ; in nonnullis universalis , minime criticus: diarrhoea, si qua antea fuerat, aucta ; vel obstupatio alvi pertinacior. Iam nunc incommoda circa ventriculum augebantur, quod ex maiori aver. satione esculentorum ι praecipue carnium ἴ EX C natibus vomendi, & ex praecordiorum anxietatibus pro ratione obstructionum increscentium , satis
33쪽
abundeque apparebat. Noctes hinc inquiete ducebantur, & si sorte sortuna somnum caperent oculi, subito quodam terrore sunt expergefacti. siti confer i, limpidam aquam amabant, aversantes calida, quia inde anxietatum incrementa sensere Quid quod i semel a potu calido largiter & supra mo- dum hausto, vidi delirium maniacum per aliquot horas durans, donec viscerum abdominalium praeoter modum aucta expantio, qua mediante' di phragma magis in pectoris cavum adactum est, ad statum pristinum rediret. Potum Thee postea semper suspectum habui.
Febris, uti inceperat, uno impetu, perseverahat, & si forsan tempus quoddam remissius esset, circa Vesperam integritas qCaedam aderat. Pulsus debilior atque multo frequentior, quam antea fuerat , in robustissimis saepe imperceptibilis, ingentem virium iacturam in morbis putridis indicans, vix quem in hoc morbo semper terrere debebat, dummodo de materiae biliosae circa praecordia satis constaret praesentia. Inventi enim sunt multi, qui unico adhibito emetico, vel laxante, morbum una cum Cau
se feliciter satis, & brcvi temporis decur& fundi. tus superarent, & paulo post cum pulsu bono muniis suis vacarent. Similia post vermes excretos
viderunt Ando atque vaci den Bos .
Aliis autem tam fauste res non cessit, neque hi tam subito cum sanitate in gratiam redierunt. Dictis enim malis tempus plura atque peiora adjiciebat, quae vel ex pertinacissima alvi obstauctione, Vel
34쪽
vel ex diarrhoea simul coniuncta, enata esse videbantur , quam maxime. In illis enim, qui alvo tarda laborabant, increscebant dolores artuum alisque dorsi; anxietates; vigiliae vel somnolentia, quibus accedebant suspiria; deliria ; surditas, ex Observationibus Tulpii ,' cum sebre simul evanescens. Febrem denique habebant ab omni remissione destitutam; linguam aridam, quoad colorem navescentem, in nigredinem vergentem, atque muco tenacissimo obductam, qui praeter linguam, etiam dentibus atque labiis firmiter adhaerens, has partes inter se conglutinabat. Illis vero , quos fusi ventris mala vexabant, minus dolebant partes externae; capitis e contrario dolores erant vehementiores ; hinc etiam deliria phrenitica in his frequentiora ; sitis maior; dolores colici; urina varia atque mutabilis ; excrementa Varia, aquosa, spumantia, viridia, nigra, pessime olentia. Pulsus, fi a casibus insammatoriis discen 'serim, & in his & in illis, quos obstructos dixi.
non solum semper debilis, sed&saepe aequis intervallis micare desinens. Respiratio, si ab anxietate vacarent, utplurimum bona. Haud amplius citam alvum habere, multum in his spei inliciebat; uti e contrario in Obstructionibus salutare erat, alvum mollem sentire.
