De morbis biliosis anomalis, occasione epidemiae, cuius historia praemissa est, ab anno 17761780 in comitatu Tecklenburgensi observatis. Accedit duorum infantum mortis causa per anatomen detecta. Auctore Leon. Ludov. Finke ..

71쪽

Quod si qua animadversio in oratione horum morborum attentionem meretur, certo haec modo

dicta, quae medici consillum: in diiudicandis casi. bus dirigit, decernitque: an in incipientibus mose bis aliquid sit mutandum ; vel quamdiu in vigentibus quiescendum, ' memoriae est mandanda.

Viae, per quas materia e corpore ducitur, variae simi inventae. Plerumque hoc fit vel per v mitum ; vel per diarrhoeam; nonnunquam per sputa; raro per sudorem, vel exanthemata chronica; nunquam, quantum ego animadverti, Per haemor. rhViam. Μetastases raro vidi. Sequens casus tamen Inemorabilis. Puer sax annos natus vix febrem superaverat, cum illi crus dextrum tumere atque do Iere inciperet. Parentes & ego ulcus futurum exinspectantes, cataplasmata calida loco assecto imponi curavimus, sed absque effectu bono. Nam nulla neque magnitudinis neque duritiei mutatio in crure est inventa. Propinata hinc sunt medicamenta resolventia atque diluentia. Urina nunc non solum liberior fluere , sed & materiam albam gelatin samque deponere incepit. Cum decremento tumoris. Continuatis dein diureticis atque resolventibus, dolor disparuit; & tumor , materia per urtinam quotidie secedente, evanidus est redditus. Parotides, tantum bis, ad summum, ter, vidi.

. . . , ' ι , .m . . . . . . - i

72쪽

. . DE SALUBRITATE FEBRIS BILIOSAE.

Id sane ex sententia Celsi mirum: eandem rem

corpora Nigere, atque in aliis saluti esseposse.

Quid febre biliosa deleterius 8 quia varia eius forma generi humano gravius y An salutare potest esse id, cuius pravitatem in singulis paginis nunc demonstravi 8 Sed ita sane providentia naturae, tam diligentis tamque solertis esse iussit, ut inde, mo

nente ciereone, possit intelligi, quanta res hominibus a Deo , quamque eximiae t tributa

Ab obstructionibus viscerum inveteratis, & praecipue a mala digestione, ex cruditate atque visciditate orta, liberatos, post febrem, vidi haud pau- eos. Senibus praecipue, dum viscidam materiam gerant, id evenit quam maxime. Orthopnoea δυque asthmate iam multis retro annis laboraverat Virgo annorum, quae febre biliosa, ab his, felici liberata est eventu. Innotuit mihi dein alia femina , quae diu ante febris incursum . miris phantasmatibus melancholicis torquebatDr, quae que vim medicam sebris, contra hunc morbum, sensit egregiam. Reliqua exempla nune taceo.

Hactenus de morbi natura disputata lassicient. Nunc methodus medendi aestimanda, atque ita tradenda esset, uti cuilibet stadio atque generi, comvenit quam maXime. Quaevis

cicero de natura Deor.

73쪽

Quaevis huc spectantia capita paucis verbis aditingam , observationes meas magis- interserendo. quam generalem methodum medendi, febri biliosas accommodatam, monstrando , iam a celeberrimis in arte medica viris, ut Pringlio atque Tissoto , quorum opera in manibus Omnium versantur, tisatis superque expositam. curationis principium autem ab animadversione

sarii primi, sive illius temporis, quod futurae

valetudinis notas exhibet , hst faciendum. Istud tempus vero, cum leviter tantum homines assiigat, praeter exquisitam victus rationem, quae carnes, iura carnium , lac, & eius generis plura, a mensa excludit, & res ex medica materia acidulae indoistis postulat, sugamque causarum occasionalium iubet; vix, quibus multa mole pugnatur, desiderat alia. Incidunt tamen etiam interdum casus , Ut praeter resolventia digestiva, adhuc alia , vel ad alvum liquandam, cohibendamve summe sint necessaria. Huic indicationi satisfaciunt vel simplex cremor tartari in lassiclante quantitate sumtus , vel diacrydio sulphurato acuatus; vel electuapum lenitivum Edinburgente; vel mixtura denique ex sale mirabili Glauberi cum Tamarindis, per decoctionem , praeparata. Si alvus liquida & frequens erat, rheum cum sale ammoniaco profuit.

Haec omnia immortalis Sanctorius sequenti aphorismo egregie exprimit : Nemo inridet in

Vid. Sanctor. Static. Sect. III. NO. 82.

74쪽

morbum , s sedulo praevideat, ne eruditatibus

laboret. Stadium feeundum , cum sit magis acutum νfortiora , cum id ipsum suas habeat diversitates genericas, alia atque alia desiderat medicamenta. ULdendum autem semper antea, an morbus sit Imi, ndi, vel IlItii denique generis, utpote quae non solum communes indicationes, sed & proprias habent.