In genere autem sperare limbat, aegrotum superstitem fore ex morbo , si mature valentissimi
35쪽
generis cibus exularet; si tenuius viveret aeger; si meis dicamenta non negligeret; si nulla vel saltem levitantum complicatione coniunctus esset morbus; fi post sumptum emeticum, quod biliosa. cum muco remixta, quin & viridia reiecerat, anxietates censarent, neque redirent; si excrementa mollia atque figurata redderentur; si urina antea nubeculam gerens, deponeret sedimentum laudabile, die XIV.& serius, nee postea limpida redderetur, quod saepe accidit in febribus biliosis nervofis, uti infra osten- dam; fi bullae in nrina mox disrumperentur; si lingua ab apice ad eius radicem usque pura redderetur , non sine praevia egestione materiae biliosae;& quando forsan quid pleuritici adfuerat, si sputa cocta biliosa non deessent ; si somnus, appetitusque redirent, & eius generis plura. Μorbum autem Iongum fore,indicio erant sequemlia. Sudor statim ab initio profusus; vomitus, post emetica , non levantes, nec bilios quid educentes ;emetica plane neglecta ; Iaxantia praemature adhibita; venaesectio fine ratione instituta; continuae anxietates praecordiorum post emetica continuantes ; hypochondria tumentia; pulsationes scrobicuisti eordis continuae; lingua erispa, nigra, fissa; papillae Iinguae elongatae. Μalum etiam erat, mediis eamentis subter in alvum missis, ventrem non mes vri , neque diarrhoeam sisti. In longis malis adis esse solebant surditas atque loquelae desectus, cum frequenti aurium tinnitu. Longum reddidere morisbum variae complicationes e. g. vermes, partus &e. certissima autem urina adiuturnitatis indicia dabat Inam
36쪽
nam talis erat, quae semper tenuis existeret; vel quae nubeculam nullam vel saltem in suspenso gerebat; quae multas bullas habebat, saepe ante octavum diem non dissilientes; vel denique talis, quae mox sedimantum deponeret, mox vero non . Quibus optime confirmantur ista Hippocratis:
Si urina intermittat,'interdum quidem pura metatur, interdum autem subsideat album leve, diutumior ου minus securus evadit
Dein alio loco. Quibus in urina bullae, signiscant longam fore valetudinem. Denique. Urina lentum fedimentum habens,la' quae in melius in deterius commutatur, temporis diuturnitatem postulat. -
Pulsum in his febribus diuturnis serme non semper debilem inveni: Interim tamen quandoque adeo mutabilis suit, ut tutum praesagium inde haurire vix possibile. Nam qui in initio durus, postea mollis; qui magnus fuerat, cito parvus est tactus: interdum pulsus alius ex alio est subortus. Videbantur autem distensiones intastinorum a flatibus; vel pertinax alvi obstructio; vel tandem spasticae in interioribus contractiones, tantae debilitatis atque mutationis causa fuisse. certe hinc in hoc
Praenot. 77 Aphor. 7. a . . coae. praenoti 17s
37쪽
morbo, si unquam aliter, pulsui, quem sallaci mam rem nuncupat Celsus, fides quodammodo est deneganda, vel saltem non tanti aestimanda, quanti in aliis casibus. Quid quod i ne ex pulsas magnitudine quidem, neque ex ejus duritie necessitas semper venae sectionis potuit aestimari : siquidem lpost levem venaesectionem ex pulsu magno identi. dem admodum parvum enatum vidi. Admonendi hinc semper erant chirurgi: vellent potius hanc operationem dividere, quam uno flumine vires e haurire. Longum vero morbum appello, quando ultra sextam septimanam extenditur. Ad ultimum ventum esse testabantur varia. Si cum morbo diu luctaretur aeger , neque de materiae fomite e corpore decederet quidquam, sed in statum patridum vel hecticum migraret. Vomitus aeruginos, parvi, nihil levantes, di arrhaea pessimae indolis, excitata a materia acri vasa arrodente, spasmosque & diros dolores colicos irritante, cum intermixtis striis sanguineis , atque materia purulenta, tunc mortem portendebant, utpote quibus significabatur, mansam sanguiseam iam iam in putrilaginem abiisse. Multas septimanas, antequam sub multis cruciatibus animam essiarent, vitam hanc miserrimam d cebant. In aliis venter continuo constipatus; χ-por profandus; deliria phrenitica ; oculi sanguine suffusi; epilepticae convulsiones in parturientibus,
vel quando vermes in causa essent; ventris inflatio' cum murmure, vel ingens eius contractio; lin.
gua tremuIa, muco pingui Obducta; nigra; ea.