Indicationes communes sunt sequentes: L Μateriam biliosam ad superiora vergentem, quam cito fieri potest, per vomitum eliminare. U. Quae cruda sunt, non movere, sed antea C- coquere; atque scire , ad inferiora loca deinstinata, serma semper cruda esse et tempore hinc atque medicamentis egere. III. coctam materiam evacuare per colatoria in teriae biliosae vicina.

IV. Putredini resistere. U. complicationum atque symptomatum ratio- nem habere. Sequar nunc indicationes speciales, quia generales uberius exponere vix operae pretium, vel saltem huius loci non est.

Duas autem indicationes proprias sibi vindieat genus primum :I. Viscidam materiam pituitariam medicamena sis incidantibua solveris.

75쪽

2. Omne id vitare, quod viscida inquinamenta posset impacta reddere, eorumque egressu

impedire. . ' i ε

Secundum genus sequentes habet indieationes speciales: I. Μateriam , quae acrimonia spasmos atquadiarrhoeam essicit, blandis medicamentis le-

nire, atque diarrhoeam sistere, donec materiam coctam habeas. a. Coctam materiam quidem evacuare , sed &debilem naturam roborantibus sustinere. Genus tertium, Praeter indicationes generales, vix alias deliderat.

circa iudicationes secundarias , cum de his Intractationis parte secunda agetur , nune in praesentiarum non moror, ad eXpositionem indicationum specialium transiens. Propter materiam Imi generis. per eminentiam viscidam, prima ponenda sun indicatio specialis. Omni hinc tempore medicamenta, tenacissimam materiam dividendi vi praedita , largiter, & diu continuanda, propinavi. . Elegi non solum ad vomitum ciendum , sed &resolutionis causa , tartarum emeticum, cuilibet aetati accommodatum, & insantibus simul tutum, dummodo in quantitate non peccetur, uti hoc ex infra dicendis apparebit latius. Addo tantum, me

resolutionis scopo, solut ovem riuari,quae constat

76쪽

. . l.

ex tartari emetiei gr. 1. & aquae simplicis Uncia I, guttatim mixturis aliis saepius addidisse. Μagnas autem, ut egregia illa resolventia atque digestiva e. g. Sal Absynthii cum Aceto vini sat ratum, vel Mixturas illas salinas a Pringlio pra scriptas, quae nunquam non mihi in usu fuere, t Ceam , merentur laudes sal mirabile Glauberi; Putivis digestivus Tityoti; dein hermes minerale; Pulvis alterans Plummeri; & a Lysion laudatum

Calomel. Quae, dum, multis diluentibus iuncta, viscosissimam materiam egregie dividant, circumspecte adhibita, optimos identidem, in hoc primo morbi genere, ediderunt essectus. Posteriora m dicamenta autem, cum heroieis, in febribus sautem, sint adnumeranda, in parva dosi a granis a ad grana 3, semel de die, raro bis, & nonnisi mixturis salinis antea praemissis, vel iis inutiliter tentatis, nonnunquam in his febribus, sed freque rius in morbis infra dicendis biliosis anomalis, Iaxantibus iunctis propinanda dedisse, nunquam me poenituit. Nam his, ut cum Galeno loquar;

crassi atque vises succi praesubtilitantur , im

crisiatur , atque meum, per quos trammissumur , aperiuntur, Mi purgatio quam optime usquequaqua perari post. '' Nec, qui ita agunt.

incidunt in errorem, quem quam maxime repre

hendit Hi π rates dicens: Quicunque ea, quae inflammantur ,satim in principm morborum m

Vid. Libr. de Febre biliosa Laus annensi p. 3I. Galata Libri de Purgatione. Paris Is a

77쪽

dit amento solvere adgrediuntur , hi δε intemo quidemi inflammato nihil auferunt: nam non remittit affectio , adhuc cruda es ; 'Me vero morbo resistunt , atque sana sunt, collique-

faciunt. Debiti vero evadente corpore morbus invalescit. Applicari hic quodammodo etiam possunt, quae Boerhaavius de atra bile inveterata atque impacta pronunciavit. Si evacuantibus

tunc, inquit, pugnatur,sani V facile mobiles hu

mores expelluntur; tenaces mairque harent, umde peior morbus. Pluribus haec omnia confirmantur in egregia Dissertatione cel. Brendetis Ge

seriori evacuantium in febribus usu.