38쪽
vum oris cum mueo tenaei in fila ductili repletum, malum eventum praesagiebant. Μaximum vero metum incutiebant, respiratio admodum laesa, post venaesectionem non liberior; instans partus; perpetua deliria; muscarum captus; sitim . quamvis - Pro ratione febris quam maxime urgeret, non sentire; extremorum tremor; pulsus plane non per .ceptibilis vel intermittens; variolae malae indolis simul complicatae; aphthae ; sejgus extremorum cum
sudore frigido ; tandem facies Hippocratica.
Et ita quidem morbi lacies erat comparatat Ino de morbi nomen, oiusque naturam eruere haud magnus quidem erit labor, neque singulare desiderat ingenii acumen. Nam nemo facile erit, qui non, me saltem ita sentiente, ex datis fgnis Febrem bilissam vel prima fronte statim cognosce.
ret, nuncuparetve , atque ab aliis aegritudinibus discerneret. Operae hinc pretium vix erit, tam aper tae rei plura argumenta addere. Quod si vero culdubium circa hanc rem enascatur, adeat, amabo selegantissimum librum celeb. Tifot ab Ill. Baldiu. gero editum, in quo febrem biliosam Lausannensem accurata descriptione expositam inveniet, cum adiectis argumentis gravibus, cur febris, nostrae quoad causam atque phoenomena similis, biliosa sit salutanda. iAliud mihi potius nune agendum restat. Evi censim nempe est, an omnium supra descriptorum malorum una semper eademque fuerit natura; neque
39쪽
que ulla, in nostra epidemia , exaeterit generis diversitas, haud Omittenda. Non hie diuturnitatem, neque iistensitatem morbi, vel alia accidentia a me quaeri, quilibet etiam haud monitus, facile intelliget, sciense magnitudines vel accidentia rerum naturas non mutare, nouque genera sed species sistere. Quaerimus autem aliam diversitatem, talem nemispe, quae ex ipsa morbi natura fluit, &medentem docet, num in methodo medendi aliquid mutandum, vel illi insistendum. Puto autem, ex praelata historia morbi patere se. quentia. Ι. Furae genus quoddam aegrotantium, quod pertinacissimis laboraret alvi obstructionibus , in quibus multorum medicamentorum apparatu, vel ore haustis . vel per inferiores partes infasis, ad ventrem liquandum Opus erat.
Πdo. Fuisse huic contrarium genus, in qu semper fusi ventris mala vexabant, quaeque a primri & diversam methodum medendi & victus rationem desiderabant. 'ΠItium tandem genus, priora intercedens, tutissimum & facile curatu, neque peccans nimia O structione, neque propter diarrhoeam extimescendum.
Εκ his colligo, opidem lam Tec lenburgensem
inera trifaria genera proxima febris biliosae, vario modo
40쪽
modo vel eum aliis morbis vel inter se complicata, & in varias species, sive morbos biliosos anoma.
Ios , vel huic veI illi generi vicinas, deducenda. Cum ex deseriptione symptomatum p. II - 23
disserentia generica satis abundeque constet, proximum nunc est, ut tantae diversitatis causam pro imam propius inquiram, quam non nisi in dive sitate materiae peccantis positam invenio. Alia enim erat materiae conditio in genere priori ; alia in secundo; mixtae naturae in genere tertio. In genere morbi priori, praeter materiam biliosam viridem, nigram, piceam, tetri odoris, quam in omnibus morbis biliosis praesto esse scimus, nec non in atrabitariis , aderat quoque istud glutinosum spontaneum magni Merhaavii ; sive materia quaedam pituitaria , summa tenacitate, sorian &acrimonia praedita; in maxima quantitate intestinorum latera undique incrustans ; pertinacissimasque obstructiones alvi, loca alias pervia claudendo , & spasmos excitando, essiciens. Quae iunctavum materia picea nigraque antea descripta mirum in modum obstructiones auxisse, eo minus mirandum, dum iam Hippocrates: materiam atrabia
Driam omnium: suidoram viscosi mam pronun
ciaverit. Tam diversos corporis humani humores, bilem puta atque pituitam , intimo connubio consociari mare, .sane admirandum, & res altioris indaginisin: plerumque tamen vera conferiamum auia