Quousque autem cum resolventibus, temperantibus atque diluentibus esset continuandum, donec laxantibus daretur locus: vix non unice ex signis coctionis; praecipue ex lingua atque urina depro. mendis , patebat clare. Quando autem huc veniatum erat, laxantia repetita, nec numero deteris minanda, postulabat morbus. Quid quod i ad decimam purgationem alvinam me saepius confugisse memini, & annotationibus meis insertum reperio, ultra decimam e Te reiteratam. In Epidemia Gu-Gnnensi te utum, ad summum quater, alvum mo

vere se coanin suisse, te fert Ill. Tibius '

Quod ad remedia autem attinet, sumsi vel Μixi mm Tamarindorum supra laudatam , vel pulveres

Hippocr. de victus ratione NO. 36. Vid. Aphorism. I IOD. . L. c. p. 33. : .

78쪽

di cremore tartari atque Diacrydio sulphurato eon. sectos , qui & in infantibus tuis atque sine incommodo possunt adhiberi.

eum e contrario, sal sedligense atque Μanna, cum exspectationi non responderent, raro sunt d ta. Prius enim, quod iam observavit Forsus calorem in febribus huius prosapiae auget: Poste- . riora autem sanos & facile mobiles humores tantum expellunt, atque viscida coercent, vel stutem bilem non detrahunt.

Qui securitatem consequi volunt, regulam illam

saticam et quo maior es cuique evacuationum ιatitudo, eo minus is morbis es obnoxius, ma

xime ad egestionem alvinam applicabunt, neque a laxantibus prius desistent, quam cum linguae radicem ab omni immunditie liberam vident. Plerumque praestab t, laxantia ita dividere, ut per epicra sn tantum alvum moverent. Nonnunquam autem adeo urgebat periculum, ut medicamenta essent rapienda, atque festinatione utendum. cuius reis gulae negladium in semina, multos quidem annos nata, sed adhuc vegeta atque valde obesa, in mo iis causam abeuntem vidi. Nam cum vires illi propter morbi diuturnitatem . nam 3 eptimanas Iam decubuerat, non supersore intelligerem, si, uti hactenus factum erat, in nimis refracta MaPropinarentur medicamenta et sortiora atque is quentiora danda suasi. Sed unus ex familia. vir. Ea digni.' Forest. Libr. II. p. 2O3

79쪽

3 dignitate atque eruditione prae aliis eminens, seruispulum sententiae movit, rationem Interserens: m iorem a medicamentis laxantibus, quam a diuturis nitate morbi esse extimescendam corporis debilita. tem. indicinam hinc illi usterius facere recus vi, quae paulo post dira morte est extincta.

Transeo nunc ad indicationem secundam specia. 4em generis Imi, cui satisfacturus omne id vitare debct, quae egressui pravae materiae impedimento esse possunt. Exulent ergo omnia adstringentia, nec non cortex peruvianus a TFoto in hoc morbi genere reiectus. & a Baglivio in morbis mesentericis proscriptus, utpote qui chinam in his morbis damnabilem appellat medicinam. Quamvis hare Boglivius Romae in aere scripserit romano, ' nulla tamen inde in nostris terris magis tuta contra hanc febrem, corpore adishucdum substante impuro, parari potest medicina.

Interim tamen cum Plinio dolendum: hanc esse omni in re animorum conditionem, ut ex necessariis orta primo, cuncta pervenerint ad nimium.

Sunt enim inter nostrates quidam, & ex medicis Belgii foederati innotuerunt mihi plures, qui sobrem hanc biliosam , morbum malignum nGncupantes, chinam statim in principio morbi, post assumtum unum alterumve laxans, in haud parva quantitate, visceribus adhucdum materia cruda inis quinatis, propinare audent. Quo bono vel maloi eventu

Plin. Libr. XXVI. cap. IX. - .

80쪽

eventu autem id faciant, mali moris inde relicti morbi , satis superque comprobant; doletque ad. hucdum quotidie tam perverta medelae victima ressi,dita ingens copia nostrorum incolarum, ex Hol. Iandia praeterito autumno redeuntium. Pugnarae quidem pro horum medicorum sententia videntur vel magnae, quas cortici chinae in absorbenda bile

tribuit laudes cel. Torti ; vel etiam celebria illa nomina Bianui , atque Cleghom, qui experientia sussulti, toxicum epi lemiae feliciter, hoc re. medio, expugnaverunt. At in cofu epademicae conis situtionis, inquit Syrinhamus, non iam illa me

ibosis adbibenda es , quae iis debetur, quoties sunt morbi essentiales , at issa potius , quam postulat sibi morbus, cuius nunc sunt f ιο--

ω, ad quorum quidem curationem Illa levitem rantum infectinda es.

Animadversiones propriae autem essecerunt, ut molesi sententiam ambabus ulnis amplecterer,& ne hilum quidem ab eo discederem. En exem. Pla quaedam Anno I 76, cum morbi naturam nondum satis intelligerem, ad seminam go annos natam , & se. re biliosa primi generis eorreptam, quarto morbi die Torti Therap. Spec. Francos. & Lips. I 7 m. p. 3 Bianehi hist. hep. pari. III. p. 28